تحلیل و گاهنگاری نسبی سنگ‌نگاره‌های نویافته زاگرس مرکزی (مطالعه موردی: دورود)
محورهای موضوعی : باستانشناسیصحرا ساکی 1 * , سعید رحیمی 2 , رضا رضالو 3
1 -
2 - دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
3 - هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
کلید واژه: سنگ‌نگاره, نویافته, زاگرس مرکزی, دورود, هنر صخره¬ای, نقوش حیوانی,
چکیده مقاله :
انسان‌ها در به تصویردرآوردن زندگی و فعالیتهای روزمره، باورها و اعتقادات خود نقوشی را بر روی دیوارغارها و صخره‌ها به تصویر درآورده‌اند. سنگ‌نگاره‌ها مهمترین شواهدی هستند که ما در مطالعه سبک زندگی، ریشه‌های هنری و فرهنگی انسان‌ها در دست داریم. هدف این پژوهش برمبنای شناسایی و تحلیل سنگ نگاره‌های نویافته استان لرستان شهرستان دورود، مطالعه تطبیقی با دیگرسنگ نگاره‌های یافته شده در زاگرس مرکزی، نمادشناسی و گاهنگاری نسبی نقوش می‌باشد. یافته‌های پژوهش از طریق بررسیهای میدانی، شناسایی و مستندنگاری شده‌اند. سپس تمامی نقوش طراحی قرار گرفته و با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای به تحلیل و تطبیق نقوش و گاهنگاری نسبی محوطه‌های نویافته پرداخته شده است. سنگ‌نگاره‌های نویافته شهرستان دورود در چهار روستای چوبدر، شرشر، زاغه و سرنجه شناسایی شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد این نقوش در ادوار مختلف پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی ایجاد شده و قابل مقایسه با سنگ‌نگاره‌های زاگرس مرکزی (بروجرد لرستان، گلپایگان اصفهان، کوهدشت لرستان) هستند. نقوش به ترتیب فراوانی اجرا به ترتیب شامل نقش بزکوهی، نقوش انسانی، اسب، شتر و ابزارآلات می‌باشند. نگاره‌ها به صورت ساده، استرلیزه و نیم‌رخ و شاخ‌های سه‌بعدی ایجاد شده‌اند. با توجه به بررسیهای انجام شده، نگاره‌های یافته شده درسه سایت چوبدر،زاغه و سرنجه با تکنیک کوبشی و درروستای شرشر به صورت سایشی خلق شده‌اند و ابزارهای که در ایجاد این نگاره‌ها به کار برده شده فلزی وسنگی بوده‌اند.
Humans have depicted their lives, daily activities, beliefs, and traditions through carvings on cave walls and rock surfaces. Petroglyphs serve as the most significant evidence for studying the lifestyle, artistic roots, and cultural heritage of ancient peoples. This research aims to identify and analyze newly discovered petroglyphs in Dorud County, Lorestan Province, while conducting a comparative study with other rock art sites in the Central Zagros region. The study focuses on motif symbolism and relative chronology. Field surveys were conducted to document the petroglyphs, followed by detailed tracings and comparative analysis using library-based research. The newly discovered petroglyphs in Dorud County are located across four villages: Chubdar, Shersher, Zāgheh, and Sarangeh. The findings indicate that these motifs were created during various periods, including prehistoric, historic, and Islamic eras, and show similarities with other Central Zagros petroglyphs (e.g., Borujerd and Kuhdasht in Lorestan, Golpayegan in Isfahan). The most frequent motifs include ibexes, followed by human figures, horses, camels, and tools. The carvings are executed in simple, stylized, and profile forms, with some ibex horns depicted three-dimensionally. The petroglyphs in Chubdar, Zāgheh, and Sarangeh were created using a pecking technique, while those in Shersher were made through abrasion. The tools used for these carvings were likely made of metal and stone.
.