شمایل نگاری نقوش گیاهی در هنر ایران باستان بر اساس نقوش مهرها و مسکوکات
محورهای موضوعی : باستان شناسیمنا منتظری هدشی 1 , بیتا سودایی 2 , حسین علیزاده 3 , حسن درخشی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران
2 - گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین- پیشوا، ایران
3 - گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران
4 - گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
کلید واژه: مهر, ایران باستان, شمایل نگاری, مسکوکات, نقوش گیاهی,
چکیده مقاله :
بررسی متون مذهبی نشان دهنده روایات و اساطیری است که نقش پر رنگی در شکل‌گیری فرهنگ تصویری جوامع دارند؛ که به شکل نماد در آثار هنری به نمایش گذاشته شده و منجر به انتقال پیام از طریق تصویر گردیده است. بدینگونه بررسی تصاویر نمادین در آثار هنری منجربه شناخت ایدئولوژی حاکم بر جوامع میشود. یکی از تصاویر نمادین در هنر ایران باستان استفاده از نقشمایه های گیاهی است. هدف این پژوهش شناسایی، بازخوانی و تفسیر نگاره های گیاهی جهت شناسایی جایگاه آنها در باورهای مذهبی، اساطیری و تداوم و پیوستگی آنان در دوران ایران باستان است. این پژوهش کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای - میدانی انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل هشتاد مهر هخامنشی، دویست و پنجاه سکه اشکانی و ششصد و نود سکه ساسانی است که با تاکید بر نقوش گیاهی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد بین نگاره های گیاهی بکار رفته در مهرها و مسکوکات ایران باستان با باورهای مذهبی و اسطوره های ایرانی پیوستگی قابل ملاحظه ای مشاهده میشود. نگاره های "نخل، رزت، زنبق، انار، بلوط و انگور " از نقوش پرتکرار هستند که در متون مذهبی زرتشتی به آنها پرداخته شده که نشان میدهد این نقوش از دیرباز مقدس بوده و در هنر کاربرد مذهبی داشته اند.
The examination of religious texts is based on traditions and myths that play a significant role in the formation of visual culture of societies؛ The culture that is displayed in the form of symbols in works of art has led to the transmission of the message through the image. By examining symbolic images, one can understand the ideology that governs societies. One of the symbolic images in ancient iranian art is the role of plants. The purpose of this research is to identify,interrogate and interpret plant paintings in order to identify their place in religious and mythological beliefs and their continuity and in the historical period of ancient iran. This qualitative research was done with descriptive-analytical approach and library-field method. The statistical population studied includes eighty seals of achaemenid period,two hundred and fifty parthian coins and six hundred and ninety sasanian coins, which were investigated with an emphasis on plant motifs.The statistical population studied includes eighty seals of achaemenid period,two hundred and fifty parthian coins and six hundred and ninety sasanian coins, which were investigated with an emphasis on plant motifs. The results show that there is a significant connection between plant motifs used in the seals and coins of ancient iran and the religious beliefs and myths of iranians. Palm,rosette,lily,pomegranate,oak and grape motifs are repeated motifs that are also discussed in avesta and bandhashen religious text.
_||_