بررسی ویژگیهای سبک شخصی عطّار در تذکرةالاولیاء
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخنطاهره مرادزاده مقدم 1 , سیدمحمودرضا غیبی 2 , ایوب کوشان 3 , ژیلا صراطی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
4 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
کلید واژه: عطّار, ادبی, فکری, تذکرةالاولیاء, سبک زبانی,
چکیده مقاله :
کتاب تذکرةالاولیاء، اثر عطّار نیشابوری، سرگذشت نود و هفت تن از اولیّاء و مشایخ تصوّف، به عنوان شاهکار ادب عرفانی، در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم تألیف شده است. هدف این پژوهش، بررسی سبکشناسی این اثر تعلیمی در توصیف و تفسیر مباحث عرفانی، اخلاقی و اجتماعی است که برای شناخت ویژگیهای برجستة کتاب، جنبههای زبانی، ادبی و فکری آنها مورد بررسی و تحلیل قرارگرفتهاند. روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی است. یافتهها و نتیجهگیری: میتوان چنین بیان کرد که، عطّار هم در شیوه آموزش مفاهیم تربیتی و هم در سبک بیان، دارای ویژگیهای خاصّی است. عطّار در بخش اوّل و در قسمت ذکر و معرّقی عارفان با استفاده از ترکیبهای وصفی، تصویرسازیهای هنری ایجاد کرده و با به کار بردن کلمات عربی در اوزان مختلف، واجآرایی، کلمات همآوا و هموزن بهاصطلاح سجع، نثر مقدّمه را مسجّع، موزون و متمایل به فنی ساخته است. در بخش دوّم، بعد از ذکر و توصیف صفات عارف، نقلقولهای مستقیم و غیرمستقیم از دیگران به شناساندن احوال و تفسیر اقوال آن عارف پرداخته است و سؤالاتی در موضوعات مختلف، از جمله عرفانی، اخلاقی و اجتماعی مطرح کرده است. در بخش سوّم، جواب سؤالات، با تمثیلات، تلمیحات و حکایات بهطور مفصّل بیانشده است. تنوّع در سطح زبانی بیشتر دیده میشود، مثل کوتاهی جملهها و انواع حذفها و جملههای شرطی...، در سطح ادبی هم از آرایههای ساده مثل تشبیه حسّی به حسّی، مراعات نظیر و... زیاد فراتر نمیرود. در سطح فکری، به بیان مسائل دینی و توصیف احوال عارفان و تحلیل مفاهیم عرفانی، اخلاقی و اجتماعی عرفا ازجمله: معرفت، یقین، سخاوت و خدمت به خلق و... میپردازد.
فهرست منابع و مآخذ
الف: کتابنامه
ب: مقالات و پایاننامهها