چکیده
رئالیسم جادویی اگرچه سبکی نو در داستاننویسی محسوب میشود، امّا در ایران سابقهای هزار ساله دارد و در آثار ادبی ما ریشه دوانده است. بدون تردید گنجینة وسیع اساطیر که در دنیای منطق گریز شاهنامه انعکاس یافته، میتواند سهم بزرگی در اثبات این موضوع باشد. فردوسی واقع چکیده کامل
چکیده
رئالیسم جادویی اگرچه سبکی نو در داستاننویسی محسوب میشود، امّا در ایران سابقهای هزار ساله دارد و در آثار ادبی ما ریشه دوانده است. بدون تردید گنجینة وسیع اساطیر که در دنیای منطق گریز شاهنامه انعکاس یافته، میتواند سهم بزرگی در اثبات این موضوع باشد. فردوسی واقعگرایی است که با بهرهمندی از بن مایههای رئالیسم جادویی داستانهایی چون هفتخان را خلق کرده است، او واقعیّت روزگارش را در بستر حوادثی فرامنطقی طرح میکند تا دریچهای از معرفت را به سوی خوانندگان خود بگشاید. این پژوهش بر آن است که به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی بنمایههای رئالیسم جادویی بپردازد، با رسیدن به این هدف که جادو طیف گستردهای از اساطیر و باورهای باستانی را در داستان هفت خان انعکاس میدهد. در عین حال از واقعیّتی به نام شورش در برابر آزمونهای دشوار زندگی سخن میگوید. پس تلاش میشود با واکاوی بنمایههای رئالیسم جادویی در هفتخان به ارتباط این پیوند همّت گمارد. برآیند پژوهش، گواه آن است که هفت خان رستم با هفت آیین مهر گره خورده و با بهرهگیری از عنصر خیال، این اثر حماسی خیالانگیز مینماید و همین ویژگی بر رئالیسم جادویی تأکید میکند. سراسر هفت خان بازتاب اندیشههای یونگ است. نکتة آخر این که روند داستان بر خرد سیاسی ایران باستان که در آن پادشاه رکن اساسی است، پافشاری میکند.
پرونده مقاله
چکیده
پژوهش حاضر درصدد بررسی آیینها و آلات بزم در شاهنامه است. از این منظر پس از بسط فضای مفهومی موضوع، به بررسی آیینها و آلات بزم خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روشتحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای است. یافتههای ت چکیده کامل
چکیده
پژوهش حاضر درصدد بررسی آیینها و آلات بزم در شاهنامه است. از این منظر پس از بسط فضای مفهومی موضوع، به بررسی آیینها و آلات بزم خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روشتحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای است. یافتههای تحقیق حکایت از آن دارند که اولاً، در شاهنامه فردوسی از جنگها و مبارزات پهـلوانان سخن به میان آمده است که در میان این ابیات با فزونی آیینها و آلات بزم روبهرو میشویم، ثانیاً فردوسی از هنر بزم خود برای پروراندن داستـانهای حماسی خود به نحو احسن استفاد نمودهاند که در میان شاعران معاصر و شاعران بعد از خود کمنظیر وحتّی بینظیر است، ثالثاً؛ موسیقی بزم شاهنامه نسبت به موسیقی رزم آن- با توجّه به موضوع رزمی شاهنامه- از بسامد پایینی برخوردار است، با این حال سازهای بزمی و رزمی همسو با هم در جای جای شاهنامه مشاهده میشود.
پرونده مقاله
چکیده
رمان صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز، یکی از زیباترین رمانهایی است که با درون مایهای از تقابل سنّت و مدرنیته به شیوۀ رئالیسم جادویی به نگارش درآمده است. چالش میان سنّت و مدرنیته به عنوان دو رخداد عظیم اجتماعی، در ادبیّات جهان بویژه در قالب رمان بازتاب یاف چکیده کامل
چکیده
رمان صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز، یکی از زیباترین رمانهایی است که با درون مایهای از تقابل سنّت و مدرنیته به شیوۀ رئالیسم جادویی به نگارش درآمده است. چالش میان سنّت و مدرنیته به عنوان دو رخداد عظیم اجتماعی، در ادبیّات جهان بویژه در قالب رمان بازتاب یافته است که رمان صد سال تنهایی مارکز، نمونۀ بارز این نوع آثار ادبی به شمار میآید. در این پژوهش ضمن بررسی پیامدهای مثبت و منفی مدرنیته در جامعۀ مورد نظر مارکز، به تقابل آن با سنّت در چهار حوزۀ فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و سیاست با تکیۀ بر نظریّة جامعۀ شناختی گیدنز پرداختهایم. مارکز به عنوان یک ژورنالیست حرفهای و رمان نویس توانا در حوزة کشورهای آمریکای لاتین، به خوبی توانسته است که با آفرینش تصاویر بدیع و با بهرهگیری از شیوۀ نوین رئالیسم جادویی، مشکلات و گرفتارهای کشورش و سایر کشورهای همسان را در این رمان به نمایش بگذارد. به زعم مارکز، کشورهای جهان سوم نه تنها با حضور مدرنیته به مرز تعالی و ترّقی نرسیدهاند بلکه به میدانی وسیع برای رقابت کشورهای سرمایهداری و استعمارگر در غارت ذخایر مادّی و چپاول سرمایههای معنوی آنها تبدیل شدهاند. وی در این رمان برخلاف نظریّة گیدنز، به تصویرسازی یک جامعۀ سنّتی پرداختهاند که با نفود و گسترش روز افزون مدرنیته رو به نابودی و زوال مینهد.
پرونده مقاله
چکیده
نظامی و خاقانی به عنوان دو شاعر شاخص سبک آذربایجانی به سبب علاقة ممدوحان به شاهان اساطیری و تاریخی و دلبستگی شخصی به داستانهای کهن ایران باستان به صورت چشمگیری از تلمیحات اساطیری- تاریخی ایرانی پیش از اسلام در اشعار خویش استفاده کردهاند. در این مقاله، به منظ چکیده کامل
چکیده
نظامی و خاقانی به عنوان دو شاعر شاخص سبک آذربایجانی به سبب علاقة ممدوحان به شاهان اساطیری و تاریخی و دلبستگی شخصی به داستانهای کهن ایران باستان به صورت چشمگیری از تلمیحات اساطیری- تاریخی ایرانی پیش از اسلام در اشعار خویش استفاده کردهاند. در این مقاله، به منظور نشاندادن این امر، به بررسی و تحلیل چگونگی به کارگیری تلمیحات اساطیری- تاریخی ایرانی پیش از اسلام در دیوان خاقانی و پنجگنج نظامی و مقایسة دخل و تصرّفات هر یک از آنها در تلمیحات پرداخته شده است. نگارندگان در این نوشتار که به روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده است، مشخّص کردهاند که خاقانی با هنرنمایی خاصّ خویش که در قالب ترکیبات واژگانی یا زیباییشناسی ادبی یا دقت در مضامین ابیات ایجاد کرده، در هفت مورد به بازنویسی تلمیحات دیوانش دست زده است و از طرفی، نظامی نیز داستانهای شیرین، فرهاد و بهرام گور را نسبت به آثار پیش از خود به نوعی بازآفرینی کرده است.
پرونده مقاله
چکیده
پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده میشود. نفثةالمصدور اثر شهابالدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتابهای معتبر تاریخ و ادبیّات فارس چکیده کامل
چکیده
پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده میشود. نفثةالمصدور اثر شهابالدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتابهای معتبر تاریخ و ادبیّات فارسی و یکی از شاهکارهای بدیع نثر فنّی میباشد. از ویژگیهای بارز این کتاب استعمال شعر، آیه، حدیث و مَثَل عربی است که مؤلّف به شیوۀ نویسندگان و مترسّلان قرنهای ششم و هفتم و هشتم نثرِ خود را بدان آراسته و آنها را بیشتر به صورت ترکیبِ اضافی، برای تأیید و تأکید معانی قبل، تتمیم معنی نیمه تمام عبارت فارسی، به صورت جملۀ معترضه، به منظور تشبیه و تمثیل، به صورت قید وصف و کیفیّت و ... به کار برده است. یکی از مواردی که در این پژوهش مورد توجّه قرار گرفته، بررسی جایگاه دستوری آیات و ابیات و عبارات عربی در نثر این کتاب است که به عنوان رکن تکمیل کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه در نقش مسندٌالیه، مفعول، مضافٌالیه، متمّم، مسند و مانند آن به کار رفتهاند. در این اثر، نویسنده از آیات قرآن از سوی دیگر به منظور زیبا سازی فضای کلام و نمایان ساختن هنر نویسندگی خود استفاده کرده است.
پرونده مقاله
چکیده
این مقاله با در نظر داشتن اصول و پایۀ تئوری گفتمان که توسط ارنستو لاکلائو بسط و توسعه یافته، نگاشته شده است. جوهرِ نظریّۀ گفتمان این است که موضوعاتِ تاریخی و اجتماعی، سیاسی هستند. این مقاله بین سطح آنتیک و انتولوژیک تمییز قائل شده و آثار و شعر شاملو را در آنتولوژ چکیده کامل
چکیده
این مقاله با در نظر داشتن اصول و پایۀ تئوری گفتمان که توسط ارنستو لاکلائو بسط و توسعه یافته، نگاشته شده است. جوهرِ نظریّۀ گفتمان این است که موضوعاتِ تاریخی و اجتماعی، سیاسی هستند. این مقاله بین سطح آنتیک و انتولوژیک تمییز قائل شده و آثار و شعر شاملو را در آنتولوژی بررسی کرده است. بر این اساس، آثار شاملو بر محوریّت موضوع آزادی به عنوان مفهومی که محور حرکت های اجتماعی و سیاسی یک صد سالۀ اخیر و هدف و هویّت جنبش های سیاسی معاصر ایران بوده، در نظر گرفته می شود. استراتژی و روش این پژوهش این است که چندین مفهوم اساسی از آثار شاملو استخراج شده سپس مفهوم مرکزی ایدههای او انتخاب شده که از نظر این مقاله مفهوم آزادی است. در این مقاله شاملو، شاعر آزادی نامیده شده است. این مقاله باور دارد که کثر پدیدههای اجتماعی و ادبی، سیاسی هستند و متن را باید در درون زمینه باید دید و بررسی کرد.
پرونده مقاله
چکیده
استدلال ورزی، از فرض ها یا مقدّمه به عنوان گزاره های معلوم و حقیقی برای نشان دادن گزارههای نو استفاده می شود. این فرایند، به ویژه در حیطة اخلاق و مذهب، ممکن است اندیشه ها، عقاید، و جهانبینیِ مخاطب را چنان تحت تأثیر قرار دهد که شخص به ناچار در جهت اصلاح آنها قد چکیده کامل
چکیده
استدلال ورزی، از فرض ها یا مقدّمه به عنوان گزاره های معلوم و حقیقی برای نشان دادن گزارههای نو استفاده می شود. این فرایند، به ویژه در حیطة اخلاق و مذهب، ممکن است اندیشه ها، عقاید، و جهانبینیِ مخاطب را چنان تحت تأثیر قرار دهد که شخص به ناچار در جهت اصلاح آنها قدم برمیدارد. استفن. ای. تولمین، فیلسوف مشهور قرن بیستم، صاحب نظریّة استدلالورزی، استدلالات موجود را در شش مؤلفة ادّعا، داده ها، برهان، پشتوانۀ برهان، ردیّه و شاخص های قطعیّتِ کلام تقسیم بندی کرده است. چنین نظریة اقناعی را میتوان در شعر فیلیس ویتلی(1784م)؛ اشاره کرد. پژوهش حاضر، با هدف تحلیل و واکاویِ استدلالی و مضمونی چند قطعۀ سیاسی ـ اخلاقی برگزیده از اشعار شاعر فوق براساس نظریّۀ فوق، صورت گرفته است. در این مقاله سعی شده به این پرسش ها پاسخ داده شود: ویتلی در قالب اشعار سیاسی ـ اجتماعی منتخب چه ادّعاها و یا توصیه هایی و چه برهان ها و پشتوانه هایی را برای اقناعِ مخاطب و تأییدِ دعاوی خود استفاده کرده است؟ شاخص های قطعیّت به کار رفته در داده ها، دعاوی و برهان ها کدام اند و تأثیرهای ممکن و محتمل آنها بر لحن و کلام شاعر چیست؟ نتایج حاصل از این مقاله عبارتنداز: در قطعة الف، دعاوی، نژادپرستی و برهان ها، وراثت، درقطعة ب، دعاوی: آزادی، امیدبخشی، نام نیک و برهان ها: سیاست و جهانبینی، در قطعة ج، دعاوی: امیدبخشی، خداشناسی، عدالتگستری و برهان ها: جهانبینی و اخلاق اجتماعی، در قطعة چهارم، دعاوی: خداشناسی، پیروی از عالم، پرهیز از گناه و برهان ها: جهانبینی عقیدتی، اخلاق شخصی و اخلاق علمآموزی می باشد.
پرونده مقاله
چکیده
نظریۀ بینامتنیّت یکی از پرکاربردترین مسائل نقد ادبی است؛ یکی از مواردی که موجب زیبایی و دلنشینی آثار ادبی میگردد، تأثیرپذیری شاعران و نویسندگان از متون دیگر است و واکاوی آنها لذّت بخش است. سراسر اشـعار علّامه حسنزادۀ آملی، سرشار از مفاهیم عرفانی، مضمامین قرآن چکیده کامل
چکیده
نظریۀ بینامتنیّت یکی از پرکاربردترین مسائل نقد ادبی است؛ یکی از مواردی که موجب زیبایی و دلنشینی آثار ادبی میگردد، تأثیرپذیری شاعران و نویسندگان از متون دیگر است و واکاوی آنها لذّت بخش است. سراسر اشـعار علّامه حسنزادۀ آملی، سرشار از مفاهیم عرفانی، مضمامین قرآنی و روایات میباشد، اشعارش سرشار از مضامین و مفاهیم عرفانی است، از این حیث شـعرهای او از پشتوانۀ عرفانی بسیـار غنی برخـوردار است و با توجّه به رویکرد بینـامتنیّت قـابل بررسی میباشد. در این مقاله تلاش برآن است، مفاهیم عرفانی و مضامین قرآنی در اشعار علّامه حسنزادۀ آملی با نگاه بینامتنی که به روش تطبیقی و تحلیلی- توصیفی است، مورد تحلیل قرارگیرد. بنابر این اشعار عرفانی او بر مبنای بینامتنی با قرآن کریم خوانش میشود؛ علّامه کوشیده است ضمن بیان احساسات خود در شعر به مسائل اعتقادی، آداب اسلامی و قرآنی بپردازد. با بررسیهای به عمل آمده در اشعار علاّمه، انواع روابط بینامتنی از جمله: اشارهای، الهامی و مفهومی، اسلوبی، جزئی و واژگانی دیده میشود، امّا به ترتیب، روابط الهامی و مفهومی، واژگانی، جزئی، اسلوبی بیشتر نمایان است.
پرونده مقاله
چکیده
تا پیش از عصر مشروطیّت، معشوق شعر فارسی، غالباً با سیمایی کلّی، مبهم، فاقد هویّت عینی و غرق در هالهای از تقدّس و رازناکی در شعر شاعران تجلّی مییافت. امّا از عصر مشروطه با ظهور گفتمانهای تازه، از جمله توجّه به جایگاه زن و فردیّت او در عرصۀ جامعه و خانواده، ماهی چکیده کامل
چکیده
تا پیش از عصر مشروطیّت، معشوق شعر فارسی، غالباً با سیمایی کلّی، مبهم، فاقد هویّت عینی و غرق در هالهای از تقدّس و رازناکی در شعر شاعران تجلّی مییافت. امّا از عصر مشروطه با ظهور گفتمانهای تازه، از جمله توجّه به جایگاه زن و فردیّت او در عرصۀ جامعه و خانواده، ماهیّت معشوق دگرگون شد و چهرهای ملموس و عینی یافت، آن معشوق رازآمیز، آرمانی و آسمانی، مبدّل به معشوقی زمینی و این جهانی شد با جلوههای مادّی و محسوس. در کنار گونههای متنوّع معشوق که در میراث شعری یک قرن اخیر تجلّی یافتهاند؛ به تبع توجّه به نقش زن و باز تعریف نظام خانواده، به گونهای دیگر از معشوق مواجهایم که همانا همسر واقعی شاعر است. معشوقی که وجود تابوهای فرهنگی و اخلاقی و نیز دیگر عوامل اجتماعی از جمله فاصلۀ موجود بین عشق و زناشویی، مانع ظهور و بروز آن در اشعار عاشقانۀ کلاسیک میشد. در این مقاله، به شیوۀ تحلیلی – توصیفی در پی باز نمودن ابعاد و آفاق این گونه عشقورزی در غزلیّات حسین منزوی از منظر فردیّت عشق، بودیم و به این نتیجه رسیدیم که در پرتو تغییر و تکامل ساختارهای فکری و فرهنگی و نیز تحوّل در نظام زیبایی شناختی شعر معاصر، فردیّت در جایگاه درخور تأمّلی قرار گرفته است.
پرونده مقاله
چکیده
نورمن فرکلاف از اندیشمندانی است که با هدف نقد جامعه سرمایه داری و شناسایی تغییر و تحوّلات فرهنگی و اجتماعی جامعه در متون ادبی بویژه ادبیّات داستانی، نظریة گفتمان انتقادی را مطرح کرد. در چارچوب این گفتمان با تأکید بر وضعیّت رابطۀ قدرت و ایدئولوژی در سه سطح توصیف، چکیده کامل
چکیده
نورمن فرکلاف از اندیشمندانی است که با هدف نقد جامعه سرمایه داری و شناسایی تغییر و تحوّلات فرهنگی و اجتماعی جامعه در متون ادبی بویژه ادبیّات داستانی، نظریة گفتمان انتقادی را مطرح کرد. در چارچوب این گفتمان با تأکید بر وضعیّت رابطۀ قدرت و ایدئولوژی در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به بررسی متون پرداخت. در این مقاله داستان آبشوران از علی درویشیان، با روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی، براساس نظریة فرکلاف بررسی شده است، درویشیان در این داستان وضعیّت نابهسامان حاصل از فقر را در محلّة فقیرنشین آبشوران روایت کرده است. نتایج بررسی نشان می دهد: در سطح توصیف با کاربرد زبان ادبی و عاطفی، زبان عامیانه و بومی، طنز، کاربرد واژگان به صورت شمول معنایی، دش واژه و جمله های معلوم و خبری کوتاه، ایدئولوژی خود را بازگو کرده است. در سطح تفسیر، با ایجاد پیش فرض در موقعیّت مشابه و بافت بینامتنی و طنز موقعیّت، گفتمان طیفهای مختلف قابل تفسیر است. در سطح تبیین، مهم ّترین مسأله پدیده فقر، خشونت، جهل، بی سوادی، دورغ و بزهکاری و تضییع حقوق کودکان است که در کنار آن بحران های عاطفی، تقابل فقر و سرمایه داری، مبارزه و تسلیم با فقر، دینداری و خرافه پرستی، فضای داستان را در وضعیت اندوه بار قرار داده است.
پرونده مقاله