تاثیر تحریم ها بر فشار بازار ارز در میان کشور های تحریم شده(ایران و روسیه)

محورهای موضوعی : اقتصاد پولی

محمدحسن فطرس ¹ , مریم مظهری آوا ^{2 *}

1 - استاد، گروه اقتصاد ، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا،همدان [e-mail]
2 - استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه سراوان، سیستان بلوچستان(نویسنده مسئول)، [e-mail]

تاریخ دریافت : 1403/06/10 تاریخ پذیرش : 1403/11/14 تاریخ انتشار : 1403/11/14

کلید واژه: رویکرد اتورگرسیو با وقفه توزیعی, تحریم, فشار بازار ارز, ایران, روسیه,

چکیده مقاله :

بحران ارزی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که کشورهای مختلف با آن روبه ­رو بوده­اند. بحران ارزی در کشورها به فشار بر بازار ارز منجر می ­شود. هدف این مقاله بررسی تأثیر تحریم ­ها بر فشار بازار ارز در دو کشور ایران و روسیه است. ازاین‌رو با استفاده از داده­ های مربوط به سال های 2023-2000و استخراج آنها از بانک مرکزی و از طریق اتورگرسیو با وقفه توزیعی به بررسی تاثیر تحریم­ ها بر فشار بازار ارز پرداخته شده است. نتایج تخمین مدل اتورگرسیو با وقفه توزیعی برای کشور روسیه نشان می­ دهد که در کوتاه ­مدت تحریم ­های همه‌جانبه بر روی فشار بازار ارز در این کشور اثر منفی دارد. اما در دوره بلندمدت نتایح تخمین تصحیح خطا حاکی از عدم معناداری ضریب منفی تحریم ­ها برای کشور روسیه است. همچنین رشد اقتصادی در کوتاه ­مدت اثر مثبت و معناداری بر فشار بازار ارز در روسیه دارد و  مخارج دولت نیز دارای اثر مثبت و معنا دار بر فشار بازار ارز است. نتایج رویکرد اتورگرسیو با وقفه توزیعی برای اقتصاد ایران حاکی از این است که ضریب تحریم ­ها منفی و معنادار است. رشد اقتصادی در کوتاه­ مدت و بلند­مدت برای اقتصاد ایران تاثیر منفی و مخارج دولت نیز اثر منفی و معنادار بر فشار بازار ارز دارد. همچنین نتایج تخمین مدل نشان داد که اثر منفی تحریم‌ها در بلند­مدت معنادار نیست. در مقایسه بین دو مدل برآورد شده برای اقتصاد ایران و روسیه در مورد تاثیرگذاری تحریم­ ها بر فشار بازار ارز نتایج بیانگر این است که در هر دو کشور تحریم ها فقط درکوتاه­ مدت اثر منفی و معنادار دارد.

چکیده انگلیسی:

The currency crisis is a critical issue faced by many countries, imposing significant pressure on their currency markets. This research investigates the impact of sanctions on currency market pressure in Iran and Russia using data spanning from 2000 to 2023 sourced from central banks. Employing the ARDL method, the study examines how sanctions influence exchange market pressure. For Russia, the short-term analysis reveals that sanctions initially negatively impact the foreign exchange market pressure. However, in the long term, the error correction results suggest that this negative effect diminishes in significance. Furthermore, economic growth and government spending both exert positive and significant effects on exchange market pressure in the short term. In Iran, the ARDL findings indicate a significant negative impact of sanctions on exchange market pressure. Economic growth, both in the short and long term, and government spending also exhibit negative and significant effects on the exchange market pressure. Interestingly, similar to Russia, the long-term impact of sanctions on Iran's economy appears not to be significant. Comparing the models for Iran and Russia, both countries experience a short-term negative and significant effect of sanctions on exchange market pressure. However, the long-term effects differ, with the significance of sanctions diminishing over time in both economies.

منابع و مأخذ:

ا- ابوالحسنی هستیانی، اصغر، علمی مقدم، مصطفی، منصوری، نسرین و امینی میلانی، مینو (1402). بررسی تأثیر تحریم های مالی و تجاری بر نرخ ارز در ایران (رهیافت فازی(. اقتصاد مالی،17(2)، 94-49.doi: 10.30495/FED.2023.702185
- امراللهی بیوکی، الهام؛ هژبر کیانی، کامبیز و معمار نژاد، عباس و ابطحی، سید يحیی (1400). اثرات وابسته به وضعیت رشد نقدينگی بر نوسانات نرخ ارز در اقتصاد ايران. نشريه علمی سیاست‌گذاری اقتصادی، 13(25)،280-241.
- ایران‌منش، سعید، صالحی، نورالله و جلایی اسفندآبادی، سید عبدالمجید (1400). رتبه بندی تحريم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ايران با استفاده از نظر منتخبی از فعالان و دانش آموختگان اقتصاد بین الملل. مجلس و راهبرد، 28(108) ،296-257.
- با غجری، محمود، حسینی‌نسب، ابراهیم و نجارزاده، رضا (1393). بررسی فشار بازار ارز و اندازه‌گیری درجه دخالت دولت در این بازار با استفاده از روش هجمعی: موردمطالعه ایران. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی،31(9)، 102-83.
- برخورداری، سجاد، و جلیلی بوالحسنی، حسین. (1397). عوامل تعیین کننده نرخ ارز در ایران با تأکید بر نقش تحریم های اقتصادی. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 7(28 )، 95-35. doi: 10.22084/aes.2018.16639.2670
- ترکی، لیلا و مظاهری، باران (1401). تأثیرات اقتصادی تحریمهای مالی بر اقتصاد ایران. فصلنامه علمی، پژوهشهاي اقتصادي.22 (4)، 69-98.
- جهانگیری، حسن، عزتی، مرتضی، فرزین، محمدرضا، امامی، کریم و معمار نژاد، عباس (1403). برآورد اثر تحریم¬های اقتصادی درچارچوب متغیرهای کلان اقتصادی بر رشد اقتصادی ایران، مدلسازی اقتصادی،(18)66، 120-100.
- طیبی، کمیل و صادقی، عبدالرسول (1396). اثر تحریم¬های بین المللی و سایر عوامل تاثیر گذار بر نرخ ارز در ایران. تحقیقات اقتصادی،52(3)، 666-641.doi: 10.22059/JTE.2017.63308
- ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺷﻮرﻛﭽﺎﻟﻲ، جلال (1397). ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪة اﻧﺪازة ﺑﺪﻫﻲ دوﻟﺖ در اﻗﺘﺼﺎد اﻳﺮان ﺷﻮاﻫﺪ ﺟﺪﻳﺪ از اﻟﮕﻮي ﺧﻮد ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺎ وﻗﻔﻪ (ARDL)، بررسی مسائل اقتصاد ایران، 5(2)، 124-105.
- میر احسنی، منیره‌سادات (1390). موارد استفاده از نرخ برابری قدرت خرید و تفاوت آن با نرخ ارز بازار. بررسي مسائل و سياستهاي اقتصادي، 11(۹ و ۱۰)، 216-203.
- Abolhasani hastiani, A., Elmimoghadam, M., MANSOURI, N., & Amini Milani, M. (2023). Investigating the impact of financial and trade sanctions on the exchange rate in Iran (Fuzzy Approach). Journal of Financial Economics, 17(2), 49-94. https://sid.ir/paper/1055193/en (in Persian)
- Aizenman, J.,Binici,M. (2015 .Exchange market pressure in OECD and emerging economies: domestic vs. external factors and capital flows in the old and new normal. National Bureau of Economic Research,66(C), 65-78.
- Amrollahi Bioki, E., Hojabr kiani, k., memarnejad, A., & Abtahi, Seyed Yahya. (2021). State-dependent effects of liquidity growth on exchange rate volatility in Iran's economy. Journal of Economic Research, 13(25), 241-280. https://sid.ir/paper/957888/en (in Persian)
- Baghjari, M, Hoseini nasab, E., &Najarzadeh, R . (2016). Evaluation of exchange market pressure and degree of government intervention by Co-integration technique: case study of Iran. Economic Modeling, 31(9), 83-102. (in Persian)
- Barkhordari, S., & Jalili, H. (2018). Determinant factors of exchange rate in Iran with focus on economic sanctions. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 7(28), 35-58. doi: 10.22084/aes.2018.16639.267 (in Persian)
- Beckmann, R., Czudaj ,S.,and Vipin,R(2018). The relationship between oil prices and exchange rates: revisiting theory and evidence. Energy Economics, 88(2), 1-38.
- Bergeijk,P & Faraji Dizaji.,S. (2023). Comparing the sanctions against Russia and Iran: VAR modelling of the political-economic impact of sanctions. Internatinal Institute of Social Studies,Working Paper, 1-21.
- Desai,M.,.Patnaik,L.,Felman.j.,&Shah,A. (2017).Acrosscountry exchange market pressure (EMP) dataset.Elsevier, 12(2), 652–655. doi: 10.1016/j.dib.2017.04.059
- Doostkouei, S. G., Mousavi, M. H., & Karimi, M. S. (2024). Do oil sanctions reduce Dutch disease phenomenon? A quasi-experimental approach evidence from Iran. International Economics and Economic Policy, 21(2), 385-410.
- Ezati, M, & Salmani, Y. (2015). The impacts of economic sanctions on iran’ s economic growth. basij strategic research quarterly, 18(67), 69-101. https://sid.ir/paper/267341/en (in Persian)
- Hegerty, S. W. (2014) Exchange market pressure and stock-price spillovers in emerging markets. Applied Economics Quarterly, 60(1), 41-74.
- Hegerty,S.W.(2010).Exchange-market pressure and currency crises in Latin America: Empirical Empirical tests of their macroeconomic determinants. Economics Bulletin, AccessEcon, 30(3), 2210-2219.
- Iranmanesh, S., Salehi, N., & Jalaee Isfand-Abadi, S. M. (2021). Ranking the economic sanctions against the islamic republic of Iran using selected Opinions from activists and the graduates of international economics. Majlis and Rahbord, 28(108), 257-296. doi: 10.22034/mr.2021.4110.4099 (in Persian)
- Klaassen ,F., & Mavromatis, K. (2016).Interest rate rules, exchange Market Pressure, and Successful Exchange Rate Management. Tinbergen Institute Discussion Paper,1-41
- Laudati, D., & Pesaran, M. H. (2023). Identifying the effects of sanctions on the iranian economy using newspaper coverage. Journal of Applied Econometrics, 38(3), 271-294. DOI:10.1002/jae.2947
- Mandilaras, A., & Bird, G. (2008). Foreign exchange pressures in Latin America: Does debt matter? Journal of International Development, 20(2),613–627.
- Montazeri, J. (2019). The Determinants of government debt size in Iran's economy: new evidence from an ARDL approach. Journal of Iranian Economic Issues, 5(2), 105-124. (in Persian)
- Nkoro, E., & Uko, A. K. (2016). Autoregressive distributed lag (ARDL) cointegration technique: application and interpretation. Journal of Statistical and Econometric Methods, 5 (4), 63-91.
- Oruc, E. (2019). Weymark modeli döviz piyasası baskısı endeksi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 53, 261-284.
- Ozek, Y. & Ergür, H. O. (2022). The causality test on exchange market pressure on output in turkey. fiscaoeconomia, 6(2), 884-894. Doi: 10.25295/fsecon.1073333
- Parlaktuna, İ. & Karpat, G. (2018). Döviz piyasası baskısı ve para politikası: dönemi uygulaması. Bankacılar Dergisi, 107(3), 3-19.
- Pesaran, M., Shin, Y.,& Smith RJ . (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3),289-326
- Rao, N. (2013). Reconsidering exchange market pressure index in Pakistan. SBP Research Bulletin, 9(1), 102-112.
- Tayebi, seyed komail, & Sadeghi, Abdolrasoul. (2017). The impacts of international sanctions and other factors affecting exchange rate in Iran. tahghighat-e-eghtesadi, 52(3), 641-661.
- Taylor, A. M. & Taylor, M. P. (2004). The purchasing power parity debate. Journal of Economic Perspectives, 18(4), 135-158.
- Torki, L., Mazaheri, B. (2022). EconomiciImpact of financial sanctions on Iran's economy. QJER, 22(4), 69-98. (in persin)