جغرافیای طبیعی: 3 (61)

دسترسی آزاد مقاله

1 - بررسی تطبیقی عملکرد پایگاه‌های داده CHIRPS و ERA5-Land در آشکارسازی خشکسالی‌های ایران
سروش غلامی منوچهر فرج زاده یوسف قویدل رحیمی

20.1001.1.20085656.1402.16.61.1.2

هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد دو پایگاه داده بارش ماهواره‌ای CHIRPS و پایگاه داده بازتحلیل ERA5-Land در آشکارسازی خشکسالی‌های ایران با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده در محدوده ایران می‌باشد. به همین منظور داده‌های رستری دو پایگاه داده با استفاده از شاخص بارش استاندا چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد دو پایگاه داده بارش ماهواره‌ای CHIRPS و پایگاه داده بازتحلیل ERA5-Land در آشکارسازی خشکسالی‌های ایران با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده در محدوده ایران می‌باشد. به همین منظور داده‌های رستری دو پایگاه داده با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده در 11 گام زمانی، و با استفاده از داده‌های 110 ایستگاه هواشناسی و تحلیل آزمون همبستگی در محدوده کشور ایران مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که هر دو پایگاه داده در گام‌های زمانی 1 تا 12 ماهه در سرتاسر ایران بجز مناطق شمالی کشور، از همبستگی خوبی با داده‌های ایستگاهی (RCHIRPS = 0.56, RERA5 = 0.76) برخوردار می‌باشند. همچنین پایگاه داده ERA5-Land در گام‌های زمانی بالاتر (24-72 ماهه) نیز عملکرد قابل قبولی در آشکارسازی خشکسالیها نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که مساحت مناطق تحت سیطره خشکسالی در هر دو پایگاه داده تا گام زمانی 12 ماهه نسبتا برابر بوده اما در گام‌های زمانی بالاتر در پایگاه داده CHIRPS دچار خطا شده و قابل اعتماد نخواهد بود. همچنین بر اساس نتایج مشخص شد که بطور کلی دقت و قابلیت پایگاه‌های داده در گام‌های زمانی بالا با طول دوره آماری 30-40 سال کاهش قابل ملاحضه‌ای یافته و برای گام‌های زمانی بلندتر می‌بایست از طول دوره آماری طولانی تری استفاده شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - الگو‌های همدیدی منجر به وقوع فرین‌های دمایی بالا در دوره سرد ساحل جنوبی ایران
سودابه سنادی زاده حسن لشکری سید جمال الدین دریاباری

20.1001.1.20085656.1402.16.61.5.6

دما‌های فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگو‌های همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی می‌باشد. برای چکیده کامل

دما‌های فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگو‌های همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف با استفاده از شاخص نمره استاندارد Z و سایر معیار‌های انتخابی نمونه‌های فرین دمایی برای تمام ایستگاه‌های انتخاب شده استخراج شد. براساس معیار‌های انتخاب شده 90 نمونه فرین در دروه آماری 33 ساله استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان داد که 7 عامل و 14 الگو پرتکرارترین الگو‌های همدیدی هستند که عامل اصلی ایجاد دما‌های فرین در دوره سرد سال در شهر‌های جنوبی ایران می‌باشند. در این میان از الگو‌های عامل اول الگوی کم فشار سودان- ترکمنستان و از میان سامانه‌های مؤثر در ایجاد فرین‌های دمایی بالا، کم فشار سودان بیشترین نقش را در ساختار الگو‌های همدیدی داشته است. در این الگو سامانه کم فشار سودان با گسترشی شمال شرق سو با سامانه کم فشاری که در ساحل شرقی دریاچه مازندران استقرار دارد ادغام شده با فرارفت هوای گرم حاره‌ای سبب افزایش نامتعارف دما در ایستگاه‌های ساحلی می‌شود. هسته گرمایی در این الگو بر روی سودان و عربستان قرار دارد. در تراز‌های لایه مرزی تا لایه میانی تروپوسفر در تمام الگو‌ها واچرخند عربستان با استقرار بر روی منطقه و ایجاد پایداری دینامیکی و گرمایش بی‌دررو حاصل از آن سبب ماندگاری و تشدید دمای موج بر روی منطقه بوده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - واکاوی روند تغییرات دمایی شهر اصفهان و پیرامون آن
خدیجه صالحی امیر گندمکار

20.1001.1.20085656.1402.16.61.2.3

در سال‌های اخیر تغییرات کاربری زمین در شهر اصفهان و پیرامون آن در حال افزایش بوده است و این تغییرات ناشی از عواملی مانند افزایش جمعیت، منافع اقتصادی و تغییر نیازمندی‌های جامعه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات دمای شهر اصفهان و پیرامون آن در دوره چهل ساله (2018- چکیده کامل

در سال‌های اخیر تغییرات کاربری زمین در شهر اصفهان و پیرامون آن در حال افزایش بوده است و این تغییرات ناشی از عواملی مانند افزایش جمعیت، منافع اقتصادی و تغییر نیازمندی‌های جامعه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات دمای شهر اصفهان و پیرامون آن در دوره چهل ساله (2018-1979) انجام شده است. تحقیق حاضر، بر اساس هدف در شمار پژوهشهای کاربردی بوده و روش انجام آن، با توجه به موضوع تحقیق و ماهیت آن توصیفی-تحلیلی می‌باشد و برای بررسی تغییرات دمایی متأثر از تغییرات کاربری و توسعه شهری شهر اصفهان، داده‌های دمایی از شهر اصفهان و محدوده 50 کیلومتری اطراف شهر اصفهان از پایگاه اطلاعاتی مرکز اروپایی پیش بینی میان مدت جو(ECMWF)گردآوری شده است، برای راستایی آزمایی، داده-های مربوط به ایستگاه‌های هواشناسی اصفهان، فرودگاه اصفهان و نجف‌آباد مقایسه و ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در این دوره 40 ساله شاهد افزایش محسوس متوسط دمای سالانه از 06/0 درجه در محدوده شرق شهر اصفهان تا 11/0 درجه در محدوده غرب بوده‌ایم. بدین معنی که متوسط درجه حرارت شهر اصفهان و نواحی پیرامون آن طی یک دوره 40 ساله بین 5/2 درجه تا 4 درجه افزایش یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - بررسی توسعه کارست با استفاده از ویژگی‌های هیدرولوژیکی و هیدروشیمی چشمه‌ها(مطالعه موردی: حوضه روئین در استان خراسان شمالی)
محمد معتمدی راد لیلا گلی مختاری شهرام بهرامی محمد علی زنگنه اسدی

20.1001.1.20085656.1402.16.61.3.4

جهت مطالعه توسعه کارست با استفاده از ویژگی‌های هیدرولوژیکی و هیدروشیمی چشمه‌ها حوضه روئین انتخاب و تعداد 19 دهنه چشمه در منطفه مطالعاتی مورد شناسایی قرار گرفت. سپس به محاسبه و تحلیل پارامترهایی نظیر دبی و هیدروگراف چشمه‌ها، ضریب فرود(α)، حجم ذخیره دینامیکی(V)، ضری چکیده کامل

جهت مطالعه توسعه کارست با استفاده از ویژگی‌های هیدرولوژیکی و هیدروشیمی چشمه‌ها حوضه روئین انتخاب و تعداد 19 دهنه چشمه در منطفه مطالعاتی مورد شناسایی قرار گرفت. سپس به محاسبه و تحلیل پارامترهایی نظیر دبی و هیدروگراف چشمه‌ها، ضریب فرود(α)، حجم ذخیره دینامیکی(V)، ضریب خشکیدگی یا زمان مرگ چشمه‌ها(t0)، ترسیم نمودار پایپر، نسبت کلسیم به منیزیم، اندیس اشباع، ، تعیین جنس سنگ مخزن و بررسی ژئومورفولوژی کارست حوضه مطالعاتی پرداخته شد. هیدروگراف چشمه‌ها در حوضه مطالعاتی نشان از زمان تاخیر بین پیک بارندگی و پیک دبی در چشمه‌ها دارد که در آن دبی حداکثر چشمه با تاخیری حدود دو یا سه ماه به حداکثر خود می‌رسد. ضریب پایین فرود و حجم ذخیره دینامیک آبخوان نمایانگر توسعه پایین کارست می‌باشد. اندیس اشباع نشان می‌دهد که نمونه‌های آب چشمه‌های برداشت شده از منطقه مورد مطالعه همگی حالت اشباع و فوق اشباع می‌باشد. ترسیم نمودار پایپر در منطقه مطالعاتی نشان داد که اغلب چشمه‌ها دارای تیپ بیکربناته– کلسیک- منیزیک می‌باشند. بر اساس شاخص نسبت Ca به Mg دارای سفره تغذیه آبخوان دولومیتی می‌باشند. بررسی تعیین جنس سنگ مخزن در منطقه نشان داد، جنس سنگ مخزن در منطقه از نوع دولومیت و دولومیت آهکی بوده و بررسی ژئوموفولوژی و مشاهدات میدانی در سطح منطقه نشان داد که اشکال کارست پیشرفته نظیر پولیه و غار بزرگ در منطقه وجود ندارد. با توجه به مطالعات انجام شده می‌توان گفت سیستم کارستی منطقه از نوع تکامل نیافته بوده و اشکال ژئومورفولوژی کارستی زیادی در منطقه مشاهده نمی‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - شناسایی پتانسیل‌های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی و توسعه آن با‌ استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی (مطالعه موردی: زنوزق، کندوان، اشتبین)
منصور رحمتی فائزه بهادری بهروز نظافت تکله الهه نوازش حسن نظافت تکله

20.1001.1.20085656.1402.16.61.4.5

ژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری پایدار است که علاوه بر بازدید از جاذبه‌های زمین‌شناختی و ژئومورفولوژیکی، بر آموزش و حفاظت از آنان نیز تاکید دارد. ژئوتوریسم یکی از گویه‌های مهم اکوتوریسم با رویکردی مسئولانه و حفاظت محور است؛ که بر مردمی کردن علوم زمین و توسعه فرهنگی، اجتم چکیده کامل

ژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری پایدار است که علاوه بر بازدید از جاذبه‌های زمین‌شناختی و ژئومورفولوژیکی، بر آموزش و حفاظت از آنان نیز تاکید دارد. ژئوتوریسم یکی از گویه‌های مهم اکوتوریسم با رویکردی مسئولانه و حفاظت محور است؛ که بر مردمی کردن علوم زمین و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بومی تاکید می‌کند. هدف از این پژوهش، بررسی توانمندی‌های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل پائوولوا و کوبالیکوا و هادزیک می-باشد. سه منطقه مورد مطالعه شامل مناطق ژئوتوریستی کندوان، زنوزق و اشتبین انتخاب شده است. براساس مدل پائوولوا نتایج حاصل نشان ‌داد که منطقه ژئوتوریستی کندوان با بیشترین امتیازدهی در عوامل مثبت ارتقا دهنده رقابت‌پذیری مقاصد ژئوتوریستی شامل ثروت طبیعی با امتیاز (7) بوده و بیشترین مقدار درمیان گویه‌های منفی رقابت‌پذیری، کسری بودجه و عدم وجود متخصّصان ماهر با امتیاز (5) بیشترین تأثیر منفی را در جذب گردشگر ایجاد می‌کند. همچنین، نتایج حاصل از مدل کوبالیکوا نشان‌ داد که منطقه کندوان با مقدار (25/9) بیشترین امتیاز را نسبت به سایر مناطق کسب کرده‌ است. در مدل هادزیک با توجّه به بررسی ارزش‌های علمی و مازاد طبق نظر کارشناس و گردشگر نتایج حاصل نشان ‌داد که میانگین امتیازات گویه‌ها در منطقه ژئوتوریستی کندوان با بیشترین امتیاز در اولویت اول قرار دارد. درمیان دو منطقه ژئوتوریستی روستای زنوزق بیشتر از روستای اشتبین می‌باشد. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود با ارزیابی و شناسایی پتانسیل-های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی و توسعه توانمندی‌ها منجر به توسعه مناطق ژئوتوریستی و جذب گردشگر خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - برنامه‌ریزی محیط‌زیستی تثبیت ماسه‌های روان در خطوط و تاسیسات ریلی در محور سیستان و بلوچستان
یحیی سهرابی احمد نوحه گر

20.1001.1.20085656.1402.16.61.6.7

پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل برنامه‌ریزی محیط‌زیستی تثبیت ماسه‌های روان در خطوط و تاسیسات ریلی در محور سیستان و -بلوچستان با رویکرد سه مرحله‌ای انجام گرفت. در بخش اول با استفاده از تکنیک داده بنیاد (GT) ضمن مصاحبه با 16 نفر از خبرگان دانشگاهی، مدیران و کارشناسان ارشد تاس چکیده کامل

پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل برنامه‌ریزی محیط‌زیستی تثبیت ماسه‌های روان در خطوط و تاسیسات ریلی در محور سیستان و -بلوچستان با رویکرد سه مرحله‌ای انجام گرفت. در بخش اول با استفاده از تکنیک داده بنیاد (GT) ضمن مصاحبه با 16 نفر از خبرگان دانشگاهی، مدیران و کارشناسان ارشد تاسیسات ریلی و سازمان محیط‌زیست در حوزه تثبیت ماسه‌های روان کشور و با انجام کدگذاری بر روی داده‌ها، تعداد 77 مولفه در قالب 21 مقوله شناسایی و مدل مربوطه طراحی و فرضیه‌ها مشخص گردید. در بخش دوم به منظور بررسی برازش مدل از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم‌افزار Amos بهره گرفته شد. در مرحله سوم به منظور الویت‌بندی، برقراری ارتباط و توالی بین مولفه‌ها از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) استفاده شد. بر اساس نظر خبرگان و تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته، اولویت مولفه‌های تاثیرگذار در برنامه‌ریزی محیط‌زیستی تثبیت ماسه‌های روان در شش سطح احصاء گردید. مطابق نتایج حاصل، راهبردهای تدوین شده در خصوص تثبیت ماسه‌های روان در خطوط و تاسیسات ریلی، اثر مثبت و معناداری بر پیامدهای حاصله دارند و شدت تاثیر راهبردها بر پیامدها برابر با مقدار 91/0 است که مقدار قابل توجهی است و نشان از تاثیر قوی عوامل راهبردها بر پیامدها دارد. همچنین دو معیار هدف‌گذاری تثبیت ماسه‌های روان در خطوط و تاسیسات ریلی با توجه به رسالت وجودی آنها و شناخت شرایط موجود و نیازمندی‌های پروژه‌های تثبیت ماسه‌های روان در خطوط و تاسیسات ریلی به عنوان متغیرهای دارای تاثیرگذاری بالا و تاثیرپذیری کم، به عنوان تاثیرگذارترین سطوح شناسایی شدند. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات