روش بهینه پرداختِ بین‌المللی با تکیه بر بانکداری شرکتی و نقش کارآفرینان بر اساس رویکرد بازاریابی اجتماعی

محورهای موضوعی : بازاریابی

مجتبی بیات ¹ , احمد سرداری ² , ناصر آزاد ³ , عبداله نعامی ⁴

1 - دانشجوی دکترا، دانشکاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران
2 - گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
3 - گروه مدیریت بازرگانی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران
4 - گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/12/11 تاریخ پذیرش : 1401/05/30 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: حساب باز, پرداخت بین‌المللی, پیش پرداخت, بانکداری شرکتی, بازاریابی اجتماعی,

چکیده مقاله :

با توجه به وضعیت فعلی ایران و وجود مشکلات ارزی در انتقال ارز از ایران به سایر کشورها، نیاز به شناسایی روش پرداخت بین‌المللی مناسب با شرایط تحریم به عنوان یک مسئولیت اجتماعی بیش از پیش برای نظام بانکی کشور ضرورت یافته است. در مقاله حاضر سعی شده تابهترین روش پرداخت بین‌المللی باتمرکز بر کارگزاران خارجی در نظام بانکی ایران انتخاب شود، تا علاوه بر عمل به رسالت اجتماعی بانک‌ها، با رویکرد بازاریابی اجتماعی بهترین مشاوره به مشتریان شرکتی ارائه گردد. این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر جمع آوری داده‌ها ترکیبی از مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه با خُبرگان می‌باشد. همچنین روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی است. ابزار گردآوری داده‌ها بعد از کشف ابعاد پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با خُبرگان، پرسشنامه‌ای بود که با 24 سوال طراحی و پس از اثبات روایی و پایایی در بین جامعه آماری (32 نفر از کارکنان و کارشناس نظام بانکی ایران) توزیع گردید. این پرسشنامه برای تحقیق چهار فرضیه اصلی از نظر حساب باز، پیش‌پرداخت، وصول‌ها و اعتبار اسنادی به منظور انتخاب بهترین روش پرداختِ بین‌المللی با تکیه بر بانکداری شرکتی و نقش کارآفرینان بر اساس رویکرد بازریابی اجتماعی در نظر گرفته شد. نتایج به‌کارگیری برخی آزمون‌های ناپارامتریک نشان داد که کارگزاران خارجی نظام بانکی تنها تمایل به استفاده از دو روش پرداخت با حساب باز و پیش‌پرداخت را دارند، که کاربرد پرداخت با حساب باز بیشتر از روش پرداخت پیش‌پرداخت است. در نهایت پیشنهاداتی در حوزه پایگاه آموزش کارکنان در مورد قوانین و مقررات واردات ‌و صادرات به مدیران ارائه گردید.

چکیده انگلیسی:

Due to the current situation in Iran and the existence of currency problems in transferring currency from Iran to other countries, the need to identify the appropriate international payment method in the face of sanctions, as a social responsibility has become more necessary for the country's Banking system. In this article, it has been tried to choose the most suitable international payment method focusing on foreign brokers in Iran's Banking system, so that in addition to fulfilling the social mission of Banks, the best advice can be provided to corporate clients with a social marketing approach.This research is a combination of library studies and interviews with experts in terms of practical purpose and data gathering. It is also a method of gathering library and field information. Data gathering tool after discovering the dimensions of the research through in-depth interviews with experts was a questionnaire that was designed with 24 questions researcher's made and after proving its validity and reliability among the research population (32 experts in the Iranian Banking system). This questionnaire was designed to research four main hypotheses in terms of "open account", "Advanced-Payment", "Collections" and "letter of credit" in order to select the best international payment method . The results of using some non-parametric tests showed that foreign brokerages of the Banking system only tend to use the two methods of "open account" and "Advanced-payment", which the use of "open account" is more than the "advance-payment" method. Finally, suggestions were made to managers in the field of staff-training.

متن کامل:



The optimal method of international payment based on corporate banking and the role of entrepreneurs based on the social marketing approachAbstract:

Abstract:

Due to the current situation in Iran and the existence of currency problems in transferring currency from Iran to other countries, the need to identify the appropriate international payment method in the face of sanctions, as a social responsibility has become more necessary for the country's Banking system. In this article, it has been tried to choose the most suitable international payment method focusing on foreign brokers in Iran's Banking system, so that in addition to fulfilling the social mission of Banks, the best advice can be provided to corporate clients with a social marketing approach.This research is a combination of library studies and interviews with experts in terms of practical purpose and data gathering. It is also a method of gathering library and field information. Data gathering tool after discovering the dimensions of the research through in-depth interviews with experts was a questionnaire that was designed with 24 questions researcher's made and after proving its validity and reliability among the research population (32  experts in the Iranian Banking system). This questionnaire was designed to research four main hypotheses in terms of "open account", "Advanced-Payment", "Collections" and "letter of credit" in order to select the best international payment method . The results of using some non-parametric tests showed that foreign brokerages of the Banking system only tend to use the two methods of "open account" and "Advanced-payment", which the use of "open account" is more than the "advance-payment" method. Finally, suggestions were made to managers in the field of staff training base on import and export rules and regulations.

Keywords: International Payment, Corporate Banking, Social Marketing, "Open Account", "Advance Payment", "Collections", "Letter of Credit (L/C)"

روش بهینه پرداختِ بین‌المللی با تکیه بر بانکداری شرکتی و نقش کارآفرینان بر اساس رویکرد بازاریابی اجتماعی

1. چکیده:

با توجه به وضعیت فعلی ایران و وجود مشکلات ارزی در انتقال ارز از ایران به سایر کشورها، نیاز به شناسایی روش پرداخت بین‌المللی مناسب با شرایط تحریم به عنوان یک مسئولیت اجتماعی بیش از پیش برای نظام بانکی کشور ضرورت یافته است. در مقاله حاضر سعی شده تا بهترین روش پرداخت بین‌المللی با تمرکز بر کارگزاری‌های خارجی در نظام بانکی ایران انتخاب شود، تا علاوه بر عمل به رسالت اجتماعی بانک‌ها، با رویکرد بازاریابی اجتماعی بهترین مشاوره به مشتریان شرکتی ارائه گردد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری داده‌ها ترکیبی از مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه با خُبرگان می‌باشد. همچنین روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی است. ابزار گردآوری داده‌ها بعد از کشف اَبعاد پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با خُبرگان، پرسشنامه‌ای بود که با 24 سوال طراحی و پس از اثبات روایی و پایایی در بین جامعه آماری (32 نفر از کارکنان و کارشناس نظام بانکی ایران) توزیع گردید. این پرسشنامه برای تحقیق چهار فرضیه اصلی از نظر «حساب باز»، «پیش‌پرداخت»، «وصول‌ها» و «اعتبار اسنادی» به منظور انتخاب بهترین روش پرداختِ بین‌المللی با تکیه بر بانکداری شرکتی و نقش کارآفرینان بر اساس رویکرد بازاریابی اجتماعی در نظر گرفته شد. نتایج به‌کارگیری مصاحبه با خُبرگان به همراه برخی آزمون‌های ناپارامتریک نشان داد که کارگزاری‌های خارجی نظام بانکی تنها تمایل به استفاده از دو روش «پرداخت با حساب باز» و «پیش‌پرداخت» را دارند، که کاربرد «پرداخت با حساب باز» بیشتر از روش پرداخت «پیش‌پرداخت» است. در نهایت پیشنهاداتی در حوزه پایگاه آموزش کارکنان در مورد قوانین و مقررات واردات و صادرات به مدیران ارائه گردید.

 

کلمات‌کلیدی: پرداخت بین‌المللی، بانکداری شرکتی، بازاریابی اجتماعی، حساب باز، پیش پرداخت، وصولی‌ها، اعتبار اسنادی

 

2. مقدمه

شرکت‌های بزرگ برای ادامه حیات، نقش کارآفرینی خود در اقتصاد کشور و ادامه چرخه تولید کالاها نیاز به واردات مواد اولیه چرخه تولید از خارج از کشور داشته و دارند، ازاینرو خرید کالا و مواد اولیه در شرایط تحریم نظام مالی ایران همواره از دغدغه‌های تولید کنندگان وکارآفرینان عرصه تولید کشور می‌باشد. کارآفرینی نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته دارد و در احیا و توسعه اقتصاد مؤثر است (Rietveld & et al, 2016, 84). لذا یکی از خدمات مهمی که بانک‌ها به مشتریان شرکتی خود ارائه می‌دهند، خدمات پرداخت بین‌المللی است که این پرداخت‌ها بر اساس چهار روش «حساب باز»، «پیش‌پرداخت»، «وصول‌ها» و «اعتبار اسنادی» می‌باشد. روش‌هاي پرداخت ثمن معامله، براي به حداقل رسانيدن خطر عدم پرداخت و یا عدم تحویل کالای بازرگانی بعد از تحویل کالا یا پرداخت وجه معامله، در طول تاريخ بازرگاني بين کشورها تحولاتي را پشت سر گذاشته است. تا اواخر قرن هجدهم، داد و ستد جهاني روشي ثابت و ابتدايي داشت، خريدار يا نماينده او شخصاً به فروشنده مراجعه مي‌کرد و با پرداخت ثمن به صورت نقد، کالا را تحويل مي گرفت و با خود حمل مي‌کرد. به اين ترتيب هيچ يک از طرفين در معرض عهد شکني و نقض عهد توسط طرف ديگر قرار نمي‌گرفتند و هيچ خطري پرداخت وجه یا تحویل کالا را تهديد نمي‌کرد. انقلاب صنعتي اروپا و امريکا، در تجارت بين‌المللي نيز انقلابي به جود آورد، در میان تعییرات زیادی که در روش‌پرداخت ثمن و تحویل کالا در دنیا بوجود آمده، یکی از این تحولات درک فلسفه مزيت رقابتی¹ و مزيت مطلق² بود که در اجرای این فلسفه، ضرورتِ مداخله اشخاص و موسسات مختلف در حمل ‌و نقل کالا از يک طرف و پرداخت ثمن از طرف ديگر را ضرورت بخشید، به همین دلیل امکان اعمال روش ابتدايي ثمن معاملات را غير عملي نمود. به منظور حل مشکل، در ابتدا روش‌هاي پرداخت داخلي در تجارت بين‌المللي نیز مورد استفاده قرار گرفت که به علت عدمِ کفايت این نوع مکانیزم پرداخت در عرصه بین‌الملل، پرداخت با اعتبارات اسنادي که شباهت زيادي به روش ابتدايي تحويل همزمان کالا و تسليم ثمن معامله دارد به کار گرفته شد، با این تفاوت که در این مکانیزم یک بانک واسط بین خریدار و فروشنده قرار دارد. سپس روش‌هایی مانند بروات اسنادی، و پرداخت حواله بانکی نیز برای رفع احتیاجات طرفین معامله به این روش‌ها افزوده گردید. البته بانک‌های ایران با توجه به وجود تحريم‌ها از سوي کشورهاي اروپائي و غربي عليه نظام بانکی ايران و با توجه به بالا بودن ریسک کشوری، ريسک سياسي، ريسک انتقال ارز، خطر قطع رابطه تجاري، ريسک نوسان (تبديل) نرخ ارز در سال‌هاي اخير به ويژه پس از شدت گرفتن آن از سال 1390 به بعد، هنوز به فکر انجام مسئولیت اجتماعی خود در قبال مشتریان شرکتی نیستند. لذا هدف از تحقيق پيش و رو بررسي به‌کارگيري روش پرداخت مناسب بين‌المللي است که با توجه به تحريم‌هاي موجود روشي بهينه و متناسب با نیاز مشتریان شرکتی بانک‌های ایرانی محسوب گردد، و از طرفی مسئولیت اجتماعی بانک‌ها نیز در قبال مشتریان و جامعه انجام گردد. در یک اقتصاد بدون تحریم به طور سنتی صادرکنندگان اغلب معاملات خود را با اعتبار اسنادی ارائه شده توسط بانک‌ها تسویه می‌کنند، به‌ویژه در هنگام فروش به مقاصد پرخطر یا هنگام تعامل با شرکای تجاری جدید Niepmann & Eisenlohr, 2017, 338-339)). در شرایط عادی و شرایطی عدم وجود تحریم، اعتبارات اسنادی به عنوان یک مکانیسم پرداخت و سند معتبر بانکی به طرفین قرارداد یا بیع بین‌المللی این اطمینان را می‌دهد که معامله آنها با واسطه بانک‌های کارگزار، جریان طبیعی خود را طی خواهد نمود (برزگر و همکاران، 1400، 3-2)، که این پژوهش به دلیل شرایط خاص کشور درصدد بررسی روش‌های جایگزین پرداخت بین‌الملل در شرایط تحریم می‌باشد.

باگسترش فناوری اطلاعات و حرکت به سوی اقتصاد جهانی، کسب و کارهای دارای مخاطره جدید بین‌المللی در حال اهمیت یافتن روزافزونی می‌باشند. از طرفی گسترش بین المللی به یکی از پیش نیازهای مهم در بقا، رُشد و رقابت پذیری شرکت‌های کارآفرینانه تبدیل گشته است (یداللهی فارسی، 1392، 1). بهبود فناوری‌های موجود به کاهش هزینه واسطه‌گری منجر می‌شود. ویژگی‌های مدل تحقیقاتی آقای رُمکوا نشان می‌دهد که نمایندگان همیشه زمانی که خدمات واسطه نسبتاً گران هستند، از پول استفاده می‌کنند. همانطور که اقتصاد رُشد می‌کند، نسبت مصرفی که باید به واسطه‌ها پرداخت شود نیز کاهش می‌یابد و نمایندگان از پول نقد به مصرف اعتباری تغییر رویه می‌دهند (Hromcová, 2008, 2851-2852). بررسی علل و عوامل وقوع بحران ارزی نشان‌ می‌دهد که عوامل داخلی از جمله سیاست‌های کلان اقتصادی، ساختار اقتصادی کشور و میزان استقلال بانک مرکزی و همچنین عوامل خارجی مانند محیط اقتصاد بین‌الملل و انواع تحریم‌ها و تهدیدات اقتصادی می‌توانند موجب بروز بحران‌های ارزی شوند (قزلباش و همکاران، 1399، 4). لذا ضرورت دارد شرکت‌های کارآفرین کشور برای حل مشکلات پرداخت ودریافت وجوه واردات و صادرات به روش‌های نوآورانه روی آورند. در دهه‌های اخیر، رقابت شدید میان سازمان‌ها و تغییر در حوزه‌های صنعتی، سازمان‌ها و شرکت‌ها را مجبور ساخته است که به‌طور پیوسته از نوآوری و کارآفرینی استفاده کنند تا توان رقابتی خود را حفظ نمایند (مددی و همکاران، 1392- 39) .

مطلوب بودن شيوه‌هاي پرداخت بين‌المللی مانند اعتبار اسنادي و بروات اسنادي که دارای مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی³ و مقررات متحدالشکل بروات وصولی⁴ نیز می‌باشد، در واقع شیوه پرداخت ثمن معامله و دریافت کالا تحت مقررات قانونی قرار می‌گیرد، به دلیل وجود تعهد پرداخت از طريق انجام پيام سوئيفتي به صورت برگشت ناپذير، براي بانک‌هاي ايراني در شرایط تحریم مورد تردید قرار گرفته است، این امر باعث گرديده بانک‌ها بطور ضمني مشتريان را به سوي استفاده از شيوه‌های کم کاربردتری مانند روش "پیش پرداخت" و "روش حساب باز" هدايت نمايند. البته باید توجه داشت که روش حواله ارزی که شامل روش پيش پرداخت و روش حساب باز مي‌گردد، چند سالی هست داراي مقررات متحدالشکل به‌نام «تعهد پرداخت بانکي»⁵ گرديده است. از طرفی نیز دلایلی مانند سرعت اطلاعات، کوتاه شدن فواصل و رقابت راه حل‌های نوآورانه‌ای را در معاملات تجاری بین‌المللی به ارمغان آورده است. دلایل سنتی که اکثر بازرگانان تمایل خود را به استفاده از اعتبار اسنادی⁶ در مقایسه با تعهد پرداخت بانکی دارند، این پتانسیل را دارد که با عمل موثر به عنوان یک اعتبار اسنادی خودکار، با گذراندن فرآیند آزاردهنده مدیریت اسناد و مبادله درگیر در یک اعتبار اسنادی سنتی با جایگزینی بسیار سریعتر و آسان‌تر، دنیای مالی تجارت را تغییر دهد SUSMUS & ANGIC,2015,321)).

همانطور که قبلاً هم بیان شد، بیشترین ریسک از منظر فروشنده در خصوص عدم پرداخت وجه معامله پس از تحویل کالا به خریدار به‌وجود خواهد آمد، یعنی روش پرداخت "حساب باز"، و همچنین برای خریدار نیز بیشترین ریسک در روشِ پرداختِ "پیش پرداخت" وجود دارد، زیرا ممکن هست فروشنده پس از دریافت ثمن معامله کالا را به بازرگان یا کارآفرین ایرانی تحویل ندهد. همه این موارد در خصوص صادرات کالا نیز برای کارآفرینان ایرانی وجود دارد، باتوجه به اینکه تخصص اصلی یک کارآفرین احتمالاً خلق و ابداع محصولات و خدمات و سپس صادرات مازاد این کالا و خدمات به خارج از کشور می‌باشد، احتمال دارد خریدار خارجی تقاضای پرداخت وجه کالا پس از مالکیت کالا را نماید، لذا همواره ریسک عدم پرداخت وجه برای کارآفرینان صادر کننده کالا و خدمات ایرانی وجود خواهد داشت.

همانطور که در شکل شماره 1 نیز مشاهده می‌گردد، روش خرید "حساب باز (یا خرید نسیه)" به علت تحویل کالا وط خدمات به فروشنده و سپس دریافت ثمن معامله دارای بیشترین ریسک برای فروشنده بوده، لذا کارآفرینان ایرانی در صورت استفاده از این روش پرداخت در زمان فروش کالا و خدمات بصورت فرا مرزی، بیشترین ریسک را متحمل می‌گردند، زیرا با توجه به سپردن تعهد بازگشت ارز از سال 1398 به بعد نه تنها در خطر عدم پرداخت وجه معامله از سوی فروشنده خارجی خواهند بود، بلکه در صورت عدم بازگشت ارز به کشور باید پاسخگوی مراجع نظارتی مانند بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک عامل ایرانی ظهرنویسی‌کننده اسناد حمل کالا و سازمان تعزیرات حکومتی خواهند بود. در مقابل روش پیش پرداخت که تمام یا بخش عمده وجه معامله را دریافت و سپس به صادر کردن کالا می‌پردازد کمترین ریسک را برای کارآفرینان ایرانی دارد. در مقابل نیز روش پیش پرداخت بیشترین ریسک را برای شرکت خریدار یا کارآفرین ایرانی دارد، زیرا فروشنده خارجی ابتدا وجه معامله را دریافت و سپس اقدام به ارسال کالا یا خدمات خواهد نمود. در این روش نیز کارآفرین ایرانی تعهدات لازم در خصوص ترخیص کالا را بر عهده گرفته، لذا با تخصیص ارز از نظام بانکی یا سامانه نیما احتمال خروج ارز و عدم ورود کالا یا خدمات به ایران به‌ویژه در شرایط تحریم وجود دارد، در صورت وقوع چنین امری کارآفرین باید پاسخگوی مراجع نظارتی مانند بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک عامل ایرانی صادرکننده کد رهگیری اعلامیه تامین ارز و سازمان تعزیرات حکومتی باشد. البته روش اعتبار اسنادی و حتی بروات وصولی باتوجه به وجود مقررات نظارتی بین‌المللی نظیر مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی و مقررات متحدالشکل بروات وصولی و وجود ابزاری نظیر پیام سوئیفتی گشایش و دستور وصولی در موضع قوی‌تری وجود دارند، لذا استفاده از این روش‌های پرداخت باتوجه به تحریم‌های نظام بانکی کمی مورد تردید بازرگانان و کارآفرینان قرار گرفته است. لذا ضرورت دارد کارآفرینان و شرکت‌های بازرگانی فعال در عرصه بین‌الملل قبل از واردات و صادرات به بررسی روش پرداخت بین‌الملل متناسب با تحریم توجه نموده تا بهترین روش پرداخت را با توجه به تحریم‌ها انتخاب نمایند، زیرا در شرایط تحریم مالی ایران موضوع با اهمیت انتخاب روشی است که کارایی لازم در شرایط تحریم را داشته باشد.

شکل شماره 1 - ریسک از منظر فروشنده و خریدار

 

 

 

 

ریسک عدم تحویل

ریسک عدم پرداخت

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع: دفتر مشاوره بازاریابی صادراتی اتاق بارزرگانی

 

3. بررسی ادبیات

در پژوهشی با عنوان "بررسی روش‌های پرداخت ثمن در تجارت بین‌الملل به استثنای اعتبارات اسنادی" سؤال اصلی پژوهشگر این است که در قلمرو تجارت بین‌الملل، بهترین روش پرداخت جهت جایگزینی‌ اعتبارات اسنادی در زمان تحریم‌های اقتصادی کدام است؟ سپس بیان نموده اگر بخواهیم به چند نمونه از این روش‌ها اشاره‌کنیم، می‌توان گفت: «پیش‌پرداخت» نقدی توافقی است که به‌موجب آن خریدار مطابق عقد بیع وجوهی را پیش از ساخت، تدارک یا ارسال کالای موضوع قرارداد به حسابی در دسترس بایع واریز می‌کند. در شیوه پرداخت «حساب باز» نیز ابتدا فروشنده کالاها را ارسال کرده یا خدمات را انجام داده و سپس فاکتور فروش⁷ و سایر اسناد⁸ را به خریدار تسلیم می‌کند و متعاقباً خریدار نسبت به پرداخت مبلغ قرارداد اقدام می‌کند، البته باید توجه داشت این نوع خرید با توجه به اعتبار خریدار و اعتبار کشوری خریدار با توجه به مبحث انواع ریسک‌ها که در همین مقاله مطرح گردید از چند روز تا گاهاً چند ماه یا سال حساب باز تلقی می‌گردد. با توجه به اینکه در زمان حاضر کشور ما در شرایط تحریمی قرار دارد به نظر می‌رسد که استفاده از روش حساب باز، در زمان وجود تحریم‌های اقتصادی بتواند راهگشا باشد. همچنین ظهور و رشد روش‌های الکترونیکی پرداخت نیز در سال های اخیر بسیار چشمگیر بوده است که به آن نیز پرداخته خواهد شد (دلدار احمد و همکاران، 1400، چکیده متن). البته به هیچ وجه نمی‌توان به پتانسیل دو نهاد یعنی انتقال‌دهندگان پول با استفاده از مفهوم مدیریت دارایی خارجی (تراستر)⁹ و ارزهای دیجیتال¹⁰ و نقش آنها در تصفیه مالی بین‌المللی¹¹ بی‌توجه بود.

در تحقیق قزلباش و همکاران نیز بررسی علل و عوامل وقوع بحران ارزی نشان‌ داده که عوامل داخلی از جمله سیاست‌های کلان اقتصادی، ساختار اقتصادی کشور و میزان استقلال بانک مرکزی و هم‌چنین عوامل خارجی مانند محیط اقتصاد بین‌الملل و انواع تحریم‌ها و تهدیدات اقتصادی می‌توانند موجب بروز بحران‌های ارزی شوند. عدم وجود سیاست‌گذاری بلندمدت ارزی، مشکلات و آسیب‌های ناشی از ساختار بازار ارز، فقدان یا ضعف برخی از راهبردهای ضروری کنشگر در مدیریت بازار ارز، فقدان برخی ابزارها یا ضعف‌های موجود در ابزارهای مورداستفاده در نظام ارزی ایران و عدم استقلال و انفعال سیاست‌گذار ارزی نسبت به مدیریت پویای ارزی سبب ناکارایی سیاست‌های مدیریت بازار ارز شده‌اند (قزلباش و همکاران، 1399، 6).

در پژوهش آقای خداپناه و همکاران با موضوع "شناسایی موانع نهادی توسعه کارآفرینی منطقه ای در ایران (رویکردی انتقادی به نظام تاریخی سیاست گذاری کارآفرینی)" بیان نموده، کارآفرینی با تبدیل چالش‌ها و مسایل به فرصت‌هایی چون افزایش نرخ اشتغال و درآمد، کاهش جرایم ناشی از بیکاری و فقر و همچنین افزایش خودکفایی به تاثیرگذاری در جوامع پرداخته است. این تحقیق با رویکرد کیفی به شناسایی موانع نهادی توسعه کارآفرینی در ایران از منظر تاریخی پرداخته و در همین راستا 10 اثر مرتبط با عدم توسعه یافتگی ایران که ناظر بر نظام برنامه ریزی قبل از انقلاب اسلامی در سال 57 بوده انتخاب نمودند. طبق نتایج بدست آمده ریشه اصلی عدم توسعه یافتگی کارآفرینی در ایران را بایستی در گذرگاه تاریخ بررسی نمود و مساعد نبودن محیط کسب و کار در زمان فعلی تنها دلیل عدم توسعه یافتگی کارآفرینی در کشور نیست. در این پژوهش مهمترین موانع نهادی شناسایی شده در متون مورد بررسی در 6 طبقه اصلی اداری، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، قانونی و مقرراتی، سیاسی و شخصی-شناختی قابل دسته‌بندی شده است که بخشی از این موانع (اداری، اقتصادی، قانونی-مقرراتی، سیاسی) در طبقه نهادهای رسمی و بخشی دیگر (اجتماعی-فرهنگی و شناختی-شخصی) در طبقه نهادهای غیر رسمی قرار می گیرد (خداپناه، 1400، 88-87). این نوع نگاه پژوهشگر در پژوهش حاضر در خصوص شتاب‌زدگی در تدوین مقررات، و همچنین الزام مشتریان نظام بانکی به استفاده از روش پیش پرداخت نیز مشاهده گردیده است، لذا روش پیش پرداخت همانطور که قبلاً هم در شکل شماره 1 بیان شد، کمترین ریسک را متوجه فروشنده خارجی می‌نماید و در خصوص شرکت وارد کننده و کارآفرین ایرانی در زمان واردات کالا و خدمات بیشترین ریسک را متوجه وی می‌نماید، لذا یکی از موارد توسعه نیافتگی در کارآفرینی و تامین مواد اولیه کارآفرینان ایرانی الزام قانونی در خصوص استفاده از روش‌هایی است که بیشترین ریسک را برای آن‌ها دارد و تامین ارز واردات از طریق نظام بانکی و سامانه نیما تنها طریق روش‌های مبتنی بر حواله انجام می‌گیرد.

در تحقیق دیگری روش پرداخت حساب‌ باز‌ را به این دلیل که پیش‌ از‌ پرداخت ثمن معامله کالاها در اختیار خریدار قرار می‌گیرد. آنرا روشی‌ غیر مرسوم‌ می‌داند. ضمناً بهترین روشی که می تواند توازن و تعادل لازم میان منافع اقتصادی طرفین یک معامله بین‌ المللی را برقرار ساخته و بـه طـور هـمزمان، تضمین کننده حقوق هر دو طرف باشد را روش اعتبار اسـنادی معرفی می‌نماید که برخلاف روش پرداخت نقدی، سبب پرداخت ثمن پیش از حمل کالا‌ نمی‌‌گردد و برخلاف روش پرداخت حساب باز، فروشنده را بدون دریافت ثـمن، نـاچار بـه حمل کالا نمی‌کند و برخلاف روش وصولی اسنادی، احتمال اعاده کـالاها به جهت نکول‌ خریدار‌ نسبت به برات صادره توسط فروشنده را افزایش نمی‌دهد. در پایان بیان می‌دارد: از همین رو است که امروزه اعـتبار اسـنادی، اصـلی ترین و متداول ترین روش پرداخت‌ در‌ حقوق تجارت بین الملل می‌ باشد‌ و بسیاری از حـقوقدانان حـتی روشهای الکترونیکی پرداخت را نیز، همطراز با اعتبار اسنادی ندانسته و شیوه پرداخت بر اساس اعتبار اسنادی را بهترین نوع پرداخت بـین‌المللی می‌‌دانند (فتحی و همکاران، 1399، 6)‌.

در پژوهش آقای زارع دهقانانی نیز اعتبارات اسنادی به عنوان روش تسهیل پرداخت های بین المللی، تضمین و تعهد مشروط پرداخت بانک خریدار (بانک گشاینده اعتبار) به فروشنده (متقاضی اعتبار) در نظر گرفته شده است. از این حیث، اعتبارات اسنادی را می توان متداول‌ترین شیوه پرداخت قیمت کالاها در تجارت بین الملل تلقی کرد. از آنجا که در عملیات اعتبار اسنادی، وصول وجه اعتبار منوط به انطباق اسناد ارائه شده می باشد، تبیین معیار حاکم بر انطباق اسناد به منظور عملکرد مطلوب اعتبارنامه ها و ایجاد امکان پیش بینی نتیجه واحد از طریق یک رویه یکنواخت برای کلیه طرف های درگیر در عملیات اعتبار اسنادی، امری ضروری می‌نماید. در نتیجه می توان گفت کارآمدترین ضابطه برای تصمیم گیری در خصوص انطباق، ارائه نظریه انطباق دقیق می باشد؛ بااین حال، در خصوص تفسیر این دکترین باید توجه داشت که انطباق دقیق لزوماً مستلزم تطبیق تصویر آینه‌ای و تحت اللفظی اسناد با شرایط اعتبار نیست، بلکه مغایرت‌های فاقد اهمیت و بدیهی که ریسکی برای اشخاص درگیر در معامله اعتباری ایجاد نمی کند، سبب مغایرت ارائه نخواهد شد (زارع دهقانانی، 1399، 1).

در پژوهش انجمن بانکداری آمریکا برای اولین بار در سال 2009 مشخص گردید 25 درصد از مشتریان بانکداری برخط را بعنوان روش مورد علاقه خود نام بردند. با این حال، برای اولین بار بزرگسالان بالای 55 سال نیز آن را روش بانکی ترجیحی خود می‌نامند. پیش از این مطالعه، مراجعه به شعبه محبوب‌ترین روش بود و پس از آن دستگاه های خودپرداز (American Bankers Association, 2021, 811)، نسا فدیس، مشاور ارشد انجمن بانکداری آمریکا و کارشناس بانکداری خرده‌فروشی، می‌گوید: «نتایج نظرسنجی ما نشان می‌دهد که بانکداری خُرد برای همیشه تغییر کرده است». برای اولین بار نتایج تحقیقات نشان داده که مشتریان در تمام گروه‌های سنی سرعت و راحتی انجام تراکنش‌های بانکی خود در اینترنت را به مراجعه به شعبه یا خودپرداز محلی خود ترجیح می‌دهند. همچنین مشتریان آمریکایی به دقت و امنیت بانکداری آنلاین اعتماد دارند (Ipid, 813). لذا باتوجه به ضریب نفوذ اینترنت در ایران استفاده از روش اعتبار اسنادی الکترونیکی یعنی موارد 1 تا 12 مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی الکترونیکی و همچنین مقررات متحدالشکل تعهد پرداخت بانکی بعنوان مقررات ناظر بر حوالجات بانکی نتایج مشابهی را خواهد داشت به این معنی که مشتریان بانکی با ایجاد بستر لازم برای مبادله اسناد حمل کالا قطعاً از این روش برای واردات و صادرات کالا و خدمات استفاده خواهند نمود.

در تحقیق آقای می هو و همکارانش¹² (2021)، با استفاده از شاخص‌های اندازه، اهرم مالی، بازگشت سرمایه‌گذاری، سن، نگهداری وجه نقد، ثبات و چند شاخص مالی دیگر در پژوهش خود به 3 نتیجه مهم دست یافت: یک. پوشش تحلیل گر به طور قابل‌توجهی مشارکت مسئولیت اجتماعی سازمان را افزایش می‌دهد؛ دو. ساختار مالکیت، ارتباط سیاسی، حاکمیت شرکتی، و پوشش رسانه‌ای آن انجمن را تعدیل می‌کند؛ سه. یک مکانیسم محتمل این است که پوشش تحلیل‌گر با افزایش بازدید از محلِ سرمایه‌گذاران نهادی و بهبود کنترل‌های داخلی شرکت، مسئولیت اجتماعی سازمان را افزایش می‌دهد (Hu & et al, 2021, 26-25). بازاریابی اجتماعی یکی از مهم ترین فعالیت‌ها در زمینه ساخت برند در سازمان‌های مختلف به ویژه بانک‌ها محسوب می‌شود. در یک نگاه کلی می‌توان اظهار داشت که عواملی مانند حاکمیت نداشتن مشتری در بازار و بی‌تأثیر بودن تصمیمات آن‌ها در رفتار بانک‌ها، درنظر نگرفتن ملاحظات زیست محیطی ومسئولیت پذیری اجتماعی در ارزیابی سرمایه‌گذاران، رقابتی نبودن شرایط بازار و عدم انجام اقدامات مؤثر توسط بانک‌ها برای مسئولیت پذیری سهامداران و عدم امکان جایگزینی روش‌های نوین غیر‌اجباری با قوانین و مقررات دست و پاگیر در کاهش مسئولیت‌پذیری اجتماعی سازمان‌ها به خصوص بانک‌های ایرانی موثر بوده اند (Pengji & Carthy, 2020, 45-46).

 

4. مدل مفهومی تحقیق

با توجه به فرضیه‌های تحقیق، برای درک بهتر مدل متغیرهای مدل به صورت زیر ارائه گردیده است.

کارگزاران خارجی، روش‌های پرداخت قابل قبول پویا کارگزاران خارجی با تکیه بر بازاریابی اجتماعی و همچنین مقررات بین‌المللی (شامل یو سی پی 600، یو آرسی 522 و یو آر بی پی اُ 750) و رابطه دوسویه آن با مشتریان شرکتی متغیر مستقل در نظر گرفته شده است، زیرا انتخاب یا عدم انتخاب مشتریان شرکتی و همچنین استفاده یا عدم استفاده از هر یک از مقررات طبق این مقررات یا شیوه عُرفی تجارت، امری اختیاری و در حوزه تصمیم‌گیری طرفین معامله می‌باشد. در اين تحقيق شرايط تحريم يک متغير مداخله‌گر است. روش‌های پرداخت «پیش پرداخت»، «اعتبار اسنادی»، «بروات وصولی» و «حساب باز» نیز متغیرهای وابسته تحقیق در نظر گرفته شده است، زیرا باتوجه به سایر متغیرهای تحقیق یکی از این روش‌های پرداخت بین‌الملل در اولویت انتخاب قرارخواهد گرفت.

 

شکل 1- مدل مفهومی تحقیق- متغيرهاي وابسته و مستقل و مداخله گر در تحقيق

تحريم‌هاي خارجي

متغیر مداخله‌گر

کارگزاران خارجي نظام بانکی کشور

متغیر وابسته

روش پرداخت حساب باز

روش پرداخت پيش پرداخت

روش پرداخت بروات اسنادي

روش پرداخت اعتبار اسنادي

متغیر مستقل

 

5. فرضیه‌ها

1. کارگزان خارجی در شرایط تحریم باتوجه به بازاریابی اجتماعی برای پرداخت‌های مشتریان شرکتی و کارآفرینان نظام بانکی ایران از روش «حساب باز» استفاده می‌کنند.

2. کارگزان خارجی در شرایط تحریم باتوجه به بازاریابی اجتماعی برای پرداخت‌های مشتریان شرکتی و کارآفرینان نظام بانکی ایران از روش «پیش پرداخت» استفاده می‌کنند.

3. کارگزان خارجی در شرایط تحریم باتوجه به بازاریابی اجتماعی برای پرداخت‌های مشتریان شرکتی و کارآفرینان نظام بانکی ایران از روش «وصولی‌ها» استفاده می‌کنند.

4. کارگزان خارجی در شرایط تحریم باتوجه به بازاریابی اجتماعی برای پرداخت‌های مشتریان شرکتی و کارآفرینان نظام بانکی ایران از روش «اعتبار اسنادی» استفاده می‌کنند.

لذا گزاره‌های نهایی تحقیق نیز بشرح زیر است:

1) شناسائي مشکلات کنوني روش‌هاي پرداخت بين‌المللي برای مشتریان شرکتی نظام بانکی با تکیه بر بازاریابی اجتماعی.

2) اولويت‌بندي ارائه خدمات پویا برای مشتریانِ‌شرکتی و کارآفرینان در روش پرداخت‌ِبين‌المللی که با شرايطِ‌تحريم و مسئولیت‌اجتماعی بانک‌ها سازگاري بيشتري دارد.

 

5.1 روش تحقیق

پس از اخذ نظر خُبرگان و نیز بررسی پیشینه پژوهش، مؤلفه‌های اصلی پژوهش مشخص گردید. سپس مطالعه در جامعه‌ای با حضور تمامی 32 نفر از کارشناسان ارزی منتخب نظام بانکی انجام شد. به دلیل حجم کم بخش اول جامعه آماری، از روش نمونه‌گیری استفاده نشد.  پژوهش حاضر با نگاهی به گردآوری داده‌ها و بررسی اهداف پژوهش از جنبه‌های مختلف، می‌تواند یک پژوهش توصیفی و کاربردی محسوب شود. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای (نظر خِبرگان، مراجعه به کتب، مقالات، کتابخانه‌ها و...) و کار میدانی (پرسشنامه) استفاده شد. برای جمع آوری داده‌ها، پرسشنامه‌ای شامل 24 سوال طراحی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSS  نسخه 19 آن استفاده شد. از کارشناسان حوزه پرداخت بین‌الملل خواسته شد تا روایی پرسشنامه‌ها را ارزیابی کنند. برای این منظور پرسشنامه‌ها در اختیار برخی از اساتید و صاحب نظران حوزه پرداخت بین‌الملل قرار گرفت و پس از اعمال اصلاحات و تایید آن‌ها، پرسشنامه‌ها در اختیار نمونه‌ها قرار گرفت. برای تعیین پایایی پرسشنامه‌ها نیز از تکنیک آلفای کرونباخ استفاده شد. بدین منظور 8 ​​نفر به صورت تصادفی (از میان نمونه‌های آماری) انتخاب و پرسشنامه در اختیار آنها قرار گرفت، مقادیر آلفای کرونباخ¹³ برای همه متغیرها محاسبه شد:

جدول شماره 1: نتایج پایایی

متغیرها	آلفای کرونباخ
کل پرسشنامه	0.823
حساب باز	0.852
پیش‌پرداخت	0.743
وصولی	0.769
اعتبار اسنادی	0.816

این مقادیر از پایایی پرسشنامه‌ها پشتیبانی می‌کنند، زیرا نتایج محاسبه شده برای آلفای کرونباخ بیش از (0.7) است.

5.2 بررسي توصيفي ويژگي‌هاي جمعیت شناختی¹⁴

آماره‌هاي توصيفي به مجموعه‌اي از معيار‌هايي گفته مي‌شود كه مي‌توانند مشخصات كلي از اطلاعات جمع‌آوري شده را براي پژوهشگر ارائه ‌دهند. توجه داشته باشيد از آماره هاي توصيفي نمي‌توان نتايج را به حالات كلي تعميم داد بلكه فقط براي ارائه ي يك ديد كلي از تحقيق از اين معيارها استفاده مي‌شود. در پژوهش حاضر با ارائه جداول و نمودارهاي مربوطه به بررسي توصيفي مشاهدات پرداخته شده است.

 

جدول 2 نتايج توصيفي ويژگي‌هاي دموگرافيک

شرح		فرواني	درصد
جنسيت	مرد	25	78.13
	زن	7	21.87
سن	کمتر از30	10	31.2
	30-40	15	46.9
	بیشتر از40	7	21.9
تحصيلات	ديپلم و فوق دیپلم	1	3.1
	ليسانس و فوق ليسانس	10	31.3
	دانشجوی دکترا یا دکترا	21	65.6
سابقه کار	کمتر از 5	6	18.8
	5-10	12	37.5
	بیشتر از10	14	43.7
پست سازماني	فعالیت در بخش مرتبط با بخش ارزي	5	15.6
	فعالیت مستقیم در  بخش ارزي	27	84.4
مجموع هر بخش به تعداد فراواني و درصد		32	100

 

5.3 تجزیه و تحلیل داده‌ها

5.3.1 آزمون کولموگروف-اسمیرنوف¹⁵

آمار پارامتريک مستلزم پيش فرض‌هائي در مورد جامعه اي است که از آن نمونه گيري انجام شده است. به عنوان مهمترين پيش فرض در آمار پارامترک فرض مي شود که توزيع جامعه نرمال است اما آمار ناپارامتريک مستلزم هيچگونه فرضي در مورد توزيع نيست. فنون آمار پارامتريک شديداً تحت تأثير مقياس سنجش متغيرها و توزيع آماري جامعه است. اگر متغيرها از نوع اسمي و ترتيبي بوده حتما از روشهاي ناپارامتريک استفاده مي‌شود. اگر متغيرها از نوع فاصله اي و نسبي باشند در صورتيکه فرض شود توزيع آماري جامعه نرمال يا بهنجار است از روشهاي پارامتريک استفاده مي شود در غيراينصورت از روش‌هاي ناپارامتريک استفاده مي شود (حافظ نیا، 1400، 136).

براي بررسي نرمال بودن مولفه هاي ابعاد الگو از آزمون كلموگروف اسميرنوف استفاده گرديد و در تمامي آزمون‌ها، فرضيه آماري به صورت زير مي‌باشد.

 

H0: داده‌ها نرمال هستند (داده‌ها از جامعه نرمال آمده‌اند)

H1: داده‌ها نرمال نيستتند (داده‌ها از جامعه نرمال نيامده‌اند)

جدول شماره 3: نتایج به کارگیری آزمون کولموگروف اسمیرنوف

متغيرهاي تحقيق	Most Extreme Differences			Kolmogorov-Smirnov Z	Sig
	Absolute	Positive	Negative
1-روش پرداخت حساب باز	0.173	0.173	-0.122	0.978	0.295
2-روش پرداخت پيش پرداخت	0.194	0.194	-0.149	1.100	0.178
3- روش پرداخت بروات اسنادي	0.191	0.191	-0.169	1.079	0.194
4- روش پرداخت اعتباراسنادي	0.133	0.133	-0.117	0.754	0.620

 

از آنجایی که توزیع داده ها غیرنرمال است، از آزمون های ناپارامتریک برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. همانطور که در جدول شماره 3 مشاهده مي شود چون مقدار سطح معني داري در تمامي متغير ها بالاتر از مقدار خطاي 05/0 مي‌باشد پس فرض صفر را نتيجه مي‌گيريم، يعني متغيرهاي پژوهش همگي نرمال مي‌باشند.

 

5.3.2 آزمون کای اسکوئر (خی دو)¹⁶:

آزمون کای دو یا خی دو و یا مربع کای ازمونی است که فراوانی های مورد انتظار را با فراوانی‌های تحقیق مقایسه می‌کند تا مشخص شود آیا تفاوت معناداری بین این دو فراوانی وجود دارد یا خیر؟

جدول 4: نتایج به کارگیری آزمون کای اسکوئر

Variables	Sig	Results
حساب باز	0.000	فرضیه شماره 1 تائید شد
پیش‌پرداخت	0.000	فرضیه شماره 2 تائید شد
وصولی	0.047	فرضیه شماره 3 تائید شد
اعتبار اسنادی	0.023	فرضیه شماره 4 تائید شد

 

همانطور که جدول شماره 4 نشان می‌دهد، همه فرضیه‌های تحقیق اثبات (تائید) شده‌اند. با توجه به نتایج این آزمون اگر مقدار معناداری آزمون برای گروهی کمتر از 0.05 به‌دست آمده باشد، می‌توان نتیجه گرفت که بین فراوانی‌های آن گروه تفاوت معناداری وجود دارد. به‌عبارتی تفاوت بین فراوانی‌ها از نظر آماری تایید می‌گردد، بنابراین همه فرضیه‌های تحقیق تائید گردید (عادل آذر، 1400، 146).

 

5.3.3 تکنیک آنتروپی¹⁷:

برای رتبه بندی عوامل تحقیق از تکنیک آنتروپی استفاده شد. آنتروپی یکی از مفاهیم کاربردی در علوم اجتماعی، فیزیکی و تئوری اطلاعات و از طرفی یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره برای محاسبه وزن معیارها می‌باشد. این تکنیک نیازمند ماتریسی بر مبنای معیار و گزینه می‌باشد. درصورتیکه داده‌های ماتریس تصمیم‌گیری مشخص باشد، می‌توان از تکنیک آنتروپی برای ارزیابی وزن‌ها استفاده کرد. بر این اساس، هرچه پراکندگی در مقادیر یک شاخص، بیشتر باشد، آن شاخص از اهمیت بیشتری برخوردار است (اصغرپور، 1400، 28).

چنانچه ماتریسی، حاصل نظر خبرگان بوده و تصمیم گیرنده خود نیز دارای یک قضاوت ذهنی به صورت بردار برای اهمیت شاخص‌ها باشد و بخواهد آن را در وزن دهی شاخص‌ها دخیل نماید وزن های تعدیل شده یعنی Wj ها را به صورت زیر محاسبه می کنیم: 

 

فرمول الف)

شانون آنتروپی را برای هر پدیده تصادفی یک توزیع با احتمال، به صورت زیر در نظر گرفته می شود.

فرمول ب)

 

و برای محاسبه آنتروپی چنین پدیده هایی که با توجه به عدم قطعیت اعداد درون ماتریس، شاخص‌ها را نیز شامل می‌شود، فرمول زیر را ارائه داد:

فرمول ج)

که در آن:

آنتروپی شاخص j ام= Ej                تعداد گزینه ها: m                مقدار احتمالی ارزش شاخص از دید گزینه iام: Pi

نماد لگاریتم نپر یا لگاریتم طبیعی: ln                مقدار ثابت برای تعدیل آنتروپی بین صفر و یک: k

در ماتریس های تصمیم اصولاً m≥3 است یعنی برای کمتر از 3 گزینه چندان مطرح نمی‌شود:

در این فرمول هرچقدر که Ej یعنی آنتروپی شاخص j ام به یک نزدیکتر شود تاثیر شاخص یاد شده نیز در اولویت بندی گرینه‌ها کاهش و به صفر نزدیک خواهد شد بنابراین چنانچه پدیده ای یا شاخصی از دید تمام گزینه ها متساوی الاحتمال باشد آنتروپی آن صددرصد و به یک خواهد رسید و لذا چنین شاخصی هیچ نقشی در انتخاب گزینه نخواهد داشت، که بدیهی نیز به نظر می رسد. تصور کنید ارزش شاخص هزینه در ماتریس اولیه تصمیم از دید هر سه گزینه 20 واحد پول می بود. در این صورت از دید همه گزینه ها علی السویه بوده، نقشی در انتخاب هم نمی داشت. این مورد به لحاظ ریاضی در حالت کلی نیز به شرح زیر توضیح داده می شود. اگر شاخصی از دید m گزینه ارزش یکسان داشته باشد Pi=   خواهد شد. بنابراین:

 

 

باتوجه به وجود مقولات کیفی، وزن‌دهی توسط خُبرگان بشرح زیر استخراج گردید.

جدول شماره 6 وزن حاصل از نظر خُبرگان

متغیر	وزن حاصل از نظر خُبرگان
حساب باز	0.19
اعتبار اسنادی	0.32
روش وصولی	0.33
روش پیش پرداخت	0.16

 

جدول شماره 7 نتایج به کارگیری تکنیک آنتروپی

 

رتبه	متغیر	وزن
1	حساب باز	0.0913
2	پیش پرداخت	0.1632
3	اعتبار اسنادی	0.3141
4	روش وصولی	0.4314

 

 

جدول شماره 7 نشان می دهد که روش پرداخت پرداخت حساب باز مناسب‌ترین گزینه پرداخت بین‌الملل از سوی کارگزان خارجی روش با تکیه بر بانکداری شرکتی و نقش کارآفرینان بر اساس رویکرد بازاریابی اجتماعی در شرایط تحریم است، و سپس روش پرداخت پیش پرداخت با میزان قابل توجهی نسبت به دو روش دیگر پرداخت بین‌المللی یعنی روش اعتبار اسنادی و روش وصولی قرار دارد.

5.3.4 روش رتبه بندي فريدمن¹⁸:

در اين تحقيق، به منظور اولويت‌بندي عوامل مدل ترسيمي براي شناسائي و انتخاب روش بهینه پرداختِ بین‌المللی با تکیه بر بانکداری شرکتی و نقش کارآفرینان بر اساس رویکرد بازاریابی اجتماعی (هدف تحقيق) است، که در این راستا از تکنيک "رتبه بندي فريدمن" استفاده گرديده است. با توجه به نرمال بودن جامعه آماري در اين تحقيق از آزمون پارامتريك استفاده گرديده است. به اين منظور با استفاده از نرم افزار آماري SPSS از آزمون فريدمن استفاده گرديده است.

Test Statisticsa  جدول شماره 8 آزمون آماري فريدمن
32	تعداد
80.980	كا اسكوار Chi-Square
3	درجه آزادي df
0.000	سطح قابل پذيرشAsymp. Sig.
a. Friedman Test

 

فرضيه: تمام روش هاي پرداخت بين المللي داراي رتبه و اولويت برابر مي باشد.

فرض صفر(H0): روش هاي پرداخت بين المللي داراي اولويت برابر مي باشد.

فرض مقابل(H1): روش هاي پرداخت بين المللي داراي اولويت برابر نمي باشد.

نتيجه آزمون نشان مي‌دهد، فرض صفر (H0) مبني بر برابري اولويت‌ها رَد مي شود، و فرض مقابل (H1) قبول مي شود، يعني روش هاي پرداخت بين المللي داراي اولويت بشرح جدول ذيل مي باشد.

جدول شماره 9 رتبه بندي ميانگين

متغير	رتبه بندي ميانگين
روش پرداخت حساب باز	3.53
روش پرداخت پيش پرداخت	3.47
روش پرداخت بروات اسنادي	1.38
روش پرداخت اعتبار اسنادي	1.62

 

با توجه به جدول شماره 9 روش پرداخت حساب باز با ميانگين 3.53 داراي اولويت بيشتري نسبت به روش پرداخت پيش پرداخت با ميانگين 3.47 مي‌باشد، به اين ترتيب با توجه به يافته‌هاي تحقيق روش پرداخت حساب‌باز داراي اوليت بالاتري نسبت به ساير روش‌هاي پرداخت مي‌باشد و كارگزاران بانك مسكن تمايل بيشتري جهت استفاده از اين روش در شرايط كنوني تحريم دارند. با توجه به تكنيك فريدمن روش پرداخت اعتبار اسنادي كه خود روش مناسبي جهت انتقال ارز در شرايط غیر تحريم مي‌باشد، نسبت به روش پرداخت بروات اسنادي داراي اولويت بالاتري است، زيرا داراي ميانگين 1.62 درمقابل ميانگين 1.38 روش پرداخت بروات اسنادي مي‌باشد.

 

6. نتیجه گیری و پیشنهادات:

برای ارائه خدمات پرداخت بین‌الملل به مشتریان شرکتی بانک ارائه بهترین و مناسب‌ترین روش پرداخت در تجارت بین المللی یک عملکرد بسیار مهم است، که علاوه بر پویایی روش پرداخت بین‌الملل موجب عمل به مسئولیت اجتماعی بانک در قبال مشتریان شرکتی و جامعه نیز خواهد گردید. از سوی دیگر، ایمنی فعالیت تجاری که توسط واردکننده یا صادرکننده انجام می‌شود، کاملاً با شرایط پرداخت مرتبط با عملکرد کارگزاران خارجی در شرایط تحریم مرتبط است. در نتیجه تحولات در زندگی تجاری بین‌المللی، راه حل های نوآورانه جدیدی پدید آمده است. بانک‌ها باید این تحولات را از نزدیک دنبال کنند و راه حل های مناسب را برای فعالیت های تجاری خود اعمال کنند.

در مقاله حاضر سعی کردیم باتوجه به نیاز مشتریان شرکتی به انتخاب بهینه پرداخت بین‌المللی با تمرکز بر بازاریابی اجتماعی بپردازیم.

نتایج نشان داد که کارگزاری‌های خارجی در شرایط تحریم کشور ایران فقط از «پرداخت حساب باز» و «پیش‌پرداخت» استفاده می‌کنند، که اولی کاربرد بیشتری نسبت به مورد دوم دارد. با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق توصیه می‌گردد بانک‌ها جهت عمل به مسئولیت اجتماعی خود در قبال مشتریان و پویایی بیشتر پرداخت بین‌المللی برای مشتریان شرکتی موارد زیر را مورد بررسی قرار دهند.

- از روش‌های پرداخت بین‌المللی استفاده گردد، که مقررات بین‌المللی در حمایت آن وجود داشته باشد، مثل URBPO750 در روش پرداخت «حساب باز»، «پیش پرداخت» یا UCP600 در اعتبار اسنادی، و همچنین URC522 در بروات وصولی.

- توجه به نیاز مشتریان شرکتی در خصوص خدمات پرداخت بین‌المللی، و مشاوره در خصوص مقررات به‌روز مثل اینکوترمز¹⁹ 2020 و مشاوره در خصوص استفاده از این مقررات بجای اینکوترمز 2010 به مشتریان شرکتی و کارآفرینان

- اطلاع رسانی دقیق قوانین و مقررات تعهد پرداخت بانکی به کارکنان بخش ارزی انجام گردد، با توجه به کاربرد روش پرداخت «حساب باز» و «پیش پرداخت» در شرایط تحریم.

- آموزش کارکنان واحد ارزی و استفاده از روش پرداخت متناسب و استفاده از قابلیت پویایی در پرداخت بین‌المللی

- روش‌های پرداخت بین‌المللی در شرایط تحریم دچار دگرگونی بسیاری شده است، لذا در زمین مراجعه مشتریان شرکتی و کارآفرینان برای استفاده از خدمات حوزه پرداخت بین‌الملل عمل به مسئولیت اجتماعی بانک‌ها در معرفی بهترین روش پرداخت بین‌الملل ضروری است، از اینرو روش‌های جدید پرداخت متناسب با شرایط تحریم بشرح زیر توسط نظام بانکی قابل ارائه هست:

·       پرداخت نقدی از طریق حوله T/T Telegraphic Transfer

·       پرداخت از طریق کارگزاری‌های ایرانی در خارج از کشور Brokerage of Iranian Banks

·       پرداخت از طریق بانک‌های خارجی در ایران Brokerage of International Banks

·       انعقاد قرارداد با صرافی‌ها Currency Exchangers

·       انعقاد قرارداد با شرکت‌های حمل و نقل خارجی در ایران

·       انعقاد قرارداد با شرکت‌های خارجی دارای دفتر کار در ایران

·       پرداخت از طریق بازارچه مرزی

·       قرارداد با افراد ایرانی مقیم در خارج یا افراد معتمد خارجی در خارج از کشور

·       بازنمودن حساب به اسم افراد مقیم یا شهروند در خارج از کشور

·       ایجاد شُعب بانکی در خارج از کشور

·       حضور مستقیم برای خرید و فروش

·       ایجاد حساب مشترک امانی بین خریدار و فروشنده

·       حساب انتقالی در کشور ثالث

·       استفاده از حساب‌های تهاتری و وجوه‌گردانی بانک مرکزی

·       طراحی زیرساخت مناسب جهت مبادله الکترونیکی اسناد در قالب مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی الکترونیکی و مقررات متحدالشکل تعهدپرداخت بانکی بعنوان مقررات روش‌های حواله بازرگانی

شاید بانک‌های ایرانی در شرایط کنونی استفاده از موراد بالا را در کوتاه مدت مقرون به‌صرفه تشخیص ندهند و یا هزینه کوتاه مدت آنرا بیشتر از سود آن تشخیص دهند، ولی عمل به این نوع خدمات‌رسانی به مشتریان شرکتی و به‌ویژه کارآفرینان علاوه بر عمل نمودن بانک‌ها به وظیفه بازاریابی اجتماعی و مفهوم مسئولیت اجتماعی، موجب تقویت رابطه بلندمدت مشتریان نظام بانکی گردیده و می‌توان ادعا نمود وفاداری مشتریان شرکتی و کارآفرینان را به نظام بانکی تقویت خواهد نمود، لذا لزوم نگاه بلند مدت به امر سودآوری در برخی موارد مانند تاسیس شُعب بانکی در کشورهای دارای حجم تجارت بالا و یا انعقاد قرارداد با صرافی‌ها و نیز استفاده از حساب انتقالی بانک‌ها در کشور ثالث به نفع مشتریان ایرانی امری ضروری به‌نظر می‌آید، و علاوه بر سودآوری بلند مدت، مطمئناً موجبات عمل به مسئولیت اجتماعی بانک‌ها را فراهم خواهد ساخت.

 

17

 

---

[1] . Competitive advantage 

[2] . Absolute advantage

[3] . UCP600- ICC Uniform Rules for Documentary Credits

این مقررات حاصل نشریه 600 اتاق بازرگانی بین‌الملل می‌باشد، این مقررات در خصوص اعتبارات اسنادی بین‌الملل و داخلی کاربرد داشته و مقررات ناظر بر آن محسوب می‌گردد.

[4]  URC522- ICC Uniform Rules for Collections 

این مقررات حاصل نشریه 522 اتاق بازرگانی بین‌الملل می‌باشد، این مقررات در خصوص بروات وصولی کاربرد داشته و مقررات ناظر بر آن محسوب می‌گردد.

[5]  .URBPO750- ICC Uniform Rules for Bank Payment Obligations-

 این مقررات حاصل نشریه 750 اتاق بازرگانی بین‌الملل می‌باشد، این مقررات در همه انواع روش‌ها بویژه روش پیش پرداخت و حساب باز کاربرد دارد، و بازرگانان می‌توانند اسنادتجاری کالا شامل بارنامه/ راه‌نامه، سیاهه تجاری، گواهی مبداء، لیست بسته‌بندی، گواهی بازرسی و ... را از این طریق معامله نمایند.

[6] . Letter of Credit- L/C

[7] . Commercial Invoice

[8] . Shipping Document

[9] . Trustee

[10]  .Digital currency

[11] . International Financial Liquidation

[12] . May Hu, Wanfang Xiong & ChengXu

[13] . Cronbach's alpha

[14]  .Demographic

[15] . Kolmogorov-Smirnov Test

[16] . Chi-square

[17] . Entropy technique

[18]  .Friedman test 

[19]  .International Commercial Terms (Incoterms)- Firmenkundengeschäft

منظور از اینکوترمز "اصطلاحات بازرگانی بین‌الملل و داخلی" است که منظور از بیان آن استفاده بازرگانان از یک عبارت سه حرفی برای بیان کلیه مسئولیت، هزینه و تعهدات و سایر وظایف ده‌گانه طرفین معامله در تحویل کالا محسوب می‌گردد.، مثلا: FOB BandarAbbas یعنی تحویل روی عرشه در کشور خریدار (اینجا بندر عباس ایران)، هزینه کرایه تا مقصد پرداخت شده، ریسک از بند مبداء مثلاً در شانگهای چین به خریدار ایرانی منتقل گردیده است.

 

منابع:

1.       آذر، عادل؛ مؤمني، منصور، (1398)، "آمار و کاربرد آن در مديريت"، تهران، چاپ بیست و ششم، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت)، ص 146

2.       اصغرپور، محمد جواد (1400)، تصمیم‌گیری چند متغیره، تهران، چاپ هجدهم، انتشارات دانشگاه تهران، ص 28

3.       حافظ نيا، محمدرضا، (1400)، "مقدمه‌اي بر روش تحقيق در علوم انساني"، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت)، ص 136

4.       خالد، دلدار احمد؛ تقی‌لو، فرامرز؛ ایزدی، رجب (1400)، "بررسی روش‌های پرداخت ثمن در تجارت بین‌الملل به استثنای اعتبارات اسنادی"، پایان‌نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان،/ چکیده

5.       خداپناه، ب.، و مرادی، م.، و پاداش، ح.، و سخدری، ک. (1400). "شناسایی موانع نهادی توسعه کارآفرینی منطقه ای در ایران (رویکردی انتقادی به نظام تاریخی سیاست‌گذاریِ کارآفرینی)". پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی, 21(4), 87-111. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=568034 

6.       دنتون، جان دابلیو اچ. (2020)، "اینکوترمز 2020"، ترجمه محمد صالح ذوقي و مجید زند میر آلاوند، چاپ دوم، تهران، انتشارات جنگل، کميته ايراني اتاق بازرگاني بين الملل، صص 28/ 142-134

7.       زارع دهقانانی، فرزاد؛ خادمان، محمود؛ نیک‌فرجام، کمال (1399)، " اصل مطابقت اسناد در اعتبارات اسنادی با نگاهی به ucp600 وucc امریکا " پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری/ ص 1 

8.       فتحی، ابراهیم؛ جلالی، محمدفردین؛ مشفقی، مژگان (1399)، " روش‌های پرداخت ثمن در تجارت بین‌الملل"، پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد اردبیل/ ص 6

9.       قزلباش، محمد؛ صالح آبادی، علی، کیانی‌راد، مینو (1399)، " آسیب شناسی سازوکارهای مدیریت بازار ارز در بحران ارزی سال 1397 با تاکید بر جایگاه قانونی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران"، پایان‌نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام/ صص 4/ 6

10.       کارلوس روهر (1996)، ژان، مقررات متحدالشکل وصولي ها URC 522، 1378، ترجمه محمد صالح ذوقي، چاپ اول، تهران، کميته ايراني اتاق بازرگاني بين‌الملل، صص 11/ 26

11.       کاندنجیشافت، فیرمن، (2008)، "مقررات متحدالشکل اتاق بازرگاني براي پوشش اعتبارات اسنادي URR 725"، ترجمه فريده تذهيبي، 1388، چاپ سوم، تهران، کميته ايراني اتاق بازرگاني بين الملل، صص 16/ 24

12.       کولير، گري (2007)، "مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادي UCP 600"، 1394، ترجمه محمد صالح ذوقي، چاپ هشتم، تهران، کميته ايراني اتاق بازرگاني بين الملل، صص 23/ 26/ 31

13.       گاي کرير، ژان، (2013)، "مقررات متحدالشکل تعهد پرداخت بانکيURBPO750 "، 1392، ترجمه فريدون شيرازي، چاپ اول، انتشارات جنگل، کميته ايراني اتاق بازرگاني بين الملل، صص 19/ 20/ 34

14.       مددی، حمید. (1392)، "بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با کارآفرینی درون سازمانی". فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، شماره 14 -49-39

15.       یداللهی فارسی، جهانگیر و عزیزی، مریم و مافی، بهاره،1392،تشخیص فرصت های کارآفرینی بین الملل،همایش دانشگاه کارآفرین؛ صنعت دانش محور،بابلسر،https://civilica.com/doc/217724

16.       American Bankers Association (ABA, 2021). "ABA survey: popularity of online banking explodes", http://www.aba.com/Press/Pages/090811ConsumerPreferencesSurvey.aspx; 2011 [last accessed 2021.10.13].

17.       Friederike Niepmann & TimSchmidt Eisenlohr (2017), " No guarantees, no trade: How banks affect export patterns", Journal of International Economics Volume 108, September 2017, Pages 338-350

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022199617300806 [last accessed 2022.02.06].

18.       Hromcová, J., 2008. "Learning-or-doing in a cash-in-advance economy with costly credit",  Journal of Economic Dynamics and Control. Volume 32, Issue 9, September 2008, Pages 2826-2853. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0165188907002345 [last accessed 2022.02.21]

19.       May Hu, Wanfang Xiong & ChengXu (2021), "Analyst coverage, corporate social responsibility, and firm value: Evidence from China", Global Finance Journal, Volume 50, November 2021, 100671- P1-21Rietveld, Cornelins, A. ; Bailey, Henry; Hessels, Jolanda and Zwan, Peter Vander. (2016). Health and Entrepreneurship in Four Caribbean Basin Countries. Economics and Human Biology, 21, 84-89

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1044028321000697 [last accessed 2022.02.14]

20.       Pengji Wanga,Breda Mc Carthy (2020), "What do people “like” on Facebook? Content marketing strategies used by retail bank brands in Australia and Singapore", Australasian Marketing Journal (AMJ) Available online 7 June 2020 In Press, Corrected Proof What are Corrected Proof articles.

21.       Turker SUSMUS, S.Ozgur BASLANGIC (2015), " The New Payment Term BPO and its Effects on Turkish International Business", Procedia Economics and Finance 33 ( 2015 ) 321 – 330

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212567115017165 [last accessed 2022.02.17]

22.       United States Government Accountability Office (US GAO). Moving illegal proceeds: challenges exist in the federal government’s effort to stem cross-border currency smuggling, http://www.gao.gov/new.items/d1173.pdf; 2010 [last accessed 20211.10.13].

 

---

مقالات مرتبط