پژوهشی برکارکرد عنصر زبان درشخصیت پردازیی با تکیه برداستان های کوتاه صادق هدایت

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

فاطمه حیدری ¹ , نسرین ناصری ²

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی کرج،کرج، ایران.
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی کرج،کرج، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/09/30 تاریخ پذیرش : 1395/09/30 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

یکی از معیارهای سنجش ارزش و دوام ادبیات داستانی، تناسب میانکارکرد عنصر زبان با کاربران آن، یعنیشخصیت های داستانی است. زبان با گزاره های برون زبانی و اجتماعی از جمله: جایگاه اجتماعی، سن، جنسیت، تحصیلات، محیط، شغل و سلسله مراتب قدرت کاربران رابطه ی تنگاتنگی دارد.آثار هدایت بخش جداییناپذیر از تاریخ ادبیات داستانی معاصر ایران است. نگاه اجمالی به مجموعه ی داستان های کوتاه وی نشان می دهد، آثار او با توجه به عنوان مقاله ی حاضر دارای ظرفیت تأمل و بررسی بیش تر است. این مقاله، به اجمال با تکیه بر گزاره های برون زبانی و اجتماعی به واکاوی در شبکه ی ارتباطی میان کارکرد عنصر زبان با شخصیت پردازی در داستان های کوتاه صادق هدایت می پردازد.پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش تحلیل محتوا به شیوه ی کتابخانه ای بررسی شده است. به باو ر این پژوهش هدایت ضمن توجه و آگاهی از گزاره های برون زبانی مؤثر در شخصیت پردازی، در به کارگیری درست و بجا از آن ها نیز موفق بوده است.

چکیده انگلیسی:

One of the touchstones to appraise the value and the durability of literary fiction is the appropriateness between the function of language and its users, i.e. fictional characters. Language has a close relationship with the paralinguistic and social propositions such as social status, age, gender, education, environment, job and hierarchy of authority. Sadeq Hedayat’s works are the inherent part of Iranian contemporary fiction. As the title of this paper may suggest, his works are worth to be studied in that sense. This paper explores, through an analytic-descriptive approach, the relationship between the function of language and Hedayat’s characters while considering the paralinguistic and social propositions. It also argues that Hedayat has been aware of the paralinguistic and social propositions and successful in applying them in characterization of his stories.

منابع و مأخذ:

1. آرین پور، یحیی، (1387)، از نیما تا روزگار­ما، زوّار، تهران، چاپ پنجم.


2. آقاگل زاده، فردوس، (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.


3. اسپولسکی، برنارد، (1392)، جامعه­شناسی­زبان، ترجمه‏ی سیده نسترن پزشکی، انتشارات­روزآمد، تهران، چاپ اول.


4. باطنی، محمدرضا، (1363)، زبان و تفکر «مجموعه­ی مقالات زبان­شناسی»، نشر کتاب زمان، چاپ سوم.


5. براهنی، رضا، (1368)، قصه­نویسی، نشر البرز، تهران، چاپ چهارم.


6. بی نیاز، فتح الله، (1388)، درآمدی بر داستان­نویسی و روایت شناسی، افراز، تهران، چاپ دوم.


7. پاک نهاد جبروتی، مریم، (1381)، فرا­دستی و فرو­دستی در زبان، گام­نو، تهران.


8. پاینده، حسین، (1390)، گفتمان نقد (مقالاتی در نقد ادبی)، نیلوفر، تهران، چاپ دوم.


9. پاینده، حسین، (1391)، داستان­کوتاه در ایران، ج1، نیلوفر، تهران، چاپ دوم.


10. تافلر، آلوین، (1370)، جابه­جایی در قدرت ج2، ترجمه­ی شهین دخت خوارزمی، نشر نو، تهران، چاپ اول.


11. ترادگیل، پیتر، (1376)، زبان شناسی­اجتماعی (درآمدی بر زبان و جامعه)، ترجمه‏ی محمد­طباطبایی، نشر­آگه، تهران، چاپ اول.


12. ثریا، سیدمهدی، (1384)، فرهنگ و شخصیت، قصیده­سرا، تهران.


13. داد، سیما،(1390)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، مروارید، تهران، چاپ پنجم.


14. دهباشی، علی، (1380)، یاد صادق هدایت، نشر­ثالث، تهران، چاپ اول.


15. فرامکین و دیگران ...، ویکتوریا، (1387) ، درآمدی بر زبان (زبان شناسی همگانی)، ترجمه­ی علی­بهرامی- سهیلا ضیاءالدین، رهنما، تهران.


16. کنی، ویلیام پاتریک، (1380)، چگونه ادبیات­داستانی را تحلیل کنیم، ترجمه­ی مهرداد ترابی­نژاد- محمد­حنیف­زیبا، تهران.


17. گلشیری، هوشنگ، (1388)، باغ­در­باغ، ج1، نیلوفر، تهران، چاپ سوم.


18. لاج، دیوید، (1389)، نظریه­های رمان: از رئالیسم تا پسامدرنیسم، ترجمه­ی حسین پاینده، نیلوفر، تهران، چاپ دوم.


19. میرصادقی، جمال، (1385)، عناصر­داستان، سخن، تهران، چاپ هفتم.


20. میرعابدینی، حسن، (1387)، صدسال داستان­نویسی ایران، ج1، نشر چشمه، تهران، چاپ پنجم.


21. میرعابدینی، حسن، (1389)، در ستایش­داستان، چشمه، تهران، چاپ اول.


22. میرعابدینی، حسن، (1392)، هشتاد سال داستان­کوتاه ایرانی، ج 1، نشر کتاب خورشید، تهران، چاپ پنجم.


23. نجفی، ابوالحسن، (1387)، فرهنگ فارسی عامیانه، نیلوفر، تهران، چاپ دوم.


24. نرسیسیانس، امیلیا،(1383)، مردم شناسی جنسیت، ویراسته ی بهمن نوروززاده، چگینی، افکار، تهران.


25. نوذری، حسین علی،(1380)، پست­مدرنیته و پست­مدرنیسم، نقش­جهان، تهران، چاپ دوم.


26. هدایت، صادق، (2536 الف)، زنده­به­گور، انتشارات­جاویدان، تهران.


27. هدایت، صادق، (2536ب)، سایه­روشن، انتشارات­جاویدان، تهران.


28. هدایت، صادق، (2536ج)، سگ­ولگرد، انتشارات­جاویدان، تهران.


29. هدایت، صادق، (1385)، سه­قطره­خون، انتشارات جامه­دران، تهران.


30. یول، جورج،(1379)، نگاهی به زبان، ترجمه­ی نسرین حیدری، انتشارات­سمت، تهران، چاپ چهارم.


31. پارسا، سیداحمد و دیگران (1389)، مقاله­ی «رابطه­ی کارکرد زبانی با تیپ­های شخصیتی داستان­فارسی شکر است»، فصل نامه‏ی تخصصی پیک­نور زبان و ادبیات فارسی، سال اول، شماره­ی اول، ص 27.


32. پشت­دار، علی­محمد و دیگران (1392)، مقاله­ی «رابطه­ی کارکردهای زبانی با تیپ­های شخصیتی داستان­های سیدمحمدعلی­جمال­زاده»، ادبیات پارسی معاصر، پژوهش­گاه علوم­انسانی و مطالعات­ فرهنگی، سال­سوم، شماره اول، بهار و تابستان 1392، صص 55-76.


33. زرین­ کوب، غلام­حسین، (1350)، مقاله­ی «زبان داستان در آثار هدایت»، نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم­انسانی دانشگاه مشهد، سال هفتم، شماره 2، صص 310-329.