فلسفه تحلیلی: 8 (8)

دسترسی آزاد مقاله

1 - باز خوانی قاعده بسیط الحقیقه در اندیشه ملاصدرا
عبدالحسن افتخاری سعادی

از میان مجموعۀ مسائل و معارف گرد آمده در فلسفۀ اسلامی، قاعدۀ بسی ط الحقیقه، قاعده ای معروف درجمع متأخرین حکماست . معرفی این قاعده به تألیفات عدیده ی حکیم ملاصدرا در تبیین و تو صیف آن برمی گردد. اما جای بررسی این نکته باقی است که آیا در میان متقدین حکما، چنین قاعد ه ای ش چکیده کامل

از میان مجموعۀ مسائل و معارف گرد آمده در فلسفۀ اسلامی، قاعدۀ بسی ط الحقیقه، قاعده ای معروف درجمع متأخرین حکماست . معرفی این قاعده به تألیفات عدیده ی حکیم ملاصدرا در تبیین و تو صیف آن برمی گردد. اما جای بررسی این نکته باقی است که آیا در میان متقدین حکما، چنین قاعد ه ای شناخته شده ویا حداقل مفاد آن مورد اعتنا و استفاده بوده است یا خیر.در این مقاله تاریخچه قاعده و مفاد آن، طریقه اثبات و نتایج و لوازم آن مورد بررسی و باز خوانی قر ارمی گیرد تا قاعده ای زیر بنا یی برای فهم بسیاری از معارف ربوبی و علوم توحیدی در صحنه فکر و محضراندیشمندان فرصت نمایشی دوباره بیابد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - فلسفه ی طبیعتِ هگل
مجید اکبری

طبیعیات بخش مهمی از اندیش ه ی فلسفی است . کوشش شده است با درآمدی کوتاه به دوران باستان،نوزایی، روشنگری و ایده باوری به فلسفه ی طبیعت هگل پرداخته شود . راه ورود به فلسف ه ی طبیعتِ هگلبازخوانی و بررسی ایده باوران بزرگ آ لمان همچون کانت، فیشته و، به ویژه، شلینگ است؛ نزدِ ه چکیده کامل

طبیعیات بخش مهمی از اندیش ه ی فلسفی است . کوشش شده است با درآمدی کوتاه به دوران باستان،نوزایی، روشنگری و ایده باوری به فلسفه ی طبیعت هگل پرداخته شود . راه ورود به فلسف ه ی طبیعتِ هگلبازخوانی و بررسی ایده باوران بزرگ آ لمان همچون کانت، فیشته و، به ویژه، شلینگ است؛ نزدِ هگل،بخش های فلسفه ی طبیعت عبارت اند از : ( 1) مکانیک: طبیعت در شکلِ انتزاعی، ساده و مبه م ترین صورتِ”ایده“ لحاظ می شود . بنابراین مکانیک با ماده، اما ماده ی بی شکل، سروکار دارد . ( 2) فیزیک : درقلمروهای طبیعت مکانیکی تنها و تنها کمیت وجود دارد و همه ی نسبت ها و مشخصه ها کمّی هستند .ماده ای که فیزیک با آن سروکار دارد تک یا کیفی است . ( 3) اُرگانیک: طبیعت ویژگیِ موضوع را به دستمی آورد، همراه با آن قدرتی را نیز کسب م ی کند که به واسطه ی آن همه ی جزءهای ناهمگونش را زیر کنترلِخود گرد می آورد و نگه می دارد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - برهان وجودی با نگاهی به فلسفه اسلامی
انشاءالله رحمتی

برهان وجودی از معروف ترین براهین برای اثبات وجود خداوند، در فلسفه ی غرب است . در این مقاله پس از بیانتاریخچه مختصر این برهان ، تعریف خداوند به معنای مورد نظر آنسل م که اصل مبنایی این برهان است ، موردواجب الوجود بالذات واجب من بحث قرار گرفت ه و نشان داده شده است که این چکیده کامل

برهان وجودی از معروف ترین براهین برای اثبات وجود خداوند، در فلسفه ی غرب است . در این مقاله پس از بیانتاریخچه مختصر این برهان ، تعریف خداوند به معنای مورد نظر آنسل م که اصل مبنایی این برهان است ، موردواجب الوجود بالذات واجب من بحث قرار گرفت ه و نشان داده شده است که این تعریف با مضمون قاعده ینزد حکیمان مسلمان تطبیق می کند، با ای ن تفاوت که حکیمان مسلمان ، برخلاف آنسلم درصدد جمیع الجهاتاثبات وجود خدا از طریق این قاعده بر نیامده اند، بلکه فقط به اثبات صفات واجب از این طریق اکتفاء کرده اند .سپس تقریر نخست این برهان مطرح شده و اشکالا ت مشهور کانت به این تقریر مورد بحث و بررسی قرارگرفتهاست . به خصوص در پاسخ به اشکالا ت ، تأملا ت استاد حائر ی یزدی د ر خصوص آن اشکالات نیز تبیین و نقدشده است .در ادامه ی مقاله به تقریر دو م این برهان براساس استنباط برخی نویسندگان معاصر از بخش سوم کتاب گفتگوی باغیر آنسلم ، پرداخته شده است . این تقریر دوم به گونه ای است که اشکالات کانت به آن وارد نیست . این تقریرخداموجود می کوشد وجود خدا را بر مبنا ی ضرورت وجود او اثبات کند، بدین صورت که اگر بتوان قضیه یرا ب ه عنوان قضیه ای ضروری الصدق تصور کرد، پ س باید این قضیه در همه ی جهان های ممکن صادق استمورد بحث قرار واجب الوجود بالذات واجب من جمیع الجهات باشد. در پایا ن تقریر ملاصدرا از قاعده یگرفته و نشا ن داده شده است که می توان بیان ملاصدرا از ای ن قاعده را به گونه ای تقریر کرد ک ه با تقریردوم برهانوجودی ، منطبق باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - نظریه انقطاع عذاب در آخر تشناسی عرفانی ابن عربی
هاتف سیاه کوهیان

جاودانگی عذاب اخروی به عنوان یکی از مباحث اصلی آخر ت شناسی اسلامی به دلیل ارتباط با بحثجایگاه مهمی در اغلب مکاتب کلامی با رویکردها و تفاسیر مختلف داشته است . ظاهر اً مرتکب کبیره محی الدین بن عربی در عالم اسلام نخستین کسی است که بر خلاف مشهور، اعتقادی به سرمدیت عذابنداش چکیده کامل

جاودانگی عذاب اخروی به عنوان یکی از مباحث اصلی آخر ت شناسی اسلامی به دلیل ارتباط با بحثجایگاه مهمی در اغلب مکاتب کلامی با رویکردها و تفاسیر مختلف داشته است . ظاهر اً مرتکب کبیره محی الدین بن عربی در عالم اسلام نخستین کسی است که بر خلاف مشهور، اعتقادی به سرمدیت عذابنداشته، جهنم را پدیده ای دگرگون شونده و امری نسبی م ی داند. بنابر تلقی وی، عذاب - از ریشه عذب -نسبت به گروه های مختلف از دوزخیان، متناسب با استعدادها و قابلیت های متفا وت آنها و در اشکال وعذاب دوزخیان را به تمثیل رویا کیفیات متنوع تبدیل به امری گوارا و عذب می گردد. ابن عربی با بیانخواب شیرینی تشبیه می کند که ماهیت حقیقی آن چیزی جز گرفتاری در غفلت از واقعیت تاریک و رنج آورخود آنها نیست . از جمله دلایل اب ن عربی برای توجیه نظریه خود جواز خلف وعید از سوی خدا، رحمتبیکران الهی، تناسب کیفر با عمل و عرضیت اعمال در برابر جوهریت فطرت است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - ویتگنشتاین و نظریه ی معنا
آمنه غروی

منوط به دوقطبی بودن (قابل صدق و کذب بودن ) می داند، لذا قضایای غیرتجربی را گزاره نمی داند. گزاره چوندوقطبی است محکی خود را بیان می کند، اما قضایای غیرتجربی هیچ چیزی را نشان نمی دهند زیرا آنها تک قطبیهستند. با این همه، ویتگنشتاین در کتاب پژوهش های فلسفی به نقد مبانی دیدگ چکیده کامل

منوط به دوقطبی بودن (قابل صدق و کذب بودن ) می داند، لذا قضایای غیرتجربی را گزاره نمی داند. گزاره چوندوقطبی است محکی خود را بیان می کند، اما قضایای غیرتجربی هیچ چیزی را نشان نمی دهند زیرا آنها تک قطبیهستند. با این همه، ویتگنشتاین در کتاب پژوهش های فلسفی به نقد مبانی دیدگاه های خود در کتاب رسالهمنطقی-فلسفی درباره ی مقوله ی معنا و نسبت آن با عالم واقع می پردازد . در فلسفه ی دوم او، معنای یک واژههمان کاربردی است که آن واژه یا جمله در زبان معمولی و روزمره دارد . برای دانستن معنا، نباید بپرسیم : اینواژه یا جمله چه معنایی دارد و چه چیزی را نشان می دهد؟ بلکه باید بپرسیم : این واژه یا جمله کجا به کارمی رود و چه کاربردی دارد؟ خطای او در رساله در این بوده که نوعی پی شداوری درباره ی معنای زبان را بر زبانتحمیل می کرده است، ولی پژوهش ها می کوشد تا این خطا را با توجه کردن به کاربردهای واقعی زبان تصحیحکند. همچنین در این مقاله نشان داده شده است، "اصل تحقیق پذیری " پوزیتیویست ه ا که پیوندی بنیادین با"نظریه ی تصویری معنا "ی ویتگنشتاین دارد و در پی ارائه ی معیاری جامع و مانع برای معناداری است با سهمشکل اساسی مواجه است:1. این اصل توان اثبات کلیت و ضرورت حاکم بر قوانین علمی را ندارد.2. نه تنها دین و اخلاق بلکه علم را، به ویژه در حوزه ی مسائل نظری، بی معنا می کند.3. در باب منزلت منطقی این اصل شبهاتی هست؛ از جمله : آیا این اصل را می توان به صورت تجربی آزمود؟ آیاراهی برای اثبات یا ابطال آن وجود دارد؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - نیچه، روان شناسی واخلاق
طاهره مسگر هروی

در این نوشتار تلاش شده است، آراء نیچه در زمینه ی اخلاق از چشم انداز روان شناختی خود فیلسوف موردبررسی قرار گیرد و نشان داده شود چگونه آراء فلسفی او تحت تاثیر این چش م انداز قرار دارد . نیچه با طرحنظریه ی"اراده ی قدرت "، هم چون نیرویی بنیادین که در ژرفای طبیعت انسان به طو چکیده کامل

در این نوشتار تلاش شده است، آراء نیچه در زمینه ی اخلاق از چشم انداز روان شناختی خود فیلسوف موردبررسی قرار گیرد و نشان داده شود چگونه آراء فلسفی او تحت تاثیر این چش م انداز قرار دارد . نیچه با طرحنظریه ی"اراده ی قدرت "، هم چون نیرویی بنیادین که در ژرفای طبیعت انسان به طور پنهان و دور ازدسترس "خودآگاهی" تعّین بخش اراده و اعمال انسانی است و هم چنین با نشان دادن نقش پر نفوذ عامل" ناخود آگاهی "در عمل اندیشه و آگاهی، تفسیری روان شنا ختی از عملکرد انسا نی ارائه می نماید وبدینوسیله "من استعلایی " ( فرارونده )، "اراده ی آزاد " و در نهایت " اخلاق" را به چالش می گیرد.در ادامه، با بررسی برخی مفاهیم محوری نیچه ازدیدگاه روان شناختی، همانندی های آراء او در این زمینهبا مفاهیم روان شناختی نوین به ویژه در آراء فروید نیز ارائه می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - غزنویان وفلسفه وکلام درخراسان وماوراءالنهر
محبوب مهدویان

سرزمین خراسان وماوراء النهرپیش از اسلام، یکی ازمراکزمهم علم ی وفرهنگ ی ایران بود و در دورۀ اسلام یبه و یژه به علت نقش برجست ه ای که دربه قدرت رس یدن عباس یان ایفا نمود، نه تنها ازج هت س یاس ی بلکهازجهت علم ی وفره نگی عل ی الخصوص درفلسفه وکلام یک ی ازسرزم ین ها ی پیشرودر چکیده کامل

سرزمین خراسان وماوراء النهرپیش از اسلام، یکی ازمراکزمهم علم ی وفرهنگ ی ایران بود و در دورۀ اسلام یبه و یژه به علت نقش برجست ه ای که دربه قدرت رس یدن عباس یان ایفا نمود، نه تنها ازج هت س یاس ی بلکهازجهت علم ی وفره نگی عل ی الخصوص درفلسفه وکلام یک ی ازسرزم ین ها ی پیشرودرجهان اسلام بودهاست. دولت غزنو یان یکی ازدولت ها ی مهم ی است که دردورۀ اقتدارخود بر کل این سر زمین حکم راندند .دراین نوشتارکوش ش شده نقش غزنو یان درس یرفلسفه وکلام درخراسان وماوراءال نهرکه به سرکو بی فلسفهومعتزله واسماعیلیه وتقویت فرق کلامی کرّامیه واشعریه منتهی شد، مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرارگیرد پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات