تأثیر فرهنگ سازمانی بر گزارش خطا کاری سازمانی در حرفه حسابرسی
محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی
مجید دریایی
1
(گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
هاشم نیکو مرام
2
(گروه حسابداری، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،)
محمد حامد خان محمدی
3
(گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: : فرهنگ سازمانی, گزارش خطا کاری و حرفه حسابرسی,
چکیده مقاله :
فرهنگ سازمانی یکی از عوامل تأثیرگذار بر رفتار کارکنان در سازمان می‌باشد. تحقیق حاضر سعی دارد تا این تأثیرگذاری را در گزارش و افشای خطا کاری سازمانی در حرفه حسابرسی مورد مطالعه قرار دهد. از این رو، هدف این پژوهش مطالعه تأثیر اثر فرهنگ سازمانی بر گزارش خطا کاری‌ها در مؤسسات حسابرسی است. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی می‌باشد که 203 نفر از آن‌ها به عنوان نمونه نهایی و با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه استاندارد می‌باشد. به منظور تجزیه تحلیل آماری داده‌ها و سؤال تحقیق از معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که فرهنگ سازمانی بر " برداشت از مسئولیت‌های فردی" و " بر برداشت از عواقب عمل سؤال برانگیز" تأثیر معنی‌دار و مثبت دارد؛ اما فرهنگ سازمانی تأثیری معنی‌دار بر " برداشت از هزینه‌های گزارش دهی بر گزارش خطاکاری" ندارد. همچنین شواهد این تحقیق تأیید می‌نماید که درک حسابرسان از مسئولیت‌های فردی و برداشت حسابرسان از عواقب عمل سؤال برانگیز نیز از جمله متغیرهای مؤثر بر تمایل حسابرسان به گزارش خطا کاری است. بر اساس نتایج این تحقیق استقرار فرهنگ سازمانی مناسب در مؤسسات حسابرسی می‌تواند مکانیزم مؤثری برای گزارش خطاکاری‌های سازمانی در حرفه حسابرسی باشد. Organizational culture is a factor effecting on employee's behavior. This research try to study this affection on whistle blowing in audit profession. Thus, the aim of this research is to study of Organizational culture effect on whistle blowing in audit firms. The research method is descriptive-correlative. About 203 auditors worked in Iranian audit firms were the sample of this study. Questionnaire was used in this study. Structural equation modeling was used in order to data analysis and research question testing. The results of this study show that organizational culture has a significant and positive relationship with perceived seriousness of the act in question and auditor's perception about individual responsibility. But, there is no significant relationship between organizational culture and auditor's perception on personal costs of wrongdoing reporting. Research evidence, also, show that auditor's perception about individual responsibility and auditor's perception about seriousness of the act in question are factors effective in whistle blowing intention of auditors. According to the finding of this study, construction of proper organizational culture in audit firms could be an effective mechanism of wrongdoing reporting.
1) امیرکبیری، علیرضا و هلیا طهرانی، (1385)، "بررسی اثر عوامل فرهنگی بر روی رضایت شغلی و عملکرد کارکنان سازمان تأمین اجتماعی تهران"، دو فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی. 14، صص.201-223
2) بنی مهد، بهمن و آرش گل محمدی، (1396)، "بررسی رابطه میان جو اخلاقی و هشدار دهی در مورد تقلب از طریق مدل گزارشگری اختیاری در حرفه حسابرسی ایران"، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال اول، شماره ،۳ صص ۶۱-۸۶
3) بنی مهد، بهمن و امیر نجاتی، (1395)، "رابطه میان فرهنگ سازمانی و تعهد کاری حسابرسان"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 30، صص 119 تا 137.
4) بیگی هرچگانی، ابراهیم، بهمن بنی مهد، رضا رئیس زاده و رمضانعلی رؤیایی، (۱۳۹۵)، "بررسی تأثیر فرصت‌طلبی بر هشدار دهی حسابرسان"، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال اول شماره دوم، صص ۶۵-۹۵.
5) بیگی هرچگانی، ابراهیم، بهمن بنی مهد، رضا رئیس زاده و رمضانعلی رؤیایی، (۱۳۹۵)، "ارزش‌های انگیزشی و هشدار دهی اخلاقی حسابرسان درباره خطاکاری"، مجله اخلاق در علوم و فناوری، 12(4)، صص 2- 16
6) جبارزاده، سعید، هاجر روشنی و سبیله خدایاری، (1389)، "رابطه بین عناصر فرهنگی و عدم تقارن اطلاعاتی در گزارشگری مالی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 27، صص 125 تا 142
7) حساس یگانه، یحیی و مسعود غالم زاده لداری، (1391)، "ارزیابی جامع کیفیت حسابرسی در ایران: فرصتهای تحقیقاتی"، دهمین همایش حسابداری، دانشگاه الزهرا
8) دارابی، رؤیا و علیرضا رامروز، (1389)، "تاثیر فرهنگ بر درک حسابداران از مفاهیم حسابداری بکار گرفته شده در استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 5، صص 145 تا 176
9) رابینز، استفن، (1387)، "تئوری سازمان: ساختار و طرح سازمانی"، ترجمه مهدی الوانی و حسن دانایی فر، تهران، نشر صفار
10) ساریخانی، مهدی، ناصر ایزدی نیا و سعید دائی کریم زاده، (1398)، "بررسی قصد گزارشگری تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده و نقش تعدیل گری شدت اخلاقی"، دانش حسابداری مالی، شماره 1، سال ششم، صص 75 -105
11) شجاع، نفیسه، بهمن بنی مهد و حمیدرضا وکیلی فرد، (1397)، "بررسی دیدگاه حسابرسان درباره فعالیت‌های بازاریابی"، دوره 10، شماره 38، صص 31-46
12) طوسی، محمد علی، (1382)، "فرهنگ سازمانی"، چاپ اول، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی.
13) گلدوست، مجید، قدرت اله طالب نیا، علی اسماعیل زاده مقری، فریدون رهنمای رودپشتی، رمضانعلی رؤیایی، (1397)، "ارزیابی تأثیر ادراک اخلاقی و شهود بر قضاوت اخلاقی حسابداران نسبت به هشدار دهی تخلفات مالی در بخش عمومی"، دانش حسابداری مالی، شماره 18، صص 1-24
14) نمازی، محمد و فهیمه ابراهیمی، (1396)، "بررسی تأثیر سازه‌های فردی و اجتماعی بر شدت اخلاقی ادراک شده توسط حسابداران"، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال اول شماره دوم، صص 97-121
15) Alleyne. P. Hudaib. M. Pike. R. (2013), “Towards a Conceptual Model of Whistle-blowing Intentions among External Auditors”, The British Accounting Review 45, PP. 10–23.
16) Andon P; Free C; Jidin R; Monroe GS; Turner MJ, (2018), “The Impact of Financial Incentives and Perceptions of Seriousness on Whistleblowing Intention”, Journal of Business Ethics, Vol. 151, PP. 165
17) Berry, B., (2004), “Organizational Culture: A Framework and Strategies for Facilitating Employee Whistleblowing”, Employee Responsibilities and Rights Journal, Vol. 16, No. 1, PP.1-11
18) Brobeg, P, Umans, T, Gerlofsitg, C, (2013), ”Balance between Auditing and Marketing: An Explorative Study”, Journal of Accounting, Auditing and Taxation, 22, PP.57-70
19) Cameron, K.S.; Quinn R.E. (2006), “Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework”, Jossey-Bass, Revised Edition.
20) Erkmen,T., Özsözgün, Ç.A., Esen,E., (2014), "An Empirical Research about Whistleblowing Behavior in Accounting Context", Journal of Accounting & Organizational Change, Vol. 10 Issue. 2, PP.229-243,
21) Farooqi, S., Abid, G., Ahmed, A. (2017), “How Bad It Is to be Good: Impact of Organizational Ethical Culture on Whistleblowing (the Ethical Partners)”, Arab Economic and Business Journal, Vol. 12, Issue. 2, PP. 69-80
22) Graham, J. W. (1986), “Principled Organizational Dissent: A Theoretical Essay”, In B. M. Staw, & L. L. Cummings (Eds.), Research in Organizational Behavior, 8 (PP. 1-52). Greenwich, CT: JAI Press.
23) Kenny, K.,Fotaki, M., Vandekerckhove, W., (2019), “ Whistleblower Subjectivities: Organization and Passionate Attachment”, Organization Studies, forthcoming
24) Lavena, C.F., (2016), “Whistle-Blowing: Individual and Organizational Determinants of the Decision to Report Wrongdoing in the Federal Government”, American Review of Public Administration, Vol.1, PP. 1–24
25) Lachman, V.D. (2008), “Whistleblowing: Role of Organizational Culture in Prevention and Management”, MEDSURG Nursing, Vol. 17, No. 4, PP. 265-267
26) Nawawi,A., Puteh Salin,A.S.A., (2019), "To Whistle or not to Whistle? Determinants and Consequences", Journal of Financial Crime, https://doi.org/10.1108/JFC-10-2017-0090
27) Puni,A., Anlesinya,A., (2017), "Whistleblowing Propensity in Power Distance Societies", Journal of Global Responsibility, Vol. 8, Issue. 2, PP.212-224
28) Park, H., Blenkinsopp, J., Kemal Oktem, M., Omurgonulsen, U., (2008), “Cultural Orientation and Attitudes Toward Different Forms of Whistleblowing: A Comparison of South Korea, Turkey, and the U.K”, Journal of Business Ethics, 82, PP.929–939
29) Park, H., & Lewis, D. (2018), “The Negative Health Effects of External Whistleblowing: A Study of Some Key Factors”, The Social Science Journal, Vol. 55, Issue. 4, PP. 387-395
30) Schultz, J., Johnson, D., Morris, D., & Dyrnes, S. (1993), “An Investigation of the Reporting of Questionable Acts in an International Setting”, Journal of Accounting Research, 31, PP. 75–103.
31) Taylor, E. Z Curtis.M.B., (2010), “An Examination of the Layers of Workplace Influences in Ethical Judgments: Whistleblowing Likelihood and Perseverance in Public Accounting”, Journal of business Ethics, Vol. 93, Issue. 1, PP. 21–37
32) Uys, T., (2016), “Organisational Culture and Whistleblowing: Exploring the Connections”, Woking Paper, Department of Sociology, University of Johannesburg, www.uj.ac.za/sociology
33) Zhang,J., Chiu, R., Wei, Li (2003), “On Whistleblowing Judgment and Intention, The Roles of Positive Mood and Organizational Ethical Culture”, Journal of Managerial Psychology, Vol. 24, No. 7, PP. 627-649
پیوست 1: پرسشنامه فرهنگ سازمانی
|
لطفاً میزان موافقت خود را با هر یک از جملات زیر با علامت مشخص کنید |
کاملاً موافقم |
موافقم |
نظری ندارم |
مخالفم |
کاملاً مخالفم |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
پیوست 2: پرسشنامه گزارش خطا کاری
لطفاً متن‌های زیر را مطالعه و سپس به سؤالات آن پاسخ دهید
الف. فرض کنید شما حسابرس یک شرکت خصوصی پیمانکاری ساخت و ساز هستید. یکی از رسیدگی‌های شما، مشاهده عینی دارایی‌های ثابت این شرکت است و شما برای مشاهده یکی از جرثقیل‌های شرکت اقدام می‌کنید که مسئول مربوطه به شما می‌گوید، جرثقیل فعلاً در حومه شهر است و تا هفته دیگر برنمی گردد. شما موضوع را به سرپرست خود منتقل می‌کنید و او هم به شما می‌گوید در کاربرگ خود بنویس که آنرا مشاهده کرده‌ای چون در این چند سال همیشه این جرثقیل وجود داشته و شرایط خوبی هم دارد.
1. احتمال اینکه شما این حرکت سؤال برانگیز سرپرست را به سطوح بالاتر مدیریت گزارش نمایید چقدر است؟
غیرمحتمل 1 2 3 4 5 6 7 محتمل
2. به نظر شما میزان پیامد و عواقب و خسارت زیانبار این عمل سؤال برانگیز سرپرست چه میزان است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
3. در صورت گزارش این عمل به سطوح بالاتر مدیریت؛ مشکلات، خطر و ناراحتی و هزینه‌هایی که به شما تحمیل می‌شود چقدر است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
4. به نظر شما یک کارمند تا چه اندازه مسئولیت دارد تا اعمال سؤال برانگیزی همانند موضوع فوق را به سطوح بالاتر مدیریت گزارش نماید؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
5. به نظر شما مزایای گزارش چنین عمل سؤال برانگیزی به سطوح بالاتر مدیریت چه میزان است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
ب. فرض کنید شما حسابرس یک شرکت بزرگ بازرگانی هستید. سرپرست مستقیم کار به شما می‌گوید که این شرکت به من پیشنهاد یک موقعیت کاری با دوبرابر حقوق فعلی را داده است. وی از شما می‌خواهد که این موضوع را تا پایان این کار با کسی در میان نگذارید. در حین کار هم شما متوجه می‌شوید که از شما در رسیدگی به حساب‌ها، رسیدگی کمتر از حد معمول را می‌خواهد.
1. احتمال اینکه شما این حرکت سؤال برانگیز سرپرست را به سطوح بالاتر مدیریت گزارش نمایید چقدر است؟
غیرمحتمل 1 2 3 4 5 6 7 محتمل
2. به نظر شما میزان پیامد و عواقب و خسارت زیانبار این عمل سؤال برانگیز سرپرست چه میزان است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
3. در صورت گزارش این عمل به سطوح بالاتر مدیریت؛ مشکلات، خطر و ناراحتی و هزینه‌هایی که به شما تحمیل می‌شود چقدر است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
4. به نظر شما یک کارمند تا چه اندازه مسئولیت دارد تا اعمال سؤال برانگیزی همانند موضوع فوق را به سطوح بالاتر مدیریت گزارش نماید؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
5. به نظر شما مزایای گزارش چنین عمل سؤال برانگیزی به سطوح بالاتر مدیریت چه میزان است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
ج. فرض کنید شما حسابرس یک شرکت وارد کننده خودروهای خارجی هستید. این شرکت نیازمند گزارش حسابرسی برای دریافت مبلغ با اهمیتی وام از یک بانک می‌باشد که بانک مذکور نیز از مشتریان موسسه حسابرسی شماست. شما سرپرست کار خود را با یک خودروی جدید می‌بینید. او به شما می‌گوید که این خودرو را به قیمت خیلی مناسبی خریده‌ام. شما متوجه می‌شود که این خودرو جزء موجودی‌های شرکت مذکور است. سرپرست شما در حین کار نیز از شما می‌خواهد که از رویه‌های با اهمیتی که سال پیش مورد استفاده قرار گرفته است چشم پوشی کنید و بصورت کلی به رسیدگی حساب‌ها بپردازید.
1. احتمال اینکه شما این حرکت سؤال برانگیز سرپرست را به سطوح بالاتر مدیریت گزارش نمایید چقدر است؟
غیرمحتمل 1 2 3 4 5 6 7 محتمل
2. به نظر شما میزان پیامد و عواقب و خسارت زیانبار این عمل سؤال برانگیز سرپرست چه میزان است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
3. در صورت گزارش این عمل به سطوح بالاتر مدیریت؛ مشکلات، خطر و ناراحتی و هزینه‌هایی که به شما تحمیل می‌شود چقدر است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
4. به نظر شما یک کارمند تا چه اندازه مسئولیت دارد تا اعمال سؤال برانگیزی همانند موضوع فوق را به سطوح بالاتر مدیریت گزارش نماید؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
5. به نظر شما مزایای گزارش چنین عمل سؤال برانگیزی به سطوح بالاتر مدیریت چه میزان است؟
خیلی کم 1 2 3 4 5 6 7 خیلی زیاد
یادداشت‌ها