توبه در حقوق کیفری ایران، فقه امامیه و عامه
محورهای موضوعی : حقوق اسلامی
کیوان حیدرنژاد
1
,
علی فروتنی
2
1 - گروه‌حقوق، مرکزتسوج،دانشگاه‌آزاداسلامی،تسوج، ایران
2 - دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: فقه امامیه, توبه, مجازات, حقوق کیفری ایران, فقه عامه,
چکیده مقاله :
هدف/ سئوال اصلی: نهاد توبه به عنوان یک تاسیس حقوقی در قرآن کریم و در احادیث متعدد و از منظر فقهای اسلامی بر وجوب آن تاکید شده و امروزه به عنوان یکی از عوامل تخفیف یا سقوط مجازات مطرح می باشد.روش پژوهش: نوع تحقیق کیفی و به روش توصیفی – تحلیلی و به شکل کتابخانه ای انجام یافته است.یافته‌ها: مذاهب اسلامی به سقوط مجازات اخروی در صورت تحقق توبه اجماع داشته ولی در اسقاط مجازات دنیوی اختلاف نظرهای وجود دارد. هر چند فقهای عامّه به نسبت فقهای شیعه به موضوع توبه در کیفیت و شرایط آن توجهی ننموده اند ولی اختلافاتی در برخی متون فقهی بین فرق اربعه مشهود است. فقهای اهل سنّت، توبه محارب قبل از دستگیری را موجب سقوط مجازات می دانند اما در سایر جرائم حدی اختلاف نظرهایی وجود دارد چرا که گروهی با استناد به آیات، روایات و قیاس اولویت، توبه را موجب سقوط سایر مجازات ها به غیر از محاربه آورده اند.نتیجه‌گیری: از منظر قانون مجازات اسلامی سال 1392، توبه صرفاً سبب سقوط مجازات هایی می شود که جنبه حق الهی محض دارند و در حق الناس فاقد اثر است به همین جهت در قذف و محاربه بعد از اثبات و تسلط بر مجرم از موجبات تخفیف و سقوط مجازات نمی باشد. نوآوری قانونگذار در تفکیک جرائم تعزیری به اعتبار درجات شدت و ضعف و مجازات و پذیرش تاثیر توبه تنها در جرائم سبک نیز فاقد مبانی موجه و موازین حقوقی بوده و مخالف ضوابط شرعی و در مقام بیان است
Abstract Purpose: The institution of repentance is emphasized as a legal institution in the Holy Qur'an and in numerous hadiths and from the perspective of Islamic jurists, and it is today considered as one of the factors of mitigating or reducing punishment.Methodology: This qualitative research made use of descriptive-analytical method and was library-based.Findings: Islamic schools have agreed on the fall of the afterlife punishment in case of repentance, but there are differences of opinion regarding the fall of the worldly punishment. Although public jurists have not paid attention to the quality and conditions of repentance compared to Shia jurists, differences are evident in some jurisprudence texts between the four Arbaah differences. Sunni jurists believe that repentance before arrest is the reason for the reduction of the punishment, but there are dissimilar opinion in other extreme crimes, because some people, citing verses, traditions and analogy of priority, have considered repentance as the reason for the reduction of other punishments, except for the punishment of muharibeh.Conclusion: From the point of view of the Islamic Penal Code of 2013, repentance only causes the fall of punishments that have the aspect of pure divine right and has no effect on the rights of people; therefore, in Qazf and Muharebeh, after proving and mastering the criminal, repentance does not cause the reduction and fall of the punishment. The legislator's innovation in separating punishment crimes according to the degrees of severity and weakness and punishment and accepting the effect of repentance only in light crimes lacks justified grounds and legal balances and is against Sharia rules and in the position of expression.
_||_