نقد نگرش پراگماتیسمی به ادب تعلیمی در تقابل اخلاق و سیاست (با تکیه بر کلیله و دمنه)
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن
1 - دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، تبریز، ایران.
کلید واژه: کلیله و دمنه, ادب تعلیمی, پراگماتیسم, کلید واژه‌ها: نقد, تقابل اخلاق و سیاست,
چکیده مقاله :
چکیده کلیله و دمنه در قیاس با سایر متون هم دستِ خود از جایگاه ویژه ای در مباحث نقد روز برخوردار است و به سبب اصول تعلیمی مطرح شده با قالب قصه های متنوع و دیالوگ های موجود در اثنای قصه ها نظر منتقدان را به خود جلب کرده است. پراگماتیسم دیدگاهی است که نتایج عملی عقاید را به عنوان معیار تعیین ارزش و صدق آنها به کار می برد. این مقاله بر آن است با روش توصیفی - تحلیلی با استناد به متن کلیله و دمنه و مباحث نقد روز به این نکته اشاره کند که باید با عنایت به فراداستان ها، متن را با توجّه به شکل زبانی – روایی سنجید و از برش جملات از بطن داستان و جاری کردن حکم دربارۀ آن خودداری کرد. آنچه گاه با نقد سطحی، عبارات شخصیّت های منفی داستان ها را به عنوان ضدّ ارزش مطرح می کند، در ادامه در تقابل خیر و شرّ رنگ می بازد و جای خود را بر نتیجه ای اخلاقی و ارزشی می دهد. کلیله و دمنه در واقع روایتگر وضعیت اجتماعی– اخلاقی عصر خویش است و نسخه ای که ارائه می دهد چه بسا با ماکیاولیسم و پراگماتیسم که محصولی چون اومانیسم دارد، بسیار متفاوت است. بررسی ساختار روایی داستان ها نشان می دهد سطح زیرداستانی در تبیین ایده اصلی و اندیشه غالب فراداستان است و هر چندگاه روساخت عبارات داستانی کلیله در نگاه اوّل پراگماتیستی باشد ولی با توجّه به فضای داستان و گفتمان حاکم در لایه‌های روایی و نتیجه داستان نمی توان عبارت پراگماتیسمی یا ماکیاولیستی را بدان اطلاق کرد.
Abstract The Kalileh and Demneh, in comparison with other cooperative texts, has an important stance in the critical discussion of the day; and because of its didactic principles and numerous fictional molds and dialogues has appealed the critics' ideas to itself. Pragmatism is a view point which uses the practical results of ideas as a criterion of values and their correctness. We have tried in this essay by descriptive-analytic method, and by looking at the context of the Kalileh and Demneh as the main source of document, and referring to the daily critical discussions evaluate the lingual narrative of the story and avoid the segmentation of all sentences in having the final subsumption. What with superficial criticism, poses the negative characters of the story as anti-value, fades in contrast to " good and evil " and replaces itself with morality and value results. Kalileh and Demneh, in reality, talks about the social and ethical condition of his time and its teachings are somewhat adapted with machiavellism and pragmatism which has production like humanism . Studying the narrative structure of the stories shows that the substance of the story is the dominant speculation of the main idea of the fiction and although in the first view the sub-structure of the story is pragmatic, by looking at the atmosphere of the story and the dialogues dominating the layers of the fiction and conclusion we cannot attribute pragmatic or machiavellism to it.
فهرست منابع و مآخذ
الف: کتب
ب: مقالات
_||_