طراحی مدل ساختاری عوامل موثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان و موسسات حسابرسی

محورهای موضوعی : پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداری

زهرا کامرانی ^{1 *} , میترا حامدی نژاد ² , اعظم غریبی ³ , رضا کریمی کسبی ⁴

1 - واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی
2 - واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
4 - واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

تاریخ دریافت : 1402/06/14 تاریخ پذیرش : 1403/12/07 تاریخ انتشار : 1403/12/20

کلید واژه: رفتارهای مخرب, رفتارهای ناکارآمد, حسابرسان و موسسات حسابرسی.,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این پژوهش، طراحی مدل ساختاری عوامل موثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان و موسسات حسابرسی بود. روش پژوهش به صورت کیفی و کمی بود. اطلاعات پژوهش به وسیله مصاحبه جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش را خبرگان، اساتید و متخصصین حوزه حسابرسان و موسسات حسابرسی تشکیل دادند که تعداد مصاحبه شوندگان حدود 16 نفر می‌باشد. از روش نمونه گیری گلوله‌برفی استفاده شد. داده‌های اولیه به شیوه مصاحبه گردآوری شدند. لذا شاخص‌های بدست آمده در قالب پرسشنامه طراحی شد و بین جامعه آماری دوم یعنی فعالان و شاغلین حوزه حسابرسان و موسسات حسابرسی که در دسترس بودند با توجه به فرمول دوم کوکران تعداد 385 پرسشنامه تکمیل شده جمع آوری گردید و داده‌های بدست آمده در بخش کمی پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند در ادامه بر اساس شاخص‌ها، مولفه‌ها، مفاهیم و مقوله‌های مدل پیشنهادی، پرسشنامه ای 100 سوالی تدوین گردید و بر مبنای داده‌های گردآوری شده روابط مدل پیشنهادی ارائه شده مورد بررسی قرار گرفته است. شایان ذکر است روابط بین متغیرهای تحقیق نیز بدین شرح است که شرایط علی 41% بر مقوله محوری اثرگذار بوده و مقوله محوری نیزخود به اندازه 39% بر راهبردها تاثیر دارد. همچنین ضریب مسیر عوامل راهبردها بر پیامدها برابر با 44/0 بوده است..مسیر عوامل مداخله گر بر پیامدها نیز برابر با 31% بوده است و ضریب مسیر شرایط بستر بر پیامدها به طور کلی برابر با 34% بوده است، که در نهایت نتایج نشان از معناداری روابط و اجزای مدل ارائه شده داشت.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to design a structural model of factors affecting destructive and ineffective organizational behaviors of auditors and audit institutions. The research method was qualitative and quantitative. Research information was collected through interviews. The statistical population of the research was made up of experts, professors and experts in the field of auditors and audit institutions, and the number of interviewees is about 16 people. The snowball sampling method was used. Primary data were collected through interviews. Therefore, the obtained indicators were designed in the form of a questionnaire, and 385 completed questionnaires were collected among the second statistical population, that is, the activists and workers in the field of auditors and audit institutions, who were available according to Cochran's second formula, and the data obtained in the quantitative part of the study The analysis was based on the indicators, components, concepts and categories of the proposed model. It is worth mentioning that the relationship between the research variables is as follows: the causal conditions have a 41% effect on the central category and the central category has a 39% effect on the strategies. Also, the path coefficient of strategy factors on outcomes was equal to 0.44. The path of intervening factors on outcomes was also equal to 31% and the path coefficient of background conditions on outcomes in general was equal to 34%, which finally results it showed the significance of the relations and components of the presented model.

متن کامل:



Financial and Behavioral Researches in Accounting

Vol. 4, No. 4, Ser No. (15), Winter 2025, pp.64-88

 

Designing a Structural Model of Effective Factors on Auditors' Destructive and Ineffective Organizational Behaviors

 

Zahra Kamrani¹, Mitra Hamedinezhad², Azam GHaribi³, Reza Karimi Kasabi⁴

 

 

Received: 2024/09/04 Accepted: 2025/02/25

 

 

 

Extended Abstract

Background and Purpose: Destructive and ineffective behaviors within audit organizations significantly jeopardize the performance and reputation of audit firms, as well as public confidence in the auditing process. These behaviors encompass a broad spectrum of misconduct, including non-compliance with professional standards, fraudulent activities, document forgery, disregard for ethical principles, abuse of authority, violation of laws and regulations, and creating a toxic or inappropriate workplace culture. The ramifications are severe, extending beyond financial penalties and legal expenses to include reputational damage, erosion of trust among clients and investors, and, in extreme cases, criminal prosecution. Addressing this issue requires a comprehensive examination of its underlying drivers, such as excessive work pressures, toxic organizational culture, and inadequate oversight mechanisms. This study aimed to develop a structural model that identifies and analyzes the factors contributing to destructive and ineffective organizational behaviors among auditors and audit institutions. The research employed a mixed-methods approach, integrating both qualitative and quantitative methodologies.

Methodology: Research data were collected through interviews with a statistical population of experts, academics, and professionals in auditing and audit institutions. Sixteen individuals participated in the interviews, selected using a simple non-random sampling method. The qualitative findings were used to design a questionnaire, which was subsequently distributed to a secondary statistical population comprising professionals and practitioners in auditing and audit institutions. A total of 385 completed questionnaires were collected based on Cochran's second formula for sample size determination. The quantitative analysis used the indicators, components, concepts, and categories derived from the proposed structural model.

Findings: The relationships between the research variables are summarized as follows: causal conditions exert a 41% influence on the central category, while the central category impacts strategies by 39%. The path coefficient of the strategy factors on outcomes was calculated as 0.44. Similarly, the path coefficient of intervening factors on outcomes was 31%, and the background conditions influenced outcomes with a path coefficient of 34%. These findings highlight the significance of the relationships and components within the proposed model. The "work-related stress tolerance" category emerged as the central category. According to the model, the highest path coefficient within the central category was associated with flexibility, indicating its critical importance among the central factors. This finding highlights the need to emphasize and prioritize the flexibility components in the proposed framework. Among the other categories, "personal characteristics" and "emotions and mental health of auditors" are causal conditions. Within the proposed model, the highest path coefficient among the causal categories is attributed to personal characteristics. This indicates that personal characteristics are critical to auditors' destructive and ineffective organizational behaviors. Consequently, this category holds greater importance and requires prioritization and emphasis in addressing the root causes of such behaviors. Among the other categories, "skills," "demographic factors," and "auditor knowledge" are identified as strategies. Within the strategic factors, the category of auditor knowledge demonstrated the highest impact factor. This finding suggests that prioritizing and enhancing auditor knowledge can significantly mitigate destructive behaviors among auditors in the long term. The six categories of "family," "auditor extroversion," "legal factors," "environmental factors," "culture," and "political environment" are classified as contextual factors, with political factors demonstrating the highest impact coefficient among them. This suggests that political factors provide the most significant backdrop for the emergence of destructive behaviors among auditors. Addressing and mitigating these factors is essential to reducing the prevalence of such behaviors within the research scope. "Organizational factors" and the "economic environment" are also intervening conditions. Among these, organizational factors play a pivotal role in strengthening or weakening other categories' effectiveness. Their higher impact coefficient highlights their influence in amplifying the effects of causal and central factors. Thus, organizational factors warrant greater emphasis and attention to control the formation of destructive behaviors indirectly. In the consequences section, decision-making power exhibited the highest impact coefficient. This finding indicates that effectively controlling the destructive behaviors of auditors identified in this model would significantly enhance their decision-making power. More importantly, this improvement will likely lead to better workplace decision-making abilities, promoting more effective and responsible auditing practices.

Discussion: This research's primary contribution and added value lie in its potential to help auditors identify destructive and ineffective organizational behaviors. By addressing and mitigating these behaviors, the research aims to improve the quality and reliability of audit reports, ultimately promoting healthier and more effective auditing practices.

Keywords: Destructive Behaviors, Inefficient Behaviors, Auditors and Audit Institutions.

JEL Classification: D23 ، C91، M42        

پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری

دورۀ چهارم، شمارۀ چهارم، پیاپی 15، زمستان 1403، صفحۀ 88-64

 

طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان 

 

زهرا کامرانی⁵، میترا حامدی‌نژاد⁶، اعظم غریبی⁷، رضا کریمی کسبی⁸

 

تاریخ دریافت: 14/06/1403 تاریخ پذیرش: 07/12/1403

 

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان بود. روش پژوهش به‌صورت کیفی و کمی بود. اطلاعات پژوهش با مصاحبه جمع‌آوری شد. جامعۀ آماری پژوهش را خبرگان، استادان و متخصصان حوزۀ حسابرسان و تشکیل دادند که تعداد مصاحبه‌شوندگان حدود 16 نفر می‌باشد. از روش نمونه‌گیری در دسترس ساده استفاده شد. داده‌های اولیه به شیوۀ مصاحبه گردآوری شدند. لذا شاخص‌های به‌دست‌آمده در قالب پرسش‌نامه طراحی شد و بین جامعۀ آماری دوم یعنی فعالان و شاغلان حوزۀ حسابرسان که در دسترس بودند با توجه به فرمول دوم کوکران تعداد 385 پرسش‌نامه تکمیل شده و جمع‌آوری گردید و داده‌های به‌دست‌آمده در بخش کمی پژوهش مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند در ادامه براساس شاخص‌ها، مؤلفه‌ها، مفاهیم و مقوله‌های مدل پیشنهادی، پرسش‌نامه‌ای 100 سؤالی تدوین گردید و بر مبنای داده‌های گردآوری شده روابط مدل پیشنهادی ارائه شده مورد بررسی قرار گرفته است. شایان ذکر است روابط بین متغیرهای تحقیق نیز بدین شرح است که شرایط علی 41% بر مقولۀ محوری اثرگذار بوده و مقولۀ محوری نیز خود به اندازۀ 39% بر راهبردها تأثیر دارد. همچنین ضریب مسیر عوامل راهبردها بر پیامدها برابر با 44/0 بوده است. مسیر عوامل مداخله‌گر بر پیامدها نیز برابر با 31% بوده است و ضریب مسیر شرایط بستر بر پیامدها به‌طور کلی برابر با 34% بوده است که در نهایت نتایج نشان از معناداری روابط و اجزای مدل ارائه‌شده داشت. دستاورد و ارزش افزودۀ تحقیق حاضر این است که می‌تواند باعث شود تا رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان شناسایی و با کاهش رفتارهایی که متوجه آن هاست، کیفیت گزارش‌های حسابرسی و سلامت آن‌ها را افزایش داد.

واژه‌های کلیدی: رفتارهای مخرب، رفتارهای ناکارآمد، حسابرسان. 

طبقه‌بندی موضوعی: D23 ، C91، M42

 

 

 

---

[1] .PhD Student, in Accounting, Central Tehran University, Tehran, Iran. (Corresponding Author)

([e-mail])

[2] . PhD Student, in Accounting, Central Tehran University, Tehran, Iran ([e-mail])

[3] . PhD Student, in Accounting, Central Tehran University, Tehran, Iran ([e-mail])

[4] . PhD Student, in Accounting, Central Tehran University, Tehran, Iran ([e-mail])

 

DOI: 10.30486/FBRA.1403.2309-1222                                                                                                                

[5]  .دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه تهران مرکزی، تهران، ایران. (نویسندۀ مسئول) ([e-mail])

[6] . دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه تهران مرکزی، تهران، ایران ([e-mail])

[7] . دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه تهران مرکزی، تهران، ایران ([e-mail])

[8] . دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه تهران مرکزی، تهران، ایران ([e-mail])

 

DOI: 10.30486/FBRA.1403.2309-1222                                                                                                                

مقدمه 

در سال‌های اخیر، با توجه به تنوع و تعداد مؤسسه‌های حسابرسی، لزوم توجه به ارتقای سطح کیفی آن‌ها به‌صورت روزافزون مورد توجه قرار گرفته است، بررسی آثار رفتارهای ناکارآمد حسابرسان به عنوان یک چالش جدی مطرح می‌گردد. رفتارهای مخرب و ناکارآمد که در عصر حاضر با سرعت زیادی در حال افزایش است، پیامدها و آثار منفی جبران‌ناپذیری برای سازمان‌ها در پی خواهند داشت. لذا، در طی دهه‌های اخیر توجه محققان را به خود جلب کرده است. نیروی انسانی عامل اصلی موفقیت بسیاری از شرکت‌ها خدماتی ازجمله مؤسسه‌های حسابرسی است. بدون نیروی انسانی خبره، عملکرد و کارآمدی این مؤسسه‌ها نیز ضربۀ اساسی خواهد خورد چرا که اکثر دارایی‌ها و سرمایۀ این مؤسسه‌ها را نیروی خبره آن‌ها تشکیل می‌دهد؛ لذا، این مؤسسه‌ها به رفتار کارآمد حسابرسان خود و همچنین ماندگاری آن‌ها در مؤسسه اهمیت زیادی می‌دهند. از طرف دیگر رفتار ناکارآمد و تغییر شغل نیروی انسانی در این مؤسسه‌ها، ضربۀ بزرگی به آن‌ها خواهد زد (سنگ اونگ و همکاران، 2022). محققان نشان داده‌اند که رفتارهای مدنی در سازمان‌ها رو به کاهش می‌باشد، در حالی که تعاملات و رفتارهای خصمانه و مخرب در حال افزایش است. رفتارهای مخرب شامل دامنۀ متنوعی از رفتارها شامل بی‌ادبی و بی‌خیالی تا دزدی و رفتارهای تهاجمی دیگر می‌باشد. واقعیت این است که رفتارهای مخرب به‌طور فزاینده‌ای در زندگی سازمانی کارکنان رو به افزایش می‌باشد. به هر حال، تعاملات و رفتارهای مخرب در محیط کار بسیار مسئله‌ساز می‌باشد؛ زیرا افرادی که قصد ارتکاب رفتارهای مخرب و ناکارآمد را دارند به‌طور مکرر با افراد مورد هدف خود در تماس و تعامل بوده و موجب بروز تعاملات منفی بسیاری در سازمان خواهند شد (سولیستیو و گوزالی، 2017). کوتاهی حسابرسان در اجرای صحیح مراحل حسابرسی را می‌توان به رفتارهای مخرب سازمانی حسابرسان نسبت داد. این رفتارها کیفیت حسابرسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و نیز به اعتبار حرفه خدشه وارد می‌کند. رفتارهای مخرب و ناکارآمد حسابرسان منجربه داوری نادرست آ‌ن‌ها می‌شود. داوری نادرست حسابرسان در اطمینان‌بخشی به اطلاعات مالی در فرایند گزارشگری مالی، می‌تواند منجربه برد یا باخت ناعادلانه استفاده‌کنندگانی مانند بازیگران بازار سرمایه، توزیع نامتقارن اطلاعات و ثروت در این بازار و تهدیدی برای اعتبار، مشروعیت، حسن شهرت حرفۀ حسابرسان شود(نجف‌زاده¹، 2020).  حسابرسان در کشف تقلب‌های مالی، پیش‌بینی احتمال ورشکستگی و بروز بحران‌های غیرمنتظره نقش بااهمیتی دارند. آن‌ها باید اظهارنظر حرفه‌ای مستقلی به صاحبکاران ارائه کنند کیفیت اظهارنظر حسابرسان ازجمله معیارهای مؤثر در ماندگاری و بقای مؤسسه‌های حسابرسان می‌باشد از طرفی، کیفیت خدمات فراهم‌شده تا حد زیادی به رفتارهای حسابرسان در حین انجام وظایفشان بستگی دارد؛ نگرانی از رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان رو به گسترش است. رفتارهای مخرب و ناکارآمد می‌تواند تأثیری سوء در زمینۀ کسب درآمد، کیفیت تکمیل پروژه بر مبنای زمانبندی انجام‌شده و ارزیابی درست عملکرد کارکنان داشته باشد (رستمیان و همکاران ، 2020). در موقعیت‌هایی که رسیدن به اهداف سازمانی و فردی از راه معمول ممکن نیست، اعمال رفتارهای مخرب و ناکارآمد ممکن است ضروری نیز به نظر برسد. از طرفی، این رفتارها می‌تواند عکس‌العملی به محیط استرس‌بار ناشی از کنترل‌های شدید مدیریتی باشد به‌عبارت دیگر می‌توان رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان را عکس‌العمل‌های ناکارآمد به محیط (سیستم کنترلی) تعریف کرد. استفاده از برنامه‌های حسابرسان، بودجۀ (فشار) زمانی و نظارت‌های مستقیم و دقیق ازجمله عوامل ایجادکننده ساختار کنترل قوی در محیط سازمان می‌باشند (پرابانگکارا و فیتریانی، 2021). حسابرسان در شرایطی که تحت فشار زمانی، الزامات قانونی کار، اعمال کنترل شدید از طرف سرپرستان و الزامات صاحبکاران هستند، رفتارهای مخرب به مراتب بیشتری خواهند داشت. بنابراین انتظار بر این است که در موقعیت‌های که رسیدن به اهداف فردی و سازمانی مورد تردید است و همچنین در محیط‌های با اعمال نظارت شدید، بروز رفتارهای مخرب و ناکارآمد تشدید گردد(اکبری و همکاران  ، 2016). 

منبع کنترل بیرونی²، فشار بودجۀ زمانی، و خو ارزیابی عملکرد اندک، رابطۀ مثبتی با اعمال رفتارهای مخرب و ناکارآمد حسابرسان دارند. به‌عبارت دیگر حسابرسانی که رفتارمخرب و ناکارآمد را در پیش می‌گیرند، غالباً دارای منبع کنترل بیرونی هستند و معتقدند که نتایج عملکرد آن‌ها به وقایعی خارج از کنترل فردیشان، مانند شانس نیز وابسته است و لذا خود را در قبال نتایج حاصل کمتر مسئول می‌دانند(بشیری‌منش، 2022). به علاوه، این حسابرسان دارای خودارزیابی عملکرد اندک بوده و برای رسیدن به اهداف مور نظر خود احساس ناتوانی می‌کنند؛ بنابراین احتمالاً رفتارهای مخرب و ناکارآمد اعمال خواهند کرد. همچنین، در شرایط فشار بودجۀ زمانی، این امکان وجود دارد که حسابرسان رفتارهای ناکارآمدی در پیش گیرند و در انجام برخی مراحل حسابرسی از تکمیل کل فرایند و مراحل شانه خالی کنند. عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان به‌طور کلی به دو دسته عوامل فردی و عوامل سازمانی قابل تفکیک می‌باشد(نهمه و همکاران  ، 2016). عوامل فردی عبارتند از کانون کنترل، خو ارزیابی عملکرد و میزان چرخش حسابرسان. همچنین سازمان و شرایط حاکم بر آن می‌تواند نقش بااهمیتی در رفتارهای مخرب و ناکارآمد حسابرسان داشته باشد و زمینه‌ای برای بروز این‌گونه رفتارها فراهم آورد. مثلاً، برنامه‌ریزی نامناسب کار، خود می‌تواند محرک رفتارهای مخرب و ناکارآمد در افرادی باشد که تمایلی درونی به بروز و انجام این‌گونه رفتارها دارند. همچنین کانون کنترل بیرونی، فشار بودجۀ زمانی، و خودارزیابی عملکرد اندک، رابطۀ مثبتی با اعمال رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان دارند. به‌عبارت دیگر حسابرسان که رفتارهای مخرب و ناکارآمد را در پیش می‌گیرند، غالباً دارای کانون کنترل بیرونی و خودارزیابی عملکرد اندک بوده و یا تحت فشار بودجۀ زمانی هستند. همچنین مشاهده گردیده که با افزایش تعهد حرفه‌ای (سازمانی) حسابرسان، رفتارهای مخرب و ناکارآمد کاهش می‌یابد(رستمیان و همکاران ، 2022). حسابرسان که قصد ترک فعالیت حرفه‌ای را در آیندۀ نزدیک دارند، برای کسب درآمد بیشتر در مدت زمان محدود، اقدام به رفتار مخرب و ناکارآمد می‌کنند؛ زیرا ترس آن‌ها از اینکه رفتارشان کشف شود، کاهش می‌یابد. علاوه بر این، حسابرسان که قصد ترک دارند از تأثیرات بالقوه و سوء رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی جهت ارزیابی و ارتقای خود واهمه‌ای ندارند. بنابراین میزان زیاد رفتار ناکارآمد در حرفۀ حسابرسی، اهمیت ارائۀ مفاهیم عملی که تعیین می‌کنند چه عواملی منجربه رفتار ناکارآمد می‌شوند و ناکافی بودن میزان پیشینۀ پژوهش که به شناسایی و توضیح این عوامل پرداخته‌اند، همگی نیاز به پژوهش‌های بیشتر را در خصوص این موضوع، ضروری می‌سازد. با توجه به تحولات اخیر و چشم‌انداز آتی بازار سرمایه، اهمیت و ضرورت توجه خاص به مقوله رفتار ناکارآمد حسابرسی صدچندان است. از آنجا که فرض زیربنایی بیشتر پژوهش‌های دانشگاهی هم این بوده است که رفتار ناکارآمد حسابرسی یک واکنش ناکارآمد به محیط است و حرفۀ حسابرسی در ایران از منظر محیط حقوقی، سازوکار نظارتی، اندازۀ مؤسسه‌های حسابرسی، سازوکار اجرایی فرایندهای حسابرسی، سازوکار انتخاب و تعویض حسابرس دارای ویژگی‌های خاص خود است، نیازمند یک پژوهش داده‌بنیان در این زمینه است تا بتواند عوامل متناسب با شرایط محیطی ایران را شناسایی کند. بنابراین، این پژوهش قصد دارد تا خلأ دانش مرتبط با رفتار ناکارآمد حسابرسی در ایران را موردتوجه قرار داده و الگویی جهت توضیح رفتارهای ناکارآمد حسابرسی متناسب با شرایط محیطی ایران ارائه دهد.

 

مبانی نظری و پیشینۀ‌ پژوهش

در فلسفۀ اخلاق³ نظریه‌های اخلاقی مختلف از نگاه باریک‌بین فلسفه ارزیابی می‌گردد (رجب داری و همکاران، 2022) نظریه‌های اخلاقی نیز نقش برجسته‌ای در فلسفۀ اخلاق ایفا می‌کند. هدف نظریۀ اخلاقی، پاسخ به پرسش معیارهای ارزش اخلاقی است. نظریه‌های اخلاقی به این دلیل در حسابداری و حسابرسی به‌کاربرده می‌شود که می‌تواند تعیین کند چه رفتار یا تصمیم‌گیری در حسابداران و حسابرسان اخلاقی است و توضیح می‌دهد چه چیزی در شرایط تصمیم‌گیری حسابرسان درست و چه چیزی غلط است. از سویی ﻣﺤﻞ ﮐﺎر، اﻧﺠﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ روی ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ، ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﺑﺮای اﻓﺮاد ﺷﺎﻏﻞ در ﺳﺎزﻣﺎن و ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن دارد. در ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺪئال، اﯾﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ. تقریباً تمامی سازمان‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که مهم‌ترین دارایی‌های یک سازمان نیرریی انسانی و سرمایه‌های فکری آن است. این دارایی ارزشمند باید به‌خوبی حفظ شود و در طول زمان توسعه یابد. از آن جا که منابع انسانی یک سازمان از طریق رفتارهای خود، تعاملات با دیگر افراد سازمان و گروه‌ها را شکل می‌دهند؛ بنابراین مقوله رفتار سازمانی اهمیت ویژه‌ای را در مطالعات منابع انسانی دارد. در میان رفتارهای سازمانی در پاره‌ای از موارد رفتارهایی خلاف قوانین و هنجارهای مشخص‌شده سازمان از سوی کارکنان رخ می‌دهد که موجب خدشه‌دار شدن و ضرر و زیان سازمان می‌شود. این رفتار به رفتار مخرب معروف است و در مقابل مفهوم رفتار شهروندی سازمانی قرار دارد(ابراهیمی و کریمی، 2017). رفتار مخرّب، گونه‌اي رفتار ارادي و عمدي است كه يا به سازمان و يا به كاركنان آن، آسيب مي رساند. ازجمله اين‌گونه رفتارها كه ذاتاً آسيب‌رسان و زيان‌بار تلقي مي‌شوند مي‌توان به اجتناب از كار، انجام نادرست وظايف، برخوردهاي فيزيكي، توهين‌هاي كلامي و شفاهي، تخريب اموال سازمان و دزدي و يا استفادۀ غيرقانوني از اموال اشاره کرد. برخي رفتارها همچون پرخاشگري و خصومت، مستقيماً به خود فرد برمي‌گردد درحالي‌كه برخي ديگر از رفتارها چون اجراي نادرست وظايف و يا تخريب اموال سازمان، مستقيماً به سازمان برمي‌گردد. همچنین رفتارهای مخرب سازمانی حسابرسان رﻓﺘﺎر ارادی است ﮐﻪ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﻧﻘﺾ ﮐﺮده، ﺳﻼﻣﺖ ﺳﺎزﻣﺎن و حسابرسان ﯾﺎ ﻫﺮ دو را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ، ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﺸﮑّﻞ از رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر، زﺑﺎﻧ‌ﻬﺎ و اﺻﻮل‌اﻧﺪ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ‌ﺷﯿﻮه‌ای ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮد. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﮐﺎری ﻋﺎدی در ﺧﺎرج از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن رواج ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ، ﻋﻮاﻗﺐ آن ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻮده و ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ازﺟﻤﻠﻪ: ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی، ﺑﻬﺮه‌وری و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد. رﻓﺘﺎرﻫﺎی مخرب ﻣﺤﻞ ﮐﺎر، از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﺮﻗﺖ، آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺎزﻣﺎن، ورود ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺗﺄﺧﯿﺮ، وﻗﻔﮥ ﻏﯿﺮﻣﺠﺎز، ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻮرات ﻣﺪﯾﺮ و …، ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﻃﯽ ﺳﺎل‌های اﺧﯿﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮن‌ها دﻻر ﻫﺰﯾﻨﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ(مهدوی‌پور، 2015). از طرفی رفتارهای مخرب سازمانی حسابرسان ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی، ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﻧﻈﯿﺮ آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺷﻬﺮت ﺳﺎزﻣﺎن، اﻓﺰاﯾﺶ میزان ﺗﺮک شغل و ﮐﺎﻫﺶ اﻧﮕﯿﺰه و ﺗﻌﻬﺪ را ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧ‌ﻬﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺴﯿﺎری از پژوهشگران ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، رفتارهای مخرب را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ بیماری مزمن ﮐﺎر ﺑﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎزﻣﺎن‌های اﻣﺮوزی ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ. اﺳﺘﺪﻻل آن‌ها اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان‌های اﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺪرت رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎ‌‌ن‌ها را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﮐﻨﻨﺪ. رفتارهای مخرب سازمانی حسابرسان در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح، ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه اﺳﺖ (قربانی و همکاران، 2022)؛ لذا در مدیریت سازمانی، بررسی الگوهای کنترل، نظارت و مصونیت‌بخشی کارکنان و سرمایۀ انسانی از بروز رفتارهای مخرب سازمانی که هنجارهای سازمانی را دستخوش تغییر قرار داده است که باعث تهدید سلامت سازمان و کارکنانش می‌شود(صحت و رحمت‌آبادی، 2021). سازمان‌ها هميشه با حسابرسانی مواجه می‌شوند که با وجود کوشش مدیران و مسئولان در ایجاد محيطی مناسب برای کار و فعاليت، موجب ایجاد رفتارهای مخرب سازمانی می‌شوند. این حسابرسان با رفتارهایی مانند درگیری با سایر حسابرسان و مدیران، سرپيچی از دستورهای رئيس، نادیده گرفتن قوانين، وضعيت موجود و مطلوب سازمان را دچار آشفتگی می‌کنند و در تلاش هستند این قوانين را زیرپا بگذارند و امتيازی کسب کنند(مسلمی و همکاران، 2019). 

بنابراین می‌توان گفت رفتارهای مدنی در سازمان‌ها رو به کاهش می‌باشد، در حالی که تعاملات و رفتارهای خصمانه و مخرب در حال افزایش است. رفتارهای مخرب دامنۀ متنوعی از رفتارها شامل بی‌ادبی و بی‌خیالی تا دزدی و رفتارهای تهاجمی دیگر می‌باشد. واقعیت این است که رفتارهای مخرب به‌طور فزاینده‌ای در زندگی سازمانی حسابرسان رو به افزایش می‌باشد. به هر حال، تعاملات و رفتارهای مخرب در محیط کار بسیار مسئله‌ساز می‌باشد زیرا حسابرسانی که قصد ارتکاب رفتارهای مخرب را دارند به‌طور مکرر با افراد مورد هدف خود در تماس و تعامل بوده و موجب بروز تعاملات منفی بسیاری در سازمان خواهند شد (ابراهیمی و کریمی، 2017). 

چانگ و اسميزيکراي (2010)، رفتارهاي ناکارآمد را اين گونه تعريف مي‌کنند:

«مجموعه رفتارهايي که بر ضد منافع سازمان عمل مي‌کنند و افراد معمولاً آگاهانه انجام آن‌ها را انتخاب مي کنند» از نظر آن‌ها نمونه‌هايي از رفتار ناکارآمد انجام شوخي‌هاي بي‌رحمانه، آزار دادن/ ناسزا گفتن بـه همکاران، تحريف گزارش‌هاي هزينه، خرابکاري در کار ديگران و حتي سرقت مي‌باشد. موضوع متداول همۀ اين رفتارها اين است که از طريق تأثير مستقيم بر دارايي‌ها يا قدرت عمل سازمان، يا از طريق آسيب رساندن به کارکنانش به شيوه‌اي که اثربخشي آن‌ها را کاهش مي‌دهد، براي سازمان زيان‌بار است (نمازی و رجب‌دری، 2020). می‌توان گفت دستیابی به اهداف سازمانی و داشتن سازمانی با رفتارهای مناسب در جهت رشد و بقای سازمان در گرو طرز رفتار کارکنان و میزان دستیابی آن‌ها به اهداف فردی است به‌طوری که در صورت وجود عواملی که نیل به اهداف فردی را خدشه‌دار می‌کند رسیدن به اهداف سازمانی نیز با مشکل مواجه می‌شود. بروز رفتارهاي ناکارآمد در محيط کار تبديل به يک تهديد دائمي و پرهزينه براي بسياري از سازمان‌ها شده است(سنگ اونگ و همکاران، 2022). 

لذا يکي از معضلات سازمان‌هاي امروزي وجود رفتارهاي ناکارآمد از سوي اعضاي سازمان مي‌باشد. اين رفتارها هم بر عملکرد سازمان‌ها و هم بر روابط بين شخصي و روحيۀ همکاري کارکنان تأثير مي‌گذارد به همين جهـت شناسايي پيشايندها و پيامدهاي اين رفتارها اهميتي دوچندان يافته است. زندگي سازماني هميشه با تخلفات سازماني در اشکال و ابعاد مختلف روبه‌رو بوده است. تخلف از قوانين، مقررات و هنجارها و همچنين بروز رفتارهاي ناکارآمد همواره توجه مديران را، از اين نظر که عملکرد و کارايي سازمان را به‌طور مستقيم تحت‌تأثير قرار مي‌دهد، به خود جلب نموده است. مديران همواره متناسب با شرايط و امکانات موجود، اقدامات مقتضي را در جهت کاهش تخلفات و مقابله با رفتارهاي ناکارآمد به عمل مي آورند. اما با وجود توسعۀ سازمان‌ها و جوامع و ورود افراد با ويژگي‌ها و خصوصيات متنوع به محيط کار، هنوز هم اين مشکل به قوت خود باقي مانده است (ابراهیمی و کریمی، 2017). کارکنان خوب و بد در تمام سازمان‌ها وجود دارند. کارمندان خوب بر ارزش شرکت می‌افزایند و کارمندان بد شرکت را به بیراهه می‌کشانند. اما اگر رفتارهای ناکارآمد یک کارمند به‌راحتی تشخیص داده شود و این شخص به‌سرعت از سازمان حذف گردد، می‌توان از بسیاری از آسیب‌های احتمالی پیشگیری کرد. همچنین چگونگی تعامل و رفتار افراد با یکدیگر در سازمان امری بسیار مهم می‌باشد. زمانی که رفتار افراد به سمت رفتارهای ناکارآمد و سوق پیدا می‌کند در سازمان و اعضای آن آثار منفی بر جای می‌گذارد رفتارهاي ناکارآمد، رفتارهايي هستند كه ارادي بوده و تخطي از هنجارهاي مهم سازماني مي‌باشند و در عين حال باعث تهديد جديِ سلامت سازمان و كاركنان آن مي‌شوند. به‌طور کلي رفتارهاي ناکارآمد دامنۀ وسيعي از رفتارهاي منفي شامل دزدي، استفادۀ نادرست از اطلاعات، زمان و منابع و اعمال جسمي و كلامي نامناسب را دربرمي‌گيرند (رستمیان و همکاران، 2020).

رفتارهای مخرب سازمانی حسابرسان ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻮزﯾﻌﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺪﯾﺮان ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﮐﺮدن ﭘﺎداش‌ها و اﯾﺠﺎد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺒﺮان ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻃﻮری ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ وﻇﺎﯾﻒ و ﻣﺴﺌﻮلیت‌های حسابرسان ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﭘﺮداﺧﺘﯽ آن‌ها ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺪاﻟﺖ روﯾﻪای، حسابرسان در ﺗﺼﻤﯿم‌های ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺧﻮد، ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻼک ارﺗﻘﺎ و ﺗﺮﻓﯿﻊ، ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﮥ حسابرسان ﺷﺎﻧﺲ ﻣﺴﺎوی ﺑﺮای ارﺗﻘﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺮاوده‌ای ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻋﺘﻤﺎد و اﺣﺘﺮام ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. ارﺗﺒﺎﻃﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن، ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ادب، ﺻﺪاﻗﺖ و اﺣﺘﺮام ﺑﯿﻦ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه و ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ‌ﻃﻮری ﮐﻪ حسابرسان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‌راﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮده و ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺎری ﺧﻮد را ﺑﺎ وی در ﻣﯿﺎن ﮔﺬارﻧﺪ و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺣﺎﮐﯽ از اﻋﺘﻤﺎد ﺑﯿﻦ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و حسابرس وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. بنابراین رفتارهای مخرب سازمانی حسابرسان ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺟﺪی ﺑﺮای ﺳﺎزمان‌ها اﺳﺖ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﮐﻼﻧﯽ را ﺑﺮ آن‌ها ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. برای ﺑﻘﺎی ﺳﺎزﻣﺎن‌ها ﺑﺴﯿﺎر ﺿﺮوری اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آن‌ها ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ آن اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد. حسابرسانی ﮐﻪ از ﺷﻐﻞ ﺧﻮد راﺿﯽاﻧﺪ و حسابرسانی ﮐﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد دارﻧﺪ، ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺘﺮی ﻣﺮﺗﮑﺐ رﻓﺘﺎرﻫﺎی مخرب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﮑﻔﯽ، ارﺗﻘﺎی ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ، اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ و اﯾﺠﺎد رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﻄﻠﻮب در ﺳﺎزﻣﺎن، رﺿﺎﯾﺖ ﺷﻐﻠﯽ و ﺗﻌﻬﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ حسابرسان را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ(دسوردی و همکاران، 2022). از سوی دیگر پيامدهاي ناشي از بحران‌هاي مالي جهاني در اقتصاد بين‌المللي منجربه انتقاداتي از سوي انجمن‌هاي حرفه‌اي و تأكيد آنان در خصوص صدور گزارش‌هاي باكيفيت و كاهش رفتارهاي منجربه ناكارآمدي حسابرسان شده است. حسابرسی فعاليتي است كه تحت‌تأثير تفسيرها و قضاوت‌هايي در مورد نحوۀ به‌كارگيري استاندارد‌ها و رويه‌ها است. اين حرفه تحت‌تأثير عوامل محيطي ازجمله ويژگي‌هاي رهبري و فرهنگ حاكم بر سازمان قرار مي‌گيرد. لذا عوامل فوق منجربه بروز رفتارهای ناکارآمد سازمانی حسابرسان ازجمله كم گزارش‌دهي مدت حسابرسی، رسيدگي سطحي به اسناد و مدارك، خاتمۀ زودهنگام رسيدگي‌ها، پذيرش توضيحات ضعيف مشتري، عدم كسب دانش در زمينۀ كار مورد نظر، كم‌كاري و تخصيص ساعات كاري به موارد ديگر خواهد شد(مرادی و همکاران، 2016). بنابراین حسابرسان هنگام ایفای نقش باید اصول اساسی و اخلاق حرفه‌ای قابل‌اجرا را به‌کار برده و رعایت کنند، اما در حقیقت، هنوز شرایط متضاد فراوانی؛ یعنی وجود رفتار ناکارآمد سازمانی وجود دارد. رفتارهای ناکارآمد فراوان سازمانی می‌تواند کیفیت حسابرسی را کاهش دهد. از سویی حسابرسان اهداف متفاوتی دارند؛ ممکن است برخی به دنبال ثبات شغلی باشند، درحالی‌که برخی دیگر تمایل دارند درون شرکت پیشرفت کنند. اطمینان از فرصت‌های رشد و پیشرفت شغلی برای ایجاد انگیزه ضروری است. اگر در سازمان جای هیچ‌گونه پیشرفتی وجود نداشته باشد؛ می‌تواند سبب بروز رفتارهای ناکارآمد سازمانی حسابرسان شود. رفتارهای ناکارآمد سازمانی حسابرسان، رفتار غيرحرفه‌اي است كه ناشي از اعمال حسابرسان در طي دورۀ حسابرسی است. رفتارهای ناکارآمد سازمانی حسابرسان به‌عنوان اقداماتي است كه باعث كاهش كيفيت حسابرسی مي‌شود. همچنين اين اقدامات سبب كاهش كارايي در جمع‌آوري شواهد حسابرسی مي‌شود. این رفتارها كيفيت را تحت‌تأثير قرار داده و نيز به اعتبار حرفه خدشه وارد مي‌كند (پرابنگکارا و فیتریانی، 2021). 

در ادامه به برخی پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه اشاره می‌گردد:

 (علیزادگان و همکاران، 2023)، به تحلیل توانایی حسابرسان در کشف تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده: تأثیر تجربۀ حسابرس و تیپ شخصیتی با نقش تردید حرفه‌ای پرداختند. یافته‌های پژوهش نشان داد که تجربۀ حسابرس، انواع تیپ‌های شخصیتی حسابرسان و تردید حرفه‌ای، بر توانایی کشف تقلب در صورت‌های مالی توسط حسابرسان، رابطۀ مثبت و معناداری دارند. همچنین، تجربۀ حسابرس و تیپ شخصیتی به‌طور غیرمستقیم باتوجه به نقش میانجی تردید حرفه‌ای بر کشف تقلب در صورت‌های مالی رابطۀ مثبت و معناداری دارند. 

 (رستمیان و همکاران، 2022) به بررسی الگوی رفتار ناکارآمد حسابرسی پرداختند. هدف ارائه الگوی رفتار ناکارآمد حسابرسی با توجه به ویژگی‌های محیطی و شرایط حاکم بر حرفۀ حسابرسی کشور است. یافته‌ها حاکی از ارائة الگوی یکپارچه و مناسب برای شرایط حاکم بر حرفۀ حسابرسی ایران است. این الگو شامل شرایط علّی، عوامل مداخله‌گر، شرایط زمینه‌ای و راهبردهای مربوط به رفتار ناکارآمد حسابرسی و پیامدهای آن است. 

 (رستمیان و همکاران، 2020) به بررسی منبع کنترل و تعهد سازمانی بر پذیرش رفتار ناکارآمد حسابرسی براساس تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده پرداختند. نتایج حاکی از آن بود که منبع کنترل درونی و تعهد سازمانی تأثیر منفی و منبع کنترل بیرونی تأثیر مثبت بر پذیرش رفتار ناکارآمد حسابرسی دارند.

 (مسلمی و همکاران، 2019) به بررسی رفتارهای مخرب کاری کارکنان در دانشگاه پیام نور استان البرز و عوامل به وجودآورندۀ آن با رویکرد آمیخته پرداختند. نتایج یافته‌ها حاکی از آن است که هوش عاطفی و تعامل رهبر – عضو دارای تأثیر معکوس بر رفتارهای مخرب کاری هستند و در مقابل بی‌عدالتی، استرس و ویژگی شخصیت شامل درون‌گرایی، توافق‌ناپذیری، وظیفه‌ناشناسی، روان‌رنجوری و عدم گشودگی به تجارب تأثیر مستقیم بر رفتارهای مخرب کاری دارند. 

 (اکبری و همکاران، 2016) به بررسی عوامل مؤثر بر رفتار ناکارآمد و تأثیر آن بر تغییر شغل حسابرسان در مؤسسه‌های حسابرسی عضو جامعۀ حسابرسان رسمی پرداختند. نتایج نشان داد پیچیدگی کار، استقلال حسابرس و فشار بودجه زمانی بر رفتار ناکارآمد حسابرسی تأثیر دارد و رفتار ناکارآمد حسابرسی نیز بر تغییر شغل در مؤسسه‌های حسابرسی تأثیر دارد.

 (مهرانی، 2012) به بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای کاری مخرب کارکنان بانک ملی ایران - ادارۀ امور شعب غرب تهران پرداخت. نتایج به‌دست‌آمده از آزمون فرضیه‌های این پژوهش نشان داد که بی‌عدالتی سازمانی، رابطۀ منفی رهبر- عضو، نارضایتی شغلی، عدم خودکنترلی و بدبینی سازمانی بر بروز رفتاهای کاری مخرب کارکنان بانک ملی شعب غرب تهران مؤثر است.

(یولیانی و همکاران، 2024)  به تأثیر تعهد حرفه‌ای، تعهد به اخلاقیات، منبع کنترل درونی و هوش هیجانی بر توانایی کشف تقلب از طریق رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی پرداختند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تعهد حرفه‌ای و هوش هیجانی تأثیر مثبتی بر توانایی تشخیص تقلب دارند. تعهد به اخلاقیات و هوش هیجانی بر رفتارهای کاهندۀ کیفیت حسابرسی اثر منفی دارد. علاوه بر این، این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که تعهد به اخلاقیات و هوش هیجانی به‌طور غیرمستقیم بر توانایی کشف تقلب از طریق رفتارهای کاهندۀ کیفیت حسابرسی تأثیر می‌گذارند.

 (سناونگ و همکاران، 2022) به بررسی این موضوع که آیا وقتی صحبت از کیفیت حسابرسی در مالزی می‌شود، رفتار ناکارآمد اهمیت دارد، پرداختند. نتایج نشان‌دهندۀ تمایل حسابرسان فردی به پذیرش رفتار ناکارآمد به دلیل زمان، فشار بودجه و پیچیدگی کار است. با کمال تعجب، اهمیت مشتری به استقلال حسابرسان لطمه نمی‌زند. حسابرسان نقش اساسی در حفظ کیفیت گزارش‌های حسابرسی و بازگرداندن اعتماد عمومی به حرفۀ حسابرسی ایفا می‌کنند؛ زیرا به حسابرسان اعتبار برای اطمینان از حساب‌های مالی اعطا می‌شود.

(پرابنگکارا و فیتریانی، 2021) به بررسی عوامل مؤثر بر رفتار حسابرسی ناکارآمد پرداختند. نتایج نشان داد که فشار بودجۀ زمانی درک‌شده و تعهد حرفه‌ای مستمر به‌طور مثبت بر کاهش کیفیت حسابرسی و زمان گزارش کمتر تأثیر می‌گذارد. درحالی‌که تعهد حرفه‌ای، عاطفی، نوع شخصیت و موقعیت حسابرس در مؤسسه‌های حسابرسی بر کاهش کیفیت حسابرسی و زمان گزارش کمتر تأثیر منفی می‌گذارد.

 (سولیستیو و گوزالی، 2017) به تحلیل تأثیر کانون کنترل بیرونی و تعهد حرفه‌ای روی رفتار ناکارآمد حسابرسی با نقش میانجی کنترل مذهبی پرداختند. نتیجۀ این مطالعه نشان داد که تا حدی، کانون کنترل بیرونی، تعهد حرفه‌ای و کنترل مذهبی، رفتار ناکارآمد حسابرسی را کاهش می‌دهد. افزون بر آن، این پژوهش نشان می‌دهد که کنترل مذهبی، تأثیر تعهد حرفه‌ای را روی رفتار ناکارآمد حسابرسی تعدیل می‌کند. البته، کنترل مذهبی قادر به تعدیل کانون کنترل بیرونی در کاهش رفتار ناکارآمد حسابرسی نیست.

 (نهمه و همکاران، 2016) به بررسی رفتار ناکارآمد حسابرسان خارجی تداخل شواهد بودجۀ زمانی و مهلت زمانی یک کشور در حال توسعه پرداختند. نتایج حاکی از آن است که باور عمومی در میان حسابرسان این است که حرفۀ حسابرسی گرایش آن‌ها را به ارتکاب الگوهای رفتار ناکارآمد از پیش تعیین می‌کند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که حسابرسان درک می‌کنند که رفتار ناکارآمد توسط اکثر حسابرسان اعمال می‌شود. رفتار ناکارآمد با نیت انجام می‌شود و از روی ناآگاهی انجام نمی‌شود.

(پاینو و همکاران، 2014) به مطالعۀ ارائه الگوی رفتار ناکارآمد: فاکتورهای فردی و تصمیم مالی اخلاقی پرداختند. به‌طور کلی نتایج نشان داد حسابرسانی که بیشتر رفتار ناکارآمد را می‌پذیرند، دارای منبع کنترل بیرونی و قصد ترک فراوانی نیز هستند.

 

سؤال‌‌های پژوهش

در روش گراندد تئوری، مقولۀ محوری همان مسئله یا مشکل اصلی است. در پژوهش حار نیز مقولۀ محوری به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان می‌باشد. بنابراین با توجه به اینکه پاسخ به سؤالات پژوهش مکفی به هدف است، لذا از طرح فرضیه اجتناب شده و سؤالات به شرح زیر ارائه شده است:

1.       عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان کدام است؟

2.       ارتباط بین ابعاد و مؤلفه‌های عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان چگونه است؟

3.       مدل مناسب عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان کدام است؟

با توجه به اینکه هدف از این مطالعه «طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان» می‌باشد، لذا بدین منظور از استراتژی کیفی نظریه‌پردازی داده‌بنیاد استفاده می‌شود.

 

 

شکل(1). تبدیل کدگذاری باز به الگوی کدگذاری محوری

 

روش شناسی پژوهش

در پژوهش حاضر روش‌های گردآوری اطلاعات به شرح زیر خواهد بود:

تحقیق حاضر از نظر هدف تحقیق و توسعه‌ای؛ از نظر داده‌ها آمیخته اکتشافی (ابتدا کیفی و سپس کمی) و از لحاظ ماهیت و نوع مطالعه، پيمایشي مقطعی می‌باشد.

جامعۀ آماری تحقیق حاضر شامل دو بخش به شرح زیر می‌باشد:

بخش اول جامعۀ آماری: خبرگان، استادان و متخصصان حوزۀ حسابرسی.

برای انتخاب حجم نمونه از روش غیرتصادفی در دسترس استفاده شد که از مصاحبه‌شوندگان خواسته مي‌شود افرادی مطلع در رابطه با موضوع تحقیق را جهت انجام مصاحبه‌هاي بعدی معرفی نمایند. با این حجم اطلاعات گردآوری‌شده با کمک روش کیفی "شبکۀ خزانه" و مصاحبۀ 16 نفر به نقطۀ اشباع رسیده و نتایج مصاحبه با استفاده از کدگذاری سه مرحله‌ای تجزیه‌وتحلیل گشت.

بخش دوم جامعۀ آماری: همۀ فعالان و شاغلان حاضر در حوزۀ حسابرسی که تعداد آن‌ها نامشخص می‌باشد.

همان‌گونه که اشاره شد در بخش دوم بعد از ارائۀ مدل (با استفاده از نظریه‌پردازی داده‌بنیاد)، وارد بخش دوم یعنی تست مدل شد. برای سنجش روایی پرسش‌نامه‌‌ها از روش روايي صوري استفاده شد و روایی محتوا با استفاده از تحلیل عامل تأییدی بررسی شد. به اين منظور پرسش‌نامه در اختيار متخصصان و خبرگان حرفۀ حسابرسی قرار گرفت و از آنان در مورد هر سؤال و در خصوص ارزيابي هدف مربوط، نظرخواهي شد و با اصلاحات جزئي، پرسش‌نامه تأیيد گشت و با استفاده از نرم‌افزار SPSS و با روش آلفاي کرونباخ پايايي پرسش‌نامه برآورد شد. از آنجا که اين برآورد بیشتر از حداقل مقدار 7/0 شد، بيانگر اين است که پرسش‌نامه‌ مورداستفاده از پايايي فراواني برخوردار است. بنابراین پرسش‌نامۀ تدوین‌شده در بین کلیۀ فعالان و شاغلان حوزۀ حسابرسی و اعضای جامعۀ حسابرسان رسمی توزیع گردید. با توجه به اینکه تعداد جامعه نامشخص است با استفاده از فرمول دوم کوکران برای جامعه با تعداد نامشخص تعداد 385 پرسش‌نامۀ تکمیل‌شده جمع‌آوری گردید. با توجه به اینکه عدم دسترسی به همه اعضای جامعۀ مورد بررسی، از روش در دسترس استفاده ‌گردید.

ابزار گردآوري داده‏ها پرسش‌نامه و مصاحبه می‌باشد و تجزيه‌وتحليل داده‌هاي به‌دست‌آمده شامل دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی می‌باشد. بدین شرح که در راستای تأیید یا عدم تأیید توزیع نرمال بودن داده‌ها جهت سنجش متغیرها از آزمون کلموگروف اسمیرونوف استفاده ‌گردید. در ادامه با استفاده از آزمون تحلیل عامل تأییدی با نرم‌افزار LISREL8.80 به مطالعۀ گویه‌ها و شاخص‌ها پرداخته شد تا در کل پرسش‌نامه‌ها تأیید شوند. سپس با استفاده از مدل معادلات ساختاری توسط نرم‌افزار SmartPLS.03 تأیید یا عدم تأیید مدل ارائه‌شده و همچنین ارتباط بین متغیرها در مدل آزمون شد.

 

يافته‌های پژوهش

در این فصل نتایج تحلیل داده‌ها طی سه مرحلۀ کدگذاری باز (خلق مفاهیم با مقوله‌ها)، کدگذاری محوری (شناسایی مقولۀ محوری، شرایط علی، شرایط مداخله‌گر، بستر، راهبردها و پیامدها) و کدگذاری انتخابی (خلق نظریه)تشریح می‌گردد. به‌منظور دستیابی به نظریۀ زمینه‌بنیان در خصوص طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان، داده‌های گردآوری‌شده تحت سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شده‌اند. هر یک از این مراحل در ادامه به تفصیل تشریح می‌گردد.

دراین پژوهش 16 نفر از خبرگان، استادان و متخصصان حوزۀ حسابرسی که نظراتشان در خصوص پروژه‌ها قابل استناد می‌باشد، به‌عنوان جامعۀ آماری برای انجام مصاحبه انتخاب شدند. توصیف جمعیت‌شناختی نمونه‌های موردنظر در این بخش در جدول(1) ارائه شده است.

جدول(1). انواع داده‌های مورد استفاده در این پژوهش

تعداد	نوع داده‌ها	ردیف
8	مصاحبه‌های اختصاصی با خبرگان و استادان حوزۀ حسابرسی	1
8	مصاحبه‌های اختصاصی با متخصصان حوزۀ حسابرسی	2

 

همان‌طور که جدول(1) نشان می‌دهد، اولین شیوۀ گردآوری داده‌ها، مصاحبه با خبرگان، استادان و متخصصان حوزۀ حسابرسی بوده است.

 فرایند کدگذاری علاوه بر شناسایی شواهد گفتاری (نکات کلیدی)، شامل مفهوم‌پردازی (استخراج کدها)، مقوله‌پردازی (کدگذاری محوری) و شناسایی مدل کلی پژوهش (کدگذاری انتخابی) می‌باشد. شواهد گفتاری یا نکات کلیدی وقایع کوچکی هستند که دارای بار معنایی مستقل می‌باشند. نامگذاری مفهومی به شواهد گفتاری را مفهوم‌پردازی می‌گویند که در این پژوهش با عنوان کد ذکر شده‌اند. پس از شناسایی و نامگذاری مفاهیم موجود، مفاهیم مشابه براساس منطق تلفیق شده و هر یک تحت عنوان یک مقوله ارائه شده و در نهایت مدل پژوهش در قالب مدل داده‌بنیاد ارائه شده است.

کدگذاری باز

در کدگذاری باز مصاحبه بارها و بارها خوانده شد و بعد از نشانه‌گذاری و شکستن داده‌ها، هر مفهومی که به ذهن می‌رسید در نظر گرفته می‌شد. در این قسمت محدودیتی برای نامگذاری مفاهیم وجود ندارد. بنابراین تعداد کدها در این مرحله بسیار زیاد بود. اما رفته‌رفته به علت تکراری بودن اطلاعات، این کدها کمتر شد. در این قسمت از پژوهش حاضر، مفهوم‌های مشابه شناسایی شد و زیر عنوان خرده‌مقوله‌ها و مقوله‌های ویژه‌ای طبقه‌بندی شدند. داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها به دقت مطالعه، بررسی و تحلیل شد. به داده‌هایی که مشابه یکدیگر بوده‌اند مفاهیمی متناسب اختصاص داده شده است و بدین ترتیب تمامی مقوله­ها و مفهوم‌ها استخراج و شناسایی شده­ که در مجموع 20 مقوله و 108 مفهوم شناسایی شدند.

کدگذاری محوری

کدگذاری محوری، مقوله‌های مستخرج از کدگذاری باز تحت شش دسته شامل مقوله محوری؛ شرایط علّی؛ شرایط مداخله‌گر؛ شرایط بستر؛ راهبردها (کنش و واکنش‌ها) و پیامدها قرار گرفته‌اند.

الف: شرایط و عوامل علّی

جدول(2). دسته‌بندی مفاهیم به مقوله‌های علّی

مقوله‌ها	مفهوم‌ها
ویژگی‌های فردی	ü       اعتماد به نفس ü       مسئولیت‌پذیری ü       ادراک افراد نسبت به واکنش‌های احساسی حسابرسی ü       پایبندی به اصول اخلاق حرفه‌ای ü       خلاقیت ü       درستکاری ü       ساده‌سازی پیچیدگی‌ها - اطلاعات مرتبط و غیرمرتبط - استثناها ü       پایبندی به مبانی اخلاقی ü       شخصیت فردی و اجتماعی ü       خلاقیت فردی ü       به‌گزینی و سازگاری ü       شخصیت فردی و اجتماعی ü       خبره بودن ü       عوامل درونی ü       دقت در انجام کار حسابرسی
عواطف و سلامت روانی حسابرسان	ü       نوع تفکر و درونیات شخص ü       حالات روانی حسابرسان ü       عواطف حسابرسان ü       سلامت جسمی و روانی ü       احساسات منفی نسبت به مؤلفه‌های کار حسابرسان

مفاهیم مستخراج و شناسایی‌شده مرتبط با شرایط و عوامل علّی، 20 مفهوم می‌باشد که آن‌ها در 2 مقولۀ ویژگی‌های فردی و عواطف و سلامت روانی حسابرسان دسته‌بندی شده‌اند. دلیل علّی بودن این مقوله‌ها را می‌توان این‌گونه بیان نمود که این مقوله‌ها و مفاهیم از جمله علل طراحی الگوی «مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان» می‌باشند.

ب: مقولۀ محوری

جدول(3). دسته‌بندی مفاهیم به مقولۀ محوری

مقوله‌ها	مفهوم‌ها
استرس ناشی از کار	ü       درجۀ پذیرش استرس ناشی از کار حسابرسان ü       عوامل استرس‌زا در سازمان (مانند حجم و زمان کار، پاسخ‌گویی حسابرس و نظارت حرفه‌ای) ü       میزان کنترل استرس
قضاوت و تصمیم‌گیری افراد	ü       میزان تحمل‌پذیری و ظرفیت حسابرس ü       ریسک‌گریز و ریسک‌پذیری بودن ü       فشار جهت رسیدگی ü       درجۀ تحمل ریسک

 

مفاهیم استخراج شده و شناسایی شده مرتبط با مقولۀ محوری، 7 مفهوم می‌باشد که آن‌ها را تحت 2 مقولۀ استرس ناشی از کار و تحمل‌پذیری دسته‌بندی شده است. به‌عبارت دیگر بر مبنای نقل‌قول‌های اغلب پاسخ‌دهندگان می‌توان این مقوله را در مرکز قرار داد و دیگر مقوله‌ها را به آن مرتبط نمود. برچسب انتخاب‌شده برای مقولۀ محوری نیز انتزاعی و در عین حال از جامعیت برخوردار است.

ه: مقولۀ راهبردها

جدول(4). دسته‌بندی مفاهیم به مقولۀ راهبردها

مقوله‌ها	مفهوم‌ها
مهارت‌ها	ü       مهارت‌های شناختی ü       مهارت‌های شغلی متأثر از مهارت‌های شغلی ü       مهارت‌های ذاتی وراثتی حسابرسان ü       مهارت‌های تعاملی ü       مهارت حرفه‌ای ü       مهارت‌های ادراکی ü       مهارت‌های ارتباطی ü       صلاحیت و مهارت فنی ü       ساده‌سازی پیچیدگی‌ها ü       مهارت‌های ذهنی
عوامل جمعیت‌شناسی	ü       جنسیت ü       سن ü       تجربه ü       تأهل
دانش	ü       هوش اجتماعی ü       دانش تخصصی و مهارت حرفه‌ای ü       دانش حسابداری و حسابرسی ü       دانش مدیریت و روان‌شناسی

مفاهیم استخراج‌شده و شناسایی‌شده مرتبط با مقولۀ راهبردها، 18 مفهوم می‌باشد که آن‌ها در 3 مقوله با عناوین مهارت‌ها، عوامل جمعیت‌شناختی، دانش حسابرس دسته‌بندی شده‌اند.

د: شرایط و عوامل زمینه‌ای (بستر)

جدول(5). دسته‌بندی مفاهیم به مقوله‌های بستر

مقوله‌ها	مفهوم‌ها
خانواده	ü       رشد فرد در محیط خانوادگی ü       ارتباط فرد با خانواده اش  ü       اعتماد به نفس فرد در برخورد با مشکلات ü        اجازۀ دفاع فرد در خانواده
برون‌گرا بودن حسابرسان	ü       برون‌گرایی عامل بسیار مهمی در تصمیم‌های حسابرسی ü       فشار محیطی به علت برون‌گرا بودن فرد و اعلام پیش از موعد نتایج حسابرسی ü       داشتن ذهن ریاضی در تصمیم‌گیری
عوامل قانونی	ü       بستر قانونی - اثر قوانین در افراد ü       شدت و ضعف قوانین
عوامل محیطی	ü       حاکم بودن ارزش‌ها و اخلاقیات در فضای عمومی جامعه ü       ویژگی‌های کیفی تصمیم‌گیری ü       شواهد حسابرسی ü       فرایند تصمیم‌گیری ü       واکنش بازار خدمات حسابرسی ü       محیط کاری حسابرسان ü       پاسخ‌گویی ü       استانداردهای حرفه‌ای ü       شناخت محیط کنترلی ü       ابزار تصمیم‌گیری ü       شرایط جامعه
فرهنگ	ü       فرهنگ افراد در تصمیم‌گیری  ü       سنت ü       اعتقادات مذهبی ü       نژاد و قومیت ü       زبان
محیط سیاسی	ü       محیط سیاسی ü       فضای متفاوت فعالیت در ایران با سایر کشورها ü       فشار ارگان‌های دولتی و نهادهای سیاسی

 

مفاهیم مستخراج  و شناسایی‌شده مرتبط با شرایط و عوامل بستر، 28 مفهوم می‌باشد که آن‌ها در 6 مقوله با عناوین خانواده، برون‌گرا بودن حسابرسان، عوامل قانونی، عوامل محیطی، فرهنگ، محیط سیاسی دسته‌بندی شده‌اند. این مقوله‌ها و مفاهیم نشانگر شرایط خاصی است که در آن راهبردهای کنش و واکنش صورت می‌پذیرد و به این دلیل راهبردی هستند.

 

 

ج: شرایط و عوامل مداخله‌گر

جدول(6). دسته بندی مفاهیم به مقوله‌های مداخله‌گر

مقوله‌ها	مفهوم‌ها
عوامل سازمانی	ü       سطح اگاهی ذی‌نفعان ü       عدم امکان ارتقای شغلی حسابرسان ü       فشار صاحب‌کار به حسابرس ü       تضاد منافع بین حسابرسان و صاحب‌کار ü       دستمزد اندک حسابرس ü       انتظارات صاحب‌کار از حسابرس مثل کاهش هزینه‌ها  ü       شناخت کافی حسابرس از محیط صاحب‌کار
محیط اقتصادی	ü       ناآگاهی حسابرس از قوانین حسابرسی و مالیاتی ü       حل و فصل مسائل سیاسی و قانونی مرتبط با حسابرسی ü       پیچیدگی موضوعات اقتصادی و فرایندهای تبدیل آن‌ها به اطلاعات

 

مفاهیم استخراج و شناسایی‌شده مرتبط با شرایط و عوامل مداخله‌گر، 12 مفهوم می‌باشد که آن‌ها در 2 مقوله با عناوین عوامل سازمانی و محیط اقتصادی دسته‌بندی شده‌اند. دلیلی را که باعث انتخاب این مقوله‌ها به عنوان شرایط مداخله‌گر گردید، می‌توان این‌گونه بیان نمود که هر یک از این مقوله‌ها می‌توانند دستیابی به مقولۀ محوری را محدود یا تسهیل نمایند.

م: شرایط و عوامل نتایج و پیامدها

جدول(7). دسته‌بندی مفاهیم به مقوله‌های شرایط و عوامل نتایج و پیامدها

مقوله‌ها	مفهوم‌ها
قضاوت‌های حرفه‌ای	ü       قضاوت حسابرسان روی استانداردها ü       محدود بودن دامنۀ قضاوت حسابرسان ü       ویژگی‌های کیفی قضاوت ü       بلد بودن آیین رفتار حرفه‌ای ü       مقید بودن به آیین رفتار حرفه‌ای ü       قضاوت‌های حرفه‌ای بر پایۀ آیین رفتار حرفه‌ای
احساس تعلق به حرفه	ü       علاقه‌مندی به حرفه ü       رضایتمندی از شغل حسابرسی ü       حس تعهد به حرفۀ حسابرسی ü       احساس تعلق به حرفۀ حسابرسی
استقلال	ü       استقلال حسابرسان ü       استقلال محیطی ü       حفظ بی‌طرفی ü       استقلال و عدم وابستگی معیشتی
بی‌طرفی	ü       اجتناب از تعصب و جانبداری ü       رعایت انصاف و عدالت در کار ü       بی‌طرفی
قدرت تصمیم‌گیری	ü       اهمیت مدل ذهنی در تصمیم‌گیری ü       ناتوانی در تشریح فرایند تصمیم‌گیری ü       قدرت تشخیص ریسک ü       ارزیابی ریسک ü       توانایی تصمیم‌گیری ü       توانایی انتخاب بهترین گزینه

 

مفاهیم استخراج‌شده و شناسایی‌شده مرتبط با شرایط و عوامل نتایج و پیامدها، 23 مفهوم می‌باشد که آن‌ها در 5 مقولۀ قضاوت‌های حرفه‌ای، احساس تعلق به حرفه، استقلال، بی‌طرفی و قدرت تصمیم‌گیری دسته‌بندی شده‌اند.

کدگذاری انتخابی و خلق نظریه

با توجه به اینکه محقق در پژوهش حاضر به دنبال «طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان» می‌باشد، به همین منظور محقق همۀ تلاش خود را به‌کار بست تا با استفاده از مجموعۀ منظمی از تکنیک‌های کیفی (با رویکرد مبتنی بر نظریۀ داده‌بنیاد)، برای دستیابی به نظریه­ای در مورد رفتارهای مخرب حسابرسی در چارچوب نظام راهبری شرکتی به شیوه استقرایی مورد استفاده قرار دهند و به مدل مناسب مذکور را پیشنهاد نماید. بروز عوامل و شرایطی دست به دست هم داده و موجبات پیدایش یک الگوی ساختاری عوامل بومی مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان را فراهم می‌نماید. از جمله این عوامل می‌توان به دو دسته کلی ویژگی‌های فردی و عواطف و سلامت روانی حسابرسان اشاره نمود. همچنین الگوی عوامل بومی مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان در بستری خاص اتفاق می‌افتد. به‌گونه‌ای که این بستر بر فرایند رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان تأثیرگذار می‌باشد. ازجمله این عوامل می‌توان به شش دستۀ کلی خانواده، برون‌گرا بودن حسابرسان، عوامل قانونی، عوامل محیطی، فرهنگ، محیط سیاسی اشاره نمود. از دیگر سو کنش و واکنش‌های هدفمند برخی از مقوله‌ها می­تواند منجربه ارائه و بهره‌گیری از الگوی مورد مطالعه گردد که ازجمله این عوامل می‌توان به دو دستۀ کلی استرس ناشی از کار و تحمل‌پذیری اشاره نمود. بدیهی است برای سیاست‌گذاری رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی باید به عواملی همچون عوامل سازمانی و محیط اقتصادی توجه نمود. در گام بعدی نیز باید مؤلفه‌ها و عوامل دیگر موردتوجه ویژه قرار گرفته شود، زیرا به نوبۀ خود از اهمیت زیادی برخوردارند و زمینه‌های لازم را فراهم کرده تا نتیجتاً دارای یک فرایند اثربخش شود. شایان ذکر است این رخداد از طریق راهبردهای مهارت‌ها، عوامل جمعیت‌شناختی، دانش حسابرس محقق خواهد شد تا درنهایت به نتایج و پیامدهای لازم دست یافته شود. از جمله آن دستاوردها می‌توان به پیامدهای قضاوت‌های حرفه‌ای، احساس تعلق به حرفه، استقلال، بی‌طرفی و قدرت تصمیم‌گیری اشاره نمود. بنابراین کدگذاری انتخابی مرحلۀ اصلی نظریه­پردازی داده‌بنیاد است که براساس نتایج کدگذاری باز و محوری به ارائۀ نظریه می­پردازد. کدگذاری انتخابی فرایند یکپارچه‌سازی و بهبود و پالایش مقوله‌ها است به این ترتیب که محقق با ایجاد یک آهنگ و چیدمان خاص بین مقوله‌ها آن‌ها را برای ارائه و شکل‌دهی یک نظریه تنظیم می‌کند. درنهایت، نتایج کدگذاری انتخابی منجربه استخراج مدل پیشنهادی گردیده است که باتوجه به این توضیحات مدل کدگذاری انتخابی و خلق نظریه به‌صورت نمودار(1) است.

 

نمودار(۱). طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان

 

 

در این مرحله پس از آزمون و ارزیابی سؤالات به‌کاررفته در پرسش‌نامه از نظر قابلیت برازش مدل اندازه­گیری از طریق تحلیل عاملی تأییدی که روشی توانمند جهت آزمون مدل اندازه­گیری می­باشد (اسفیدانی و محسنین،1392)، محقق می‌تواند اقدام به آزمون روابط ساختاری موجود در مدل پژوهش نماید. به دلایلی از جمله تعداد کم حجم نمونه، استفاده از متغیرهای مرتبۀ دوم و همچنین وجود روابط تعدیلگری در مدل جهت آزمون مدل مفهومی پژوهش از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری به‌وسیلۀ نرم­افزار SmartPLS استفاده گردید.

بررسی ضرایب مسیر استاندارد و ضرایب معناداری مربوط به فرضیه­‌ها 

در شکل(2) خروجی تخمین استانداردشده مدل معادلات ساختاری، برای مدل مفهومی تحقیق نمایش داده شده است.

 

شکل(۲). مدل ساختاری در حالت تخمین استاندارد

شکل(2) ضرایب مسیر بین تمامی متغیرها و مقوله‌ها را نشان می‌دهد که بیشترین ضریب مسیر شرایط علی مربوط به عوامل عواطف است که برابر با 49% بوده و کمترین ضریب مسیر شرایط علی مربوط به ویژگی‌های فردی است که برابر با 46% می‌باشد. علاوه بر این بیشترین ضریب مسیر مقولۀ محوری مربوط به انعطاف‌پذیری است که برابر با 54% بوده و کمترین ضریب مسیر این مقوله استرس است که برابر با 51% می­باشد. بیشترین ضریب مسیر مقوله مداخله‌گر مربوط به عوامل سازمانی است که برابر با 50% بوده و کمترین ضریب مسیر مقوله مداخله­گر مربوط به محیط اقتصادی است که برابر با 49% می­باشد. همچنین در میان عوامل زمینه‌ای یا بستر نیز می‌توان این‌گونه بیان نمود که بیشترین ضریب مسیر مقوله مربوط به عوامل سیاسی است که برابر با 61% می‌باشد و کمترین ضریب مسیر مقوله بستر مربوط به عوامل فرهنگ است که برابر با 43% می‌باشد. در میان عوامل راهبردی بیشترین ضریب مسیر مقوله مربوط به عوامل دانش است که برابر با 59% می‌باشد و کمترین ضریب مسیر مقوله مربوط به عوامل جمعیت‌شناختی است که برابر با 42% می‌باشد. بیشترین و کمترین ضریب مسیر پیامدها به ترتیب مرتبط با مقوله‌های تصمیم‌گیری و قضاوت است که برابر با 68% و 48% می‌باشد. روابط بین متغیرهای تحقیق نیز بدین شرح است که شرایط علی 41% بر مقولۀ محوری اثرگذار بوده و مقولۀ محوری نیز خود به اندازه 39% بر راهبردها تأثیر دارد. همچنین ضریب مسیر عوامل راهبردها بر پیامدها برابر با 44/0 بوده است. مسیر عوامل مداخله‌گر بر پیامدها نیز برابر با 31% بوده است و ضریب مسیر شرایط بستر بر پیامدها به‌طور کلی برابر با 34% بوده است. نتایج این بخش نشان‌دهندۀ این است که هر مقوله با چه قدرتی توانایی تأثیرگذاری و ایجاد مقولۀ مرتبط و بعد از خود را دارد. ضریب کمتر از 30/0 ضعیف، بین 30/0 تا 60/0 متوسط و بیشتر از 60/0 با عنوان ضریب قوی و بالا تفسیر می‌شود که نتایج نشان می‌دهد توانایی مقوله‌ها در ایجاد مقوله مرتبط با خود در حد متوسطی می‌باشد. مثلاً، تأثیر شرایط علی بر مقولۀ محوری که با هم رابطۀ مستقیم دارند، برابر با 41/0 می‌باشد که تأثیر متوسطی می‌باشد.

 

شکل(۳). مدل ساختاری در حالت ضرایب معناداری

 

با توجه به نتایج تحلیل عاملی تأییدی که در مدل ساختاری در حالت ضرایب معناداری (شکل 3) ارائه شده است، چون تمامی اعداد معناداری پارامترهای مدل از عدد 96/1 بزرگ‌تر است. لذا در مجموع نتایج تحلیل عاملی تأییدی حاکی از برازش کلی الگوی پیشنهادی با داده‌ها است و نشان‌دهندۀ برازش مناسب مدل اندازه‌گیری می‌باشد.

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

مقولۀ «استرس ناشی از کار، تحمل پذیری»، به منزلۀ مقولۀ محوری در نظر گرفته شده است که براساس مدل ترسیم شده، بیشترین ضریب مسیر مقولۀ محوری مربوط به انعطاف‌پذیری بوده است که نشان می‌دهد این مقوله در بین عوامل محوری از اهمیت بیشتری برخوردار است و ضریب تأثیرگذاری بیشتری دارد و لازم است که مؤلفه‌های آن مورد تأکید و اولویت بیشتری قرار بگیرند. 

استرس ناشی از کار شامل: درجۀ پذیرش استرس ناشی از کار حسابرسان، عوامل استرس‌زا در سازمان (مانند حجم و زمان کار، پاسخ‌گویی حسابرس و نظارت حرفه‌ای)، میزان کنترل استرس می‌باشد.

تحمل‌پذیری شامل: میزان تحمل‌پذیری و ظرفیت حسابرس، ریسک‌گریز و ریسک‌پذیری بودن، فشار جهت رسیدگی، درجۀ تحمل ریسک می‌باشد. 

همچنین از میان دیگر مقوله‌ها، دو مقولۀ «ویژگی‌های فردی، عواطف و سلامت روانی حسابرسان» به منزلۀ شرایط علی در نظر گرفته شده است که براساس مدل ترسیم‌شده، بیشترین ضریب مسیر مقولۀ علّی مربوط به ویژگی‌های فردی است که نشان می‌دهد مقولۀ ویژگی‌های فردی عاملی مهم‌تر در زمینۀ علت رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان است و از اهمیت بیشتری برخوردار است و لازم است بیشتر بر آن تأکید شود. 

مقولۀ­ ویژگی‌های فردی شامل: اعتمادبه‌نفس، مسئولیت‌پذیری، ادراک افراد نسبت به واکنش‌های احساسی حسابرسی، پایبندی به اصول اخلاق حرفه‌ای، خلاقیت، درستکاری، ساده‌سازی پیچیدگی‌ها - اطلاعات مرتبط و غیرمرتبط – استثناها، پایبندی به مبانی اخلاقی، شخصیت فردی و اجتماعی، خلاقیت فردی، به‌گزینی و سازگاری، شخصیت فردی و اجتماعی، خبرگی، عوامل درونی، دقت در انجام کار حسابرسی می‌باشد.

عواطف و سلامت روانی حسابرسان شامل: نوع تفکر و درونیات شخص، حالات روانی حسابرسان، عواطف حسابرسان، سلامت جسمی و روانی، احساسات منفی نسبت به مؤلفه‌های کار حسابرسان می‌باشد.

از میان دیگر مقوله‌ها، سه مقولۀ «مهارت‌ها، عوامل جمعیت‌شناختی، دانش حسابرس» نیز به عنوان راهبردها تلقی می‌شوند. مقولۀ دانش حسابرس ضریب تأثیر بیشتری در بخش عوامل راهبردی داشته است که نشان می‌دهد با توجه بیشتر به این مقوله و تقویت آن، می‌توان در بلندمدت کنترل بیشتری بر روی رفتارهای مخرب حسابرسان داشت. مقولۀ مهارت‌ها مشتمل بر مفهوم‌های مهارت‌های شناختی، مهارت‌های شغلی مؤثر از مهارت‌های شغلی، مهارت‌های ذاتی وراثتی حسابرسان، مهارت‌های تعاملی، مهارت حرفه‌ای، مهارت‌های ادراکی، مهارت‌های ارتباطی، صلاحیت و مهارت فنی، ساده‌سازی پیچیدگی‌ها، مهارت‌های ذهنی است. مقولۀ عوامل دموگرافیکی مشتمل بر مفهوم‌های جنسیت، سن، تجربه، تأهل می‌باشد. مقولۀ دانش حسابرس مشتمل بر مفهوم‌های دانش اجتماعی؛ یعنی همان هوش اجتماعی، دانش تخصصی و مهارت حرفه‌ای، دانش حسابداری و حسابرسی، دانش مدیریت و روان‌شناسی می‌باشد. 

شش مقولۀ «خانواده، برون‌گرا بودن حسابرسان، عوامل قانونی، عوامل محیطی، فرهنگ، محیط سیاسی» به منزلۀ بستر در نظر گرفته شده است که عوامل سیاسی ضریب تأثیر بیشتری در بخش بستر به نسبت سایر مقوله ها داشته است. بنابراین عوامل سیاسی بیشترین زمینه را برای ایجاد رفتارهای مخرب حسابرسان فراهم می‌کند که لازم است تلاش شود این عوامل کنترل شوند تا زمینۀ تحقیق رفتارهای مخرب نیز کاهش پیدا بکنند. به ترتیب مقولۀ خانواده مشتمل بر مفهوم‌های رشد فرد در محیط خانوادگی، ارتباط فرد با خانواده‌اش، اعتمادبه‌نفس فرد در برخورد با مشکلات، اجازۀ دفاع فرد در خانواده است. مقولۀ برون‌گرا بودن حسابرسان مشتمل بر مفهوم‌های برون‌گرایی عامل بسیار مهمی در تصمیم‌های حسابرسی، فشار محیطی به علت برون‌گرا بودن فرد و اعلام پیش از موعد نتایج حسابرسی، داشتن ذهن ریاضی در تصمیم‌گیری می­باشد. مقولۀ عوامل قانونی مشتمل بر مفهوم‌های بستر قانونی اثر قوانین در افراد و شدت و ضعف قوانین می‌باشد. مقولل عوامل محیطی مشتمل بر حاکم بودن ارزش‌ها و اخلاقیات در فضای عمومی جامعه، ویژگی‌های کیفی تصمیم‌گیری، شواهد حسابرسی، فرایند تصمیم‌گیری، واکنش بازار خدمات حسابرسی، محیط کاری حسابرسان، پاسخ‌گویی، استانداردهای حرفه‌ای، شناخت محیط کنترلی، ابزار تصمیم‌گیری، شرایط جامعه می‌باشد. مقولۀ فرهنگ مشتمل بر فرهنگ افراد در تصمیم‌گیری، سنت، اعتقادات مذهبی، نژاد و قومیت و زبان می‌باشد. مقولۀ محیط سیاسی مشتمل بر محیط سیاسی، فضای متفاوت فعالیت در ایران با سایر کشورها، فشار ارگان‌های دولتی و نهادهای سیاسی می‌باشد.

دو مقولۀ «عوامل سازمانی، محیط اقتصادی» به منزلهۀ شرایط مداخله‌گر در نظر گرفته شده است. عوامل سازمانی در بخش مداخله‌گرها که نقش تقویت یا تضعیف اثرگذاری سایر مقوله‌ها را ایفا می‌کنند، ضریب اثرگذاری بیشتری دارد که نشان می‌دهد این عامل دخالت بیشتری نسبت به تقویت اثرگذاری مقوله‌های علی، محوری و ... جهت شکل‌گیری رفتارهای مخرب دارد که لازم است مورد توجه و تأکید بیشتری قرار بگیرند تا به‌صورت غیرمستقیم رفتارهای مخرب کنترل شوند. به ترتیب مقولۀ عوامل سازمانی مشتمل بر مفهوم‌های سطح آگاهی ذی‌نفعان، عدم امکان ارتقای شغلی، فشار ذی‌نفعان، تضاد منافع بین تهیه‌کنندگان صورت‌های مالی و استفاده کنندگان از آن‌ها، فشارهای هزینه‌ای، افزایش تعداد شریکان حسابرسان، انتظارات ذی‌نفعان مثل کاهش هزینه‌ها و ...، شناخت کافی از محیط صاحب‌کار، ویژگی‌های سازمانی از قبیل قدمت مؤسسه، اندازۀ مؤسسه، میزان حق‌الزحمه می‌باشد. همچنین مقولۀ محیط اقتصادی مشتمل بر مفهوم‌های قوانین مالیاتی کشور، شرایط محیطی و اقتصادی، پیچیدگی موضوعات اقتصادی و فرایندهای تبدیل آن‌ها به اطلاعات می‌باشد.

از میان مقوله‌های دیگر، پنج مقولۀ «قضاوت‌های حرفه‌ای، احساس تعلق به حرفه، استقلال، بی‌طرفی، قدرت تصمیم‌گیری» نیز به منزلۀ نتایج و پیامدهای حاصل از ارائه یا طراحی یک الگوی «ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان» در نظر گرفته شده‌اند. قدرت تصمیم‌گیری در بخش پیامدها بیشترین ضریب تأثیر را داشته است که نشان می‌دهد اگر رفتارهای مخرب حسابرسان که در این مدل شناسایی شدند؛ کنترل شوند، بیشترین اثر آن بر روی قدرت تصمیم‌گیری حسابرسان می‌باشد که نتیجۀ مهم‌تر آن می‌تواند منجربه توانایی تصمیم‌گیری بهتر در محیط کار از سوی حسابرسان باشد. به ترتیب مقولۀ قضاوت‌های حرفه‌ای مشتمل بر مفهوم‌های قضاوت حسابرسان بر استانداردها، محدود بودن دامنۀ قضاوت حسابرسان، ویژگی‌های کیفی قضاوت، بلد بودن آیین رفتار حرفه‌ای، مقید بودن به آیین رفتار حرفه‌ای، قضاوت‌های حرفه‌ای بر پایۀ آیین رفتار حرفه‌ای است. مقولۀ احساس تعلق به حرفه مشتمل بر مفهوم‌های علاقه‌مندی به حرفه، رضایتمندی از شغل حسابرسی، حس تعهد به حرفۀ حسابرسی، احساس تعلق به حرفۀ حسابرسی می‌باشد. مقولۀ استقلال مشتمل بر مفهوم‌های استقلال قوی حسابرس، استقلال میدانی، استقلال حرفه‌ای، استقلال و عدم وابستگی معیشتی می‌باشد. مقولۀ بی‌طرفی مشتمل بر اجتناب از تعصب و جانبداری، رعایت انصاف و عدالت در کار، ‌بی‌طرفی است. مقولۀ قدرت تصمیم‌گیری مشتمل بر اهمیت مدل ذهنی در تصمیم‌گیری، ناتوانی در تشریح فرایند تصمیم‌گیری، قدرت تشخیص ریسک، ارزیابی ریسک، توانایی تصمیم‌گیری، توانایی انتخاب بهترین گزینه می‌باشد. بنابراین نتایج پژوهش حاضر با نتایج تحقیقات (پرابانگکارا و فیتریانی، 2021)، (رستمیان و همکاران، 2020) و (پرابانگکارا و فیتریانی، 2021) سازگار می‌باشد.

در نتیجه میزان فراوان رفتار ناکارآمد در حرفۀ حسابرسی، اهمیت ارائۀ مفاهیم عملی که تعیین می‌کنند چه عواملی منجربه رفتار ناکارآمد می‌شوند و ناکافی بودن میزان پیشینۀ پژوهش که به شناسایی و توضیح این عوامل پرداخته‌اند، همگی نیاز به پژوهش‌های بیشتر را در خصوص این موضوع، ضروری می‌سازد. با توجه به تحولات اخیر و چشم‌انداز آتی بازار سرمایه، اهمیت و ضرورت توجه خاص به مقولۀ رفتار ناکارآمد حسابرسی صدچندان است. از آنجا که فرض زیربنایی بیشتر پژوهش‌های دانشگاهی هم این بوده است که رفتار ناکارآمد حسابرسی یک واکنش ناکارآمد به محیط است و حرفۀ حسابرسی در ایران از منظر محیط حقوقی، سازوکار نظارتی، اندازۀ مؤسسه‌های حسابرسی، سازوکار اجرایی فرایندهای حسابرسی، سازوکار انتخاب و تعویض حسابرس دارای ویژگی‌های خاص خود است، نیازمند یک پژوهش داده‌بنیان در این زمینه است تا بتواند عوامل متناسب با شرایط محیطی ایران را شناسایی کند. بنابراین، این پژوهش سعی بر آن داشت تا خلأ دانش مرتبط با رفتار ناکارآمد حسابرسی در ایران را مورد توجه قرار داد و الگویی جهت توضیح رفتارهای ناکارآمد حسابرسی متناسب با شرایط محیطی ایران ارائه داد.

در ذیل سعی گردیده تا پیشنهادهای کاربردی مشخصی براساس مسائل و مشکلات عینی و تحلیل‌یافته‌های حاصل از این پژوهش در قالب مصاحبه‌های اکتشافی کیفی با خبرگان و پرسش‌نامه‌های توزیع شده در بین جامعۀ مورد بررسی پیشنهاد گردد که در ادامه به شرح آن‌ها پرداخته می‌شود:

1. بر مبنای نتایج حاصل و ضرایب مسیر مقوله‌ها و مفاهیم مدل پیشنهادی توصیه می‌شود در قالب یک طرح مبسوط و جامع، تلاش شود تا الزامات، سیاست‌ها و همچنین مأموریت و رسالت حسابرسی در زمینۀ رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی در مرکز توجه قرار گیرد و تأکید خاصی بر روی آن‌ها صورت پذیرد.

2. نتایج حاصل مؤید آن است که تحمل‌پذیری و استرس ناشی از کار به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین عوامل، نقش بسیار اثرگذاری در شکل‌گیری رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی دارند. پیشنهاد می‌گردد در سطوح بالای سازمانی نهادهای فعال مربوط به این عوامل توجه بیشتری صورت پذیرد.

3. همچنین پیشنهاد می‌شود مدیران سازمان‌های فعال در عرصۀ حسابرسی همۀ تلاش خود را به‌کار بندند تا با استفاده از نیروی انسانی اثربخش، سیاست‌ها و برنامه‌ها، تدوین راهبردی محتوا؛ تمرکز ویژه روی حسابرسی و رفتارهای کارکنان؛ در فرایند مدیریت رفتاری داشته باشند تا دستاوردهای اثربخش‌تری کسب کنند.

4. پیشنهاد می‌شود که بستری مناسب تعبیه شود تا سیاست‌ها و قوانین حمایتی کشور در حوزۀ حسابرسی در وضعیت مناسبی اتخاذ شوند. فلذا می‌توان در چنین وضعیتی انتظار داشت که از حسابرسی به‌طور بهینه و اثربخش استفاده شده و از مزایای آن بهره برداری نمود.

در ادامه به پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی اشاره شده است:

پیشنهاد می‌شود که پژوهشگران آینده طراحی مدل ساختاری عوامل مؤثر بر رفتارهای مخرب و ناکارآمد حسابداران در ایران بپردازند. 

به انجمن‌ها و سازمان‌های مربوط به حسابرسی نیز توصیه می‌شود با استفاده از یافته‌های این مطالعه، نسبت به تدوین استانداردهای دقیق‌تر، عملی‌تر و گسترده‌تر اقدام نمایند.

به برنامه‌ریزان نهادهای دانشگاهی مربوط توصیه می‌شود نسبت به افزایش به‌کارگیری ابعاد مختلف اخلاق حرفه‌ای در جامعۀ دانشگاهی حسابداری و حسابرسی توجه بیشتری داشته باشند.

 به نهادها و انجمن‌های حرفه‌ای نیز پیشنهاد می‌شود در راستای گسترش اخلاق حرفه‌ای در جامعۀ حسابرسی کشور، برنامه‌ریزی کنند.

 افزون بر آن، می‌توان آموزش‌های مرتبط با اخلاق حرفه‌ای به دانشجویان را پیشنهاد داد.

همچنین محدودیت‏های پژوهش به شرح زیر است:

این پژوهش به مانند سایر پژوهش‌ها و مطالعات با محدودیت‌هایی مواجه بوده است. از جمله محدودیت‏هایی که پژوهشگر در پژوهش حاضر با آن‌ها مواجه بوده است عبارتند از:

انجام فاز کیفی این پژوهش زمان‌بر و مستلزم صرف دقت و انرژي بسیار بود. از آنجا که بخشی از اطلاعات این پژوهش با روش‌های کیفی و ازجمله مصاحبه به‌دست آمد، قطعاً این امر محدودیت‌‌ها و دشواری‌هایی به همراه داشت كه تلاش شد اعتبار تحقيق حفظ شود. 

از دیگر محدودیت‌های دیگر پژوهش حاضر محدودیت در ادبیات، پیشینۀ نظري و سابقۀ پژوهش می‌باشد. در این خصوص دانش محدودی دربارۀ رفتارهای مخرب و ناکارآمد سازمانی حسابرسان وجود دارد.

 

References

Akbari, Mo,. Mahfovi, Gh,. & Houshmand, R.(2016). Factors Affecting Dysfunctional Behavior and Turnover of Auditors in Audit Institutions. Journal of Empirical Research In Accounting, 6(1), 103-126. (In Persian)

Alizadeh Gan, L, Samadi Largani, M, & Imni, M. (2023). Analyzing the ability of auditors to detect fraud using the theory of planned behavior: the effect of auditor experience and personality type with the role of professional skepticism. The Financial Accounting and Auditing Researches, 15(57), 149-184. (In Persian)

Bashiri Manesh, N,. Madah, E,. & Agahi, Fahima .(2022). The effect of managers' behavioral bias on auditors' strategies in facing audit risk. Judgment and Decision Making in Accounting and Auditing Year. 1(3). 25-52. (In Persian)

De Sordi, J. O., dos Santos, A. R., de Azevedo, M. C., Jorge, C. F. B., & Hashimoto, M. (2022). Dark, down, and destructive side of entrepreneurship: Unveiling negative aspects of unsuccessful entrepreneurial action. The international journal of management education, 20(3), 100659.

Ebrahimi, M .& Karimi, P. (2017). Disruptive work behavior in the organization: concepts, components and solutions. Annual conference of new management paradigms in the field of intelligence, Tehran. https://civilica.com/doc/637550 (In Persian)

Ghorbani, B,. Portaher, Aghdam F,. & Rahnama Rudpashti, F. (2022). The impact of auditor conservatism and economic policy uncertainty on profit quality. Judgment and decision making in accounting and auditing. 1(2).1-25. (In Persian)

Mahdavipour, M. (2015). Investigating the relationship between employees' compliance with professional ethics and destructive organizational behaviors, a case study of Shahin Shahr municipality (Isfahan). The second international conference on behavioral sciences and social studies. (In Persian)

Mehrani, S. (2012). Factors affecting the destructive work behavior of Melli Bank of Iran employees - West Tehran branch affairs department. Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Faculty of Management and Accounting. (In Persian)

Moradi, M,. Rostami, A ,. & Abazari, Z. (2016). Examining factors affecting the ineffective behavior of auditors. Financial Accounting Quarterly,8(30).40-64 (In Persian)

Moslemi Kaviri, M,. Karimi, O ,.& Nik Menesh, Sh. (2019). Disruptive Behaviors of Staff at Payame Noor University of Alborz Province and Its Causing Factors with a Mixed Approachh. Management of government organizations, eighth year, 1(29). 59-78 (In Persian)

Namazi, M&.  Rajabadri ,.H. (2020). Theories and applications of professional accounting ethics. Tehran: Publications. (In Persian)

Nehme, R., Mutawa, A., & Jizi, M. (2016). Dysfunctional behavior of external auditors the collision of time budget and time deadline evidence from a developing country. The Journal of Developing Areas, 50(1) 373-388. 

Paino, H., Ismail, Z., & Smith, M. (2014). Modelling dysfunctional behavior: Individual factors and ethical financial decision. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 145, 116-128. 

Prabangkara, S., & Fitriany, F. (2021, March). Factors that affect dysfunctional audit behaviour: A study to understand external auditor’s role as the guardians of strong and justice organizations (Goal 16 sustainable development goals). In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science  (Vol. 716, No. 1, p. 012116). IOP Publishing. 

Rajab Dari, H,. Vakili Fard, H,. Salari, H & Amiri, A.(2022). The relationship between ethical theories and ethical behavior in the judgment of auditors. Judgment and decision making in accounting and auditing. 1.(1.(113 - 141. (In Persian)

Rostaminia, R,. Hijazi, Rezvan, Talibnia, Q,. & Hassanzadeh Berdaran, R. (2020). The influence of the source of control and organizational commitment on the acceptance of ineffective audit behavior based on the theory of planned behavior. Bi-Quarterly Journal of Value and Behavioral Accounting, 5 (10) 129-103. (In Persian)

Rostaminia, R,. Hijazi, Rezvan, Talibnia, Q,. & Hassanzadeh Berdaran,. (2022). Inefficient audit behavior pattern. Journal of accounting knowledge, 13)4(,91-115. (In Persian)

San ong , T. Z. E., Teh, B. H., Sim, G. K., & Hossain, M. I. (2022). Does Dysfunctional Behavior Matter When it comes to Audit Quality in Malaysia?. Asian Journal of Accounting and Governance, 17, 1-12.

Sehat, S,. & Rahmatabadi, Y. (2021). The impact of employees' destructive behaviors on customers' reactions (a study of chain stores). Behavioral Studies in Management, 12, (26). (In Persian)

Sulistiyo, H., & Ghozali, I. (2017). The role of religious control in dysfunctional audit behavior: an empirical study of auditors of public accounting firm in Indonesia. Journal of Applied Business Research, 33(5). 

Yulianti, Y., Zarkasyi, M. W., Suharman, H., & Soemantri, R. (2024). Effects of professional commitment, commitment to ethics, internal locus of control and emotional intelligence on the ability to detect fraud through reduced audit quality behaviors. Journal of Islamic Accounting and Business Research. 15(3), 385-401.

 

 

 

---

[1] . Najafzadeh

[2] . External Control Source

[3] . Moral Philosophy

---