ارزش اثباتی امارات در علم اصول وکارکرد آن در فقه و حقوق موضوعه

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

زهرا سادات اشرفی ¹ , هادی عظیمی گرکانی ²

1 - کارشنای ارشد الهیات گرایش فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

تاریخ دریافت : 1400/05/29 تاریخ پذیرش : 1400/07/28 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: حق, حق تقدم, اولویت, طلب ممتاز, حق سبق,

چکیده مقاله :

اماره طریق به حکم شرعی واقعی است که برای جاهل به عنوان حکم واقعی جعل شده است. به عبارت دیگر اماره چون موجب ظن است شارع آن را معتبر دانسته است؛ مانند خبر. در واقع در اصطلاح علم اصول چیزی است که یکی از موضوعات احکام شرعی را اثبات کند و در آن جهت کشف و حکایت از واقع مورد ملاحظه قرار گیرد. مانند خبر ثقه و بینه و امثال آن. بنابراین اماره شامل اصول عملیه نمی‌شود بلکه نقطه مقابل آن قرار دارد زیرا مجاری اصول عملیه در وقتی است که به امارات دسترسی نباشد وگرنه با وجود امارات و اقامه حجت بر حکم شرعی واقعی، نوبت به اصول نمی‌رسد. با توجه به اهمیت بررسی اماره از منظر فقهی حقوقی و اصول اسلامی، این تحقیق با هدف بررسی ارزش اثباتی امارات در علم اصول و کارکرد آن درفقه وحقوق موضوعه انجام پذیرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به صورت توصیفی - تحلیلی انجام پذیرفته است. ازنتایج به دست آمده از این پژوهش می توان گفت: در اصول نظریات سه گانه بر مبنای نظریاتی در باب جعل امارات می باشند و در فقه در بحث اجزاء مبنای دیدگاه های مختلف در قول به اجزاء و عدم اجزاء می باشد. در قانون مدنی اماره در زمره دلایل اثبات آمده است، ولی تفاوت عمده آن با سایر دلیل ها در این است که به طور مستقیم به واقع نمی رسد. به همین جهت، دخالت عقل در استنباط از اوضاع و احوالی که همراه با واقع است چشمگیرتر می شود، چندان که می توان گفت، آنچه دلیل به حساب می آید و به واقع می رسد، استنباط عقل از اوضاع و احوال است نه خود اوضاع و احوال.

چکیده انگلیسی:

Abstract :Presumption is the way to real religious law that is an invented real religious law for inventor. In other words, as presumption is caused mistrust, Jurisprudence considers it as valid, namely, news. In fact, methodology is one of the religious laws that proves religious laws in which unveiling of the truth is considered, such as trust and bayyene news and so on. Then, presumption does not include theology but it is contrary to theology, since theology is valid until presumption is not available or else it is unnecessary. As it is important to investigate presumption in jurisprudence and Islamic point of view, this study has conducted to investigate presumption probative value of methodology and its performance on jurisprudence and positive laws. This study was functional and analytical-descriptive. Considering the obtained results showed that : triple theories are based on theories on invented presumption and in jurisprudence it is in various views elements in considering the elements or not. In jurisprudence, presumption is classified according to proved causes, but the main difference is that it does not reach to reality directly. Then, sanity inferring in extracting the condition is considerable, then it can be said, every which is considered as causes, and reality is the sanity inferring from conditions and it is not the intended condition.Keywords : Presumption, Religious laws, Islamic laws , Islamic jurisprudence, Islamic laws, Sects.