گونه‌شناسی سرپیکانهای موجود در گنجینه تخت جمشید
محورهای موضوعی : باستان شناسی
1 - کارشناس ارشد مرمت، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
کلید واژه: سرپیکان, دورۀ هخامنشی, موزه تخت‌جمشید, خزانه, گونه شناسی ,
چکیده مقاله :
امپراتوری هخامنشی در زمان کوروش بنیان نهاده شد و در زمان داریوش و خشایارشا به اوج شکوه و وسعت خود می‌رسد. تخت‌جمشید معرف یکی از مهمترین پایتخت‌های هخامنشیان است که به دستور داریوش اول ساخته شد و سپس در زمان خشایارشا ساخت این بنای باشکوه ادامه می‌یابد. در طی کاوش‌های صورت گرفته در این محوطه توسط هرتسفلد و اشمیت درطی سالهای ۱۳۱۰تا ۱۳۱۴یافته‌های باستان شناسی بسیاری من جمله سرپیکانهای متعددی یافت شده است. لیکن با وجود مطالعه دفاتر ثبت قبل انقلاب و بعد از آن در گنجیه موزه تخت‌جمشید هیچ گونه اثری از ثبت این سرپیکان‌ها مشاهده نشد. لذا مسئله این پژوهش عدم مستند نگاری سرپیکانهای موجود در گنجینه موزه تخت‌جمشید می‌باشد. از این رو به مطالعه تعداد ۲۱۴ عدد از سرپیکانهای مذکور با هدف گونه‌شناسی و طبقهبندی انواع مختلف این جنگ افزارها انجام گرفت. بر‌اساس مطالعات انجام شده می‌توان سرپیکانهای موجود در گنجینۀ موزۀ تخت‌جمشید را به دو گروه عمده سه پره و دو پره طبقهبندی نمود و این دو گروه خود به دو زیرشاخه سرپیکانهای لوله‌دار و ساقه‌دار تقسیم می‌شوند. نتایج نشان می‌دهد از میان این سرپیکان‌ها، گروه اول یعنی سرپیکانهای سه پره با لوله کوتاه رایج ترین نوع سرپیکانهای موجود در گنجینه موزه تخت‌جمشید هستند.
The Achaemenid Empire was founded during the time of Cyrus and reached its peak of glory and size during the time of Darius and Xerxes. Takht Jamshid represents one of the most important capitals of the Achaemenid period, which was built by the order of Darius I, and then the construction of this magnificent building continued during the time of Xerxes. During the excavations carried out in this area by Herzfeld and Schmidt during the years 1310 to 1314, many archeological findings were found, including numerous arrowheads. However, despite the study of the registers before and after the revolution, no records of these arrowheads were found in the treasury of Takht Jamshid Museum. Therefore, the problem of this research is the lack of documentation of the arrowheads in the treasure of Takht Jamshid Museum. Therefore, a study of 214 of the mentioned arrowheads was done with the aim of typology and classification of different types of these weapons. Based on the studies done, the arrowheads in the Takht Jamshid Museum can be classified into two main groups, three-bladed and two-bladed, and these two groups are divided into two sub-branches of tubular and stemmed arrowheads. The results show that among these arrowheads, the first group, three-bladed arrowheads with a short barrel, are the most common type of arrowheads in the Takht Jamshid Museum's treasure.
1- اشمیت، اریش(1342)." تخت‌جمشید (بناها، نقشها، نبشته‌ها)". ترجمه عبداله فریار. انتشارات فرانکلین، امیرکبیر.
2- استروناخ، دیوید( 1379)." پاسارگاد"، ترجمه حمید خطیب شهیدی. تهران: نشر میراث فرهنگی.
3- بریان، پیر (1392)." امپراتوری هخامنشیان(ازکوروش تا اسکندر)". جلد اول، ترجمه مهدی سمسار. تهران: انتشارات علمی.
4- بریان، پیر(1381)." امپراتوری هخامنشیان". ترجمه مهدی سمسار. تهران: انتشارات علمی.
5- پورداود، ابراهیم( 1357)." زین ابزار". به اهتمام عبدالکریم جربزه دار، تهران: انتشارات اساطیر.
6- تجویدی، اکبر( 1355)."دانستنیهای نوین درباره هنر باستان شناسی عصر هخامنشی".تهران: انتشارات اداره کل نگارش فرهنگ و هنر.
7- هد، دانکل(1391). "ارتش ایران". ترجمه: محمد آقاجری، انتشارات ققنوس.
8- شاپورشهبازی، علیرضا(1389)." راهنمای مستند تخت‌جمشید". بنیاد پژوهشی پارسه، پاسارگاد، انتشارات سفیران.
9- شریعت زاده، علی اصغر(1388). "سخنان شاهان تخت جمشید". موسسه فرهنگی انتشارات پازینه
10- عطایی، محمد‌تقی(1383). "معرفی سفال هخامنشی حوزه فارس". بررسی روشمند و طبقه بندی شده باروی تخت جمشید. پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
11- مرتضوی، مهد(1375). "سیرتحول سلاح های دوران تاریخی ار ابتدای دوره هخامنشیان تا پایان دوره ساسانی". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
12- راوندی، مرتضی(1387)."تاریخ اجتماعی ایران"، جلداول، تهران: نشر نگاه.
13- مدود سکایا، ایانا( 1383)." ایران در عصر آهن1". ترجمه علی اکبر وحدتی. تهران: انتشارات پژوهشکده باستان شناسی.
14-رفیعی، بابک(1398). "پیشنهادی برای آغاز عصر آهن در نیمه غربی فلات ایران از دیدگاه مطالعات باستان شناسی ایلام". مجموعه مقالات همایش بین المللی عصر آهن در غرب ایران و مناطق همجوار، ج 1 شماره صفحه455-438 .
15- فرشاد، مهدی (1355). "بررسی مهندسی کمانهای باستانی ایران"، مجله بررسی‌های تاریخی، سال یازدهم، شماره3. صفحه99-109.
16. B.W. Kooi., 1983, On the Mechanics of the Bow and Arrow, Groningen, The Netherlands.
17. Delrue, P., 2007, "Trilobite Arrowhead at ed-Dur (U.A.E), Emirate of Umm al-Qaiwain", Arabian Archaeology and Epigraphy 18: 239-250.
18. de Mecquenem, R.1934, Fouilles de Suse 1929-1933,MDP XX,178-237
19. Muscarella, O.W., 1988, Bronze and Iron, the Metropolitan Museum of Art New York: The Metropolitan Museum of Art.
20. Schmidt, E., 1953, Persepolis: Structures, Reliefs, Inscriptions, Vol.1. Chicago: The University of Chicago Press.
21. Schmidt, F., 1939,Tresury of prsepolis.,1939, the university of Chicago Press Chicago, Illinois
22. Miyazaki, Takeshi., Keita Mukaiyama., Yuta Komori., Kyouhei Okawa., Satoshi Taguchi., and Hiroki Sugiura., 2013," Aerodynamic properties of an archery arrow", Sports Engineering 16:43-54
23. Malloy, A., 1993. Ancient and Medieval Art and Antiquities XXIV: Weapons. South Salem, New york.
24. URL1: www.Metmuseum.org/art/collhon (2019 July 1 , Monday)
25. URL2: www.meta-synthesis.com
26. URL3: WWW. images-na.ssl-images-amazon.com