اجرای قطعنامه های الزام آور شورای امنیت، با تاکید بر قطعنامه شماره 2231(برجام)

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

مجتبی نظیف ¹ , علیرضا ظاهری ²

1 - استادیار گروه حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق، واحد تهران جنوب، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکز، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/10/19 تاریخ پذیرش : 1402/03/16 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: برجام, شورای امنیت, قطعنامه 2231, قطعنامه‌های الزام‌آور, نهادهای قضائی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: شورای امنیت با ساختار سیاسی و قدرتمند خود، از ارکان اصلی ملل متحد در جهت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی می‌باشد. این شورا در راستای ایفای وظایف خود تصمیماتی اتخاذ می‌نماید؛ در بین تصمیمات مختلف این رکن، قطعنامه‌های الزام‌آور جایگاه ویژه‌ای دارند. قطعنامه 2231 یکی از این نوع قطعنامه‌ها است که متعاقب انعقاد برجام صادر شده و به نحوی با این موافقتنامه بین‌المللی مرتبط گشته است. آمریکا در مورخ 8 می 2018 از توافقنامه برجام خارج شد. در این مقاله، موضوع خروج آمریکا از برجام بواسطه ارتباط آن با قطعنامه 2231 شورای امنیت مورد بررسی قرار گرفته شده است تا مشخص شود آیا اقدام آمریکا در خروج از برجام به منزله نقض قطعنامه مذکور توسط آمریکا است یا خیر و در فرض مثبت بودن آن، آیا می‌توان تدابیری را علیه آمریکا در شورای امنیت و یا دیوان بین‌المللی دادگستری به عمل آورد یا خیر. بنظر می‌رسد اجرای قطعنامه‌های الزام‌آور تابع فضای متأثر از قدرت می‌باشد.روش: پژوهش حاضر به روش تحلیلی صورت گرفته است.یافته‌ها و نتایج: بررسی رویه شورای امنیت مشخص می‌نماید که فضای حاکم براجرای قطعنامه‌های فصل هفتمی بسیار سیاست‌زده و متأثر از جو بین‌المللی حاکم است. تجربه نشان داده است در مواردیکه قطعنامه الزام‌آوری در تعارض با منافع یک عضو دائم شورای امنیت باشد، اجرای آن توسط ارکان ملل متحد، بسیار غیرمحتمل بنظر می‌رسد. قطعنامه 2231 که در راستای برجام صادر شد نیز پس از صدور و به تبعیت از این رویه، در مقام اجرا و ایجاد التزام علیه اعضاء دائم شورای امنیت، بسیار ضعیف بنظر می‌رسد.

چکیده انگلیسی:

Field and Aims: The Security Council, with its political and powerful structure, is one of the pillars of creating and maintaining international order in the current environment. Among the various decisions of this organ, binding resolutions have a special place. Achieving to/ issuing against a chapter seven resolutions is a very powerful motivation among the actors of the international community. But in the final analysis, the way the resolution is implemented in the structure of the international community and the United Nations itself is more important.Method: The present research was conducted using an analytical method.Finding and Conclusion: By examining the practice of the United Nations and especially the practice of the Security Council, it is clear that the implementation of the resolutions of the seventh chapter is highly politicized and affected by the prevailing international atmosphere. Regardless of the impressive impact of these resolutions, experience has shown that in cases where the binding resolution is in conflict with the interests of a permanent member of the Security Council, even assuming the adoption of such a resolution, its implementation by the UN organs seems very unlikel. Resolution 2231, due to the change in the international atmosphere after its adoption, has not been immune from this scourge, and regardless of its binding structure, it seems very weak in the nature of its power to impose obligations and compulsions against the permanent members of the Security Council.

منابع و مأخذ:

-زرنشان، شهرام. (1392). شکل‌گیری و شناسایی حقوق بین‌الملل عرفی. انتشارات گنج دانش.

-سادات میدانی، سیدحسین (1387). صلاحیت قانونگذاری شورای امنیت. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

-شریف، محمد. (1382). بررسی دکترین نامحدود بودن صلاحیت شورای امنیت. انتشارات اطلاعات.

-صالحی، اکرم؛ دهشیری، محمدرضا و حاجی مینه، رحمت. (1398). ماهیت حقوقی- سیاسی خروج آمریکا از برجام. فصلنامه راهبرد سیاسی، 3(9)، 154-133.

-صبور، مسعود و زمانی، سید قاسم. (1399).  قطعنامه 2231 شورای امنیت و خروج آمریکا از برجام: از شان نزول ماده 103 منشور ملل متحد تا نزولشان آن. پژوهش‌های حقوقی، 19(44)، 36-7.

-فلسفی، هدایت الله. (1369). شورای امنیت و صلح جهانی. تحقیقات حقوقی، (8)، 104-35.

-ملاکریمی، امید؛ جلالی، محمود؛ رئیسی، لیلا. (1396). تحلیل حقوقی « قطعنامه 2231 شورای امنیت» و بررسی رابطه آن با «برجام». مطالعات حقوق عمومی، 47(4)، 1021-995.

-موسی زاده، رضا و کوهی، ابراهیم. (1389). حقوق سازمان‌های بین‌المللی: شورای امنیت. بنیاد حقوقی میزان.

-نظیف، مجتبی و ظاهری، علیرضا. (1397). نسل جدید موافقت‌نامه‌های بین‌المللی: برجام. پژوهش حقوق عمومی، 19(58)، 192-165.

 

• Attila Tanzi, Problems of Enforcement of Decisions of the International Court of Justice and the Law of the Unites Nations, European Journal of International Law, 1995, 539-572.


• Boon Kristen E., (2014). Terminating Security Council Sanctions, International Peace Institute.


• Couzigou Irene, enforcement of UN Security Council resolutions and of International Court of Justice judgments: the unreliability of political enforcement mechanisms, in The enforcement of EU law and values, Oxford University Press, 2017, also available at: SSRN-id2868135, 12/30/2018.


• Gowlland-Debbas Vera, (2004). National implementation of United Nations sanctions, Martinus Nijhoff.


• Janis P. Bianchi, Security Council Resolutions in United States Courts, Indiana Law Journal: Vol. 50: Issue. 1.

http://ssrn.com/abstract=1545067

• Przetacznik Franciszek, (1983). Protection of Officials of Foreign States according to International Law, Matinus Nijhoff Publishers.


• Schulte c., (2004). Compliance with decisions of the International Court of Justice, Oxford University Press.


• Talmon Stefan, Security Council Treaty Action, 62 Revue Hellénique de Droit International, 2009, 65-116.