نگاهی دیگر به صنعت تجرید

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

اصغر دادبه ¹

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

تاریخ دریافت : 1388/11/01 تاریخ پذیرش : 1388/11/01 تاریخ انتشار : 1388/11/01

کلید واژه: انتزاع, Abstraction, تجرید, شخصیّت واقعی, شخصیّت خیالی, خطاب‌النّفس, abstraction – real character, imaginary character, khetāb-o-nafs,

چکیده مقاله :

در زبان و ادب فارسی صنعت تجرید را به خطاب النّفس تعبیر و تعریف می‌کنند و در زبان و ادب‌عربی ضمن تأکید بر انتزاع موصوف دوم از موصوف اول که عبارت است از انتزاع شخصیّت خیالی از شخصیّت واقعی، صورت‌هایی بیش از صورت خطاب‌النّفس از صنعت تجرید بدست می‌دهند. هدف این مقاله آن است که نشان بدهد: اوّلاً؛ می‌توان در طرح موضوع شیوه‌ای مناسب‌تر برگزید؛ ثانیاً؛ در زبان و ادب فارسی، تجرید منحصر به خطاب‌النّفس نیست.

چکیده انگلیسی:

Abstraction  figure  in  Persian  language  and  literature  is  defined  as   khetāb-o-nafs  and  in  Arabic  language  and  literature  while  emphasizing  abstraction of  the  second  substantive  from  the  first  substantive, nomely : Abstraction  of  imaginary  character  from  the  real character,   much  more  phases  of   khetab-o-nafs  are  presented  than  that  of   the  abstraction  figure. The  purpose  of  this  essay  is  to  show: firstly,  that  one  can  choose  a  more  efficient  plan  in  presenting  the  subject  mother . secondly , Abstraction  is  not  limited  to  khetāb-o-nafs  in Persian  language  and  literature.

منابع و مأخذ:

 

الف) منابع فارسی و عربی:

1. آق اولی، عبدالحسین، «درر الادب»، شیراز، انتشارات معرفت، 1340 ش.


2. آهنی، غلامحسین، «معانی بیان»، تهران، بی‌نا، بی‌تا.


3. اعشی، میمون‌بن قیس، «دیوان»، به کوشش م. محمّدحسین، قاهره، مکتبه الاداب، بی‌جا.


4. تفتازانی، سعدالدّین، مسعود، «المطوّل»، قم، مکتبه الدّاوری، بی‌نا.


5. همو، «شرح المختصر»، قم، کتابفروشی کتبی نجفی، بی‌تا.


6. تقوی، نصرالله، «هنجار گفتار»، اصفهان، ناشر فرهنگ سرای اصفهان، چاپ دوم، 1363ش.


7. جرجانی، میر سیّد شریف، «کتاب التعریفات»، مصر، بی‌نا، 1306 ق.


8. خطیب قزوینی، محمّد، «الایضاح فی علوم البلاغه»، بیروت، 1405 ق. 1985م؛ همو، «التلخیص فی علوم البلاغه»، به کوشش عبدالرحمن برقوقی، مصر، المکتبه التجاریه، 1350ق – 1932م.


9. حافظ، شمس‌الدّین، «دیوان»، به کوشش محمّد قزوینی – قاسم غنی، تهران، زوّار، بی‌تا.


10. رجایی، محمّد خلیل، «معالم البلاغه»، شیراز، دانشگاه شیراز، 1340ش.


11. شفیعی کدکنی، محمّدرضا، «شاعر آینه‌ها»، تهران، انتشارات، آگاه، 1366ش.


12. صفا، ذبیح‌الله، «تاریخ ادبیات در ایران»، تهران، انتشارات فردوس، جلد پنجم، بخش دوم، 1371ش.


13. الطیبی، حسین، «التّبیان فی‌البیان»، به کوشش د. توفیق الفیل، و عبدالطیف لطف‌الله، کویت، 1406ق – 1986م.


14. فقیر دهلوی، میرشمس‌الدّین، «حدائق البلاغه»، لکهنو، 1872م.


15. گرگانی، شمس‌العلما، «ابدع البدایع در فن بدیع»، تهران، چاپخانه آقا سیّد مرتضی؛ 1328ق.


16. مازندرانی، محمّد هادی بن محمّد صالح، «انوار البلاغه»، به کوشش محمّدعلی غلامی‌نژاد، تهران، انتشارات میراث مکتوب، 1376ش.


17. متنبی، احمد، «دیوان»، به کوشش عبدالوهاب عزّام، بیروت، دارلزهرا، بی‌تا.


18. محمود حسینی، برهان‌الدّین عطاءالله، «بدایع الصنایع»، به کوشش رحیم مسلمانیان قبادیانی، تهران، 1384ش.


19. نظامی عروضی سمرقندی، «چهار مقاله»، به کوشش محمّد قزوینی، تهران، ابن سینا، 1341ش.


20. نظیری نیشابوری، محمّد حسین، «دیوان»، به کوشش محمّد رضا طاهری، تهران، انتشارات نگاه، 1379ش.


21. هاشمی، احمد، «جواهر البلاغه»، بیروت، داراحیاء التراث‌العربی، بی‌تا.


22. هدایت، رضاقلی خان، «مدارج البلاغه»، به کوشش حسین معرفت، شیراز، انتشارات معرفت، چاپ دوم، 1355ش.


23. همایی، جلال‌الدّین، «فنون بلاغت و صناعات ادبی»، تهران، انتشارات طوس، جلد اوّل، 1361ش.

 

ب) منابع انگلیسی:

 

1. Abrams M.H; A glossary of Literary Terms, New York, elc, 1971.

2. Cuddon, J.A; A Dictionary of Literary Terms, and Literary Theory, New York, Black well.