طراحی و تبیین سیستم پیش‌هشداردهنده بحران ارزی برای اقتصاد ایران با تمرکز بر متغیرهای بخش مالی اقتصاد

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

عباس کشوری ¹ , غلامرضا زمردیان ^{2 *}

1 - دانشجوی دکتری مالی بین الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه مدیریت مالی، دانشکده مدیریت،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/08/11 تاریخ پذیرش : 1403/09/04 تاریخ انتشار : 1404/04/11

کلید واژه: سیستم هشدار زود هنگام (EWS), شاخص فشار بر بازار ارز, بحران ارزی, تورم.,

چکیده مقاله :

در سنوات اخیر در اقتصاد ایران نوسانات شدید نرخ ارز اتفاق افتاده و موجب تحمیل تبعات آن به اقتصاد کشور شده است. با این رویکرد در این مطالعه با تمرکز بر متغیرهای بخش واقعی و عمومی، موازنه خارجی و بخش مالی اقتصاد یک سیستم پیش هشداردهنده برای ارزیابی احتمال وقوع بحران‌های ارزی طی دوره 1400:2-1370:1 طراحی گردید. ابتدا از طریق شاخص فشار بر بازار ارز، سال‌های وقوع بحران شناسایی و سپس با استفاده از روش سیگنال‌دهی متغیرهای هدایتگر بحران تعیین و در چارچوب مدل لاجیت، نقش متغیرهای هدایتگر تحلیل شد. بر اساس نتایج سال‌های 1374، 1390، 1391، 1397 و 1399 به عنوان سال‌های وقوع بحران ارزی تعیین شدند. ضمن آن که رشد تولیدات صنعتی، رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی، نسبت کسری حساب جاری به تولید ناخالص داخلی حقیقی، درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت و گاز و درآمد ارزی کل متغیرهایی هستند که با افزایش آن‌ها احتمال وقوع بحران ارزی کاهش می‌یابد. در مقابل نرخ تورم، نسبت کسری بودجه به تولید ناخالص داخلی حقیقی، نسبت "بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی"به پایه‌ی پولی، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و بدهی دولت به بانک مرکزی متغیرهایی هستند که افزایش آن‌ها احتمال وقوع بحران ارزی را افزایش می‌دهد.

چکیده انگلیسی:

In this study to by focusing on the variables of the real and public sectors, The external balance and the financial sector, an appropriate warning system was designed to assess the currency crises during the period of 1991:4-2021:3. First, the years of currency crisis were identified through the Exchange Market Pressure index. Then, using the signaling method, crisis-guiding variables are determined and in the framework of the logit model, the role of them on the currency crisis is analyzed. Based on the results of 1995, 2011, 2012, 2018 and 2020 were determined as the years of currency crisis. In addition, industrial production, real GDP growth, the ratio of current account deficit to real GDP, foreign exchange earnings from oil and gas exports and total foreign exchange earnings are the variables that the increase of them, is reduced the likelihood of a currency crisis. In contrast to inflation, the ratio of budget deficit to real GDP, the ratio of "bank debt to central bank" to monetary base, bank debt to central bank and government debt to central bank are variables that increase the likelihood of a currency crisis.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
ابراهیمی، ایلناز، و توکلیان حسین. (1391). طراحی یک سامانه هشداردهی زودهنگام بحران‌های ارزی در ایران با استفاده از رویکرد مارکوف سوئیچینگ، بیست و دومین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی، تهران.
اربابی، فرزین (1397). پیش‌بینی تلاطم بازدهی سکه طلا در بازار دارایی‌های مالی، فصلنامه اقتصاد مالی، سال دوازدهم، شماره43، صص192-179
پور عبادالهان کوچ، محسن. اصغرپور، حسین. فالحی، فیروز. ستار رستمی، همت.(1397)، اندازهگیری شکنندگی سیستم بانکی ایران بر اساس شاخص BSFI، فصلنامه اقتصاد مالی، شماره 45.
دیزجی، منیژه. آهنگر گرگری، محدثه.(1394)، تاثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه، فصلنامه اقتصاد مالی، شماره41.
سلمانی، بهزاد، اصغرپور، حسین، و کلامی، محمد. (1398). طراحی یک الگوی هشداردهنده زودهنگام بحران‌های ارزی در ایران: رویکردهای لاجیت و مارکوف سوئیچینگ خودرگرسیون برداری. اقتصاد و تجارت نوین، 14(3): 124-97.
طیب نیا، علی، و مهرآرا، محسن، و اختری، آزاده. (1398). حباب سفته بازی عقلایی در نرخ غیررسمی ارز ایران و بحران‌های ارزی رویکرد تغییر رژیم مارکف با احتمالات انتقال متغیر. پژوهشنامه اقتصادی، 19(74 ): 164-111.
طیبی، سید کمیل، و نصیری، نرگس. (1400). ارزیابی ارتباط بین بحران ارزی و شاخص کنترل سرمایه به‌منظور طراحی الگویی هشدار دهنده زودهنگام بحران ارزی. پژوهش¬های اقتصادی ایران.
علوی رضوی، سید یحیی، شهبازی نجفعلی، و احدی، محمدحسین. (1399). واکاوی مهم¬ترین عوامل مؤثر بر بحران ارزی سال 1397. فصلنامه آفاق امنیت، 13(48): 76-51.
کلامی، محمد، و سلمانی، بهزاد، و اصغرپور، حسین. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر شاخص بحران ارزی تعدیل شده در ایران: رویکرد رگرسیون لاجیت. اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی)، 16(4): 67-43.
نصرالهی، محمد، و یاوری، کاظم، و نجارزاده، رضا، و مهرگان، نادر. (1396). طراحی یک سیستم هشدار زودهنگام بحران‌های ارزی در ایران: رویکرد رگرسیون لجستیک. تحقیقات اقتصادی، 52(1): 214-187.
نصیری، نرگس، طیبی، سیدکمیل، شجری، هوشنگ، واعظ برزانی، محمد. (1399). الگوسازی عوامل هشداردهنده زودهنگام بحران ارزی تحت نظام‌های ارزی متفاوت. فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست-های اقتصادی. ۲۸ (۹۶) :۱۲۰-۹۱.
Abdelsalam, M. A. M., & Abdel-Latif, H. (2020). An optimal early warning system for currency crises under model uncertainty. Central Bank Review, 20(3), 99-107.
Agresti, A. (2003). Categorical data analysis. John Wiley & Sons
Al-Assaf, G. (2017). An early warning system for currency crisis: comparative study for the case of Jordan and Egypt. Journal of economics and financial issues, 7(3), 43-50.
Ari, A., & Cergibozan, R. (2018). Currency crises in Turkey: An empirical assessment. Research in International Business and Finance, 46, 281-293.
Berg, A., & Pattillo, C. (1999). Are currency crises predictable? A test. IMF Staff papers, 46(2), 107-138.
Bussiere, M., & Fratzscher, M. (2006). Towards a new early warning system of financial crises. Journal of International Money and Finance, 25(6), 953-973.
Berg, A., & Pattillo, C. (1999). Predicting currency crises: The indicators approach and an alternative. Journal of international Money and Finance, 18(4), 561-586.
Corsetti, G., Pesenti, P., & Roubini, N. (1999). Paper tigers?: A model of the Asian crisis. European Economic Review, 43(7), 1211-1236.
Davis, E. P., & Karim, D. (2008). Comparing early warning systems for banking crises. Journal of Financial stability, 4(2), 89-120.
Edison, H. J. (2003). Do indicators of financial crises work? An evaluation of an early warning system. International Journal of Finance & Economics, 8(1), 11-53.
Farzin, F., Googerdchian, A., & Saffari, B. (2021). Anticipation of Currency Crisis in Iran Economy the Use of an Early Warning System. Iranian Economic Review, 25(1), 69-83.
Frankel, J. A., & Rose, A. K. (1996). Currency crashes in emerging markets: An empirical treatment. Journal of international Economics, 41(3-4), 351-366.
Friedman, M., & Schwartz, A. J. (2008). A monetary history of the United States, 1867-1960 (Vol. 14). Princeton University Press.
Jebeli, S. S. H., Barouni, M., Orojloo, P. H. and Mehraban, S. (2015). Estimating the marginal effect of socioeconomic factors on the demand of specialty drugs. Global journal of health science, 7(2), 28.
Kaminsky, G. L. (1999). Currency and banking crises: the early warnings of distress. International Monetary Fund.
Kaminsky, G., Lizondo, S., & Reinhart, C. M. (1998). Leading indicators of currency crises. Staff Papers, 45(1), 1-48.
Kaminsky, G. L., & Reinhart, C. M. (1999). The twin crises: the causes of banking and balance-of-payments problems. American economic review, 89(3), 473-500.
Nhung, H. T. H. (2015). Developing an early warning system to predict currency crises in emerging markets.
Obstfeld, M. (1996). Models of currency crises with self-fulfilling features. European economic review, 40(3-5), 1037-1047.
Owino, A. Y., Atuhaire, L. K., Wesonga, R., Nabugoomu, F., and Muwanga-Zaake, E. (2014). Logit models for household food insecurity classification. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 3(2), 49-54.‏
Radelet, S., & Sachs, J. (1998). The Onset of the East Asian Financial Crisis,” NBER Working Paper 6680 (Cambridge, Massachusetts: National Bureau of Economic).