ردیف آغازین، مبحثی نوین در ادبیّات فارسی با رویکرد به اشعار حمید مصدق

محورهای موضوعی : سبک شناسی (با ویژگی ادبی و هنری)

مرضیه احسانجو ¹ , سید محمود سیدصادقی ^{2 *} , مریم پرهیزکاری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/27 تاریخ پذیرش : 1402/09/22 تاریخ انتشار : 1403/10/01

کلید واژه: سبک‌شناسی لایه‌ا‌ی, مصدق, لایه واژگانی, لایه آوایی, شعر نو,

چکیده مقاله :

حمید مصدق از شاعران نسل دوم شعر نیمایی در دهۀ سی و چهل شمسی است که عناصر زبانی و آوایی را در خدمت بیان بهتر کلام خود گرفته و هماهنگی آوایی و موسیقایی خاصی به کلامش بخشیده است، سبک‌شناسی لایه‌ای، دانشی است که یک اثر را در لایه‌های مختلف آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک بررسی می‌کند. یکی از برجستگی‌های سبکی که در حیطۀ سبک‌شناسی لایه‌ای قرار می‌گیرد، کاربرد ردیف‌ها در آغاز بندها و اشعار مصدق است که پدیده‌ای خلاف عادت و زیباست. تأثیر و سهم این کاربرد نوپدید، می‌تواند مبحثی جدید در بلاغت ادبی به‌عنوان «ردیف آغازین» باز کند که در ادبیّات فارسی، تأثیرگذار و به‌عنوان الگویی جدید، مورد استقبال شاعران قرار گیرد. این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده، به این کاربرد خلّاقانه که سهم زیادی در به خاطر سپردن شعر مصدق در ذهن و زبان مردم کوچه و بازار داشته، به‌عنوان الگو و روشی نوین در زبان و گفتار شاعران توجّه دارد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اقبال و محبوبیت دفترهای آغازین با حافظۀ مردم و مخاطبان، رابطۀ تنگاتنگ و مستقیمی با «ردیف‌های آغازین» در شعر مصدق دارد. این مبحث نشان‌دهندۀ نوآوری در استفاده از زبان و شیوه‌های شعری است و می‌تواند در فرآیند تکامل و تحوّل ادبیات فارسی نقش مهمی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Hamid Mossadegh is one of the second generation poets of Nimai poetry in the 30s and 40s, who took the linguistic and phonetic elements in the service of better expression of his words and gave a special phonetic and musical harmony to his words. It examines various phonetic, lexical, syntactic, rhetorical and ideological aspects. One of the highlights of the style that is included in the layered style is the use of rows at the beginning of Mossadegh's verses and verses, which is an unusual and beautiful phenomenon. The influence and contribution of this new use can open a new topic in literary rhetoric as "opening line" that will be influential and welcomed by poets as a new model in Persian literature. This research, which was carried out in a descriptive-analytical way, focuses on this creative use, which has a great contribution in remembering Mossadegh's poetry in the minds and language of the street and bazaar people, as a model and a new method in the language and speech of poets. The results of the research show that the success and popularity of the opening books with the memory of the people and the audience has a close and direct relationship with the "opening lines" in Mossadegh's poetry. This topic shows innovation in the use of language and poetic methods and can play an important role in the process of evolution and transformation of Persian literature.

منابع و مأخذ:

کتاب¬ها
زرقانی، سیدمهدی. (1383). چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: نشر ثالث.
شمیسا، سیروس. (1393). سبک‌شناسی، تهران، فردوسی.
فتوحی، محمود. (1392). سبک‌شناسی نظریه¬ها، رویکردها و روش¬ها، تهران: سخن.
فرشیدور، خسرو. (1378). دستور مختصر امروز بر پایه زبان‌شناسی جدید، تهران: سخن.
مصدق، حمید. (1395). مجموعه اشعار، تهران، نگاه.
وردانک، پیتر. (1393). مبانی سبک¬شناسی، ترجمة محمد غفاری، تهران: نشر نی.
همایی، جلال‌الدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: اهورا.
مقالات
بخردی، پروین، شمیسا، سیروس، و مدرس¬زاده، عبدالرضا. (1398). سبک¬شناسی شهرآشوبهاي مسعود سعد سلمان. تفسير و تحليل متون زبان و ادبيات فارسی (دهخدا)، 13(49)، 209-237. doi:10.30495/dk.2021.686460
جعفری قریه علی، حمید. (1397). بررسی تکرارگونه ها، مشخصه سبکی سروده‌های حمید مصدق. پنجمین همایش متن پژوهی ادبی. نگاهی تازه به سبک‌شناسی، بلاغت، نقد ادبی، تهران.
ستاری، رضا، محمدی ده عباسانی، راحیل، و میردار رضایی، مصطفی. (1394). بررسی مولفه های رمانتیسم در اشعار حمید مصدق. همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، 626-648.
شهروئی، سعید، و خورسندی شیرغان، مصطفی. (1391). توجه به شگردهای اختتام کلام: از ویژگی‌های برجسته شعر حمید مصدق. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، 5(18)، 215- 234.
علینقی، حسین، و محسنی¬نیا، ناصر. (1399). سبک‌شناسی لایة آوایی اشعار کمال‌الدین اسماعیل و اثیر اومانی براساس سبک‌شناسی لایه‌ای. متن پژوهی ادبی، 24(83)، 297-334. doi: 10.22054/ltr.2018.23835.1956
مدرسی، فاطمه، و یاسینی، امید. (1388). قاعده افزایی در شعر مصدق. نثر پژوهی ادب فارسی، 16(26)، 299-326.
مهری، فریبا، علوی مقدم، مهیار، دلبری، حسن، و محمدیان، عباس . (1398). تحلیل رستاخیز ساختاری واژه‌ها برپایة سبک‌شناسی لایه‌ای در لایة نحوی غزل معاصر ایران. مطالعات زبانی و بلاغی، 10(19)، 323-346. doi: 10.22075/jlrs.2019.15018.1228
پایان¬نامه¬ها
فلاحی، مريم. (1387). زيباشناسی اشعار حمید مصدق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما احمد تمیم داری و معصومه موسایی باغستانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کاس¬پور توچایی، کبری و همکاران. (1389). تحلیل سبکی اشعار حمید مصدق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما فیروز فاضلی، دانشگاه گیلان.
مصطفوی، نداالسادات. (1388). بررسی ساختار زبان شعر حمید مصدق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان.
References
Books
Farshidor, Kh. (1999). Today's brief grammar based on new linguistics, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Fatuhi, M. (2012). Stylology of theories, approaches and methods, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Homai, J. (2011). Rhetoric techniques and literary industries, Tehran: Ahura. [In Persian]
Mossadegh, H. (2015). collection of poems, Tehran: Negah. [In Persian]
Shamisa, S. (2000). stylistics, Tehran: Ferdowsi. [In Persian]
Verdank, P. (2013). Basics of stylistics, Trans. Mohammad Ghafari, Tehran: Nei Publishing. [In Persian]
Zarkhani, S. M. (2013). Perspectives of contemporary Iranian poetry, Tehran: Third Edition. [In Persian]
Article
Alinaghi, H. & Mohseninia, N. (2020). Phonetic Layer Stylistics of Kamal-al-Din Ismail and Athir Umani’s Poems Based on Layer Stylistics. Literary Text Research, 24(83), 297-334. doi: 10.22054/ltr.2018.23835.1956. [In Persian]
Bekhradi, B., Shamisa, S., Modarres Zadeh, A R. (2018) Stylistic Analysis of Shahr-ashoubs of Mas'ud-e-Sa'd-e-Salman. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 13(49), 209-237. doi:10.30495/dk.2021 .686460. [In Persian]
Jafari Qoryeh Ali, H. (2018). Examination of repetitions, stylistic characteristic of Hamid Mossadegh's compositions. The Fifth Conference on Literary Textual Studies. A New Look at Stylistics, Rhetoric, and Literary Criticism, Tehran. [In Persian]
Mehri, F. , Alavi Moghaddam, M. , Delbri, H. & Mohammadian, A. (2019). An Analysis of Structural Resurrection of Words based on Layered Stylistics in the Syntax layer of the Contemporary Ghazal of Iran. Linguistic and Rhetorical Studies, 10(19), 323-346. doi: 10.22075/jlrs.2019.15018.1228. [In Persian]
Modarresi, F., & Yasini, . (2009). Rule-making in Mosaddeq's poetry. Prose Studies in Persian Literature, 16(26), 299-326. [In Persian]
Sattari, R., Mohammadi Deh Abbasani, R., & Mirdar Rezaei, M. (2015). A Study of the Elements of Romanticism in Hamid Mossadegh's Poems. International Conference of the Association for the Promotion of Persian Language and Literature of Iran, 626-648. [In Persian]
Shahroui, S., & Khorsandi Shirghan, M. (2012). Paying attention to the ways of closing words: one of the prominent features of Hamid Mossadegh's poetry. Persian Poetry and Prose Stylistics, 5(18), 215-234. [In Persian]
Thesis
Fallahi, M. (2007). Aesthetics of Hamid Mosadegh's poems, master's thesis, supervisor Ahmad Tamim Dari Masoume Mousai Baghestani, Allameh Tabatabaei University. [In Persian]
Kaspour Tochaei, K., et al. (2011). Stylish analysis of Hamid Mossadegh's poems, master's thesis, supervisor Firouz Fazeli, Gilan University. [In Persian]
Mustafavi, N. (2008). Reviewing the language structure of Hamid Mossadegh's poetry, master's thesis, Kashan University. [In Persian]