مقايسه تزئينات بناي مسجد كبود تبريز و رصدخانه مراغه
محورهای موضوعی : باستان شناسیزهره صاحبقرانی 1 , رضا رضالو 2
1 - كارشناسي ارشد باستان‌شناسي، گرايش دوران اسلامي، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ایران.
2 - استاد گروه باستان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
کلید واژه: تزئينات بنا, رصدخانه مراغه, شيوة آذري, مسجد كبود, معماري ايلخاني.,
چکیده مقاله :
هنرمندان و معماران در جوامع كوچكتر با امكانات و شيوه‌هاي محلي در شرايط مختلف اقدام به ساختن ابنيه مذهبي و غيرمذهبي مي‌كردند چون هر منطقه ذوق و سليقه بخصوص در معماري داشت سبكها و اسلوبهاي ويژه‌اي به وجود آمد به طور كلي از نظر مصالح ساختماني و شكل بناهاي كه نقاط مختلف آذربايجان ساخته شده‌اند شباهتي وجود دارد كه در بناهاي نقاط ديگر ايران كمتر ديده مي‌شود اين مقاله درصدد پاسخگويي به اين سوالات است كه اولاً تزئينات بناي مسجد كبود تبريز در رصدخانه مراغه چه شباهت‌هايي با هم دارند و ثانياً افتراق اين بنا در تزئينات كدامند؟ تزئینات کاشی کاری مسجد کبود صرفاً به رنگ لاجوردی و عمدتاً با قطعات شش ضلعی کار شده است. تزئینات کاشی کاری رصد خانه مراغه دو رنگ فیروزه ای و قهوه ای سوخته در بیش از شانزده نوع تراش یافته اند. روش پژوهش توصيفي و تحليلي با بررسي اسناد كتابخانه‌اي و مطالعات ميداني انجام گرفته است. يافته‌هاي نشان داده كه هر دو بنا در تزئينات از کاشی بهره جسته‌اند اما در تزئينات مسجد كبود بيشتر از كاشي‌هاي معرق استفاده شده و در رصدخانه مراغة عمدتاً تزئيات معقلي.
Artists and architects in smaller communities built religious and non-religious buildings with local facilities and methods in different conditions, because each region had a special taste and taste in architecture, special styles and styles emerged, generally in terms of building materials and the shape of buildings that They were built in different parts of Azerbaijan. There is a similarity that is less seen in the buildings of other parts of Iran. This article tries to answer these questions: firstly, what are the similarities between the decorations of the Blue Mosque of Tabriz in Maragheh Observatory, and secondly, what are the differences between this building in the decorations? The tiling decoration of the Blue Mosque is made only in azure color and mainly with hexagonal pieces. Maragheh observatory tile decorations in two colors, turquoise and burnt brown, are cut in more than sixteen types. Descriptive and analytical research method has been carried out by examining library documents and field studies. Findings have shown that both buildings used tiles in their decorations, but in the decorations of the Blue Mosque, more than the mosaic tiles were used, and in the Maragha observatory, mostly Moqli decorations.
آيسا احساني، پريسا دراج، (1392)، تزئينات در معماري مسجد كبود تبريز. تزیینات درمعماری مسجد کبود تبریز، سومین همایش ملی معماری داخلی و دکوراسیون، اصفهان.
پوپ آرتور، آپهام، (1363)، معماري ايراني، ترجمه مهندس رضا بصيري، چاپ اول، تهران: ميرگوتنبرگ.
ترابي طباطبايي، سيدجمال، (1379)، مسجد كبود، تبريز، مسجد كبود فيروزه اسلام، تبریز: مهدآزادي.
رسولي، هوشنگ، (1384)، تاريخچه و شيوه‌هاي معماري در ايران، چاپ اول، تهران: پشوتن.
رضا دين‌پرور، نسرين دين‌پرور، مينا ملكي توانا، (1400)، بررسی معماری مساجد در دوره‌ی اسلام و بعد از اسلام (نمونه مورد مطالعه مسجد کبود تبریز)، ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا.
سرافراز، عزتي، (1376)، ابزارآلات رصدخانه مراغه، تهران: سازمان ميراث فرهنگي كشور.
صاحبقراني ،زهره، (1390)، گونه‌شناسي كاشي دورة ايلخاني، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، دوران اسلامي، دانشگاه آزاد ابهر.
كامبيز، حاجي قاسمي، (1383)، گنج‌نامه فرهنگ آثار معماري اسلامي ايران، مركز اسناد و تحقيقات دانشكده معماري و شهرسازي، تهران: روزنه.
كريستي ويلسون، (1317)، تاريخ صنايع ايران، ترجمه عبدالله فريار، تهران: فرهنگسرا.
مرواريد، يونس، (1372)، مراغه (افرازه رود)، چاپ دوم، تهران: اوحدي.
نصرت‌اله، مشكوتي، (1349)، بناهاي تاريخي و اماكن باستاني ايران، اولين نشريه سازمان ملي حفاظت آثار باستاني ايران.
همتي ارقون ، توحيد، (1395)، سيرتحول و تطور كاشي و كاشي‌كاري در معماري اسلامي مراغه.
ورجاوند، پرويز ،(1366)، كاوش‌هاي رصدخانه مراغه، تهران: اميركبير.