تنوّع کنایات عامیانه در لیلی مجنون نظامی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

ناصر ناصری ¹ , رسول عظیمی ²

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

تاریخ دریافت : 1389/04/10 تاریخ پذیرش : 1389/06/10 تاریخ انتشار : 1389/09/01

کلید واژه: نظامی گنجوی, صور خیال, لیلی و مجنون, کنایات عامیانه, تنوع کنایات,

چکیده مقاله :

نظامی شاعر بلند آوازه‌ی قرن ششم، استاد بی بدیل و مسلّم تصویر آفرینی در ادب فارسی است. تنوّع و تعدّد صور خیال و التزام کاربرد زبان محاوره و عامیانه وی را به خلق مضمون آفرینی و استفاده از انواع ضرب المثل‌ها و کنایات واداشته است وی بر اثر حکمت عملی و نظری و معلومات فراوان و تفاهم اجتماعی به ایجاد تصاویر بدیع شعری روی آورده است. کنایه به عنوان یکی از فنون بیانی در آثار نظامی نقش اساسی را در تبیین مطالب و افکار و عقاید بر عهده دارد وی در استفاده از انواع کنایات عامیانه، کمال استادی و برتری خود را بر همه‌ی شاعران نشان داده است در منظومه‌ی لیلی و مجنون به تنوّع کنایات لطیف برخورد می‌کنیم که نشأت گرفته از طرز زندگی و فرهنگ عامه‌ی عصر نظامی بوده است وی از این کنایات برای تأثیر گذاری بیشتر و نزدیک شدن به زبان محاوره با رنگ‌های اجتماعی، اخلاقی، تربیتی و فرهنگی بهره برده است در این مقاله به تنوع و تعدّد کنایات عامیانه در منظومه ی لیلی و مجنون پرداخته شده است.

چکیده انگلیسی:

Nezami, the well-know sixth century poet, is a unique master of imagery in Persian literature. His love of imagery and colloquial language has led him to various proverbs and metonymies. His mastery of the theoretical and practical wisdom and good command of different branches of knowledge has caused this unique variety of his imagery. Figurative language, as one essential feature in Nezami’s works, has a key role in expressing his thoughts and ideas. His frequent use of a variety of colloquial metonymies, make him the unrivalled master of colloquial proverbs. His frequent use of proverbs in Leili  ya Majnoun  is a product of his life style and his mastery of the public culture of his era. He used these proverbs to affect the reader and to approach the colloquial language with all its social, moral, educational and cultural issues. The purpose of this study is to investigate the diversity of colloquial sayings in Leily va Majnoun.

منابع و مأخذ:

        1-        احمد نژاد، کامل، (1369)، تحلیل آثار نظامی گنجوی، چاپ اوّل ، انتشارات علمی.

        2-        ثروتیان، بهروز، (1364)، آئینه غیب، چاپ اوّل ، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.

        3-        ثروتیان، بهروز، (1382)، اندیشه‌های نظامی  گنجه ای، چاپ اوّل ، انتشارات آیدین.

        4-        زرین کوب، عبدالحسین، (1383)، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، چاپ ششم ، انتشارات سخن.

        5-        زنجانی، برات، (1372)، احوال و آثار شرح مخزن الاسرار نظامی گنجوی، چاپ سوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران.

        6-        زنجانی، برات، (1377)، صور خیال در خمسه نظامی، چاپ اوّل ، انتشارات امیر کبیر.

        7-        سعدی، مصلح الدین، (1373)، دامنی از گل، شرح دکتر غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم ، تهران ، انتشارات سخن.

        8-        سعدی، مصلح الدین، (1372)، در آرزوی  خوبی و زیبایی، گزیده دکتر غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران ، انتشارات سخن.

        9-        گلی، احمد، (1387)، بلاغت فارسی، چاپ اول، تبریز، انتشارات آیدین.

      10-      نظامی، گنجوی، (1369)، لیلی و مجنون، به تصحیح برات زنجانی، چاپ اوّل، انتشارات دانشگاه تهران.

      11-      نظامی، گنجوی، (1376)، کلیات نظامی، مطابق نسخه ی دستگردی، چاپ دوم، تهران، انتشارات علم.

      12-      نظامی، گنجوی، (1385)، هفت پیکر، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، چاپ پنجم، انتشارات قطره.