نامه الهیات: 5 (45)

دسترسی آزاد مقاله

1 - نیاز و نیازمندی از منظر روانشناسی و اسلام
مجتبی امامی

نیازهای انسانی عامل اصلی انگیزش‌های درونی، حرکت و تعالی انسان است. انسان دو دسته نیازهای مادی و معنوی دارد که یا مربوط به جسم است یا مربوط به روح و روان. برخی روانشناسان به وجود نیازهای معنوی انسانی به گونه ای فراتر از نیازهای مادی تأکید کرده‌اند. اصالت روح، آگاهی از نی چکیده کامل

نیازهای انسانی عامل اصلی انگیزش‌های درونی، حرکت و تعالی انسان است. انسان دو دسته نیازهای مادی و معنوی دارد که یا مربوط به جسم است یا مربوط به روح و روان. برخی روانشناسان به وجود نیازهای معنوی انسانی به گونه ای فراتر از نیازهای مادی تأکید کرده‌اند. اصالت روح، آگاهی از نیازهای اساسی روحی و پاسخ معقول و منطقی به آن که بنیان شخصیت سالم انسان را شکل می‌دهد، از مبانی این گروه است. از آن‌جا که دین اسلام خدا محور است و انسان نیز باید خدا محور باشد، بنابراین حقیقت نیاز‌های او نیز تفسیری خدامحورانه دارد. در قرآن انسان‌ها به فقر ذاتی به خداوند متصف، و در وجود و حیات به او محتاج هستند. تنها راه رسیدن انسان به بی‌نیازی، درک شهودی فقر و نیازمندی به خداست و این‌که تنها با اراده‌ی او بی‌نیاز خواهد شد. در اسلام هدف از زندگی شکوفا شدن استعدادهای بالقوه انسانی می‌باشد که به دنبال تأمین نیازهای واقعی محقق می‌شود. اسلام میان دو دسته از نیازهای جسمی و روحی انسان، ارتباطی متعادل برقرار کرده به طوری‌ که در آن تأمین نیازهای معنوی، هدف اصلی فعالیت‌های زندگی بوده و تأمین نیازهای مادی همسوی با آن صورت می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - مبانی تفسیری قُتادة بن دعامه سَدوسی
زینب ایزدخواستی

قتاده از مشهورترین مفسّران طبقۀ چهارم تابعان از اهل سنت به شمار می آید. از آثار علمی او می توان الناسخ والمنسوخ، المناسک، کتاب التفسیر، و عواشرالقرآن را نام برد. با توجه به این که اکثر علما ارزش زیادی برای احادیث او قائل هستند و اجماع شده که سخن او حجّت است، اما در زم چکیده کامل

قتاده از مشهورترین مفسّران طبقۀ چهارم تابعان از اهل سنت به شمار می آید. از آثار علمی او می توان الناسخ والمنسوخ، المناسک، کتاب التفسیر، و عواشرالقرآن را نام برد. با توجه به این که اکثر علما ارزش زیادی برای احادیث او قائل هستند و اجماع شده که سخن او حجّت است، اما در زمینۀ توثیقات روایی، از عیوبی که وارد کرده اند مدلِّس بودن اوست. بنابراین بعید نیست، تدلیس، اتهام به این مفسر باشد و ممکن است اتهام به واسطۀ اختلاف کلامی او با دیگر محدِّثان باشد، یعنی او را به سبب قَدَری بودن، به تدلیس متهم کرده باشند. قدریه هم ضعف دیگری است که به قتاده نسبت داده شده است. در آغاز، عقیدۀ به قدر در مفهوم جبر و سلب ارادۀ مردم در سرنوشت خود بود، ولی به تدریج دربارۀ منکران قضا و قدر به کار رفت که امروزه هم همین معنا متبادر می شود. بنابر این جبری بودن قتاده، هم اتهامی بیش نیست. تفسیر قتاده از ویژگیهای ذیل بر خوردار بود: 1. ثبت تفسیر، 2. اجتهاد، 3. توجه به اسرائیلیات، 4. گسترش اقوال تفسیری، 5. سندآوری، 6. التفات به اختلاف بین تابعان، و 7. استفاده از موعظه پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - روش‌های دعوت پیامبران مرسل به توحید
مریم حاجی عبدالباقی وحیده بیات

پیامبران برای هدایت انسان ها از روش های متمایزی استفاده کردند. آیات قران کریم نشان می دهند یکی از عوامل این تفاوت ها توجه به نیاز مخاطبان بوده و روش های هدایتی پیامبران، متناسب با میزان آمادگی، نوع نگرش و روحیه مخاطبان آنان اتخاذ شده است. روش و گفتار چهار پیامبر صاحب شر چکیده کامل

پیامبران برای هدایت انسان ها از روش های متمایزی استفاده کردند. آیات قران کریم نشان می دهند یکی از عوامل این تفاوت ها توجه به نیاز مخاطبان بوده و روش های هدایتی پیامبران، متناسب با میزان آمادگی، نوع نگرش و روحیه مخاطبان آنان اتخاذ شده است. روش و گفتار چهار پیامبر صاحب شریعت همراه با لطافت، مهربانی و دلسوزی بوده و آنان با جریانات انحرافی مقابله نمودند. این پیامبران تمایزاتی نیز در روش های خود داشته اند. حضرت نوح مردم را علنی و مخفیانه، با صبوری به تعظیم خداوند و آگاهی از حضور همیشگی او دعوت کرد. او به اصلاح بینش مردم همت گماشت و برای اثبات حقانیتش به تحدی متوسل شد. حضرت ابراهیم نیاز مخاطبان خود را در پرسش و پاسخ های هدفمند، مباحثه، مقایسه خدای خود با معبود آنان دانست و برای هدایت مردم به سوی خدای یگانه به آنان نحوه تفکر را نشان داد. یکی از راه های منحصر به فرد ابراهیم، نمایش ناکارآمدی خدایان به بت پرستان بود. نیاز مخاطبان حضرت موسی، با معجزات متنوع و فراوان پاسخ داده شد. روش متمایز دیگر این پیامبر خدا دعوت همگانی او در آغاز رسالتش بود. حضرت عیسی هم به کرات از معجزه استفاده می کرد. عیسی با قومی مواجه بود که در مورد او اغراق کرده و تا مرتبه خدایی بالایش می بردند، لذا او بارها به بندگی خود اقرار کرد تا پیروانش از شرک نجات یابند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - حکومت داعیان علوی در ناحیه طبرستان
حسین لاشیء زهرا وافقی

پس از فتح ایران توسط اعراب مسلمان و از بین رفتن حکومت مرکزی، ایران از جانب دستگاه خلافت اسلامی اداره می شد. این روند تا زمانمامون عباسیادامه داشت تا اینکهطاهر بن حسیناعلام استقلال کرد و نام خلیفه را از خطبه و سکه انداخت. به تدریج، حکومتهای نیمه مستقل و مستقل در ایران شک چکیده کامل

پس از فتح ایران توسط اعراب مسلمان و از بین رفتن حکومت مرکزی، ایران از جانب دستگاه خلافت اسلامی اداره می شد. این روند تا زمانمامون عباسیادامه داشت تا اینکهطاهر بن حسیناعلام استقلال کرد و نام خلیفه را از خطبه و سکه انداخت. به تدریج، حکومتهای نیمه مستقل و مستقل در ایران شکل گرفتند که طاهریان، صفاریان، و سامانیان از جمله آنها بودند. اما خلافت عباسی به ناچار و برای حفظ قدرت خود در ایران سلسله هایی را به رسمیت شناخت تا از این طریق به اهداف خود نایل آید. در سال 250هـ.ق، دولت علویان در طبرستان ایران تشکیل شد. آنان پس از این‌که حوزه‌ی قدرت خود را گسترش دادند، به عنوان‌ رقیبی جدی در مقابل خلفای عباسی قد علم کردند. داعیان آنها در سراسر سرزمین‌ طبرستان و حتی دیگر بلاد اسلامی به فعالیت پرداختند. خلفای عباسی در مقابل سعی کردند با راههای متفاوت‌ از جمله جنگهای گسترده با علویان و حکام محلی، تشویق و برانگیختن مخالفان، و بی‌اعتبار ساختن نهضت علویان از طریق تبلیغات به مبارزه برخیزند. علویان ایران تلاش کردند که برای ثبات و استحکام خود دو نوع مقبولیت یا مشروعیت را به دست آورند: 1.مقبولیت ملی و 2.مشروعیت دینی که متاثر از پذیرش اسلام توسط ایرانیان و نیز پذیرش مقام خلافت بعنوان یک اصل معنوی بود. همه دولتهای ایرانی و حتی ترکان سعی می کردند مشروعیت دینی را به دست آورند و مناسبات خود را با دستگاه خلافت توسعه دهند زیرا در آن زمان با توجه به شرایط موجود لازمه ادامه حیات سیاسی آنها، پذیرش و اطاعت از خلفا بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - قاعدة «الخراج بالضمان» و مسئولیت مدنی دولت، با توجه به آراء حضرت امام خمینی(ره)
سید محمد موسوی بجنوردی فریبا قنبریان زاده مهابادی

قاعدة الخراج بالضمان یکی از قواعد نبوی است؛ مفهوم این حدیث شریف که از پیامبر اکرم (ص) نقل می شود؛ عبارتست از اینکه: منافع در مقابل ضمان است. هر کس ضامن و عهده دار چیزی شود منافع و سود آن برای او خواهد بود و از آن بهره مند می شود. این قاعده در آثار فقهای عظام محدود به ضم چکیده کامل

قاعدة الخراج بالضمان یکی از قواعد نبوی است؛ مفهوم این حدیث شریف که از پیامبر اکرم (ص) نقل می شود؛ عبارتست از اینکه: منافع در مقابل ضمان است. هر کس ضامن و عهده دار چیزی شود منافع و سود آن برای او خواهد بود و از آن بهره مند می شود. این قاعده در آثار فقهای عظام محدود به ضمان منافع مستوفات و بخش معاملات می شود. اما طبق دیدگاه متفاوت امام خمینی (ره) و سید محمد موسوی بجنوردی این قاعده از احکام حکومتی و سلطانیه است و می تواند جزو مبانی اختصاصی مسئولیت مدنی دولت باشد. بدین معنا، مالیاتی که دولت از مردم به صورت خمس و زکات و... می گیرد، در مقابل آن تعهداتی در جهت سروسامان دادن به امورعامه دارد. هدف از این پژوهش این است که ابتدا مفهوم فقهی و حقوقی قاعده الخراج بالضمان ارائه شود و سپس کاربرد این قاعده با توجه به دیدگاه امام خمینی (ره) و سید محمد موسوی بجنوردی در رابطه با مسئولیت مدنی دولت مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - رویکرد فقه اسلامی به «مُدِلینگ»
محمد ادیبی مهر گوکانی داود داداش نژاد سید اصغر موسوی

این پژوهش در پی یافتن پاسخی است برای این پرسش که رویکرد فقه اسلامی به هنر - صنعت مدلینگ چیست. حاصل تحقیق این است که مدلینگ در فرض تعریفی که از آن در عرف ارائه می‌شود، در مورد مردان و کودکان اغلب جایز می‌باشد اما در خصوص بانوان در قریب به اتفاق موارد، از مصداق‌های تبرّج چکیده کامل

این پژوهش در پی یافتن پاسخی است برای این پرسش که رویکرد فقه اسلامی به هنر - صنعت مدلینگ چیست. حاصل تحقیق این است که مدلینگ در فرض تعریفی که از آن در عرف ارائه می‌شود، در مورد مردان و کودکان اغلب جایز می‌باشد اما در خصوص بانوان در قریب به اتفاق موارد، از مصداق‌های تبرّج و جاهلیت مدرن بوده و حرام است؛ زیرا تبرج همه گونه آرایه و زینتِ ظاهری و باطنی زنانه را در برمی‌گیرد؛ و در قالب‌های مختلف پوششی، رفتاری و گفتاری قابل نمایش است؛ و مدل جز با اظهار این زینت‌ها نمی‌تواند به تبلیغ کالا بپردازد؛ فقیهان نیز در تمام مواردی که زمینه‌ساز فتنه و فساد باشد، حکم به حرمت داده‌اند؛ اما با توجه به این که عنوان مدل را می‌توان از کودکی در تبلیغ لباس بچگانه تا تصویر سیاست‌مداری بر روی جلد یک مجله شامل دانست، پذیرفتنی است اگر شمول بیشتری برای مدلینگ قایل شویم؛ و از تعریفی که معمولاً از این واژه در عرف شناخته می‌شود پا فراتر گذاریم و هر نوع تبلیغی را که با شمایل انسان انجام می‌گیرد، در نظر بگیریم، با این فرض، فعالیت‌هایی که مفید و دارای منافع محللۀ بوده و در چارچوب شریعت اسلام باشد، مانعی نخواهد داشت؛ و می‌توان از این امکان حتی در تبلیغات دینی نیز استفاده نمود. شیوه پژوهش در این نوشتار کتابخانه‌ای و فیش‌برداری و روش حل مسئله تعریفی و تبیینی است؛ که از منابع معتبر فقهی و تفسیری بهره گرفته‌شده است. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات