مدل های درآمدزایی سازمان های رسانه ای؛ مطالعه تطبیقی رسانه‌های داخلی و خارجی
محورهای موضوعی : بازاریابی و توسعه شبکه کسب و کار
میثم انصاری
1
,
ندا سلیمانی
2
*
,
عطاءالله ابطحی
3
,
امید ارغیش
4
1 - دانشجوی دکتری مدیریت رسانه ای، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - Omid Arghish Department Of Industrial Engineering, Gachsaran Branch, Islamic Azad University, Gachsaran, Iran
کلید واژه: مدیریت رسانه , سازمان رسانه ای , مدل درآمدی , مطالعه تطبیقی , اقتصاد رسانه,
چکیده مقاله :
تحول در فناوری اطلاعات و ارتباطات و شکل‌گیری رسانه‌های کاربر محور دیجیتال سبب شده است که رسانه‌های سنتی رقابت فزآینده‌ای را در دو دهه اخیر تجربه کنند. کاهش قدرت درآمدزایی برای رسانه‌های سنتی یک چالش جهانی است و در ایران نیز دوام و بقای اقتصادی یکی از اساسی‌ترین چالش‌های حال حاضر سازمانهای رسانهای است. در چنین شرایطی بسیاری از رسانهها نیاز به ایجاد مدلهای درآمدی رقابت‌پذیر را به منظور بقا در عصر اطلاعات احساس کرده‌اند. در این تحقیق با در نظر گرفتن اهمیت مدلهای درآمدی برای اقتصاد رسانه در عصر کنونی به بررسی و مقایسه مدلهای درآمدی صنعت رسانه در داخل و خارج از کشور پرداخته شد. طرح تحقیق این مطالعه شامل مرور نظام‌مند مطالعات در داخل و خارج از کشور به منظور ارائه یک دیدگاه جامع در رابطه با مدلهای درآمدی رسانه است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد در داخل کشور مدلهای درآمدی بودجه دولتی، تبلیغات آگهی محور، جذب حامیان مالی، تبلیغات آنلاین و فروش اطلاعات و داده‌ها مهم‌ترین شیوه‌های درآمدی بالفعل کنونی هستند، که در این میان نقش بودجه‌های دولتی و تبلیغات از سایر شیوه‌ها و مدلهای درآمدی برجسته‌تر بوده است. نتایج این تحقیق در بخش مدلهای درآمد در خارج از کشور برای صنعت رسانهای تنوع بیشتری داشته و علاوه بر مدلهای درآمدی برشمرده شده در داخل کشور مدلهای درآمدی تهیه اشتراک، کسب درآمد از محتوا، کمیسیون، خرید کالاهای مجازی و گزینههای ارتقاء حساب، پرداخت درون برنامهای، تهیه اشتراک از طریق دیوار پرداخت، مدلهای تراکنش، فروش محتوا یا خدمات سندیکایی و فروش مبتنی بر کمیسیون نیز از روش‌های مهم درآمدی رسانهها هستند. شیوه‌هایی همچون مدل درآمدی اشتراک و مدل درآمدی تبلیغاتی و همچنین بودجه‌های دولتی از جمله سه شیوه درآمدی پربسامد هستند که در ایران بالاخص شیوه درآمدی بودجه دولتی برجستگی بیشتری دارد و در تحقیقات بیشتری نیز به آن اشاره شده است. این در صورتی است که در تحقیقات انجام شده در خارج از کشور و برای رسانه‌های این کشورها بودجه دولتی کمتر مورد اشاره قرار گرفته است و مدل درآمدی اشتراک یا همان «جواز رسانه» برجسته‌تر بوده است.
- استخریان حقیقی، امیررضا. (1396). ارایه یک مدل پیشنهادی جهت کسب درآمد رسانه های دیجیتال در ایران، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت،حسابداری و اقتصاد دانش بنیان با تاکید بر اقتصاد مقاومتی،تهران،https://civilica.com/doc/693611. - خواجه‌ئیان، داتیس. (1391). چالش های مدیریت تلویزیون در عرصه ی تبلیغات رسانه ای، بررسی تحولات ناشی از ورود رسانه های نوین بر بازار آگهی های تلویزیونی، رسانه، 86. 186-165. - صلواتیان، سیاوش؛ تقوا، محمدرضا؛ گودرزی، میلاد (1397) طراحی بوم مدل کسب و کار رسانه های اجتماعی نوپای بومی با جهت گیری راهبرد تمرکز پورتر، توسعه کارآفرینی، 11 (1). 100-81. - صلواتیان، سیاوش؛ محسنی، مهدی (1394) مطالعه تطبیقی شیوه های تامین مالی سازمان های رسانه ای رادیویی و تلویزیونی عمومی و تحت مالکیت دولتی در دنیا، فصلنامه رسانه، سال 26، شماره 4. - مالکی، سعید (04/06/1402) اقتصاد رسانه و راهکارهای درآمد زایی از مطبوعات، پایگاه خبری آنلاین صدای زنجان، بازیابی شده در 03/01/1403، قابل دسترس در sedayezanjannews.ir/nx10218. - میرهاشمی، سید محمد حسین (1399) بررسی تطبیقی الگوهای درآمدزایی در رسانه های خدمات عمومی جهان، مجله مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه، ویژه نامه همایش علمی رسانه ملی و تبلیغات بازرگانی، دانشگاه صدا و سیما، 171-139. - Agan, T. (2007). Silent marketing: Micro-targeting. Penn, Schoen and Berland Associates. - Afuah, A. (2004). Business models: A strategic management approach. (No Title). - Barland, J (2013) nnovation of new revenue streams in digital media: Journalism as customer relationship,https://www.researchgate.net/publication/297210994_Innovation_of_new_revenue_streams_in_digital_media_Journalism_as_customer_relationship. - Bechmann, A., Bilgrav-Nielsen, K., & Korsgaard Jensen, A. L. (2016). Data as a revenue model: Sharewall as a payment method and editorial algorithm in the news industry. Nordicom information, 38(1), 76-82. - Boerrigter, T. (2008). Online revenue models in the internet and media sector (Master's thesis, University of Twente). - Bühler, J., Baur, A. W., Bick, M., & Shi, J. (2015). Big data, big opportunities: Revenue sources of social media services besides advertising. In Open and Big Data Management and Innovation: 14th IFIP WG 6.11 Conference on e-Business, e-Services, and e-Society, I3E 2015, Delft, The Netherlands, October 13-15, 2015, Proceedings 14 (pp. 183-199). Springer International Publishing. - Breuer, C., & Wicker, P. (2009). Erheblicher Beitrag zum Gemeinwohl. DFB-Journal, 2, 80-81. - Brandstetter, B., & Schmalhofer, J. (2017). Paid content: A successful revenue model for publishing houses in Germany?. In The Future of Journalism: In an Age of Digital Media and Economic Uncertainty (pp. 34-42). Routledge. - Berger, B. (2018). Commerce-oriented revenue models for content providers: an experimental study of commerciality’s effect on credibility. Electronic Markets, 28(1), 93-109. - Belas, J., Kocisova, K., & Gavurova, B. (2019). Determinants of cost efficiency: evidence from banking sectors in EU Countries. Acta Polytechnica Hungarica, 16(5), 101-123. - Blackwell, E. (2011). How to prepare a business plan: Create your strategy; forecast your finances; produce that persuasive plan. Kogan Page Publishers. - Bekh, A. (2020). Advertising-based revenue model in digital media market. Review of contemporary business, entrepreneurship and economic issues, 530. - Creation Act .(1966), Presidency of the Republic Civil House Subchefia for Legal Affairs .Retrieved 6 2015, from planalto: planalto.gov.br. - Chaffey, D. (2002). E-business and E-commerce management (3rd edn). Harlow: Pearson Education Uitgeverij. - Chen, J., Fan, M., & Li, M. (2016). Advertising versus brokerage model for online trading platforms. Mis Quarterly, 40(3), 575-596. - Dasgupta, P. (2013). Evaluation of Revenue Model for Social Networking Sites and Implications. Journal of Marketing & Communication, 9(2). - Dennstedt, B., & Koller, H. (2017). Reinvention of publishers’ revenue model—expectations of advertisers towards publishers’ products. Media and Communication, 5(2), 77-86. - Dienlin, T., & Metzger, M. J. (2016). An extended privacy calculus model for SNSs: Analyzing self-disclosure and self-withdrawal in a representative US sample. Journal of Computer-Mediated Communication, 21(5), 368-383. - Danova, Tony (2023) "For Mobile-Social Apps, Advertising Is Winning As The Money-Making Revenue Model". Business Insider. Retrieved 2023-04-14. - Gretzel, U., Yuan, Y. & Fesenmaier, D.R. (2000). Preparing for the new economy: Advertising. - Geng, R., & Chen, X. (2022). Privilege or equality? A natural experiment with content monetization in social media. Information & Management, 59(8), 103715. - Hayes, T. (2008). Jump point: How network culture is revolutionizing business. McGraw-Hill, Inc. - Hutchinson.A (2023) Meta Considers New Subscription Which Would Enable EU Users to Eliminate Ads, Social Media Today, https://www.socialmediatoday.com/news/metas-considering-new-subscription-offering-enable-eu-users-eliminate-ads/692645/. - Li, D., Goh, K. Y., & Heng, C. S. (2024). Strategic Content Generation and Monetization in Financial Social Media. Information Systems Research. - Matz, S. C., & Netzer, O. (2017). Using big data as a window into consumers’ psychology. Current opinion in behavioral sciences, 18, 7-12. - Maia, C. R., Maçada, A. C. G., & Lunardi, G. L. (2025). Monetization of Social Media Data: A Systematic Review of Studies, Techniques of Analysis, and Strategies for Value Creation. Navus-Revista de Gestão e Tecnologia, 16, 1-22. - Montag, C., & Hegelich, S. (2020). Understanding detrimental aspects of social media use: will the real culprits please stand up?. Frontiers in Sociology, 5, 599270. - Kind, H. J., Nilssen, T., & Sørgard, L. (2009). Business models for media firms: Does competition matter for how they raise revenue?. Marketing Science, 28(6), 1112-1128. - Kawashima, N. (2020). Changing business models in the media industries. Media Industries Journal, 7(1). - Krueger, C. & Swatman, P.M.C. (2003). Who are the internetproviders? Identifying a realistic taxonomy of content providers in the online news sector. The proceedings of IFIP 13E, Sao Paolo,Brasil. - Kotler, P., Brown, L., Adam, S., Burton, S., & Armstrong, G. (2006). Marketing (7th edn). - Lai, V.S. & Wong, B.K. (2005). Business types, E-strategies and performance. 80-85. - Mccoy, S., Everard, A., Polak, P. & Galetta, D.F. et al (2007). The effects of online advertising. 84-88. - Mosey, D. (2019). Collaborative construction procurement and improved value. Hoboken, NJ, USA: Wiley-Blackwell. - Numminen, E., Sällberg, H., & Wang, S. (2022). The impact of app revenue model choices for app revenues: A study of apps since their initial App Store launch. Economic Analysis and Policy, 76, 325-336. - Osterwalder, A. & Pigneur, Y. (2002). An Ontology for e-business models. 1-26. - Picard, R.G. (2011) The Economics and Financing of Media Companies. New York: Fordham University Press. - Painter, J. (2006), The boom in counter-hegemonic news channels: a case study of TeleSUR .Retrieved 4 2015, from Reuters Institute for the Study of Journalism: reutersinstitute.politics.ox.ac.uk. - Remeňová, K., Kintler, J., & Jankelová, N. (2020). The general concept of the revenue model for sustainability growth. Sustainability, 12(16), 6635. - Ryan, A. M., & Werner, R. M. (2013). Doubts About Pay-for-Performance in health care. Harvard Business Review [Internet]. - Sindermann, C., Löchner, N., Heinzelmann, R., Montag, C., & Scholz, R. W. (2024). The revenue model of mainstream online social networks and potential alternatives: A scenario-based evaluation by German adolescents and adults. Technology in Society, 77, 102569. - Sunstein, C. R. (2020). Valuing facebook. Behavioural Public Policy, 4(3), 370-381. - Salaverría, R., & Gómez-Baceiredo, B. (2017). Spain. Media Landscapes. Expert analysis of the state of media. - Stienstra, M. R., Ruël, H. J., & Boerrigter, T. (2010). Online revenue model adoption in the media sector: in-depth results from an exploratory study in the Netherlands. - Schot, E. (2020). Income Models of Independent Media. - Shafer, S.M., Jeff Smith, H.& Linder, J.C. (2005). The power of business models. 199-207. - Stienstra, M. R., Ruël, H. J., & Boerrigter, T. (2010). Online revenue model adoption in the media sector: in-depth results from an exploratory study in the Netherlands. - Sheehan, N. T., & Bruni-Bossio, V. (2015). Strategic value curve analysis: Diagnosing and improving customer value propositions. Business Horizons, 58(3), 317-324. - Sickles, R. C., & Zelenyuk, V. (2019). Measurement of productivity and efficiency. Cambridge University Press. - Stevenson, Angus, ed. (2010). "manufacture, n.". Oxford English Dictionary (3rd ed.). Oxford: Oxford University Press. - Vimpari, J., & Junnila, S. (2017). Valuing retail lease options through time: Volatility spread between different types of retailers. Journal of Property Investment & Finance, 35(4), 369-381. - Wienclaw, R. A. (2013). E-commerce. Research Starters: Business. - Wouters, M., & Kirchberger, M. A. (2015). Customer value propositions as interorganizational management accounting to support customer collaboration. Industrial Marketing Management, 46, 54-67. - Wagner, E. T. (2019). Business Model Components Every Entrepreneur Needs. Retrieved October, 29, 2019. - Wamugo, G. M. (2024). Content monetization: non-fungible tokens as a new revenue stream for the media sector in Kenya. - Zuckerberg, M. (2019). Understanding Facebook’s Business Model. Hentet fra https://about. fb. com/news/2019/01/understanding-facebooks-business-mode. - ZDF.(2013), State Broadcasting Treaty .Retrieved from ZDF: www.zdf.de
Applied Research in Sustainable Industry Management
Original Research Article/Vol.01, No.03, Autumn2024, P:110-131
Revenue Models of Media Organizations A Comparative Study of Domestic and International Media Outlets
Meysam Ansari1, Neda Soleimani2, Ataollah Abtahi3, Omid Arghish4
Received: 2024/08/04 Accepted: 2024/12/17
Abstract
The transformation in information and communication technologies and the emergence of user-centric digital media have significantly intensified competition for traditional media over the past two decades. The decline in revenue-generating capacity has become a global challenge for traditional media, and in Iran, economic sustainability is currently one of the most critical issues facing media organizations. Under such circumstances, many media outlets have recognized the need to develop competitive revenue models to ensure survival in the information age. This study, acknowledging the importance of revenue models for the media economy, investigates and compares media revenue models in both domestic and international contexts. The research design involves a systematic review of studies from Iran and abroad to provide a comprehensive perspective on media revenue models. The findings indicate that in Iran, the most prevalent revenue methods include government funding, advertisement-based models, sponsorship, online advertising, and the sale of information and data—with government funding and advertisement playing the most prominent roles. In contrast, international studies show a broader diversity of revenue strategies, including subscriptions, content monetization, commissions, virtual goods sales, account upgrade options, in-app payments, paywall-based subscriptions, transactional models, syndication content/services sales, and commission-based sales. Among these, subscription-based, advertisement-driven, and government-funded models are the most frequently observed, although government funding is significantly more emphasized in Iran, whereas international studies highlight the prominence of subscription-based models with relatively less focus on public funding.
Keywords: Media Management, Media Organization, Revenue Model, Comparative Study, Media Economy
نشريه علمی پژوهشهاي کاربردی در مدیریت صنعت پایدار
مدلهای درآمدزایی سازمانهای رسانهای؛ مطالعه تطبیقی رسانه‌های داخلی و خارجی
میثم انصاری5، ندا سلیمانی6، عطاءالله ابطحی7، امید ارغیش8
تاریخ دریافت: 14/05/1403 تاریخ پذیرش: 27/09/1403
چکیده
تحول در فناوری اطلاعات و ارتباطات و شکل‌گیری رسانه‌های کاربر محور دیجیتال سبب شده است که رسانه‌های سنتی رقابت فزآینده‌ای را در دو دهه اخیر تجربه کنند. کاهش قدرت درآمدزایی برای رسانه‌های سنتی یک چالش جهانی است و در ایران نیز بقای اقتصادی یکی از اساسی‌ترین چالش‌های حال حاضر سازمانهای رسانهای است. در چنین شرایطی بسیاری از رسانهها نیاز به ایجاد مدلهای درآمدی رقابت‌پذیر را بمنظور بقا در عصر اطلاعات احساس کرده‌اند. در این تحقیق با درنظر گرفتن اهمیت مدلهای درآمدی برای اقتصاد رسانه، به بررسی و مقایسه مدلهای درآمدی صنعت رسانه در داخل و خارج از کشور پرداخته شد. طرح تحقیق این مطالعه شامل مرور نظام‌مند مطالعات در داخل و خارج از کشور بمنظور ارائه یک دیدگاه جامع در رابطه با مدلهای درآمدی رسانه است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد در داخل کشور مدلهای درآمدی بودجه دولتی، تبلیغات آگهی محور، جذب حامیان مالی، تبلیغات آنلاین و فروش اطلاعات و داده‌ها مهم‌ترین شیوه‌های درآمدی بالفعل کنونی هستند، که در این میان نقش بودجه‌های دولتی و تبلیغات از سایر شیوه‌ها برجسته‌تر بوده است. نتایج این تحقیق در خارج از کشور تنوع بیشتری داشته و علاوه بر مدلهای درآمدی برشمرده شده در داخل کشور، مدلهای درآمدی تهیه اشتراک، کسب درآمد از محتوا، کمیسیون، خرید کالاهای مجازی و گزینههای ارتقاء حساب، پرداخت درون برنامهای، تهیه اشتراک ازطریق دیوار پرداخت، مدلهای تراکنش، فروش محتوا یا خدمات سندیکایی و فروش مبتنی بر کمیسیون نیز از روش‌های مهم درآمدی هستند. شیوه‌هایی همچون مدل درآمدی اشتراک و مدل درآمدی تبلیغاتی و همچنین بودجه‌های دولتی از جمله سه شیوه درآمدی پربسامد هستند که در ایران بالاخص شیوه درآمدی بودجه دولتی برجستگی بیشتری دارد. این در صورتی است که در تحقیقات انجام شده در خارج از کشور و برای رسانه‌های این کشورها بودجه دولتی کمتر مورد اشاره قرار گرفته است و مدل درآمدی اشتراک برجسته‌تر بوده است.
واژگای کلیدی: مدیریت رسانه ، سازمان رسانهای ، مدل درآمدی ، مطالعه تطبیقی، اقتصاد رسانه
1. مقدمه
همه سازمانها برای فعالیت به پول نیاز دارند و بنابراین به ابزارهایی برای ایجاد درآمد کافی نیاز دارند. مدل درآمد9 یک سازمان؛ روش خاصی است که از طریق آن این سرمایهها را به دست می‌آورد. در یک شرکت معمولی، رویکرد استاندارد ضمنی این است که درآمد؛ حاصل از فروش محصولات یا خدمات به مشتریان است که مستقیماً قیمت فهرست را به صورت نقدی پرداخت میکنند. با این حال، علاوه بر این «مدل درآمد پیش‌فرض» راه‌های مختلفی برای ایجاد درآمد وجود دارد (رمنوا و همکاران10، 2020). مدل درآمد چارچوبی برای ایجاد درآمد مالی است. مشخص می کند که کدام منبع درآمد را دنبال کنید، چه ارزشی را ارائه دهید، چگونه ارزش را قیمت گذاری کنید، و چه کسی برای ارزش پرداخت می کند (آفوا، 2004). این یک جزء کلیدی از مدل کسب و کار یک شرکت است (واگنر11، 2019). بدون مدل درآمدی و یک برنامه روشن از نحوه درآمدزایی، کسب و کارهای جدید به احتمال زیاد به دلیل هزینه‌هایی که قادر به جبران آن نخواهند بود، با مشکل مواجه خواهند شد. با داشتن یک مدل درآمد مشخص، کسب‌وکار می‌تواند بر روی مخاطبان هدف تمرکز کند، برنامه‌های توسعه محصول یا خدمات را تأمین مالی کند، برنامه‌های بازاریابی ایجاد کند، خط اعتباری باز کند و سرمایه را افزایش دهد (چن و همکاران12، 2016). سازمانهای رسانهای شکلی از سازمانهای خدماتی با هدف‌گذاری اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی عمومی هستند که مساله درآمدزایی به اندازه سایر سازمانها در آنها موضوعیت دارد. در این دسته از سازمانها نیز بهبود فرآیند مدیریت مالی به ویژه شاخص کسب درآمد به عنوان یک چالش همواره مد نظر بوده است (استخریان حقیقی، 1396). سازمانهای رسانهای تمایل دارند راه‌های جدید تولید درآمد را کشف کنند، زیرا به دنبال افزایش قابلیت مالی هستند، یا به این دلیل که حامیان مالی آنها می‌خواهند حداقل آستانه درآمد تجاری را ببینند.
طی چند سال گذشته بسیاری از چیزهای سنتی متزلزل شده اند و صنعت رسانه نیز از این امر مصون نمانده است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این زمینه و شرایط رسانهها را تهدید می‌کند ناکارآمدی مدلهای درآمدی است که در شرایط جدید در رقابت با رسانه های جدید مبتنی بر اینترنت کارآیی خود را از دست داده و یا کارآیی آنها تضعیف شده است. از آنجایی که جریان‌های درآمدی، ثبات مالی را برای توسعه کسب‌وکار فراهم میکنند، شرکت‌ها وظیفه دارند یک مدل درآمدی را اجرا کنند که رشد سالم و پایدار آنها را تضمین کند (رمنوا و همکاران13، 2020). محبوبیت ارائه محتوای آنلاین به دلیل ظهور اینترنت به سرعت افزایش یافته است. نتیجه این روند این است که رسانه های سنتی موجود مشترکین خود را از دست می دهند، زیرا محتوای آنلاین (هنوز) در بیشتر موارد رایگان است (کروگر14، 2006). بازار دیجیتال متفاوت از بازار سنتی عمل می‌کند و این یکی از دلایل اصلی فرسایش درآمد اخیر است که صنعت رسانه با ورود به عصر دیجیتال با آن مواجه شده است (پیکارد15، 2011؛ کرومسویک16، 2012). رسانه ها هر چه بیشتر به سمت مدلهای درآمدی آنلاین در کنار سایر مدل های پیشین حرکت کرده اند. مطابق با یک تعریف یک مدل درآمدی آنلاین: «ایجاد درآمد آنلاین و استفاده از روش‌های جدید و کمتر رایج برای دستیابی به این هدف» (بوئرریگتر، 2008). در همان سال های اولیه ورود رسانهها به عرصه دیجیتال تحقیقات زیادی در مورد مدل های درآمد آنلاین انجام شده است (گرتزل17، 2000؛ استروالدر و پیگنوئر18، 2002؛ شافر و همکاران19، 2005؛ لای و ونگ20، 2005؛ مک کوی و همکاران21، 2007).
در یک مدل کسب و کار، درآمد باید به کانال‌های درآمدی مختلف نسبت داده شود. مدل درآمد به عنوان عنصری از مدل کسب و کار، توانایی شرکت در کسب درآمد از ارزش هایی که به مشتریان ارائه می‌شود را اندازه گیری می کند (برگر22، 2018؛ کیواین و همکاران23، 2017). این تحول جریان های درآمدی را ایجاد می کند. بنابراین، نحوه مدیریت جریان‌های درآمد را مشخص می‌کند در حالی که اجزای منفرد مدل کسب‌وکار در تولید درآمد نقش دارند. این بر کسب دانش در مورد ارزش مشتری یعنی اینکه چه نوع ارزشی باید به مشتری ارائه شود و کدام کانال مناسب برای توزیع آن است (شیهان و برونی24، 2015)، و نیز نحوه انتقال ارزش (ویوترس و کیرچبرگر25، 2015) ؛ دانش در مورد قیمت گذاری؛ تقسیم بندی و زمان بندی صحیح بهینه سازی قیمت مبتنی است. مدل درآمد توضیح میدهد که چگونه یک شرکت سود ایجاد می‌کند (بلاس و همکاران26، 2019). مدل درآمد یک شرکت از جریان‌های درآمد متفاوتی تشکیل شده است که همگی میتوانند بر اساس ارزش‌های ارائه شده به مشتری، مدلهای قیمت‌گذاری متفاوتی داشته باشند (بلک‌ول27، 2011).
برای مدت طولانی، مدل‌ها تا حد زیادی پایدار بوده‌اند، اما در دهه‌های اخیر پیشرفت‌ها در فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و تغییرات در رفتار مصرف‌کننده آنقدر انقلابی بوده است که چالش‌های جدی بی‌سابقه‌ای را برای این مدل‌ها ایجاد می‌کند (کاواشیما28، 2020). صنایع رسانه ای مانند فیلم، موسیقی و نشر به طور سنتی بر سه مدل درآمدزایی متکی بوده اند: پرداخت توسط کاربران برای مالکیت (یا برای دسترسی به) محتوا، هزینه های تبلیغات، و ترکیبی از اینها. همچنین چافی29 (2002) پنج مدل درآمدی رسانه ها را فروش مستقیم محصول یا خدمات، اشتراک یا اجاره خدمات، فروش بر اساس کمیسیون، تبلیغات (تبلیغات بنری، حمایت مالی) و فروش محتوا یا خدمات سندیکایی معرفی کرده است. باید توجه داشت که یک مدل درآمد30 توضیح می دهد که چگونه یک کسب و کار درآمد ایجاد می کند. مدلهای درآمد میتوانند تحت تاثیر نوع محصول یا خدماتی که یک کسب‌وکار ارائه میدهد و همچنین تحت تأثیر زمینه‌هایی که کسب‌وکار در آن کار می‌کند، باشد. به عنوان مثال در مورد مدل درآمدی مبتنی بر تبلیغات31، یک شرکت یک محصول رسانه دیجیتال ایجاد می کند، مشارکت و تعامل کاربران را جذب می کند و سپس دسترسی به این مخاطب را به تبلیغ کنندگان می فروشد. این مدل درآمدی به کاربران امکان می دهد محتوای مفید را به صورت رایگان یا با قیمت پایین دریافت کنند. اگرچه اتکای بیش از حد به تبلیغات ممکن است منجر به شکست در توسعه محصول اصلی شود، مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات به یکی از محبوب ترین منابع درآمد برای بسیاری از محصولات وب تبدیل شده است (بخ32، 2020).
رسانهها و سازمانهای پشتیبان رسانهها در تلاش برای بقای خود تلاش میکنند تا روندها، نکات و ترفندهایی را که میتوانند از رسانهها در توسعه مدلهای کسب‌وکارشان حمایت کنند، کشف کرده و به اشتراک بگذارند. در حالی که مبارزه برای بقا در صنعت رسانه یک مساله جهانی است، بیشتر توجه در این زمینه بر مدل هایی از اروپا یا آمریکای شمالی متمرکز است. این موضوع باعث می‌شود رسانهها در محیط‌های اقتصادی یا سیاسی چالش‌برانگیزتر به این فکر کنند که آیا درس‌های آموخته شده و مطالعات موردی برای آنها قابل استفاده است یا خیر؟ (اسچوت33، 2020). کاهش قدرت درآمدزایی برای رسانه‌های سنتی بالاخص؛ یک چالش جهانی است و در ایران نیز به عنوان مثال برای رسانه‌های سنتی «دوام و بقای اقتصادی اساسی‌ترین چالش حال حاضر است» (مالکی، 1402). در این تحقیق با در نظر گرفتن اهمیت مدلهای درآمدی برای اقتصاد رسانه در عصر کنونی به بررسی و مقایسه مدلهای درآمدی صنعت رسانه در داخل و خارج از کشور پرداخته شد.
2. مروری بر ادبیات
مدلهای نظری مختلف برای درآمد در جهان مورد استفاده قرار گرفته‌اند و انواع مختلف مدلهای درآمدی همچون مدل محصول34 (کاتلر و همکاران35، 2006؛ سیکلس و زلینیوک36، 2019)، مدل تولید37 (استیونسون38، 2010)، مدل ساخت و ساز39 (موسیی40، 2019)، مدل اجاره یا لیزینگ41 (ویمپاری و جونیلا42 ، 2017)، مدل تبلیغات43 (چن و همکاران، 2016؛ دانوا44، 2023) ، مدل رتبه‌بندی حمایت شده45 (آفوا46، 2004)، مدل کمیسیون47 (آفوا، 2004)، مدل تجارت الکترونیک48 (وینکلاو49، 2013)، مدل هزینه برای خدمات50 (ریان و ورنر51، 2013)، مدل صدور مجوز52 (آفوا، 2004)، مدل اشتراک نرم افزار53 (آفوا، 2004)، مدل های فریمیوم54 (هایس55، 2008)، مدل نشانه‌گذاری56، مدلهای عمده و خرده فروشی57 (آفوا، 2004)، مدل درآمدی خوانندگان58 (نیومن59، 2022) و مدل دیوار پرداخت60 از جمله این مدل‌ها هستند که به طور عام در بسیاری از انواع کسب و کارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع این مدل‌ها در صنعت رسانه کاربرد اخص دارند که در ادامه به این مدل‌ها اشاره شده است.
- مدل تبلیغات
مدل تبلیغات61 اغلب توسط مشاغل رسانهای استفاده می‌شود که از پلتفرم های خود استفاده میکنند که در آن محتوا به عنوان فضای تبلیغاتی در اختیار مشتری قرار میگیرد. نمونه‌های احتمالی روزنامه‌ها و مجلاتی هستند که از طریق آگهی‌های مختلف در شماره‌هایشان درآمدزایی میکنند. کسب و کارهای اینترنتی که اغلب خدمات ارائه میدهند، فضاهای تبلیغاتی نیز در پلتفرم خود خواهند داشت. به عنوان مثال می توان به گوگل اشاره کرد (چن و همکاران، 2016). اپلیکیشن های موبایل نیز از این مدل درآمدی خاص برای درآمدزایی استفاده میکنند. با گنجاندن مقداری فضای تبلیغاتی، بسیاری از برنامه‌های محبوب مانند: توییتر و اینستاگرام پتانسیل درآمدزایی خود را تقویت کرده‌اند (دانوا، 2023).
- مدل رتبه بندی حمایت شده
مدل رتبه بندی حمایت شده62، گونه ای از مدل تبلیغاتی است. مدل رتبه‌بندی حمایت‌شده عمدتاً توسط پلتفرم‌های موتورهای جستجو مانند Google و پلتفرم‌های محصولات تخصصی و خدمات فناوری اطلاعات استفاده می‌شود که در آن به کاربران در ازای نتایج حمایت شده در مقابل سایر نتایج جستجو، عملکرد جستجوی رایگان ارائه می‌شود. اسپانسر اغلب به ازای هر کلیک، یا هر بازدید به عنوان مدل اشتراک پرداخت می کند.
- مدل های فریمیوم
فریمیوم63 با ارائه یک محصول یا خدمات رایگان (معمولاً پیشنهادات دیجیتال مانند نرم افزار، محتوا، بازی، خدمات وب یا موارد دیگر) عمل می کند و در عین حال برای ویژگیهای پیشرفته، عملکرد، یا محصولات و خدمات مرتبط، حق اشتراک دریافت می کند. به عنوان مثال، یک نسخه کاملاً کاربردی با ویژگی محدود (lite) ممکن است به صورت رایگان ارائه شود، با ویژگی های پیشرفته غیرفعال تا زمانی که هزینه مجوز پرداخت شود. کلمه فریمیوم ترکیبی از دو جنبه از مدل کسب و کار است: رایگان و حق اشتراک. این مدل با موفقیت قابل توجهی تبدیل به یک مدل بسیار محبوب شده است (هایس64، 2008). در صنعت رسانه ای مدل فریمیوم به ناشران اجازه میدهد تا برخی از محتواها را پشت یک دیوار پرداخت سخت قرار دهند و در عین حال بیشتر محتوا را برای مصرف آزاد نگه دارند. در مرحله ایجاد چرخه عمر اشتراک، این به ناشران اجازه میدهد تا کاربران فریمیوم را حفظ کنند، تعامل پلتفرم و درآمد تبلیغات دیجیتال را افزایش دهند و در عین حال فرصت کافی را به ناشر میدهد تا محتوای ممتاز را برای تعداد بیشتری از کاربران به نمایش بگذارد. با این حال، در این مدل، ناشر باید اطمینان حاصل کند که محتوای ممتاز در معرض تعداد مناسبی از کاربران در پلتفرم قرار میگیرد.
- مدل درآمدی خوانندگان
مدل های درآمد خواننده65 برای بسیاری از نشریات حیاتی است. در سال‌های اخیر، عضویت و اشتراک برای برخی از عناوین برای اولین بار از درآمد تبلیغاتی پیشی گرفته است. به عنوان مثال، مشترکین دیجیتال نیویورک تایمز66 در حال حاضر 6/7 میلیون نفر را تشکیل می دهند که تقریباً 90 درصد از کل اشتراک های آن است. تقریباً نیمی از رهبران خبری (47 درصد) که در دسامبر گذشته توسط مؤسسه مطالعات روزنامه‌نگاری رویترز67 مورد نظرسنجی قرار گرفتند، گفتند که نگران این هستند که مدلهای اشتراک ممکن است محدود به مخاطبان غنی‌تر و تحصیل‌کرده‌تر شود. برخی از خبرگزاری‌ها مدلهای فراگیرتری را آزمایش میکنند تا اطمینان حاصل کنند که اخبار تولید شده توسط سازمانهای خبری فقط برای کسانی نیست که توانایی پرداخت هزینه ورودی را دارند (نیومن68، 2022).
- مدل دیوار پرداخت
مدل دیوار پرداخت69 یکی از انواع مدل های درآمدی در صنعت رسانهها است. نشریاتی مانند Mid-Day و The Financial Times از دیوارهای پرداخت سخت70 (دیوارهای پرداخت که از دسترسی کامل به محتوای ممتاز بدون پرداخت جلوگیری می کند) برای افزایش نرخ تبدیل اشتراک خود استفاده میکنند. وجه اشتراکی بین این نشریات وجود دارد: محتوای آنها جذاب است، آنها مخاطبان زیادی دارند و مدت زیادی است که فعالیت میکنند. ذکر شده ترین مثال برای یک Paywall موفق، نیویورک تایمز است. دیوار پرداخت به این معنی است که خوانندگان میتوانند قبل از پرداخت هزینه به مقدار معینی از مقالات به صورت رایگان دسترسی داشته باشند (برندستر و سمالهوفر71، 2014).
3. روش پژوهش
مطالعه حاضر یک پژوهش مقایسه‌ای-تطبیقی است. از حیث نوع ﯾﮏ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﻈﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺑﻪ روش ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي (اﺳﻨﺎدي) داده ﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﮔﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ (ﻓﯿﺶ) ﮔﺮدآوري ﺷﺪ. ﻣﺎﻫﯿﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺖ. طرح تحقیق این مطالعه شامل مرور نظام‌مند مطالعات در داخل و خارج از ایران به منظور ارائه یک دیدگاه جامع در رابطه با مدلهای درآمدی رسانه است. برای دستیابی به هدف تحقیق در مرور سیستماتیک منابع از دستورالعمل پنج مرحله‌ای پریزما72 به شرح شکل شماره 1 استفاده شد.
شکل 1: فرآیند تجزیه و تحلیل داده‌ها
سوال اصلی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت این بود که انواع مدلهای درآمدی رسانه در داخل و خارج از کشور بر اساس شواهد پژوهشی در دسترس چه هستند؟ در این تحقیق داده‌ها شامل مقالات منتشر شده یا پذیرفته شده برای انتشار در داخل و خارج از کشور بود. دلیل عدم تعیین محدودیت زمانی برای مطالعات انجام شده؛ محدودیت تحقیقات در این حوزه موضوعی بود. نخست با کلید واژه های تحقیق در منابع و پایگاه‌های اطلاعاتی جستجو شد و مقالات مرتبط برای انتخاب در مرور سیستماتیک منابع برگزیده شدند. جستجو در منابع و پایگاه های اطلاعاتی داخلی شامل: نورمگز، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، بانک اطلاعات نشریات کشور، پرتال جامع علوم انسانی، مقالات همایش‌ها و کنفرانس‌های داخل کشور، موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام و خارجی شامل: Science Direct, SpringerLink, Taylor & Francis Online, Sage Journals بر اساس کلید واژه‌های مدل درآمدی، رسانه، اقتصاد رسانه به فارسی و انگلیسی انجام شد. انتخاب نمونه های تحلیل از پایگاه‌های اطلاعاتی علمی و غربالگری این نمونه‌ها برای انتخاب مقالات نهایی بر مبنای 1) در دسترس بودن فایل کامل مقالات، 2) مقالات منتشر شده در مجلات معتبر علمی و 3) ارتباط موضوعی با مساله تحقیق بود. پس از ارزیابی چکیده مقالات مقالاتی که ارتباط بیشتری با موضوع تحقیق و مساله مورد بررسی داشتند، برای تحلیل انتخاب شد. برای ارزیابی کیفی مقالات چک لیست های مختلفی وجود دارد که می توان به شکل کمی و کیفی به ارزیابی مقالات بر اساس آنها برای ورود به مطالعه پرداخت اما در این تحقیق ما برای ارزیابی کیفیت مقالات به اعتبار منابع و پایگاه های اطلاعاتی منتشر کننده این مقالات بسنده کردیم. در واقع تنها مقالاتی برای ورود به مطالعه انتخاب شدند که در مجلات معتبر علمی منتشر شده بودند. فرآیند جستجو و انتخاب مقالات در شکل شماره 2 خلاصه شده است.
شکل 2: فرآیند جستجو و غربالگری منابع با الگوی پریسما
4. تحلیل یافته‌ها
پس از جستجو در منابع و پایگاه‌های اطلاعاتی و ارزیابی چکیده مقالات، مرتبط‌ترین مقالات به تحقیق حاضر مورد تحلیل قرار گرفت و در جدول شماره 1 خلاصه‌ای از یافته‌های تحقیق به تفکیک برای داخل و خارج از کشور بر اساس محقق و سال و رسانه مورد بررسی و در نهایت مدلهای درآمدی پیشنهادی ارائه شده است. در ادامه مدلهای درآمدی که با بسامد بیشتری در داده‌ها ظاهر شده است با تفصیل بیشتری تشریح شده است.
جدول 1: نتایج مرور منابع
محقق/سال | رسانه مورد بررسی | مدلهای درآمدی پیشنهادی | |
خارج کشور | مایا و همکاران73، 2025 | رسانه‌های اجتماعی | · کسب درآمد از داده ها |
سیندرمن و همکاران74، 2024 | رسانه‌های اجتماعی برخط | · تبلیغات · کسب درآمد از محتوا · کمیسیون · فریمیوم (خرید کالاهای مجازی و گزینه های ارتقاء حساب) · تهیه اشتراک (پرداخت هزینه) | |
لی و همکاران، 2024 | رسانه‌های اجتماعی | · کسب درآمد از محتوا · تهیه اشتراک | |
واموگو75، 2024 | پلتفرم‌های برنامهای | · خلق و فروش NFT | |
نومینن و همکاران76، 2022 | پلتفرم‌های برنامهای | · تهیه اشتراک · پرداخت درون برنامه ای (فریمیوم) | |
گنگ و چن77، 2022 | رسانه‌های اجتماعی | · کسب درآمد از محتوا | |
بخ، 2020 | رسانه‌های دیجیتال | · تبلیغات | |
براندستتر و شمالهوفر، 2017 | روزنامه نگاری دیجیتال | · تهیه اشتراک از طریق دیوار پرداخت | |
دنستد و کولر78، 2017 | نشر آنلاین | · تبلیغات | |
بچمان و همکاران، 2016 | رسانه‌های اجتماعی برخط | · فروش اطلاعات | |
بارلند79، 2013 | روزنامه‌نگاری دیجیتال | · تبلیغات | |
داسگوپتا80، 2013 | رسانه‌های اجتماعی برخط | · تبلیغات · اشتراک · مدلهای تراکنش | |
استینسترا و همکارانش، 2010 | نشر آنلاین | · تبلیغات | |
کیند و همکاران، 2009 | تلویزیون | · تبلیغات · تهیه اشتراک | |
بوریگتر81، 2008 | نشر آنلاین | · تبلیغات · فروش محتوا یا خدمات سندیکایی · فروش مبتنی بر کمیسیون · اشتراک | |
پینتر، 2006 | رادیو تلویزیون | · حامیان مالی | |
داخل کشور | میرهاشمی، 1399 | رسانه‌های خدمات عمومی | · بودجه دولتی · تبلیغات |
صلواتیان و همکاران، 1397 | رسانه‌های اجتماعی برخط | · مدل تبلیغات · فروش اطلاعات | |
استخریان حقیقی، 1396 | رسانه های دیجیتال | · مدل تبلیغات آنلاین | |
صلواتیان و محسنی، 1394 | رادیو و تلویزیون | · مدل تبلیغات آگهی · بودجه دولتی · جذب حامیان مالی | |
صلواتیان و محسنی، 1394 | رادیو و تلویزیون | · مدل تبلیغات آگهی · بودجه دولتی · جذب حامیان مالی | |
خواجه‌ئیان، 1391 | تلویزیون | · تبلیغات · بودجه دولتی |
تجزیه و تحلیل داده‌ها ده مدل درآمدی مختلف را آشکار کرده است (شکل شماره 4). در مجموع این ده مدل شناسایی شده 38 بار در داده‌ها ظاهر شده است. و روش های تبلیغات و تهیه اشتراک بیش از سایر مدلهای درآمدی در مرور منابع تکرار شده است.
شکل 3: مدل های درآمدی شناسایی شده
شکل 3: مدل های درآمدی در مرور منابع داخلی و خارجی
همچنین تحلیل نوع رسانه‌های مطرح شده در مرور سیستماتیک منابع نشان میدهد که تمرکز بر روی 6 نوع رسانه قرار داشته است و بیشتر تحقیقات بر روی رسانه‌های اجتماعی آنلاین متمرکز بوده اند (شکل شماره 5).
شکل 4: انواع رسانه های مطرح شده در مرو سیستماتیک منابع
شکل 5: انواع رسانه های مطرح شده در مرو منابع داخلی و خارجی
- مدل درآمدی مبتنی بر تبلیغات
در خارج از ایران پلتفرم‌های رسانهای آنلاین مانند فیس بوک82، اینستاگرام83، تیک تاک84 و اسنپ چت85 با استفاده از پایگاه کاربری بزرگشان تعریف می‌شوند. بسیاری از این پلتفرم‌ها از یک مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات استفاده میکنند. تبلیغات می‌تواند گروه های بسیار خاصی از افراد را در مقیاسی بی‌سابقه هدف قرار دهد (متز و نتزر86، 2017). حجم عظیمی از نقاط داده به ازای هر کاربر در دسترس، به صورت آنلاین اساس این شکل از تبلیغات است. به طور خاص این شرکت‌ها، داده‌های کاربران را جمع‌آوری و ذخیره میکنند، آنها را تمیز، (پیش) پردازش و تجزیه و تحلیل میکنند و از این داده‌ها بینش‌هایی درباره کاربران استخراج میکنند. اطلاعات استخراج شده، به نوبه خود، می‌تواند برای هدف گذاری درآمدی دیگر استفاده شود (آگان87، 2007). در داخل کشور نیز آگهی به عنوان مهم‌ترین منبع درآمد برای نشریات می‌تواند استقلال اقتصادی را به ارمغان بیاورد (مالکی، 1402) و به زعم استخریان حقیقی (1396) روشی که اغلب شبکه های اجتماعی جهت درآمدزایی استفاده می نمایند تبلیغات آنلاین است، هرچند که سایر امکانات بالقوه کسب درآمد از طریق این زیرساخت نیز باید مورد توجه قرارگیرد. در حوزه مدیریت درآمدی آنلاین تبلیغات پرکاربردترین مدل درآمدی است (استینسترا و همکارانش88، 2010).
در این مدل درآمدی نکته کلیدی در حفظ توجه مخاطب برای استفاده بیشتر از رسانه است. افزایش درآمد از طریق تبلیغات محرک اصلی ارائه دهندگان است. هر چه کاربران زمان بیشتری را در یک پلتفرم رسانهای بگذرانند، بیشتر می‌توان تبلیغات را به آنها نشان داد. علاوه بر این، به نظر می‌رسد این نکته که کاربران به طور فعال به محتواها از طریق نظر دادن، پسندیدن، اشتراک گذاری و غیره واکنش نشان دهند، در رابطه با مدل درآمدی فوق الذکر بسیار مهم است. در این مدل درآمدی مهم است که رسانهها محتوایی را ارائه کنند که باعث شود کاربران زمان بیشتری را صرف آن کنند و واکنش هایی را برانگیزد (مونتاگ و هجلیچ89، 2020). در مورد افزایش درآمد تبلیغاتی، نکته اصلی آزمایش مداوم بهینه سازی قالب تبلیغات، افزودن شبکه های تبلیغاتی جدید و افزایش کیفیت صفحه فرود است. به طور تجربی ثابت شده است که مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات خالص می تواند برای یک محصول رسانه دیجیتال جدید که وارد یک بازار بسیار رقابتی می‌شود سودآور باشد (بخ90، 2020).
نقطه قوت این مدل درآمدی برای رسانهها این است که بسیاری از کاربران دیگر مجبور نیستند پرداختی برای خدمات محتوایی که دریافت میکنند، داشته باشند و این دسته از مخاطبان احتمالاً از این مدل درآمدی برای رسانه و پلتفرم رسانهای استقبال کنند (زاکربرگ91، 2019). همچنین این مدل درآمدی بدون پرداخت هزینه، از این رو که مستقل از وضعیت اجتماعی یا درآمد کاربران است، از نظر عدالت اجتماعی مطلوب است و یک مزیت دیگر این روش این است که به دلیل اینکه بسیاری از رسانهها از این مدل درآمدی به عنوان منبع اطلاعات استفاده میکنند؛ میتوانند اطلاعات دریافتی مخاطبان را به یک منبع ثانویه درآمدی تبدیل کنند. در نقطه مقابل کاهش حریم خصوصی اطلاعاتی مخاطبان یا فقدان کامل آن به دلیل جمع آوری بیش از حد داده ها یکی از خطراتی است که در رابطه با مدل درآمدی ذکر شده مورد بحث قرار میگیرد (دنلین و متزگر92، 2016). نقد دیگری که بر مدل مبتنی بر تبلیغات بالاخص در مورد رسانه‌های خدمات عمومی وارد می‌شود این است که این روش عملاً کسب درآمد از آگهی دهندگان در قبال تسلیم مخاطبان به ایشان است. در واقع، این رسانه ها، هم محتوا را تولید میکنند و هم مخاطب را. به این ترتیب که محتوا را برای جذب مخاطب تولید میکنند و در عین حال، همین مخاطبان به آگهی دهندگان فروخته می شوند (میرهاشمی، 1399).
- مدل درآمد مبتنی بر محتوا
می‌توان از مخاطبان یک رسانه، هزینه استفاده را به شکل نقدی دریافت کرد. مطالعات نشان میدهد که برخی از افراد به نظر مایل به پرداخت چنین هزینه‌ای برای محتوا هستند (بوهلر و همکاران93، 2015؛ سانستین94، 2020). این مدل درآمدی بسیار مشابه مدل درآمدی مبتنی بر اشتراک و شکلی از آن است با این تفاوت که در این مدل با جواز رسانه روبرو نیستیم و در مواردی ممکن است رسانه اقدام به پخش محتواهای رایگان نیز داشته باشد و یا محتواهای ویژه‌ای را به برخی گروه‌های خاص به فروش برساند. همچنین درآمد مبتنی بر محتوا می‌تواند شکل دیگری نیز داشته باشد که در ایران پیشنهاداتی در برخی از تحقیقات به منظور این مدل درآمدی برای رسانهها صورت گرفته است. صلواتیان و همکارانش (1397) یکی از شیوه‌های بالقوه درآمد زایی را این گونه معرفی کرده‌اند که: «جریان درآمدی از تولید کنندگان تخصصی محتوا عبارت است از دریافت وجه از تولید کنندگان محتوا برای کمک به بهتر دیده شدن محتوا (تبلیغات از نوع ترویج محتوا)». این جریان درآمدی بسیار شبیه به درآمد پلتفرم‌های داخلی در ایران همچون ویرگول است که بخشی از خدمات خود را به شکل رایگان در اختیار عموم قرار میدهند با این حال در صورتی که فرد تمایل داشته باشد محتواهای تولیدی او بیشتر دیده شود تا به کسب و کار و حرفه‌اش کمک کند باید مبالغی را در جهت حمایت سایت برای دیده شدن بیشتر محتوای تولیدی‌اش به کاربران، به سامانه پرداخت کند.
- مدل ارائه کالای مجازی
در چارچوب چیزی که آن را رسانه‌های اجتماعی سرگرمی‌محور می‌نامند، می‌توان با ارائه کالاهای مجازی که کاربران باید برای آن هزینه پرداخت کنند، درآمد ایجاد کرد. به عنوان مثال تلگرام از کاربران می‌خواهد برای ارتقای حساب کاربری خود که امکانات بیشتری را به کاربر می دهد؛ هزینه پرداخت کنند. در چنین زمینه‌ای از صنعت رسانهای، ارتقاء حساب ممکن است راه خوبی برای درآمدزایی باشد (بوهلر و همکاران، 2015).
- مدل درآمدی فریمیوم
مدل فریمیوم یک مدل پیشنهادی مطلوب برای بسیاری از رسانهها است به این معنا که مخاطب حق انتخاب برای پرداخت و یا عدم پرداخت خدمات داشته باشد. در این زمینه صلواتیان و همکارانش (1397) در بوم کسب و کار طراحی شده خود یکی از منابع جریان درآمدی را در این قالب تعریف کرده اند به گونه ای که بخش عمده امکانات به صورت رایگان و بخش محدودی به صورت پولی عرضه شود. این مدل بالاخص کارایی بالایی در مورد برخی از پلتفرم‌های برنامهای و رسانه‌های اجتماعی دارد. در این نوع از رسانهها توسعه‌دهنده باید تصمیم بگیرد که چگونه از برنامه درآمد کسب کند. این تصمیم شامل این است که آیا پرداخت اولیه از مشتری دریافت شود یا آن را رایگان دانلود کرده و سپس پرداخت های درون برنامه ای را نیز شامل شود (نومینن و همکاران95، 2022).
- مدل تهیه اشتراک
مدل تهیه اشتراک مبتنی بر دریافت هزینه برای دسترسی به کل یا بخش‌هایی از خدمات رسانهای است. به عنوان مثال در آلمان، مدلهای اشتراک «Pur» و «Contentpass» وجود دارد. هنگامی که کاربران به وب‌سایتی با استفاده از مدل «Pur» دسترسی پیدا میکنند، از آنها سؤال می‌شود که آیا تمایل دارند هزینه اشتراک بپردازند یا بدون هیچ هزینه پولی ادامه میدهند. به کاربران گفته می شود که در صورت پرداخت هزینه میتوانند با ردیابی و کوکی کمتر و بدون ارائه تبلیغات شخصی به وب سایت‌ها دسترسی داشته باشند. در صورت عدم پرداخت، کاربران با ردیابی، کوکی ها، انتقال داده ها به اشخاص ثالث و غیره موافقت میکنند. مدل مشابهی در حال حاضر توسط متا مورد بحث قرار گرفته است - شرکتی که پشت فیس بوک، اینستاگرام و واتس اپ قرار دارد (هاتچینسون96، 2023). پرداخت اشتراک می‌تواند از طریق ایجاد یک دیوار پرداخت97 صورت بگیرد. روزنامه‌های آلمانی که به سمت مدلهای درآمدی آنلاین حرکت کرده‌اند؛ دیوارهای پرداخت را در وب‌سایت‌های خود پیاده‌سازی کرده‌اند. به عنوان مثال، روزنامه ملی Die Welt، در دسامبر 2012 یک دیوار پرداخت را راه اندازی کرد تا درآمدهای آنلاین و تیراژ چاپ را افزایش دهد (براندستتر و شمالهوفر98، 2017).
مدل تهیه اشتراک بنا به برخی اقتضائات مورد استفاده قرار میگیرد. در کنار پخش‌کننده‌های خصوصی تجاری، آلمان - مانند سایر کشورها - به پخش خدمات عمومی متکی است. برای خانوارهای خصوصی، شرکت ها، مؤسسات و نهادهای منافع عمومی معمولاً پرداخت هزینه‌ای الزامی است. این هزینه سهم بزرگی از خدمات پخش عمومی رایگان را تأمین می‌کند. این استراتژی تأمین مالی به خدمات رادیویی، تلویزیونی و اینترنتی عمومی اجازه میدهد تا مستقل از تأثیرات دولتی یا تجاری باشند (سالاوریا و گومز-باسریدو99، 2017). با استعانت از این شیوه است که شرکت‌های رادیویی عمومی در جمهوری فدرال آلمان بیان می کند که فعالیت های آنها برای تحقق بخشیدن به وظایف اجتماعی، فرهنگی و دموکراتیک تلاش می‌کند. علاوه بر این، عمدتاً این رسانهها تأکید دارند که استقلال (با تأمین مالی مشترک، سازماندهی مستقل) و مسئولیت (شفاف و پایدار) ارزش های اصلی آنها است (بروئر و ویکر100، 2009).
با این حال مدل تهیه اشتراک حتی برای رسانه‌های خدمات عمومی نیز در حال منسوخ شدن است. به عنوان یک نمونه ایرلند یکی از کشورهای اروپایی بود که در ابتدا در این کشور از همان شیوه تأمین مالی مبتنی بر اشتراک استفاده می‌شد اما دولت این کشور این طرح را در 2016 کنار گذاشت و در حالی که کشورهای عمدتاً شمالی اروپا همچون ایسلند، دانمارک، نروژ و سوئد کماکان این روش را ادامه میدهند اما بسیاری از کشورهای اروپایی در نتیجه تحولات فناوری شیوه سنتی حق اشتراک تلویزیونی را دیگر کارامد نمی‌بینند (میرهاشمی،1399).
- بودجه دولتی
بودجه دولتی بالاخص برای رسانه‌های خدمات عمومی همچون رادیو-تلویزیون یک روش بسیار شناخته شده است و در کشور ایران نیز صدا و سیمای ملی یکی از منابع اصلی درآمدی خود را از تخصیص بودجه دولتی تأمین می‌کند. همچنان که پخش رادیویی عمومی آلمان (Deutschlandradio) از سازمانهای رسانهای با بودجه دولتی هستند.
- جذب حامیان مالی
در جهان و همچنین در ایران یکی از روش‌های تأمین مالی در رسانه‌هایی همچون رادیو و تلویزیون؛ جذب حامیان مالی برای تولیدات رسانهای به عنوان منبع درآمد است. در رادیو و تلویزیون مقدونیه در کنار اخذ هزینه اشتراک و پخش تبلیغات بازرگانی از جذب حامیان مالی به منظور درآمد زایی استفاده می‌شود. این روش همچنین در تلویزیون های عمومی روسیه (PTR)، شبکه تلویزیونی روسیه امروز (RT)، شرکت پخش رادیویی و تلویزیونی دولتی روسیه (VGTRK) مرسوم است (پینتر101، 2006). شرکت ارتباطات برزیل (EBC) از دیگر سازمانهای رسانهای بزرگی است که از این شیوه درآمدی استفاده می‌کند (کریشین اکت102، 2006). همچنین شبکه زد دی اف103 آلمان نیز در شرایطی که منبع اصلی درآمدی آن دریافت هزینه از مخاطبان است اما بر اساس قانون این کشور می‌تواند از پخش تبلیغات بازرگانی و همچنین جذب حامی مالی نیز استفاده کند (ZDF، 2012).
- فروش اطلاعات معنادار
کسب و کارها نیازمند شناخت بهتر و عمیق‌تر از کاربران و جامعه هستند. رسانهها نیز به واسطه وجه ارتباطی خود اطلاعات زیادی را از مخاطبین دریافت میکنند که گاهاً حتی همان گونه که اشاره شد می‌تواند نوعی نقض حریم خصوصی کاربران باشد، با این حال این اطلاعات می‌تواند برای صاحبان کسب و کارها مهم و دارای ارزش مالی بالایی باشد. صلواتیان و همکارانش (1397) به عنوان یک مدل درآمدی بالقوه فروش این اطلاعات را یکی از جریان‌های درآمدی بوم کسب و کار رسانهای طراحی شده خود معرفی کرده‌اند: «فروش اطلاعات معنی دار و طبقه بندی شده از علایق، سلایق، عادات و باورهای مشتریان چه از نظر اطلاعاتی و چه امنیتی یک جریان درآمدی است». همچنین در خارج از کشور نیز شرکت‌هایی مانند آمازون، اپل، گوگل و فیس‌بوک همگی داده‌های کاربران را جمع‌آوری میکنند و آنها را به کالایی تبدیل میکنند که می‌تواند به عنوان فضاهای تبلیغاتی غنی‌شده با داده یا به عنوان واحدهای داده‌ای که می‌تواند توسعه محصول و روابط با مشتری را برای شرکت‌های شخص ثالث غنی‌تر کند؛ به فروش می‌رسانند (بچمان و همکاران104، 2016).
5. یحث و نتیجهگیری
از زمان ظهور اینترنت، مدلهای کسب‌وکار سنتی رسانهای تحت فشار قرار گرفته‌اند که نشان‌دهنده کاهش درآمدهای تبلیغاتی و کاهش اشتراک است. ابزارهای درآمدی جدید، به ویژه از طریق انتشار آنلاین، یا کم هستند یا اغلب به اندازه کافی سودآور نیستند. با این حال تنوعی از مدلهای درآمدی در صنعت رسانه وجود دارد. این موضوع در نتایج تحقیق حاضر مشهود است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد در داخل کشور مدلهای درآمدی بودجه دولتی، تبلیغات آگهی محور، جذب حامیان مالی، تبلیغات آنلاین و فروش اطلاعات و داده‌ها مهم‌ترین شیوه‌های درآمدی بالفعل کنونی هستند که در این میان نقش بودجه‌های دولتی و تبلیغات از سایر شیوه‌ها و مدلهای درآمدی برجسته‌تر بوده است.
نتایج این تحقیق در بخش مدلهای درآمد در خارج از کشور برای صنعت رسانهای تنوع بیشتری داشته و علاوه بر مدلهای درآمدی برشمرده شده در داخل کشور مدل های درآمدی تهیه اشتراک، کسب درآمد از محتوا، کمیسیون، خرید کالاهای مجازی و گزینه های ارتقاء حساب، پرداخت درون برنامه ای (فریمیوم)، تهیه اشتراک از طریق دیوار پرداخت، مدلهای تراکنش، فروش محتوا یا خدمات سندیکایی و فروش مبتنی بر کمیسیون نیز از روش‌های مهم درآمدی رسانهها هستند.
در این تحقیق همچنین مدلهای درآمدی برای طیفی از انواع رسانهها شامل رادیو و تلویزیون، نشر آنلاین، روزنامه نگاری آنلاین، پلتفرم‌ها و رسانه‌های آنلاین، پلتفرم های رسانه‌های اجتماعی و برنامه ای، رسانه‌های دیجیتال مورد بررسی قرار گرفت. در این مورد نیز نتایج نشان می دهد تحقیقات در داخل ایران پیرامون مدلهای درآمدی بسیار محدودتر از تحقیقات در خارج از کشور است. همچنین باید توجه داشت در ادبیات تحقیق در داخل کشور برخی از مدلهای درآمدی برشمرده شده ضرورتاً مدلهای درآمدی بالفعل نبوده‌اند و در مواردی پیشنهادات برای مدل های درآمدی بوده‌اند که محققان ایرانی برای رسانه‌های داخل کشور بر اساس نتایج تحقیق خود به آنها اشاره کرده‌اند. با توجه به اطلاعات ارائه‌شده در فایل‌ها، می‌توانیم به تفکیک رسانه‌هایی که در تحقیقات داخل و خارج از ایران در رابطه با مدلهای درآمدزایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، بپردازیم. این بررسی به ما کمک می‌کند تا تمرکز تحقیقات در هر دو حوزه را بهتر درک کنیم.
بر اساس نتایج تحقیق در تحقیقات داخل ایران، به نظر می‌رسد که تمرکز اصلی بر روی رسانه‌های سنتی‌تر مانند رادیو و تلویزیون و همچنین روزنامه‌نگاری دیجیتال بوده است. تحقیقاتی مانند خواجه‌ایان (1391) و صلوائیان و محسن (1394) به بررسی تغییرات در مدلهای درآمدزایی این رسانهها در عصر دیجیتال پرداخته‌اند. علاوه بر این، رسانه‌های خدمات عمومی نیز در تحقیقات داخل ایران مورد توجه قرار گرفته‌اند، که نشان‌دهنده اهمیت این نوع رسانهها در بافت فرهنگی و اجتماعی ایران است. در تحقیقات خارج از ایران، تمرکز بیشتری بر روی پلتفرم‌های دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی آنلاین دیده می‌شود. تحقیقاتی مانند استنبسترا و همکارانش (2010) و بوریکتر (2008) به بررسی مدلهای درآمدزایی در این پلتفرم‌ها پرداخته‌اند. همچنین، تحقیقات خارج از ایران به نقش پلتفرم‌های برنامهای و فناوری‌های نوین در تغییر مدلهای درآمدزایی رسانهها توجه ویژه‌ای داشته‌اند، که نشان‌دهنده تأکید بیشتر بر روی تحولات دیجیتال در این حوزه است. به طور کلی، می‌توان گفت که در داخل ایران، تمرکز تحقیقات بیشتر بر روی رسانه‌های سنتی و روزنامه‌نگاری دیجیتال بوده است، در حالی که در خارج از ایران، تمرکز اصلی بر روی پلتفرم‌های دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی آنلاین بوده است. این تفاوت‌ها ممکن است ناشی از تفاوت‌های بافت فرهنگی، اجتماعی و فناوری در این دو حوزه باشد.
همچنین بر اساس نتایج تحقیق به نظر می‌رسد شیوه‌هایی همچون مدل درآمدی اشتراک و مدل درآمدی تبلیغاتی و همچنین بودجه‌های دولتی از جمله سه شیوه درآمدی پربسامد هستند که در ایران بالاخص شیوه درآمدی بودجه دولتی برجستگی بیشتری دارد و در تحقیقات بیشتری نیز به آن اشاره شده است. این در صورتی است که در تحقیقات انجام شده در خارج از کشور و برای رسانه‌های این کشورها بودجه دولتی کمتر مورد اشاره قرار گرفته است و مدل درآمدی اشتراک یا همان «جواز رسانه» برجسته‌تر بوده است. در تحقیقات داخل ایران، مدلهای درآمدی سنتی‌تر و مبتنی بر محتوا بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال، روش‌هایی مانند فروش محتوا با خدمات سندیکا (حواجانی، 1391؛ استدریان حقیق، 1396؛ صلوائیان و محمدی، 1394) و تهیه اشتراک از طریق دیوار پرداخت (میزمانشما، 1399؛ صلوائیان و محمدی، 1391؛ خواجه ثانی، 1391) بیشتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این مدل‌ها نشان‌دهنده تمرکز بر روی درآمدزایی از طریق محتوای تولیدی و اشتراک‌های سنتی است. همچنین، تحقیقات داخل ایران به فروش مبتنی بر کمیسیون (صلوائیان و همکاران، 1997) نیز اشاره کرده‌اند، که نشان‌دهنده استفاده از روش‌های قدیمی‌تر درآمدزایی است. در تحقیقات خارج از ایران، مدلهای درآمدی نوین‌تر و مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال، روش‌هایی مانند کسب درآمد از داده‌ها (دانستار و شمالهوش، 2017؛ سیدرمز و همکاران، 2024؛ دورنگ، 2008) و فروش NFT (واموگو، 2024؛ سیدرمز و همکاران، 2024؛ دورنگ، 2008) بیشتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این مدل‌ها نشان‌دهنده تمرکز بر روی درآمدزایی از طریق فناوری‌های نوین و دیجیتال است. همچنین، تحقیقات خارج از ایران به فروش مبتنی بر کمیسیون (عامل و همکاران، 2025؛ جمال و همکاران، 2016) نیز اشاره کرده‌اند، اما با رویکردی مدرن‌تر و دیجیتال‌تر. به طور کلی، می‌توان گفت که در داخل ایران، تمرکز تحقیقات بیشتر بر روی مدلهای درآمدی سنتی‌تر و مبتنی بر محتوا بوده است، در حالی که در خارج از ایران، تمرکز اصلی بر روی مدلهای درآمدی نوین‌تر و مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال بوده است. این تفاوت‌ها ممکن است ناشی از تفاوت‌های بافت فرهنگی، اجتماعی و فناوری در این دو حوزه باشد.
همچنین تنوع مدلهای درآمدی برای رسانه‌های برخط و آنلاین بیش از رسانه‌های سنتی قابل ذکر است و این موضوع آشکارا به نقش تحولات تکنولوژیک در حوزه ارتباطات اشاره دارد و رقابت دشواری که رسانه‌های سنتی همچون رسانه‌های چاپی، رسانه‌های خدمات عمومی صوتی و تصویری پیش روی خود دارند. در نهایت ذکر این نکته ضروری است که رسانهها بر اساس مخاطبان، تکنولوژی ارتباطی، ساختار و محتوا بسیار متفاوت هستند. به عنوان مثال هر چه محتوای شرکت‌های رسانهای کمتر متمایز باشد، به دست آوردن درآمد از تبلیغات دشوارتر است. در چنین شرایطی هر چه تعداد محصولات رسانه ای رقیب بیشتر باشد، پرداخت مستقیم از سوی مصرف کنندگان رسانه مهم تر می شود (کیند و همکاران105، 2009). بر همین اساس پیشنهاد می‌شود در حوزه راهبردی و توصیه‌های سیاستی به رسانهها به این موضوع توجه شود که هر رسانه‌ی مشخصی بر اساس نوع عملکرد و ابزارها و ماهیت و شرایط بازار و رقبا مدل درآمدی مطلوب خود را برنامه‌ریزی و دنبال کند. بر همین اساس مطالعات موردی برای سازمانها و شرکت‌های رسانهای در هر موردی که هدف ایجاد یک مدل درآمدی است توصیه می‌شود و نتایج این تحقیق که مبنای مروری دارد نمی تواند مبنایی برای سیاست‌گذاری موردی برای مدل درآمدی یک رسانه خاص باشد.
تعارض منافع
تعارض منافع وجود ندارد.
کد ارکید
ORCID
Meysam Ansari https://orcid.org/ 0009-0000-8241-0289
Neda Soleimani https://orcid.org/ 0000-0002-4151-0133
Ataollah Abtahi https://orcid.org/ 0009-0009-7720-0792
Omid Arghish https://orcid.org/ 0000-0001-7005-7860
منابع
- استخریان حقیقی، امیررضا. (1396). ارایه یک مدل پیشنهادی جهت کسب درآمد رسانه های دیجیتال در ایران، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت،حسابداری و اقتصاد دانش بنیان با تاکید بر اقتصاد مقاومتی،تهران،https://civilica.com/doc/693611.
- خواجه‌ئیان، داتیس. (1391). چالش های مدیریت تلویزیون در عرصه ی تبلیغات رسانه ای، بررسی تحولات ناشی از ورود رسانه های نوین بر بازار آگهی های تلویزیونی، رسانه، 86. 186-165.
- صلواتیان، سیاوش؛ تقوا، محمدرضا؛ گودرزی، میلاد (1397) طراحی بوم مدل کسب و کار رسانه های اجتماعی نوپای بومی با جهت گیری راهبرد تمرکز پورتر، توسعه کارآفرینی، 11 (1). 100-81.
- صلواتیان، سیاوش؛ محسنی، مهدی (1394) مطالعه تطبیقی شیوه های تامین مالی سازمان های رسانه ای رادیویی و تلویزیونی عمومی و تحت مالکیت دولتی در دنیا، فصلنامه رسانه، سال 26، شماره 4.
- مالکی، سعید (04/06/1402) اقتصاد رسانه و راهکارهای درآمد زایی از مطبوعات، پایگاه خبری آنلاین صدای زنجان، بازیابی شده در 03/01/1403، قابل دسترس در sedayezanjannews.ir/nx10218.
- میرهاشمی، سید محمد حسین (1399) بررسی تطبیقی الگوهای درآمدزایی در رسانه های خدمات عمومی جهان، مجله مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه، ویژه نامه همایش علمی رسانه ملی و تبلیغات بازرگانی، دانشگاه صدا و سیما، 171-139.
Refrences
- Agan, T. (2007). Silent marketing: Micro-targeting. Penn, Schoen and Berland Associates.
- Afuah, A. (2004). Business models: A strategic management approach. (No Title).
- Barland, J (2013) nnovation of new revenue streams in digital media: Journalism as customer relationship,https://www.researchgate.net/publication/297210994_Innovation_of_new_revenue_streams_in_digital_media_Journalism_as_customer_relationship.
- Bechmann, A., Bilgrav-Nielsen, K., & Korsgaard Jensen, A. L. (2016). Data as a revenue model: Sharewall as a payment method and editorial algorithm in the news industry. Nordicom information, 38(1), 76-82.
- Boerrigter, T. (2008). Online revenue models in the internet and media sector (Master's thesis, University of Twente).
- Bühler, J., Baur, A. W., Bick, M., & Shi, J. (2015). Big data, big opportunities: Revenue sources of social media services besides advertising. In Open and Big Data Management and Innovation: 14th IFIP WG 6.11 Conference on e-Business, e-Services, and e-Society, I3E 2015, Delft, The Netherlands, October 13-15, 2015, Proceedings 14 (pp. 183-199). Springer International Publishing.
- Breuer, C., & Wicker, P. (2009). Erheblicher Beitrag zum Gemeinwohl. DFB-Journal, 2, 80-81.
- Brandstetter, B., & Schmalhofer, J. (2017). Paid content: A successful revenue model for publishing houses in Germany?. In The Future of Journalism: In an Age of Digital Media and Economic Uncertainty (pp. 34-42). Routledge.
- Berger, B. (2018). Commerce-oriented revenue models for content providers: an experimental study of commerciality’s effect on credibility. Electronic Markets, 28(1), 93-109.
- Belas, J., Kocisova, K., & Gavurova, B. (2019). Determinants of cost efficiency: evidence from banking sectors in EU Countries. Acta Polytechnica Hungarica, 16(5), 101-123.
- Blackwell, E. (2011). How to prepare a business plan: Create your strategy; forecast your finances; produce that persuasive plan. Kogan Page Publishers.
- Bekh, A. (2020). Advertising-based revenue model in digital media market. Review of contemporary business, entrepreneurship and economic issues, 530.
- Creation Act .(1966), Presidency of the Republic Civil House Subchefia for Legal Affairs .Retrieved 6 2015, from planalto: planalto.gov.br.
- Chaffey, D. (2002). E-business and E-commerce management (3rd edn). Harlow: Pearson Education Uitgeverij.
- Chen, J., Fan, M., & Li, M. (2016). Advertising versus brokerage model for online trading platforms. Mis Quarterly, 40(3), 575-596.
- Dasgupta, P. (2013). Evaluation of Revenue Model for Social Networking Sites and Implications. Journal of Marketing & Communication, 9(2).
- Dennstedt, B., & Koller, H. (2017). Reinvention of publishers’ revenue model—expectations of advertisers towards publishers’ products. Media and Communication, 5(2), 77-86.
- Dienlin, T., & Metzger, M. J. (2016). An extended privacy calculus model for SNSs: Analyzing self-disclosure and self-withdrawal in a representative US sample. Journal of Computer-Mediated Communication, 21(5), 368-383.
- Danova, Tony (2023) "For Mobile-Social Apps, Advertising Is Winning As The Money-Making Revenue Model". Business Insider. Retrieved 2023-04-14.
- Gretzel, U., Yuan, Y. & Fesenmaier, D.R. (2000). Preparing for the new economy: Advertising.
- Geng, R., & Chen, X. (2022). Privilege or equality? A natural experiment with content monetization in social media. Information & Management, 59(8), 103715.
- Hayes, T. (2008). Jump point: How network culture is revolutionizing business. McGraw-Hill, Inc.
- Hutchinson.A (2023) Meta Considers New Subscription Which Would Enable EU Users to Eliminate Ads, Social Media Today, https://www.socialmediatoday.com/news/metas-considering-new-subscription-offering-enable-eu-users-eliminate-ads/692645/.
- Li, D., Goh, K. Y., & Heng, C. S. (2024). Strategic Content Generation and Monetization in Financial Social Media. Information Systems Research.
- Matz, S. C., & Netzer, O. (2017). Using big data as a window into consumers’ psychology. Current opinion in behavioral sciences, 18, 7-12.
- Maia, C. R., Maçada, A. C. G., & Lunardi, G. L. (2025). Monetization of Social Media Data: A Systematic Review of Studies, Techniques of Analysis, and Strategies for Value Creation. Navus-Revista de Gestão e Tecnologia, 16, 1-22.
- Montag, C., & Hegelich, S. (2020). Understanding detrimental aspects of social media use: will the real culprits please stand up?. Frontiers in Sociology, 5, 599270.
- Kind, H. J., Nilssen, T., & Sørgard, L. (2009). Business models for media firms: Does competition matter for how they raise revenue?. Marketing Science, 28(6), 1112-1128.
- Kawashima, N. (2020). Changing business models in the media industries. Media Industries Journal, 7(1).
- Krueger, C. & Swatman, P.M.C. (2003). Who are the internetproviders? Identifying a realistic taxonomy of content providers in the online news sector. The proceedings of IFIP 13E, Sao Paolo,Brasil.
- Kotler, P., Brown, L., Adam, S., Burton, S., & Armstrong, G. (2006). Marketing (7th edn).
- Lai, V.S. & Wong, B.K. (2005). Business types, E-strategies and performance. 80-85.
- Mccoy, S., Everard, A., Polak, P. & Galetta, D.F. et al (2007). The effects of online advertising. 84-88.
- Mosey, D. (2019). Collaborative construction procurement and improved value. Hoboken, NJ, USA: Wiley-Blackwell.
- Numminen, E., Sällberg, H., & Wang, S. (2022). The impact of app revenue model choices for app revenues: A study of apps since their initial App Store launch. Economic Analysis and Policy, 76, 325-336.
- Osterwalder, A. & Pigneur, Y. (2002). An Ontology for e-business models. 1-26.
- Picard, R.G. (2011) The Economics and Financing of Media Companies. New York: Fordham University Press.
- Painter, J. (2006), The boom in counter-hegemonic news channels: a case study of TeleSUR .Retrieved 4 2015, from Reuters Institute for the Study of Journalism: reutersinstitute.politics.ox.ac.uk.
- Remeňová, K., Kintler, J., & Jankelová, N. (2020). The general concept of the revenue model for sustainability growth. Sustainability, 12(16), 6635.
- Ryan, A. M., & Werner, R. M. (2013). Doubts About Pay-for-Performance in health care. Harvard Business Review [Internet].
- Sindermann, C., Löchner, N., Heinzelmann, R., Montag, C., & Scholz, R. W. (2024). The revenue model of mainstream online social networks and potential alternatives: A scenario-based evaluation by German adolescents and adults. Technology in Society, 77, 102569.
- Sunstein, C. R. (2020). Valuing facebook. Behavioural Public Policy, 4(3), 370-381.
- Salaverría, R., & Gómez-Baceiredo, B. (2017). Spain. Media Landscapes. Expert analysis of the state of media.
- Stienstra, M. R., Ruël, H. J., & Boerrigter, T. (2010). Online revenue model adoption in the media sector: in-depth results from an exploratory study in the Netherlands.
- Schot, E. (2020). Income Models of Independent Media.
- Shafer, S.M., Jeff Smith, H.& Linder, J.C. (2005). The power of business models. 199-207.
- Stienstra, M. R., Ruël, H. J., & Boerrigter, T. (2010). Online revenue model adoption in the media sector: in-depth results from an exploratory study in the Netherlands.
- Sheehan, N. T., & Bruni-Bossio, V. (2015). Strategic value curve analysis: Diagnosing and improving customer value propositions. Business Horizons, 58(3), 317-324.
- Sickles, R. C., & Zelenyuk, V. (2019). Measurement of productivity and efficiency. Cambridge University Press.
- Stevenson, Angus, ed. (2010). "manufacture, n.". Oxford English Dictionary (3rd ed.). Oxford: Oxford University Press.
- Vimpari, J., & Junnila, S. (2017). Valuing retail lease options through time: Volatility spread between different types of retailers. Journal of Property Investment & Finance, 35(4), 369-381.
- Wienclaw, R. A. (2013). E-commerce. Research Starters: Business.
- Wouters, M., & Kirchberger, M. A. (2015). Customer value propositions as interorganizational management accounting to support customer collaboration. Industrial Marketing Management, 46, 54-67.
- Wagner, E. T. (2019). Business Model Components Every Entrepreneur Needs. Retrieved October, 29, 2019.
- Wamugo, G. M. (2024). Content monetization: non-fungible tokens as a new revenue stream for the media sector in Kenya.
- Zuckerberg, M. (2019). Understanding Facebook’s Business Model. Hentet fra https://about. fb. com/news/2019/01/understanding-facebooks-business-mode.
- ZDF.(2013), State Broadcasting Treaty .Retrieved from ZDF: www.zdf.de.
[1] * PhD Student of Media Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, Email: mey.ans@yahoo.com
[2] **Assistant Professor, Department of Social Communication Sciences, Faculty of Humanities and Education, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran (Corresponding Author), Email: goopgoopi@gmail.com
[3] Assistant Professor, Department of Cultural Management and Media, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, Email: aoa.abtahi2050@gmail.com
[4] Assistant Professor, Department of Industrial Engineering, Gachsaran Branch, Islamic Azad University, Gachsaran, Iran.Email: omid.arghashi@gmail.com
[5] * دانشجوی دکتری مدیریت رسانه ای، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، پست الکترونیکی: mey.ans@yahoo.com
[6] ** استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران (نویسنده مسئول)، پست الکترونیکی: goopgoopi@gmail.com
[7] + استادیار گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، پست الکترونیکی: aoa.abtahi2050@gmail.com
[8] ´ استادیار گروه مهندسی صنایع، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران، پست الکترونیکی: omid.arghashi@gmail.com
[9] Revenue Model
[10] Remeňová et al.
[11] Wagner
[12] Chen et al.
[13] Remeňová et al.
[14] Krueger
[15] Picard
[16] Krumsvik
[17] Gretzel
[18] Osterwalder & Pigneur
[19] Shafer et al.
[20] Lai & Wong
[21] Mccoy et al.
[22] Berger
[23] Qin et al.
[24] Sheehan & Bruni
[25] Wouters & Kirchberger
[26] Belas et al.
[27] Blackwell
[28] Kawashima
[29] Chaffey
[30] Revenue Model
[31] Advertising-based Revenue Model
[32] Bekh
[33] Schot
[34] Production Model
[35] Kotler et al.
[36] Sickles & Zelenyuk
[37] Manufacturing Model
[38] Stevenson
[39] Construction Model
[40] Mosey
[41] Rental or leasing Model
[42] Vimpari & Junnila
[43] Advertising Model
[44] Danova
[45] Sponsored Ranking Model
[46] Afuah
[47] Commission Model
[48] E-commerce Model
[49] Wienclaw
[50] Fee-for-service Model
[51] Ryan & Werner
[52] Licensing Model
[53] Software licensing Model
[54] Freemium
[55] Hayes
[56] Markup Model
[57] Wholesale & Retail
[58] Reader Revenue Models
[59] Newman
[60] Paywalls
[61] Advertising Model
[62] Sponsored Ranking Model
[63] Freemium
[64] Hayes
[65] Reader Revenue Models
[66] New York Times
[67] Reuters Institute for the Study of Journalism
[68] Newman
[69] Paywalls
[70] Hard Paywalls
[71] Brandsetter & Scmalhofer
[72] PRISMA
[73] Maia et al.
[74] Sindermann et al.
[75] Wamugo
[76] Sindermann et al
[77] Geng & Chen
[78] Dennstedt & Koller
[79] Barland
[80] Dasgupta
[81] Boerrigter
[82] Facebook
[83] Instagram
[84] TikTok
[85] Snapchat
[86] Matz & Netzer
[87] Agan
[88] Stienstra et al.
[89] Montag & Hegelich
[91] Zuckerberg
[92] Dienlin & Metzger
[93] Bühler et al.
[94] Sunstein
[95] Numminen et al.
[96] Hutchinson
[97] Paywalls
[98] Brandstetter & Schmalhofer
[99] Salaverría & Gómez-Baceiredo
[100] Breuer & Wicker
[101] Painter
[102] Creation Act
[103] ZDF
[104] Bechmann et al.
[105] Kind et al.