بررسی تطبیقی سرزندگی در فضاهای گردشگری شهر شیراز (نمونه موردی: آرامگاه حافظ و سعدی)
محورهای موضوعی : مربوط به گردشگریمژگان ساسانی 1 , محبوبه دانشی کهن 2
1 - استادیار گروه معماری، واحد داریون، دانشگاه آزاد اسلامی، داریون، ایران
2 - کارشناس ارشد معماری منظر، مؤسسه آموزش عالی حافظ، شیراز، ایران.
کلید واژه: سرزندگی, فضای شهری, شیراز, حافظیّه, سعدیّه.,
چکیده مقاله :
در سال‌های اخیر توجه به کیفیت فضاهای گردشگری شهری به صورت گسترده‌ای در مطالعات بسیاری از رشته‌های مختلف مورد توجه قرار گفته است و به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزان و مسئولان شهری مطرح می‌شود. این پژوهش با این پیش فرض که سرزندگی در فضاهای گردشگری سبب تقویت کیفیّت فضایی شده و به جذب گروه‌های مختلف سنی در فضاهای گردشگری کمک می‌کند، در پی پاسخگویی به این دو سؤال است که : "1. چه معیارهایی بیشترین و کمترین نقش را در ارتقاء سرزندگی فضاهای گردشگری دارند؟" و "2. از میان این دو فضای گردشگری مورد مطالعه (حافظیّه و سعدیّه ) کدام یک سرزنده‌تر است؟" در راستای پاسخگویی به سؤالات پژوهش، ابتدا با مرور سابقه موضوع مفاهیم و نظریه‌های مرتبط تحلیل شد. سپس در مکان‌های مورد پژوهش، پرسشنامه‌های مناسب توزیع شد. اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه، از طریق نرم‌افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفت. لازم به ذکر است که روش تحقیق در این مقاله ترکیبی از مطالعه موردی با روش کمی تحلیل همبستگی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که متغیّرها در دو گروه دارای تفاوت معناداری نمی باشند.
In recent years, the quality of urban tourism spaces has gained significant attention in various fields of study. This research aims to answer two key questions: (1) Which criteria play the most and least significant roles in enhancing the vitality of tourism spaces? and (2) Which of the two studied sites, Hafezieh or Saadieh, exhibits higher levels of vitality? To address these questions, content analysis was used to identify seven key components of vitality, derived from existing definitions and expert opinions in the field. Following the identification of vitality indices, questionnaires were distributed and collected at the study sites, and the gathered data were analyzed using SPSS software. The comparison of significance levels between variables revealed no significant differences between the two locations in terms of vitality.
1- هشتجین، مهسا(1400)، تحلیل سرزندگی در فضاهای مجموعه‌های مسکونی، مجله دانش شهرسازی،5(1)، 113-129.
2- هدایت نژاد کاشی، مصطفی(1398). سرزندگی شهری مفهومی میان رشته ای. مجله مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 6(20)، 75-107.
3- خرمایی، محمد کریم(1389). شیراز شهر آسمانی، فرهنگ پارس. شیراز.
4- یارمحمودی، زهرا و نیکنهاد، فاطمه.(1400). بررسی تطبیقی نحوه انعکاس اندیشه شاعر و طراح بر معماری باغ مزار( نمونه‌های موردی: باغ آرامگاه حافظ و سعدی). مجله هنر و تمدن شرق، 9(32)، 29-44.
5- جیکوبز، جین (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. مترجم: حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، چاپ اول، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
6- معرب، یاسر (1395). تحلیل و بررسی سرزندگی پارک‌های جدید شهری. آمایش جغرافیایی فضا، 20، 208 – 193.
7- عارف حسینی، سید علی (1400). سنجش و ارزیابی ابعاد سرزندگی در انواع فضاهای عمومی کلانشهر تبریز. مطالعات جامعه شناسی، 14(52)، 65-91.
8- حیدرزاده، احسان (1400). تحلیلی بر سرزندگی خیابانهای تجاری شهری. جغرافیای اجتماعی شهری، 8(2)، 245-265.
9- حسینی، علی (1401). تحلیل نقش فضاهای عمومی در ارتقای سرزندگی محلات شهری، مجله جغرافیا و توسعه شهری، 1، 175-198.
10- خراسانی زاده، فرنوش(1399). تبیین ساختاری عوامل مؤثر بر سرزندگی در فضاهای عمومی شهری اصفهان از دیدگاه شهروندان و گردشگران. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(72)، 151-181.
11- کشاورز، امیر(1378). رابطه بین سرزندگی و ویژگی‌های جمعیت شناختی با شادکامی در مردم شهر اصفهان. مطالعات روان شناختی، 4، 63- 45.
12- حبیبی، داود(1392). بررسی عوامل مؤثر بر افول حس سرزندگی و زیست پذیری در بافت‌های تاریخی و فرسوده، شهر ایرانی اسلامی، 14، 77 – 76.
13- عظمتی،سعید و صالح پور، بهرام. (1400). امکان سنجی ارتقا سطح سرزندگی در فضای باز دانشگاهی از نگاه کاربران فضا به روش مدلیابی معادلات ساختاری، معماری و شهرسازی پایدار، 9(2)، 227-215.
14- اسکوئی، ارس (1400). سنجش شاخصه‌های سرزندگی شهری در سکونتگاههای غیررسمی. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(1)، 143-163.
15- موسوی، میرنجف(1400). ارائه استراتژی جهت ارتقا حس زندگی در فضاهای شهری، فصلنامه توسعه پایدار شهری، 3(7)، 1-17.
16- شجاعی، دلارام (1394). عوامل مؤثر بر ایجاد و ارتقاء اجتماع پذیری در فضاهای عمومی با مقیاس‌های مختلف شهر تهران. باغ نظر، 34، 108 – 93.
17- سرور، هوشنگ و اصغری، رویا.(1400). تحلیل فضاهای عمومی شهرها از منظر رهیافت سرزندگی. برنامه‌ریزی فضایی، 4، 39-58.
18- خستو، مریم(1389 ). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری. هویت شهر، 6، 74 – 63.
19- محدی، ندا (1394). نقش مبلمان شهری در سرزندگی پیاده راههای بافت تاریخی. پژوهشهای منظر شهر، 4، 68 – 59.
20- مرباغی، بهروز (1390 ). مترو معیار سرزندگی شهری. جستارهای شهرسازی، 36، 62 – 55.
21- دادپور، سارا(1391). معیارهای سرزندگی فضاهای شهری. جستارهای شهرسازی،37، 39 – 34.
22- لطیفی، غلامرضا (1393). مقایسه تطبیقی سرزندگی شهری در محلات مجیدیه جنوبی و سعادت آباد تهران. مدیریت شهری، 34، 40 – 27.
23- آزاد ارمکی، مرضیه(1400). احیا زندگی شبانه در بافت شهری خیابان لاله زار. جامعه شناسی فرهنگ و هنر،2، 1-32
24- گلکار، کوروش (1379 ). مؤلّفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه، 32، 65 – 38.
25- محمدی، محمود (1392) . ارزیابی مؤلفه‌های کیفیت فضای شهری بر میزان مطلوبیت مسیرهای پیاده گردشگری. معماری و شهرسازی ایران، 5، 32 – 15.
26- بازوبندی، فرشاد(1393). نقش سرزندگی در ایجاد تصویر ذهنی شهروندان و میزان بهره گیری از فضای شهری. پژوهشهای منظر شهر،1، 43 – 33.
27- ستاری فرد، شهرام (1394). بررسی نقش مراکز مذهبی در افزایش سرزندگی شهرهای معاصر. مدیریت شهری، 40، 158 – 141.
28- احمدی، علی (1393). بررسی وضعیت سرزندگی بافت‌های هدف برنامه‌های بازآفرینی شهری و ارائۀ راهکارهای ارتقاء آن. هفت شهر، 48 – 47، 96 – 85.
29- شاهیوندی، احمد(1394 ). بررسی ویژگی‌های کالبدی و اثرگذاری آن بر سرزندگی و زیست پذیری محله‌های قدیم شهری. مرمت و معماری ایران، 9، 26 – 13.
30- عباس زاده، شهاب (1391 ). بررسی و تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر بهبود کیفیات فضایی پیاده راه‌ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی: محورهای تربیت و ولیعصر تبریز. مطالعات شهری، 4، 10– 1.
31- حسنی، علیرضا (1392 ). ایجاد سرزندگی شبانه شهری با رویکرد طراحی فضاهای 24 ساعته، نمونه موردی خیابان آزادشهر مشهد، سمپوزیوم معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار
32- هاشم پور، پریسا(2016). سرزندگی و معیارهای آن در معماری. کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، مهندسی عمران، هنر، محیط زیست آینده افق و نگاه به گذشته
33- طبیبیان، منوچهر (1395). بررسی نقش زیباسازی و ارتقا کیفیت محیط بر سرزندگی شهری، معماری و شهرسازی آرمانشهر، 17 .
34- پوراحمد، احمد، زنگنه شهرکی، سعید، و صفایی رینه، مصطفی(1395). تحلیل نقش پیاده راههای شهری در ارتقای سرزندگی فضاهای شهری (مطالعه‌ی موردی: پیاده راه 17 شهریور, تهران). پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 4(2 )، 175-195.
35- میکاییلی‌هاچه سو، گلناز (1396)، بررسی و ارزیابی تطبیقی سرزندگی شهری در محله‌های اختصاصی و محلات سنتی با رویکرد توسعه پایدار در جغرافیا، جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای،4.
36- Cowan,R. (2005). The Dictionary of urbanism, street wise press.
37- Landry, C. (2000). Uban Vitality: A New Source of Urban Competitiveness. Prince Claus Fund Journal, Archive Issue Urban Vitality-Urban Heroes.
38- Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great Cities. New York: Random House.
39- Lee, Y. J. (2008). Subjective Quality of Life Measurement in Taipei. Journal of Building and Environment, 43 (7): 1205-1215.
40- Marans, R. W. (2003). Understanding Environmental Quality through Quality of Life Studies: The 2001 DAS and Urban Planning 65. Journal of Landscape and Urban Planning, 65: 73-83
41- Carmona, M, Heath,T, Oc,T. Tiesdell,S.(2003), Public space urban space: The Dimensions of Urban Design, Architectural Press, London.
42- Lang, Jon. (2011). Companion to urban design: City branding,routledge,p.p:551-541
43- Trancik, R.(1986). Finding Lost Space: Theory of Urban Design, New York: Van Nostrand Reinhold
44- Tibbalds, F.(1990).Making People-friendly Towns: Improving the Public Environment in Town and Cities", Harlow: Longman
45- Lynch, K.(1993).The Image of the City", Cambridge, Mass: MIT Press
46- Lang, J.(1961).Urban Design - The American Experience, New York: Van Nostrand Reinhold.
47- Greene, S.(1992). Cityshape, JAPA, 58(2): 177-189.
48- Cooper Marcus, C. & W. Sarkissian.(1986). Housing as if People Mattered, Berkeley: University of California Press
49- Bentley et al. (1985). Responsive Environment, a Manual for Designers (pp. 85-95). Oxford Butterworth Architecture.
50- Krier,R.(1979). Urban Space,Academy Edition ,London
51- Montgomery, J. (1998). Making a City: Urbanity, Vitality and Urban Design. Journal of Urban Design, 3, 93-116
52- Lynch, K . (1981). A Theory of Good City Form (Cambridge, MA, MIT Press
53- Whyte,W. (1980). social life of small urban space. conservation foundation
54- Gehl, John, (1987). “Life Between Buildings”, Van Nostrand Reinhold press
55- Jin, X., Long, Y., Sun, W., Lu, Y., Yang, W., Tang, J. (2017). Evaluating cities'
56- vitality and identifying ghost cities in China with emerging geographical data. Cities.Vol: 63, pp: 98–109