بررسی رابطه غیرمتقارن بین نرخ ارز اسمی و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل رگرسیون آستانه‌ای
محورهای موضوعی : اقتصاد مالی
پرویز رستمزاده
1
,
بهنام ایزدی
2
1 - بخش اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
2 - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه شیراز
کلید واژه: نرخ ارز, بازار سهام, سیاست پولی, اثرات غیرخطی, روش رگرسیون آستانه‌ای,
چکیده مقاله :
رشد و توسعه اقتصادی نیازمند برخورداری از بازارهای مالی گسترده و کارا است که بازارهای مالی از دیدگاه اقتصادی به دو بخش بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شود. رکن اصلی بازار سرمایه، بازار بورس است. در بررسی عملکرد و کارایی بورس، به طور معمول شاخص قیمت سهام نشانگر وضعیت بازار بورس می باشد. به طور کلی می‌توان عوامل تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام شرکت‌ها را به دو دسته متغیرهای کلان اقتصادی و متغیرهای خرد تقسیم کرد که در این تحقیق تمرکز اصلی بر عوامل اقتصادی کلان موثر شاخص قیمت سهام می‌باشد. در تحقیق حاضر ابتدا متغیرهای موثر بر شاخص قیمت سهام را معرفی و سپس به بررسی وجود رابطه غیرخطی بین نرخ ارز و شاخص کل بورس طی دوره 1399-1370 برای ایران پرداخته شده است. در این راستا از اطلاعات مرکز آمار و گزارش‌های اقتصادی بانک مرکزی ایران و مدل رگرسیون آستانه‌ای ارائه شده توسط هانسن (1996 و 2003) استفاده شده است. نتایج مدل آستانه‌ای نشان می‌دهد که بین نرخ ارز و شاخص کل بورس اوراق بهادار ارتباط غیرخطی و معناداری وجود دارد به نحوی که نرخ ارز آستانه‌ای 071/12068 تومان برآورد گردیده است. یعنی زمانی‌که نرخ ارز از میزان آستانه‌ی برآوردی کمتر شود آنگاه این متغیر (زیرا در این حالت ارز نیز به عنوان رقیب بازار بورس برای سرمایه گذاران جذاب می باشد) دارای اثر مثبت و معنادار بیشتری نسبت به حالتی که نرخ ارز از میزان آستانه‌ی برآوردی بیشتر باشد، می‌باشد.
Economical growth and development require having vast and efficient financial markets, which from an economical perspective, are divided into two parts: money and capital markets. The exchange market is the main principle of a capital market. In investigating the function and efficiency of the exchange market, the price index of the stock shows the status of the stock market. In general, the factors affecting the stock price index of companies could be divided into two categories: macroeconomic and microeconomic variables. This research zeroes in on the macroeconomic factors that affect the stock price index. The present study will, first, introduce the variables that affect the stock price index, and then, examines any nonlinear relationship between the exchange rate and Tehran Stock Exchange Index from 1991 to 2020 in Iran. In this regard, information was collected from the Statistical Center of Iran (SCI) and economic reports of the Central Bank of Iran and Hansen’s Threshold Regression Technique (1996 and 2003) was utilized. The results of the Threshold Model show a nonlinear and significant relationship between the exchange rate and Tehran Stock Exchange Index, in such a way that the threshold exchange rate is estimated at 12068.071 Tomans. It means, therefore, when the exchange rate drops under the estimated threshold, this variable (because the foreign currency will also be attractive for investors in such a situation) will have a more positive and significant effect, compared to when the exchange rate is over the estimated threshold.
فهرست منابع
ابراهیمی، محسن؛ شکری، نوشین (1390)، بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت سهام با تاکید بر نقش سیاست پولی، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، شماره 17، صفحات 45-23.
اسلاملوئیان، کریم؛ زارع، هاشم (1385). بررسی تاثیر متغیرهای کلان و دارایی¬های جایگزین بر قیمت سهام در ایران، فصلنامه پژوهش¬های اقتصادی، شماره 29، صفحات 46-17.
بورس اوراق بهادار تهران (1390)، آموزش سرمایه¬گذاری در بورس اوراق بهادار، بورس اوراق بهادار تهران، چاپ اول، صفحات 144-139.
پاشایی¬فام، رامین و امیدی¬پور، رضا (1388)، بررسی تاثیر نرخ تورم بر بازده واقعی سهام در اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، شماره 50، صفحات 113-93.
خطیب¬سمنانی، محمدعلی؛ شجاعی، معصومه؛ خسروشاهی، مسعود غیاثی (1393)، بررسی اثر نوسانات قیمت نفت خام بر شاخص بازده بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه علوم اقتصادی، شماره 29، صفحات 113-89.
دایی، حسن؛ شریفی، سعید؛ قاسمیان، حسین؛ مقدم، لطفعلی (1394)، اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام بانکها، مجله اقتصادی، شماره 11، صفحات 90-65.
دارابی، رویا؛ فرحی، ملیحه (1389)، تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر ریسک و بازده کل سهام با تاکید بر مدل بازده سهام-تورم، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 7، صفحات 169-141.
زراءنژاد، منصور؛ معتمدی، سحر (1391)، بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، شماره 46، صفحات 116-101.
سجادی، سیدحسین؛ فرازمند، حسن؛ علی¬صوفی، هاشم (1389)، بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص بازده نقدی سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه پژوهشنامه علوم اقتصادی، شماره 39، صفحات 150-123.
فدائی¬نژاد، اسماعیل و رضا فراهانی (1396)، اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه اقتصاد مالی، شماره 39، صفحات 25-1.
طاهری، شراره؛ عبدالباقی، عبدالمجید؛ وزیری، مجید و آرمان، محمد حسین (1402)، اثر چرخه نوسانات کوتاه مدت طلا و ارز بر نوسانات بازار سرمایه، فصلنامه اقتصادی مالی، دوره 17، شماره 63، صفحات 116-95.
محقق¬نیا، محمدجواد؛ ضیاچی، علی¬اصغر؛ گلزایی، مصطفی و وحید خاشعی (1401)، ارزیابی اثر نوسانات ارزی بر عملکرد شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و سنجش وقفه¬های زمانی آن، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 16، شماره 59، صفحات 153-127.
مرادی، علی¬محمد؛ احمدی، مرتضی؛ خوش¬طینت، محسن (1399)، آزمون کارآمدی مدل اولسن با استفاده از شاخص پیوتروسکی در پیش¬بینی بازده سهام شرکت¬ها، فصلنامه چشم¬انداز مدیریت مالی، شماره 14، صفحات 85-65.
مقدم، محمدرضا؛ سزاوار، محمدرضا (1396)، بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار، فصلنامه بررسی¬های بازرگانی، شماره 75، صفحات 12-1.
مولایی، صابر؛ برزانی، محمدواعظ؛ صمدی، سعید و پرورده، افشین (1396)، تحلیل رابطه بین بازار ارز و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران: رویکرد ناپارامتریک و کاپولا، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، شماره 52، صفحات 478-459.
موسوی¬حقیقی، محمدهاشم و راغب، مریم (1393)، اثر نرخ تورم بر عملکرد بازار سهام در ایران، فصلنامه پژوهش¬های پولی و بانکی، شماره 19، صفحات 142-125.
موسایی، میثم؛ مهرگان، نادر؛ امیری، حسین (1389)، رابطه بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، شماره 54، صفحات 94-73.
نونژاد، مسعود؛ زمانی، بهزاد؛ سیدمجتی، حسین¬زاده (1391)، اثر سیاست¬های پولی بر شاخص قیمت سهام در ایران، فصلنامه علوم اقتصادی، شماره 20، صفحات 38-9.
Amarasinghe, A. (2015). Dynamic relationship between interest rate and stock price: Empirical evidence from colombo stock exchange. International Journal of Business and Social Science, 6(4).
Arouri, M. E. H., Lahiani, A., & Nguyen, D. K. (2011). Return and volatility transmission between world oil prices and stock markets of the GCC countries. Economic Modelling, 28(4), 1815-1825.
Arouri, M. E. H., Lahiani, A., & Nguyen, D. K. (2011). Return and volatility transmission between world oil prices and stock markets of the GCC countries. Economic Modelling, 28(4), 1815-1825.
Bjørnland, H. C., & Leitemo, K. (2009). Identifying the interdependence between US monetary policy and the stock market. Journal of Monetary Economics, 56(2), 275-282.
Bjørnland, H. C. (2009). Oil price shocks and stock market booms in an oil exporting country. Scottish journal of political economy, 56(2), 232-254.
Bernanke, B. S. (2006). Energy and the Economy (No. 221).
Backus, D. K., & Crucini, M. J. (2000). Oil prices and the terms of trade. Journal of international Economics, 50(1), 185-213.
Chinzara, Z. (2011). Macroeconomic uncertainty and conditional stock market volatility in South Africa. South African Journal of Economics, 79(1), 27-49.
Chen, S. S. (2010). Do higher oil prices push the stock market into bear territory?. Energy Economics, 32(2), 490-495.
Eksi, O., & Tas, B. K. O. (2017). Unconventional monetary policy and the stock market’s reaction to Federal Reserve policy actions. The North American Journal of Economics and Finance, 40, 136-147.
Gupta, R., Nel, J., & Nielsen, J. (2022). US monetary policy and BRICS stock market bubbles. Finance Research Letters, 103435.
Guo, H., & Kliesen, K. L. (2005). Oil price volatility and US macroeconomic activity. Review-Federal Reserve Bank of Saint Louis, 87(6), 669.
Humpe, A., & Macmillan, P. (2009). Can macroeconomic variables explain long-term stock market movements? A comparison of the US and Japan. Applied financial economics, 19(2), 111-119.
Ioannidis, C., & Kontonikas, A. (2008). The impact of monetary policy on stock prices. Journal of policy modeling, 30(1), 33-53.
Iwanaga, Y., & Hirose, T. (2022). Liquidity shock and stock returns in the Japanese equity market. Pacific-Basin Finance Journal, 75, 101849.
Jiménez-Rodríguez*, R., & Sánchez, M. (2005). Oil price shocks and real GDP growth: empirical evidence for some OECD countries. Applied economics, 37(2), 201-228.
Jones, C. M., & Kaul, G. (1996). Oil and the stock markets. The journal of Finance, 51(2), 463-491.
Lardic, S., & Mignon, V. (2006). The impact of oil prices on GDP in European countries: An empirical investigation based on asymmetric cointegration. Energy policy, 34(18), 3910-3915.
Miller, J. I., & Ratti, R. A. (2009). Crude oil and stock markets: Stability, instability, and bubbles. Energy economics, 31(4), 559-568.
Mahmudul, A., & Gazi, S. U. (2009). Relationship between interest rate and stock price: Empirical evidence from developed and developing countries.
O’Neill, T. J., Penm, J., & Terrell, R. D. (2008). The role of higher oil prices: A case of major developed countries. In Research in Finance. Emerald Group Publishing Limited.
Prabu, E., Bhattacharyya, I., & Ray, P. (2016). Is the stock market impervious to monetary policy announcements: Evidence from emerging India. International Review of Economics & Finance, 46, 166-179.
Sadorsky, P. (1999). Oil price shocks and stock market activity. Energy economics, 21(5), 449-469.
Saeed, S., & Akhter, N. (2012). Impact of macroeconomic factors on banking index in Pakistan. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 4(6), 1-19.
Thishanthi, G. T., & Silva, K. (2015). The Effect of Monetary Policy on Stock Market in Sri Lanka. University of Kelaniya.
Zhao, H. (2010). Dynamic relationship between exchange rate and stock price: Evidence from China. Research in International Business and Finance, 24(2), 103-112.