تصویرآفرینی با «برنو» در بومی‌سروده‌های بختیاری

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

عنایت اله محمودی ¹ , فرهاد براتی ^{2 *}

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی، کازرون، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی،کازرون،ایران.

تاریخ دریافت : 1403/01/21 تاریخ پذیرش : 1403/06/07 تاریخ انتشار : 1403/06/08

کلید واژه: تصویرآفرینی, بومی‌سروده, بختیاری, جنگ‌افزار, برنو, زیبایی‌شناسی.,

چکیده مقاله :

تصویرآفرینی، اساس شعر است و عاطفی‌ترین نوع تصویر، تصویری است که از محیط پیرامونی و تجربه‌شدۀ شاعر برگرفته باشد. برای بومی‌سرایان بختیاری که ظرفیت‌های جغرافیایی و طبیعی بکر، سبک زندگی عشیره‌ای و عناصر و نشانه‌های ایلی متنوعی را در اختیار داشته‌اند، زمینۀ تصویرآفرینی‌های هنری با عناصر زیست‌بوم، بیش از دیگران فراهم بوده‌است. آن‌ها از این امکانات بلاغی بدیع، غافل نمانده و با کاربست تخیّلی هر آنچه رنگ اقلیمی دارد، بر غنای تصویریِ شعرشان افزوده‌اند. یکی از این عناصر پیرامونی و تصویر‌ساز در شعر بختیاری، رزم‌افزارهایی است که نیازِ ناگزیرِ هر ایلیاتی است و در این میان، «برنو» پرقدر است و در صدر قرار دارد. آگاهی شاعران ایلیاتی از کارکرد این ابزار و محبوبیت آن در جامعۀ ایلی سبب شده تا با ذهن نازک‌اندیش خویش، تصاویر هنری زیبایی خلق کنند که عموماً بدیع، نو، برانگیزاننده و شگفت‌آور باشند. در این پژوهش، شگردهای بلاغی تصویرآفرینی با برنو در شعر کلاسیک بختیاری بررسی شده‌است. شیوۀ پژوهش، توصیفی – تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای است. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین تصویرآفرینی با برنو در شعر بختیاری در ساختار هنرسازۀ تشبیه صورت گرفته و انسان‌انگاری به دلیل ذهنیت طبیعت‌گرا و جاندارپندار شاعران بختیاری در جایگاه دوم قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

Imagery is the foundation of poetry, and the most emotional type of imagery is that which is derived from the poet's surrounding environment and experienced reality. For Bakhtiari local poets, who have had access to pristine geographical and natural capacities, a tribal lifestyle, and diverse tribal elements and components, the ground for artistic imagery creation with elements of the ecosystem has been more readily available than for others. They have not been oblivious to these novel rhetorical possibilities and have enriched the imagery of their poetry by imaginatively employing everything that has a regional flav.

One of the peripheral and image-making elements in Bakhtiari poetry is weaponry, an indispensable necessity for any nomadic tribe Among these, the "Berno" rifle holds significant power and occupies a prominent position. The nomadic poets' awareness of the Berno's function and its popularity within the tribal community has led them, with their sensitive minds, to create beautiful artistic images that are generally original, novel, evocative, and astonishing. This research examines the rhetorical techniques of image creation using the Berno rifle in classical Bakhtiari poetry. The research method is descriptive-analytical and based on library resources. The research results indicate that the most frequent image creation with the Berno in Bakhtiari poetry occurs within the artistic structure of simile, and personification ranks second due to the nature-oriented and animistic mindset of Bakhtiari poets.

منابع و مأخذ:

آسترکی، غلامعلی (1394). چویلِ دم برف. قم : میراث ماندگار.
آسترکی، غلامعلی(1390). تُرنه طلا. قم: منشور وحی.
اکرمی، میر جلیل، و واحد‌پور، مجید(1396). تحلیل کارکردهای ابداعی ابزارآلات جنگی از منظر تصویرسازی در غزلیات شمس با نگاهی به پیشینۀ کارکرد این عناصر در غزل فارسی (مطالعۀ موردی تیر و کمان). سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 10(3)، 297-315.
الهامی، شراره، و ولی‌زاده، سوسن(1400). کاربرد صورخیال در استفاده از رزم‌افزار‌ها در اشعار پایداری قیصر امین‌پور، علی‌رضا قزوه و عبدالجبار کاکایی. همایش بین‌المللی زبان و ادبیات، تاریخ و تمدن،جرجیا تفلیس، دورۀ 6، 1-19.
براهنی، رضا(1371). طلا در مس.ج2. تهران: مؤلف.
بهرامی کهیش، علی(1399). اخومت که اگومت. تهران: فصل پنجم.
بهمن‌بیگی، محمد(1384). بخارای من ایل من. شیراز: تخت‌جمشید.
پورنامداریان، تقی(1381). سفر در مه. تهران: نگاه.
تشکری بافقی، محمدحسین، غفوری مهدی‌آباد، فاطمه، و یوسفی پور‌کرمانی، پوران (1400). بررسی مقایسه‌ای تصویرآفرینی با جنگ‌ابزارها در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی و مثنوی وصف آلات جنگ میرزا محمدطاهر وحید قزوینی. زیبایی‌شناسی ادبی، 12(50)، 71-102.
چراغی، فریده (1402). دار بنگشتوو. تهران: مهر و دل.
داوود‌آبادی، علی(1388). تأثیر عنصر سپاهی و لشکری و ابزار‌آلات جنگی در تصاویر شعری بر اساس اشعار(فرخی سیستانی، منوچهری، ناصر‌خسرو و خاقانی). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.
داوودی حموله، سَریا(1395). بافتار و ساختار ادبیات قوم بختیاری. تهران: اریترین.
دیگار، ژان پیر(1369). فنون کوچ‌نشینان بختیاری. ترجمۀ اصغر کریمی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
رادویانی، محمد بن عمر(1362). ترجمان البلاغه. به اهتمام، تصحیح، حواشی و توضیحات احمد آتش. تهران: اساطیر.
شرافی زاده، زینب(1398) پل بریده. تهران: سارات.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس(1387). بیان: ویراست سوم. تهران: میترا.
شمیسا، سیروس(1390). نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا.
صفوی، کوروش(1382). پژوهشی دربارۀ باهم‌آیی واژگانی در زبان فارسی. متن‌پژوهی ادبی، 6 (18)، 1-13. doi: 10.22054/ltr.2004.6254
طایی سمیرمی، حاتم، تجلی‌زاده اردکانی، اطهر، و علیزاده، علی(1399). نوستالوژی دوران حماسی در شعر بختیاری. ادبیات و زبان‌های محلی ایران،6(3)، 111-129.doi: 10.30495/irll.2020.677878
طهماسبی گندمکاری، اقبال(1401). سوز و سیر. بندرعباس: سلسله باران. فتوحی، محمود(1395). بلاغت تصویر. تهران: سخن. فرخ‌وند، مجید(1398). مشقای بی‌دُنگی. اهواز: خوزان. قنبری مرداسی، محمد(1395). صحوِ مو به تیگِ تو. اهواز: الیما. کریمی نورالدین‌وند، روح الله، رضایی، حمید، و درودگریان، فرهاد(1399). تحلیل محتوایی اشعار صیادی در فرهنگ بختیاری. ادبیات و فرهنگ عامه،8(31)،157-182.dor:20.1001.1.234544466.1399.8.31.10.5
کزازی، میرجلال الدین(1368). زیبایی‌شناسی سخن پارسی(1): بیان. تهران: مرکز. کوپر، مریان. سی(1397). علف( همراه با کوچ بختیاری). ترجمۀ شاهرخ باور. تهران: نامک.
محمدی، قهرمان(1394). گزیده شعر بختیاری: کتاب دوم. شهرکرد: نیوشه.
محمدی، قهرمان (1390). گزیدۀ شعر بختیاری: کتاب اول. فرخشهر: جهانبین.
مددی، ظهراب(1400). واژه‌نامۀ زبان بختیاری. تهران: سها.
ممبینی، زینب(1394). زلف و زِرنا. تهران: کیکاووس.
مؤمنی، محمد‌مهدی(1397).بررسی تطبیقی تصویرسازی جنگ‌افزارها در شاهنامه و سقط‌الزند. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه رازی کرمانشاه.
ناصری، مهرداد(1392). تش بی دی. قم: دارالکتاب جزایری.
ناصری، مهرداد(1398). خیال شرین. اهواز: الیما.
همایی، جلال الدین(1373). معانی و بیان. به کوشش ماهدخت بانو همایی. تهران: هما.
همتی، قاسم(1399). تمدار بیت. بروجن: ساحل امید.
یونگ، کارل گوستاو(1383). انسان و سمبل‌هایش. ترجمه محمود سلطانی. تهران: جامی.