بررسی انتقادی ضبط و شرح بیت‌هایی از شاهنامه
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
محمود رضایی دشت ارژنه
1
(
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
)
محمد حسین کرمی
2
(
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
)
شهلا آموزگار
3
(
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
)
کلید واژه: شاهنامه, بررسی انتقادی ضبط و شرح ابیات, جلال خالقی مطلق,
چکیده مقاله :
شاهنامه فردوسی بزرگترین و ارزشمندترین حماسۀ ملی ایران است که برخلاف ظاهر آسان نمایش، ژرفایی بسیار تودرتو و پیچیده دارد، طوری که با وجود شرح ها و گزارش های مکرر شاهنامه پژوهان، هنوز درباره بسیاری از بیت های آن اتفاق نظر وجود ندارد. در این جستار با روش توصیفی تحلیلی، پس از واکاوی برخی از بیت های شاهنامه ویراسته جلال خالقی مطلق و طرح دیدگاه شاهنامه پژوهان دربارة هر بیت، روشن شد که گزارش برخی از بیت ها به سامان و مفهوم نیست که این ابهام یا از عدم توجه کافی به بافت متن ناشی شده و یا نارسایی گزارش بیت، ناشی از ضبط نادرست یا مغشوش یک واژه یا عبارت در بیت است. از این رو، هم به بررسی انتقادی ضبط برخی از بیت ها پرداخته شده و با توجه به قراین متعدد، نویسش موجه تری پیشنهاد شده است و هم پس از بررسی انتقادی گزارش برخی از ابیات و بازنمودن نارسایی این گزارش ها، کوشش شده که با توسل به منابع درون متنی و برون متنی، معنای درخورتری ارائه گردد.
Ferdowsi's Shahnameh (The Book of Kings) is the greatest and the most valuable Iranian national epic. Despite its simple-looking appearance, the epic has a great and complicated depth so that, far all the ongoing glosses and reports of the scholars of Shahnameh, there is no unanimous consent on many of its couplets. In this study subsequent to analyzing some of the couplets in the version edited by Jalal Khaleghi Motlagh and recounting the perspectives of the scholars of the epic, it was revealed that the record of some couplets is far from clear. This ambiguity emanates from either lack of attention to the context or from the wrong or unambiguous record of a word or phrase in the couplets. Thus in we explored critically how some couplets have been recorded and, based on numerous pieces of evidence, a more appropriate spelling was suggested. So after critically analyzing the reports of some couplets and representing the incongruities, we have sought to present a more proper interpretation by drawing on clues within and outside the text of the work.
کتاب ها
آیتی، عبدالمحمد (1382) شاهنامه فردوسی تحریر عربی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
بنداری، الفتح بن علی (1350) الشاهنامه، قاهره: مطبعه دارالکتب المصریه بالقاهره.
جوینی، عزیزالله (1391) شاهنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل(1380) دیوان خاقانی شروانی، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نگاه.
خالقی مطلق، جلال (1368) تصحیح شاهنامه، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
خالقی مطلق، جلال (1393) یادداشت های شاهنامه، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
رستگارفسایی، منصور (1383) حماسه رستم و اسفندیار، تهران: جامی.
شعار و دیگران، محمد جعفر (1368) رزم نامه رستم و اسفندیار، تهران: موسسه مطبوعاتی علمی.
کزازی، جلال الدین (1384) نامه باستان، تهران: سمت.
مهرآبادی، میترا (1379) شاهنامه به نثر(متن کامل)، تهران: روزگار.
نظری و دیگران (1382) داستان های پر آب چشم، تهران:آسیم.
مقالات
آیدنلو، سجاد (1382) ملاحظاتی درباره یادداشت های شاهنامه، نامۀ ایران باستان، شمارۀ2، سال3، صص39-71.
آیدنلو، سجاد (1385) ملاحظاتی درباره یادداشت های شاهنامه2، نامۀ ایران باستان، شمارۀ 1و2، سال6، صص55-81.
جعفری، سیاوش، رادفر، ابولقاسمی(1391) بررسی بیت هایی از شاهنامه در ویرایش جلال خالقی مطلق، کهن نامه ادب پارسی، سال3، شمارۀ 2، صص 49-66.
کرمی، محمدحسین(1385) نگاهی تازه به معنای چند بیت از شاهنامۀ فردوسی، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 14، صص 119-142.
منابع لاتین
Herodian. (1969) Herodians Roman History. Translated by C.R. Whitaker. London: The Loab classical Library.
_||_Books
Ayati, Abdolmohammad (2003) Ferdowsi Shahnameh, written in Arabic, Tehran: Association of Cultural Works and Honors.
Bandari, Al-Fatah Ibn Ali (1971) Shahnameh, Cairo: Egyptian Library Library in Cairo.
Jovini, Azizullah (2012) Shahnameh, Tehran: University of Tehran Press.
Khaghani Shervani, Afzal-ud-Din Badil (2001) Khaghani Shervani's Divan, edited by Badi'at-e-Zaman Forouzanfar, Tehran: Negah.
Khaleghi Motlagh, Jalal (1989) Correction of Shahnameh, Tehran: Center of the Great Islamic Encyclopedia.
Khaleghi Motlagh, Jalal (2014) Shahnameh Notes, Tehran: The Great Islamic Encyclopedia Center.
Rastegar Fasaei, Mansour (2004) The Epic of Rostam and Esfandiar, Tehran: Jami. Shoaar and others, Mohammad Jafar (1989) Rostam Vasfandiar's war letter, Tehran: Scientific Press Institute.
Kazazi, Jalaluddin (2005) Ancient Letter, Tehran: Samat.
Mehrabadi, Mitra (2000) Shahnameh to prose (full text), Tehran: Roozgar.
Nazari et al. (2003) Stories full of water, Tehran: Asim.
Articles
Aidenloo, Sajjad (2003) Considerations about the notes of Shahnameh, Letter of Ancient Iran, No. 2, Year 3, pp. 39-71.
Aidenloo, Sajjad (2006) Considerations about the notes of Shahnameh 2, Letters of Ancient Iran, Nos. 1 and 2, Year 6, pp. 55-81.
Jafari, Siavash, Radfar, Abolghasemi (2012) A study of verses from the Shahnameh edited by Jalal Khaleghi Motlagh, Kohan-Nameh Adab Parsi, Volume 3, Number 2, pp. 49-66.
Karami, Mohammad Hossein (2006) A New Look at the Meaning of a Few Verses of Ferdowsi's Shahnameh, Literary Research, No. 14, pp. 119-142.
Latin References
Herodian. (1969) Herodians Roman History. Translated by C.R. Whitaker. London: The Loab classical Library.