تفسیر چشم‌اندازهای فرهنگی ایوان مدائن از دیدگاه خاقانی
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي
رامین صادقی نژاد
1
(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، دکترای زبان و ادبیّات فارسی)
مریم محمّد زاده
2
(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، دکترای زبان و ادبیّات فارسی)
کلید واژه: ساسانیان, خاقانی شروانی, جغرافیای انسانی, ایوان مدائن, چشم‌انداز فرهنگی,
چکیده مقاله :
چشم اندازهای فرهنگی، در حکم آینه و کتاب هایی اند که با دیدن و مطالعۀ آنها، می توان به اطلاعات گران بهایی در زمینه های اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، زبان شناسی، سیاسی، فرهنگی، معماری و هنری حاکم بر روزگار تألیفشان دست یافت. سئوال اساسی این نوشته آن است که خاقانی، به عنوان یک شاعر، در تفسیر ایوان مدائن - به عنوان باشکوه ترین و بزرگ ترین چشم انداز فرهنگی بازمانده از عصر ساسانیان- تا چه اندازه ای، مؤفّق عمل کرده است؟ این مطالعه به روش اسنادی- تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه ای انجام پذیرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، خاقانی با باز نگری در این آینۀ عبرت، و بیان جنبه های قابل رؤیت و غیر قابل رؤیت این چشم انداز فرهنگی، اطلاعات با ارزش زیادی را برای مخاطبان شعرش بازگو کرده است. آشنایی با عناصر معماری بومی عصر ساسانی از جمله: بارگاه، دندانه های قصر، صُفّه، طاق، کوکبه، ایوان، میدان بنا، مُقرنس یکی از نتایج حاصل از این پژوهش است. هدف این نوشته نشان دادن این مسأله می باشد که قصیدۀ ایوان مدائن در حکم یک سند با اهمیّت تاریخی در بحث چشم انداز فرهنگی و ادبیّات یک همتای احساسی برای دانش عینی جغرافیا است.