بررسی مطالعات انجام شده در زمینه آلودگی مواد غذایی با منشاء دامی به باکتری‌های بیماری‌زا در ایران؛ بخش سوم: غذاهای دریایی

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

سید شهرام شکرفروش ^{1 *} , سید مهدی رضوی روحانی ² , گیتی کریم ³ , سید محمد مهدی کیایی ⁴ , نوردهر رکنی ⁵ , مریم عباس والی ⁶

1 - استاد دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز و عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
2 - استاد دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه و عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
3 - استاد دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
4 - استاد دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
5 - استاد دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
6 - استادیار دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهرکرد

تاریخ دریافت : 1392/01/01 تاریخ پذیرش : 1392/04/31 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: باکتری‌های بیماری‌زای با منشاء دریایی, غذاهای دریایی, آلودگی غذا,

چکیده مقاله :

این بررسی گذشته‌نگر، خلاصه ای از مطالعات آلودگی باکتریایی انواع آبزیان در ایران می باشد. مطالعات منتشر شده بیشتر در طول سال های 1378 تا1391 بوده است. باکتری های جدا شده، شامل کلستریدیوم بوتولینوم، کلستریدیوم پرفرنجنس، اشریشیا کولای، لیستریا مونوسیتوژنز، سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوکوس اورئوس و ویبریو پاراهمولیتیکوس می باشد. بررسی ها نشان می دهند تیپ E کلستریدیوم بوتولینوم شایع‌ترین تیپ کلستریدیم در ماهیان دریائی بوده و غذاهای خانگی وکارگاهی مسئول اکثر مسمومیت ها می‌باشند. حضور کلیفرم‌ها و اشریشیا در آبزیان می تواند به علت آلودگی محیط زیست باشد. حضور آنها در غذاهای دریائی فرآیند شده نیز می تواند به علت آلودگی آب ، دستکاری ماهی و آلودگی در هنگام فرآیند سازی باشد. لیستریا مونوسیتوژنز از انواع آبزیان تازه، منجمد و فرآیند شده جدا شده است. آبزیان ممکن است هنگام فرآوری به این ارگانیسم آلوده شوند. این ارگانیسم سرماگرا می‌تواند در حرارت یخچال رشد کرده و در غذاهای فرآوری شده افزایش یابد. دمای دود سرد (30-20 درجه سلسیوس) باعث از بین بردن لیستریا نمی شود. آلودگی زیاد آب و آبزیان به سالمونلا به علت عدم رعایت بهداشت محیط زیست و همچنین شرایط جغرافیائی محیط است. استفاده از کود کومپوست در مزارع پرورش آبزیان می تواند منجر به آلودگی سالمونلائی شود. جریان فاضلاب به آبگیرها و محل پرورش آبزیان نیز عامل آلودگی است. استافیلوکوکوس ارگانیسم تیپیک محل زندگی آبزیان نبوده و در هنگام فرآیندسازی یا تماس های بعدی و به صورت ثانویه وارد محصول غذائی دریایی می گردد. وجود گونه های ویبریو در نواحی ساحلی معمول است. ویبریوها خصوصاً در آب های گرم فراوان بوده و در فصل تابستان نیز در نواحی معتدل یافت می شوند. گونه های ویبریو همچنین آلوده کننده طبیعی آب های شور نواحی گرمسیری بوده و می توانند در ماهی های پرورشی در این گونه مناطق حضورداشته باشند. به طور کلی موارد شیوع ویبریوز مربوط به مصرف محصول نیم‌پز، یا محصولی است که بعد از فرآیند حرارتی آلوده شده باشد.

چکیده انگلیسی:

The current retrospective study was focused on the contamination of seafood in Iran during the years 1999 to 2012. The isolates were Clostridium botulinum, Clostridium perferingense, Escherichia coli, Listeria monocytogenes, Salmonella, Shigella, Staphylococcus aureus and Vibrio parahemolyticus. C. botulinum type E was the most prevalent type of bacteria in the fisheries products, responsible for the most cases of botulinal food poisoning. The presence of coliforms and E. coli in the seafood was due to environmental pollution. Additionally, in the processed food, the contamination of potable water and poor handling of the products are the main sources. L. monocytogenes was isolated from fresh, frozen and processed food. The microorganism is able to grow in the refrigeration condition and multiply in the processed food. The temperature of cold smoking (20-30 ºC) cannot stop growing of Listeria. High prevalence of Salmonella in water and fisheries product was mainly because of the low environmental sanitation and various geographical conditions. However, Compost fertilizer and flowing of the swages through the farms were considered as the major source of contamination. S. aureus is not a typical microorganism of the fisheries farms but may contaminate them during the processing or in-appropriate handling of the products. V. Parahemolyticus is a normal habitant organism of the pelagic area. The organism usually find in the warm water and presents in the tropical conditions. Different species of Vibrio may contaminate the salty water in the warm seasons and so contaminate the aquatics farms in these areas. In general, the prevalence of vibriosis was associated with the consumption of semi-cooked food stuff and/or the secondary contamination of the processed ones.