بررسی اندیشههای کلامی ابوالقاسم قشیری
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
جمال احمدی
1
(عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج)
کلید واژه: اشعری, قشیری, ذات و صفات خدا, علم کلام, افعال الاهی, Ghosharee, Asharee, God's Essence and qualities, Islamic Theology, Divine acts,
چکیده مقاله :
ابوالقاسم قشیری(465- 376هـ) یکی از بزرگ ترین عارفانان و عالمان قرن پنجم هجری قمری است. او در میدانهای علم و معرفت روزگار خود، سرآمد اقران بود. آثار فراوانی که از او برجای مانده گواه این است که نه تنها در سلوک عرفانی و حکمت عملی، بلکه در حدیث و تفسیر و فقه و کلام هم از توانمندی زایدالوصفی برخوردار بوده است. یکی از دغدغه های قشیری بر اساس آنچه که از منابع مختلف گزارش شده، اندیشه های کلامی است. به نظر می رسد باورهای کلامی قشیری در بازخوانی اندیشه های او، همخوانی و تطابق بیشتری با کلام اشعری داشته باشد. این مسأله را می توان در آثار او به وضوح مشاهده کرد. در رساله ی قشیریه، تفسیر لطایف الاشارات، نامه ی شکایت اهل سنت و قصیدة الصوفیهآشکارا منظومه ی فکری قشیری آمده است. نگارنده در این مقاله که به روش کتابخانه ای صورت گرفته در پی آن است تا با مراجعه به آثار مذکور هر چه بیشتر به اندیشه های قشیری وضوح ببخشد. نتیجه ای ک از مقاله گرفته می شود حاکی از آن است که آراء قشیری بجز مسأله ی صفات خبریه و راه شناخت خداوند همان آراء ابوالحسن اشعری است.
Abol Ghasem Ghosharee (376-465 H.) is one of the greatest scholars and mystics of the fifth century A.H. He was superior to his peers in the field of knowledge and wisdom of his age. Abundant works remained by him shows that he was not only mastered mystic journey and practical ethics, but also was superlatively capable in Prophet's tradition, commentary Islamic jurisprudence and theology. One of Ghosharee's concerns based on what has been reported by different references is theologian thoughts. It seems that Ghosharee's theologian beliefs in recalling his thoughts are more in agreement with Asharee's scholastic theology. This issue can obviously be observed in his works. In Ghosharee's Resale, Latayef-ol-Esharat, The Complaint Letters of Sunni Orthodoxy and Gasidat-o-Sofie the system of Ghosharee's philosophy has obviously stated. This paper done by library research method aims at illuminating Ghosharee's thoughts by means of using the mentioned works. The researcher has concluded that; although, there is a common viewpoint between Ghosharee's and Abol Hassan Asharee's thoughts, there narrator's characteristics and God's cognition way are different in some ways.
قرآن کریم
2. ابن خلکان، محمد بن ابی بکر، وفیات الاعیان، (1968)، تصحیح: احسان عباس، بیروت، دارالثقافه.
3. احمدی، جمال، بررسی اندیشههای کلامی در آثار سنایی، (1386) رسالهی دکتری دفاع شده در دانشگاه یزد.
4. احمدی، جمال، بررسی تطبیقی ترجمهی رسالهی قشیریه با متن عربی، (1389)، طرح پژوهشی خاتمه یافته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
5. امین، احمد، ضحی الاسلام، (2004)، بیروت، دارالکتب العلمیه.
6. اشعری، ابوالحسن، الابانه عن اصول الدیانه، (1990)، تصحیح: بشیر محمد عیون، دمشق، مکتبه دار البیان.
7. اشعری، ابوالحسن، اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع، (1955) تصحیح: حموده غرابه، مصر، مطبعه مصر.
8. ایجی، عضدالدین، کتاب المواقف، (1997)، تصحیح: عبدالرحمان عمیره، بیروت، دارالجیل.
9. باقلانی، ابوبکر، تمهید الاوائل و تلخیص الدلایل، (1987)، تصحیح: عماد الدین حیدر، بیروت، مؤسسه الکتب الثقافیه.
10. بسیونی، ابراهیم، الامام قشیری حیاته و تصوفه و ثقافته، (بیتا)، قاهره، مکتبه الآداب.
11. تفتازانی، سعد الدین، شرح المقاصد، (1989)، بیروت، عالم الکتب.
12. جرجانی، میر سید شریف، تعریفات، (1377)، ترجمه: حسن سید عرب و سیما نوربخش، تهران، فرزان.
13. جمال الدین لطف الله بن ابو سعید، حالات و سخنان ابوسعید، (1376)، تصحیح: محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه.
14. دادبه، اصغر، فخر رازی، (1374)، تهران، طرح نو.
15. الذهبی، ابو عبدالله، سیر أعلام النبلاء، (2004)، تصحیح: حسان عبدالمنان، بیت الفکار الدولیه.
16. رضایتی، محرم، تحقیق در رساله قشیریه، (1384)، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
17. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، (1999)، بیروت، دار العلم للملایین.
18. السبکی، تاج الدین بن علی بن عبدالکافی، طبقات الشافیه الکبری، (1413)، تحقیق: محمود محمد الطناجی، بیجا، دار النشر والتوزیع.
19. سروش، عبدالکریم، قبض و بسط تئوریک شریعت، (1377)، تهران، صراط.
20. السمعانی، عبدالکریم منصور التمیمی، الانساب، (1988)، تحقیق و تعلیق: عبدالله عمر البارودی، بیروت، دارالجنان.
21. عبدالجبار احمد همدانی، شرح اصول الخمسه، (بیتا)، بیروت، داراحیا التراث العربی.
22. غزالی، امام محمد، احیاء علوم الدین، (1384)، ترجمه: مؤیدالدین خوارزمی، تصحیح: حسین خدیو جم، تهران، علمی و فرهنگی.
23. غزالی، امام محمد، اعترافات، (1349)، ترجمه: زین الدین کیایی نژاد، تهران، مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
24. غزالی، امام محمد، الجام العوام عن علم الکلام، (1985)، بیروت، دارالکتب العلمیه.
25. غزالی، امام محمد، تهافت الفلاسفه، (1382)، ترجمه: علی اصغر حلبی، تهران، جامی.
26. قشیری، ابوالقاسم، الرساله القشیریه، (1998)، تصحیح: خلیل المنصور، بیروت، دارالکتب العلمیه.
27.قشیری، ابوالقاسم، رسالهی قشیریه، (1374)، ترجمه: ؟، تصحیح: بدیع الزمان فروزانفر، تهران، علمی و فرهنگی.
28. قشیری، ابوالقاسم، القصیدة الصوفیة، (1384)، مندرج در: تحقیق در رساله قشیریه، تهران، انجمن آثار و مفاخر، 304- 303.
29. قشیری، ابوالقاسم، تفسیر لطایف الاشارات، برگرفته از : www.altafsir.com.
30. کاشانی، محمود، مصباح الهدایه، (1369)، تصحیح: جلال الدین همایی، تهران، هما.
31. مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، (1369)، تهران، صدرا.
32. منور، محمد، اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابوسعید، (13776)، تصحیح: محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه.
_||_