بررسی وضعیت کمی و مدیریتی پسماندهای پزشکی استان خراسان جنوبی طی سال‌های 1394- 1393

محورهای موضوعی : پسماند

الهام یوسفی ¹ , زینب کریم‌زاده مطلق ² , فاطمه دعاگویان ³ , مرتضی نخعی‌نژاد ⁴

1 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند
2 - دانشجوی دکتری ارزیابی محیط‌زیست، دانشگاه صنعتی اصفهان
3 - معاون محیط زیست انسانی، اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی
4 - رییس اداره آب، خاک و پسماند، اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی

تاریخ دریافت : 1395/12/06 تاریخ پذیرش : 1398/03/12 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: پسماند پزشکی, کمیت, مدیریت, استان خراسان جنوبی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: مقاله حاضر با هدف به روز رسانی آمار و اطلاعات پزشکی استان خراسان جنوبی از لحاظ تعداد بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، کلینیک‌ها و مطب‌ها، میزان و نوع پسماند تولیدی و نحوه‌ی جمع‌آوری و امحاء این مراکز به تفکیک شهرستان‌های استان صورت گرفته است.روش تحقیق: بازدید و پایش به مدت سه هفته پیاپی از مراکز تولیدکننده‌ی پسماند پزشکی و اخذ اطلاعات از مراجع ذی‌ربط در خصوص میزان و نحوه مدیریت پسماندهای پزشکی به جمع‌آوری اطلاعات و پایش پسماندهای پزشکی استان پرداخته شد.یافته‌ها: کمیت کل پسماند پزشکی در استان 228/1537 کیلوگرم در روز می‌باشد. که این مقدار برای پسماندهای عفونی و تیز و برنده، آسیب‌شناختی و شیمیایی-دارویی به ترتیب 84/1490، 39/13 و 998/32 کیلوگرم در روز می‌باشد. میزان پسماند پزشکی به تفکیک نوع پسماند (پسماندهای عفونی و تیز و برنده، آسیب‌شناختی و شیمیایی-دارویی) برای بیمارستان‌ها به ترتیب 1106، 33/12 و 695/28، مراکز درمانی 47/182، 0 و 438/0، کلینیک‌ها 65/158، 0 و 56/1، آزمایشگاه‌ها 73/21، 06/1، 08/1 و مطب‌ها 99/21، 0 و 225/2 کیلوگرم در روز می‌باشد.نتیجه‌گیری: با توجه به وجود 1044عدد تخت فعال در این مراکز، سرانه تولید زباله به ازای هر تخت فعال در روز 098/1 کیلوگرم برآورد شده است که نسبت به متوسط کشوری از وضعیت بهتری برخوردار می‌باشد. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته کمترین میزان مشکل در مراکز تولیدکننده‌ی پسماند دولتی و در زمینه‌ی پسماندهای عفونی می‌باشد. همچنین در رابطه با پسماندهای شیمیایی و دارویی وجود برنامه‌ای مدون در استان در رابطه با نحوه مدیریت و امحاء بسیار احساس می‌شود. در نهایت می‌توان گفت بیشترین میزان مشکل در زمینه‌ی مراکز خصوصی تولیدکننده‌ی پسماند پزشکی می‌باشد، که سازماندهی و مدیریت آن در حال پیاده‌سازی می‌باشد و امید است این مسیر با سرعت بیشتری طی شود.

چکیده انگلیسی:

Background and Aims: This article is intended to update the statistics and medical information of South Khorasan province in the number of hospitals, health centers, clinics and physicians' offices, the amount and type of waste produced and way of collection and destruction of these centers the county of the province has been divided.Materials and Methodology: Collecting data and monitoring the province's medical wastes. Visitors and monitored for three weeks and review the management of medical waste and getting information from the authorities was performed.Results: The total quantity mean of waste generated in the Medical waste of Province are 228/1537 kg/day. This amount for infectious and sharp, pathological and chemical-pharmaceutical wastes are 1490.84, 13.39 and 33.998 kg/day respectively. The type of medical waste (infectious and sharp, pathological and chemical-pharmaceutical wastes) for hospitals by 1106, 12.33 and 28.695, medical centers 182.47, 0, 0.438, clinic 158.65, 0, 1.56, laboratories 21.73, 1.06, 1.08 and offices 21.99, 0 and 2.225 kg per day.Conclusion: According to the 1044 number of beds in these facilities, the per capita production of waste per bed per day, compared to the national average of 1.098 kg is estimated that the situation is better. According to a survey conducted, the least amount of problem is in government waste producing centers and in the field of infectious waste. Also in connection with the chemical and pharmaceutical wastes existence a program written in province in regarding the management and destruction of is much felt. Finally, it can be said that most of the problems is in the field of private sector producer of medical waste, the organization and its management is being implemented and it is hoped that this path be taken more quickly. 

منابع و مأخذ:

• نافذ، ا.، کاربرد، ا.، شریفی، م.، جباری، ر.، حاجی سید ابوترابی، م. 1390. بررسی کمی و کیفی زباله‌های دندان پزشکی شهر قزوین. مجله تحقیقات نظام سلامت، سال هفتم، شماره ششم، صص 1260-1255.


• متقی، م.، مصطفایی،غ.، سلمانی، ج. 1393. وضعیت مدیریت پسماندها در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی کاشان. پرستاری و مامایی جامع نگر، سال 24 ، شماره 7، صص 58-49.


• Oweis, R., Al-Widyan, M., Al-Limoon,, 2005. Medical waste management in Jordan: A study at the King Hussein Medical Center. Waste management. 25: 622-625.


• شهریاری، ع.، نوشین، ش.، برقعی، پ. 1390. مدیریت پسماندهای پزشکی در بیمارستانهای شهر گرگان. مجله سلامت و بهداشت اردبیل، دوره دوم، شماره اول، صص 55-49.


• طاهری، م.، حمیدیان، ا.، خزاعی، م. 1392. بررسی مدیریت پسماند بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تبریز طی سالهای 1390-1389. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره بیست و سوم، شماره 105، صص 115-110.


• Goren, S., Ozdemir,, 2011. Regulation of waste and waste management in Turkey. Waste Managment. 29 (4): 433-41.


• فرزادکیا، م.، اصغرنیا، ح.ع.، رستگار، ا.، غلامی، ح. 1393. بررسی مدیریت پسماند مواد جامد در بیمارستانهای کوچک و بزرگ منتخب شهر تهران. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دوره بیست و دوم، شماره دوم، صص 157-149.


• قنبریان، م.، مجلسی، م.، سمائی، م. 1392. مطالعه ی پسماندهای دندانپزشکی تولیدی در مطب های دندانپزشکی شهر شیراز. مجله تحقیق در علوم دندانپزشکی، دوره دهم، شماره چهارم، صص 251-246.


• نبی‌زاده، ر.، بینش برهمند، م.، حسینی، س. 1390. آنالیز کمی-کیفی و میزان آگاهی کارکنان از نحوه مدیریت زباله‌های آزمایشگاه‌های تشخیص طبی شهر رشت، سال 1388. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، دوره پنجم، شماره چهارم، صص 33-27.


• بنائی قهفرخی، ب.، صادقی، م.، جزایری، ر.، ساکی نیا، ن. 1391. بررسی راهکارهای عملی دفع ایمن زباله بیمارستانی با استفاده از روش .SWOT مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره 14، شماره 6، صص 71-60.


• هادی‌پور، م.، افخمی، م.، تکدستان، ا. 1390. شناسایی و اندازه‌گیری مواد زاید بیمارستانی و طبقه بندی آنها بر اساس معیارهای WHO(مطالعه موردی: بیمارستان امیرالمؤمنین و پلی‌کلینیک تخصصی شهید رجایی اهواز). فصلنامه علمی پژوهشی علوم بهداشتی، سال سوم، شماره 4.


• Abdoli,, 2009. Urbon waste management system and its control system. Tehran: Organization of wast management. P. 272.


• Sabour, M.R., Mhamedifard, A., Kamalan, H.R. A mathematical model to predict the composition and generation of hospital waste in iran. Waste Management. 27(4): 584-587.


• Rami, A.Q., Atallah, R., Fayez, 2007. Characteristics of the medical waste generated at the Jordanian hospitals. Clean Techn Environ Policy. 9:147-152 [Persian].


• Birpinar, M.E., Mehmet Sinan, B., Tuğba, 2009. Medical waste management in Turkey: A case study of Istanbul. Waste Managment. 29(1): 445-448.


• Blenkharn , J. 2006. Medical wastes management in the south of Brazil. Waste Managment. 26(3):315-7.


• Jang, Y.C., Lee, C., Yoon, O.S., Kim, 2006. Medical waste management in Korea. Journal Environment Managment. 80(2): 107- 115.


• دهقانی، م.ه.، فاضلی نیا، ف.، عمرانی، ق.، نبی‌زاده، ر.، اعظم، ک. 1390. بررسی وضعیت مدیریت پسماندهای پزشکی در بیمارستان‌های دولتی شهر اراک. مجله سلامت و محیط، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت محیط ایران، دوره چهارم، شماره اول، صص 104-93.


• آریایی، م.، حمیدیان، ا. 1391. مدیریت پسماندهای بیمارستانی شهر مشهد. نشریه محیط‌‌زیست طبیعی، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 65، شماره 1، صص 12-1.


• مختاری، م.، شهبازی، م.، زارعی، س.، شریعتی، ا.، عیسی‌خلیل، ط. 1392. آگاهی کارکنان درمانی بیمارستان‌های شهر یزد در مورد مدیریت پسماندهای بیمارستانی در سال 1390. مقاله پژوهشی مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره دوازدهم، صص 148-137.


• علوی، ن.، محمدی، م.ج.، وثوقی نیری، م.، سلیمی، ج.، احمدی، ک و همکاران. 1392. بررسی کمیت و کیفیت پسماند پزشکی طی سال‌های 1390-1388 در بیمارستان رازی تربت حیدریه، مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، 1 (4): 40-32.


• اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی، 1394.


• Tsakona, M., Anagnostopoulou, E., Gidarakos,, 2007. Hospital waste management and toxicity evaluation: A case study. Waste Managment. 27(7):912-20.


• Diaz, L.F., Eggerth, L.L., Enkhtsetseg, S.h., Savage, G., 2008. Characteristics of healthcare wastes. Waste Management. 28(7):1219-1226.