ارایه مدل مفهومی مشارکت مردمی در مدیریت پسماند شهر تهران ( مطالعه موردی: مناطق 3، 6 و 21 )

محورهای موضوعی : پسماند

هانیه توانایی بشرویه ¹ , محمد حسن بهزادی ² , محمد رضا خانی ³

1 - دانش آموخته کارشناس ارشد برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست،گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - - استادیار گروه آمار، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم پزشکی تهران، ایران *(مسوول مکاتبات).

تاریخ دریافت : 1394/02/08 تاریخ پذیرش : 1394/10/22 تاریخ انتشار : 1395/07/01

کلید واژه: مشارکت مردمی, مدیریت پسماند, شهرداری تهران,

چکیده مقاله :

امروزه با توجه به مشکلات دفع مواد زاید شهری و آلودگی محیط زیستی این مواد بر روی منابع طبیعی و اکوسیستم، لزوم مشارکت مردمی درمدیریت پسماند اجتناب ناپذیر شده است. در تحقیق حاضر ضمن بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت مردمی در مدیریت پسماند مناطق 3، 6 و 21 شهر تهران، مدل مفهومی مشارکت مردم در مدیریت پسماند ارایه گردیده است. جامعه آماری هدف، کلیه شهروندان تهرانی بالای 12 سال ساکن در آن مناطق و حجم نمونه توسط فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 % محاسبه شده است. روش نمونه برداری، شبه خوشه‌ای چند مرحله‌ای و روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی به روش مقطعی می‌باشد. گردآوری اطلاعات از طریق پرسش نامه صورت پذیرفت که شامل 21 سوال بوده است. برای ارزش‌گذاری کمی پاسخ‌های سوالات پرسش‌نامه از طیف لیکرت استفاده شده است. فرضیه تحقیق، پس از گردآوری اطلاعات، به کمک نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفت و پس از انجام آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه مشخص گردید از میان عوامل تاثیرگذار (جنسیت، سن، تحصیلات، تعداد افراد خانوار، درآمد و آموزش) عامل آموزش ارتباط معنی‌داری با میزان مشارکت مردم در مدیریت پسماند دارد و با آموزش بیش‌تر می‌توان میزان مشارکت مردم را در مدیریت پسماند افزایش داد.

چکیده انگلیسی:

Nowadays due to the urban waste disposal problems and environmental pollution of this substances on natural resources and Ecosystem, it is inevitable public participation in the waste management. In the present research the factors affecting the rate of public participation in waste management of the municipal districts 3, 6 and 21 of Tehran city has been studied and meanwhile conceptual model of public participation in waste management has been presented. The target statistical population is Tehran citizens over 12 years old residing in those districts and the sample volume is computed at the level of 95% with Cochran formula and the selected sampling method is Pseudo multistage cluster sampling  meanwhile the research method is descriptive survey in sectional manner. Data collecting is done by means of the questionnaire consists of 21 questions. In order to perform the quantitative valuation of the questionnaire answers, Likert method has been applied. Research assumption after data collection have been analyzed by the software SPSS and after performing the Pearson correlation and regression lineal multiple tests among the effective factors of sex, age, education, number of family members, income and training. Our results determined the factor of training has a significant correlation with the rate of public participation in waste management and with higher level of training it is possible to increase the rate of public participation in waste management.

منابع و مأخذ:

- مجلسی م. (1389). «نقش مشارکت‌های مردمی در سیستم مکانیزه جمع‌آوری زباله»- سومین همایش مدیریت‌پسماند، تهران-ایران.

2- تقوایی م.، موسوی م.، کاظمی زاد ش.، قنبری ح. (1391). «مدیریت پسماندهای جامد شهری، گامی در راستای توسعه پایدار مطالعه موردی:  شهر زنجان»، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، جلد سوم، شماره دوازدهم، صفحه 3.

3- فهامی ا.، مختارنیا م.، درویش ا.، رضوانفر ا. (1386). «دیدگاه اعضای سازمان‌های غیردولتی منابع طبیعی تهران پیرامون زمینه‌های مشارکت در ترویج و توسعه منابع طبیعی»، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد سوم، شماره دوم، صفحه 85-96.

4- Ali AA., Gumbe LO., Mohammed AH., Nathan N. (2010). Nairobi solid waste management practices: Need for improved public participation and involvement. Tanzania Journal of Forestry and Nature Conservation, vol. 80(1), pp. Abstract.

5- رفیعی ه.، شاهنوشی ن.، رحیم رهنما م. (1392). «بررسی و رتبه بندی مناطق شهری از نظر مشارکت شهروندان در تفکیک از مبدأ زباله با استفاده از برنامه‌ریزی چندمعیاره: مطالعه موردی شهر مشهد»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، جلد بیست و هشتم، شماره دوم، صفحه 195-214.

6- سادات رحمتی ف.، زاهدی ح.، تشکری م.، عطاری م. (1392). «آسیب‌شناسی مدیریت پسماند در شهر تهران باتمرکزبرمحور آموزش»- کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.

7- جعفری نسب ت. (1393). «ارزیابی مدیریتی تفکیک پسماند از مبدا با رویکرد برنامه‌ریزی در شهرداری تهران (مطالعه موردی شهرداری منطقه 4)»- هفتمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی‌محیط‌زیست، تهران، دانشکده محیطزیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات، تهران-ایران.

8- Hedjazi, Y., Arabi, F. (2009).  Factors Influencing Non Government Organizations’ Participation in Environmental Conservation. International Journal of Environmental Research, vol. 3(1), pp. 129-136.

9- محمدی ز.، منصف ع. (1393). «تاثیر مشارکت مردمی در مدیریتپسماند شهری( جمع آوری، کاهش از مبدا، بازیافت) »- اولین همایش ملی محیط زیست، دانشگاه پیام نور،  اصفهان- ایران.

10- عراقی م.، سعیدی رضوانی ن. (1392). «ارزیابی مدیریتی تفکیک پسماند از مبدا با رویکرد برنامه ریزی در شهرداری تهران (مطالعه موردی شهرداری منطقه 16)»- اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران- ایران.

11- Otitoju, T. A. (2014). Individual Attitude toward Recycling of Municipal Solid Waste in Lagos, Nigeria. American Journal of Engineering Research, vol.  7(3), pp. 78-88.

12- Zhang, D., Huang, G., Yin, X., Yin, Q. (2015).  Residents’ Waste Separation Behaviors at the Source: Using SEM with the Theory of Planned Behavior in Guangzhou, China. International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 12(8), pp. 1& 9

13- Lee, S., Paik, H. S. (2011), Korean Household Waste Management and Recycling Behavior. Journal of Building and Environment, vol. 46(5), pp. 1159-1166

14- الموتی صفری پ.، شمس ع. (1394). «عوامل موثر بر رفتار پیشگیری از تولید پسماند خانگی خانوارهای روستایی شهرستان قزوین»، فصلنامه روستا و توسعه، جلد هجدهم، شماره یکم، صفحه 45-70.

15- مظاهری م.، کرامتی نژاد ح. (1392). «بررسی میزان تأثیر آموزش‌های چهره به چهره عوامل شهرداری تهران بر رفتار شهروندان در مبحث مدیریت‌پسماند شهری(مطالعه موردی منطقه 18 تهران) »،  فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، جلد پنجم، شماره چهاردهم، صفحه 49-64.