شناسایی ابعاد و مولفه‌های توسعه سیاست‌های زیست‌فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی
محورهای موضوعی : مدیریت تکنولوژیسهیل اقبالی زاده 1 , صدیقه طوطیان اصفهانی 2 , لیلا سعیدی 3 , شهرزاد طیاران 4
1 - دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم تحقیقات(تهران)
2 - دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استادیار، گروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: زیست‌فناوری, تحلیل عاملی اکتشافی, وزارت جهاد کشاورزی,
چکیده مقاله :
امروزه، زیست‌فناوری در زمینه‌های گوناگون زندگی بشر، حضور جدی و مؤثر دارد؛ و از این‌جا است که هر جامعه‌ای باید موضع اساسی خود را در مقابل مسائل اخلاقی و حقوقی علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادین، شبیه‌سازی، مهندسی ژنتیک و ... روشن سازد. اتخاذ موضع اساسی اخلاقی و حقوقی در این زمینه‌ها را نباید تنها اقدامی فرهنگی به حساب آورد. جنبه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی موضوع نیز باید مدنظر باشند. چاره‌ای جز اتخاذ فعالانه خط‌مشی مناسب نیست. پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مولفه‌هاي توسعه سیاست‌های زیست‌فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی در «وزارت جهاد کشاورزی» طراحی شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر ماهیت، توسعه‌ای و از نظر روش، اسنادی-پیمایشی است. جامعه‌آماری پژوهش شامل تعداد 450 نفر از کارکنان میانی و رده بالا با حداقل مدرک کارشناسی «وزارت فرهنگ جهاد کشاورزی» است و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 207 نفر برآورد شد و روش نمونه‌گیری از نوع در دسترس است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه پژوهشگرساخته است. برای تجزیه وتحلیل داده‌ها از نرم افزارهای SPSS و لیزرل استفاده شده است؛ بدین ترتیب که برای محاسبه آمار‌توصیفی و جمعیت‌شناختی و آزمون نرمال بودن از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و برای مدل‌سازی متغیرهای پژوهش از روش مدل معادلات ساختاری (SEM) و تحلیل عاملی بهره‌گیری شده است. براساس یافته‌های پژوهش و تجزیه و تحلیل داده‌ها، چهار بُعد ایجاد خط‌مشی مناسب، نیازهای جامعه، ویژگی‌های جامعه و اصول حاکم بر جامعه به عنوان ابعاد مؤثر در توسعه سیاست‌های زیست‌فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی در «وزارت جهاد کشاورزی» شناخته شد که هر یک از این ابعاد مؤلفه‌هایی را با خود به همراه دارد. یافته‌ها می‌توانند به عنوان یک راهنمای عملی برای سیاست‌گذاران در «وزارت جهاد کشاورزی» و دیگر نهادهای مرتبط با زیست‌فناوری، در جهت توسعه سیاست‌های مؤثرتر و پایدارتر استفاده شوند.
Introduction: biotechnology plays a serious and effective role in various aspects of human life. it is essential for every society to clarify its fundamental stance on the ethical and legal issues related to stem cell sciences, cloning, genetic engineering, and other related technologies. Taking a fundamental ethical and legal position in these areas should not be seen merely as a cultural action. The political, social, and economic aspects of the issue must also be considered. There is no choice but to actively adopt an appropriate policy. The present study is designed to identify the dimensions and components of biotechnology policy development with an emphasis on the social dimension within the "Ministry of Agriculture Jihad. Methodology: The study is applied in its objective, developmental in its nature, and uses a documentary-survey method. The research population consists of 450 mid-level and senior staff with at least a bachelor's degree in the "Ministry of Culture of Agriculture Jihad," with a sample size of 207 estimated using Cochran's formula. The sampling method is convenience sampling. The data collection tool is a researcher-made questionnaire. Data analysis was performed using SPSS and LISREL software; descriptive and demographic statistics were calculated using the Kolmogorov-Smirnov test for normality, and the structural equation modeling (SEM) method and factor analysis were used for modeling the research variables. Results and Discussion: Based on the research findings and data analysis, four dimensions—policy formulation, societal needs, societal characteristics, and governing principles—were identified as effective dimensions in biotechnology policy development with an emphasis on the social dimension in the "Ministry of Agriculture Jihad," each of which includes specific components. Conclusion: The findings can serve as a practical guide for policymakers in the "Ministry of Agriculture Jihad" and other biotechnology-related institutions to develop more effective and sustainable policies.
منابع
احمدیان، عباسعلی، سیدسپهر، قاضی‌نوری، فاطمه، ثقفی، سیدسروش، قاضی‌نوری، (1396)، ارزیابی آینده مسیرهای نوآوری زیست‌فناوری براساس همگرایی آن با سایر فناوری‌ها، زیست‌فناوری، دوره 9، شماره 1.
اله‌ياري‌فرد، نجف، (1392)، بررسی دیدگاه‌هاي اسلامی (شیعه) درباره‌ي مصرف محصولات تراریخته، مجله ايراني اخلاق و تاريخ پزشكي، دوره‌ي ششم، شماره‌ي ١، صفحه 74-83
بیرجندی، وحیده، حسینی، سید‌محمود، چیذری، محمد، ملک محمدی، ایرج، (1397)، تحليل عاملی عوامل مؤثر بر ترويج و توسعه تجاری‌سازی فناوری‌زيستی کشاورزی از ديدگاه محققان مراکز تحقيقات کشاورزی، فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال یازدهم، شماره 3، پیاپی 43، صفحه 1-10.
پورعزت، علی اصغر، دیلم‌صالحی، مهدی، امیری، مجتبی، قاسمی‌ششده، محمد، (1399)، مختصات خط‌مشی بودجه‌ای مناسب برای توسعه زیست‌فناوری در کشور، مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 49، صفحه 1-37.
حبیب‌زاده، علیرضا، راشد، سیامک، (1396)، کاربرد بیوتکنولوژی در کشاورزی، کنفرانس کاربرد فناوری‌های نوین در کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز.
خردمندنیا، علی، (1394)، زیست‌فناوری از دیدگاه سیاست‌ها، قوانین و مقررات، مطالعات ارتباطات و فناوری‌های نوین.
ستاری راد، امیر، زمانی، لیلا، امیدی نیا، اسکندر، (1399)، نقش زیست‌فناوری در دستیابی به اهداف توسعه پایدار، هفتمین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم کشاورزی و منابع طبیعی ایران.
شجاعیان، علی، علیزاده، اکرم، (1397)، مروری برمهم‌ترین کاربردهای زیست‌فناوری و مباحث اخلاقی پیرامون آن، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره: 20، شماره: 1، صفحات: 79-88.
علیزاده ، مهدی، (1390)، نقد و بررسي اصول حاكم بر اخلاق زیست‌فناوری معاصر، فصلنامه اخلاق زيستی، سال اول، شماره دوم.
محمدی، نسرین، رضایی، خلیل، دشتی، محمد، (1398)، بررسی وضعیت پذیرش عمومی بیوتکنولوژی در ایران، اولین همایش بین‌المللی زیست‌فناوری و توسعه جهانی.
References (in English)
Abuin-Penas, Javier, Babiak, Katherine, Martinez- Patino, Martínez-Patiño, (2020), Athlete’s philanthropy and social responsibility communication on social media during COVID-19. Journal of Human Sport and Exercise, in press.
Alkaraz, Peter, Carey, Li., Liu, Wen, (2019). Voluntary corporate social responsibility reporting and financial statement auditing in China, Journal of Contemporary Accounting & Economics, 13(3), Pages 244-262.
Amin, Latifah, Sujak, Siti, Ramlee, Nur, Samian, Abdul, (2021), Educating the Ummah by introducing Islamic bioethics in genetics and modern biotechnology, Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, Pages 3399–3403.
ANSARI, ABDUL HASEEB, JAMAL, PARVEEN, (2021), Ethical and Islamic Perspectives of Biotechnology Research and Human Consumption of Genetically Modified Organisms, VOL.40 NO. 2, Pages 245-282.
Anas, Norazmi, Alwi, Engku, Razali, Hudzari, Nilawati, Roose, (2018), Modern Biotechnology: The Importance of Bioethics from Islamic Perspectives, Asian Journal of Humanities and Social Sciences, Volume 1, Issue 2, page28-32.
Hasim, Nur Asmadayana, Amin, Latifah, Mahadi, Zurina, Yusof, (2020), The Integration and Harmonisation of Secular and Islamic Ethical Principles in Formulating Acceptable Ethical Guidelines for Modern Biotechnology in Malaysia, Science and Engineering Ethics volume 26, pages1797–1825.