گفت و گو یکی از مهم ترین عناصر داستان و ظریف ترین و اصلی ترین ابزار خالق آثار منظوم و منثور است؛ زیرا پیرنگ را گسترش می دهد، درون مایه را به نمایش می گذارد، شخصیّت ها را معرّفی می کند و وقایع داستان را پیش می برد.در این پژوهش اشکال گفت وگو در آخرین منظومه های چکیده کامل
گفت و گو یکی از مهم ترین عناصر داستان و ظریف ترین و اصلی ترین ابزار خالق آثار منظوم و منثور است؛ زیرا پیرنگ را گسترش می دهد، درون مایه را به نمایش می گذارد، شخصیّت ها را معرّفی می کند و وقایع داستان را پیش می برد.در این پژوهش اشکال گفت وگو در آخرین منظومه های غنایی کلاسیک فارسی؛ زهره و منوچهر ایرج میرزا و ایرج و هوبره قاسم لاربن به شیوة توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ می دهد که اشکال گفت و گو در کدام منظومه برجسته تر است و چرا؟ یافته های پژوهش نشان می دهد از نظر کمّی بسامد گفت و گو در زهره و منوچهر با 18/65 % بیشتر از ایرج و هوبره با 43/51 % است؛ امّا تنوّع و گستردگی اشکال گفت و گو در منظومة ایرج و هوبره نمود بیشتری دارد. در زهره و منوچهر گفت وگوهای دو نفره ـ بیشتر از زبان زهره ـ برجسته است؛ امّا در ایرج و هوبره علاوه بر به کارگیری این شکل، از گفت وگو با شخصیّت های فرعی داستان، حدیث نفس، گفت و گو با عناصر طبیعی و جانداران، تک گویی نمایشی و مکاتب ه ای با بسامد بیشتری بهره گرفته شده است. با آنکه نمی توان توانمندی ایرج میرزا را از نظر دور داشت؛ امّا از نظر کیفی لاربن با تنوّع در قالب گفت و گو، پرداختن به موضوعی ملموس، واقعی و برگرفته از حقایق جامعه، درگیری عشق مادّی با عشق آرمانی به وطن، به کارگیری زبان معیار و به سرانجام رساندن داستان، در حقیقت نمایی داستان موفّق تر عمل کرده است.
پرونده مقاله
هرچند خسرو پرویز، شخصیتی کاملاً تاریخی و شناخته شده است، از همان آغاز، به خاطر زندگی اشرافی و پرشکوهش، دستمایهای برای قصهپردازی افسانهسازان گردید، حتی در متون تاریخی پس از اسلام، روایتهای متعددی میتوان یافت که سعی کردهاند، از خسرو شخصیتی فراواقعی بسازند. با وجود چکیده کامل
هرچند خسرو پرویز، شخصیتی کاملاً تاریخی و شناخته شده است، از همان آغاز، به خاطر زندگی اشرافی و پرشکوهش، دستمایهای برای قصهپردازی افسانهسازان گردید، حتی در متون تاریخی پس از اسلام، روایتهای متعددی میتوان یافت که سعی کردهاند، از خسرو شخصیتی فراواقعی بسازند. با وجود این، به مرور زمان، شخصیت خسرو در متون غنایی، کمرنگ شده است. گرچه در منظومۀ خسرو و شیرین نظامی، خسرو، نقشی اساسی برعهده گرفته است، اما پس از نظامی، در آثار شعرایی چون امیرخسرو دهلوی، عارف اردبیلی، سلیمی جرونی، هاتفی، وحشی بافقی و دیگران، این فرهاد است که آرام آرام، نقش و جایگاه خسرو را تصاحب میکند. در این میان، در منظومۀ فرهادنامۀ عارف اردبیلی، فرهاد، چهرۀ دیگری از خسروپرویز است و چنین تصوری از فرهاد، مورد قبول عام جامعه قرارنگرفته است. از همین رو، به نظر میرسد که با گذشت زمان، از یکسو از محبوبیت خسروپرویز -پادشاهی که بنابر برخی روایات تاریخی، نامۀ پیامبر را پاره کرده- کاسته شده است و از دیگر سو، فرهاد که چون مجنون، نمایندۀ گفتمان عشق آرمانی و مقدس است و تناسب بیشتری با جامعۀ ایران پس از اسلام داشته، جایگزین خسرو گشته است. بنابراین، در این مجمل برآنیم تا با اشاره به منظومههایی که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است، روند حذف تدریجی خسروپرویز از این حکایت را نشان دهیم.
پرونده مقاله
یکی از نظیرهگویان نظامی در خمسهسرایی، شاعری معروف به اسیری، از شعرای ایرانی دربار عثمانی در سدۀ دهم هجری است. اسیری منظومۀ وامق و عذرا را در وزن و بحر خسرو و شیرین در سال 954ق به رشتۀ نظم کشیده است. درونمایۀ این قصه، ماجرای عشق بدفرجام وامق، شاهزادۀ ایرانی، با عذرا د چکیده کامل
یکی از نظیرهگویان نظامی در خمسهسرایی، شاعری معروف به اسیری، از شعرای ایرانی دربار عثمانی در سدۀ دهم هجری است. اسیری منظومۀ وامق و عذرا را در وزن و بحر خسرو و شیرین در سال 954ق به رشتۀ نظم کشیده است. درونمایۀ این قصه، ماجرای عشق بدفرجام وامق، شاهزادۀ ایرانی، با عذرا دختر فغفور چین است. نسخۀ منحصربهفرد این منظومه در کتابخانۀ فاتح استانبول به شمارۀ 4141 محفوظ است و در سال 971 قمری کتابت شده است. بررسی داستان نشان میدهد با اینکه شاعر، منظومۀ وامق و عذرا را در وزن و بحر خسرو و شیرین سروده، بهلحاظ درونمایه، متأثر از لیلی و مجنون و هفتپیکر نیز بوده است. اسیری مضامینی چون خو گرفتن وحوش بیابان با وامق، محبوس بودن عذرا به حکم پدرِ خودکامه، نامرادی دو دلداده و عشقی آمیخته با عفت، و مضمون زنجیر پیرزن بر گردن وامق و... را از لیلی و مجنون نظامی اخذ کرده و ساختن قصرهای چهارگانه برای وامق، توصیف عجوزهای که کارش قتل اسیران بود و به دسیسۀ او وامق جان داد، متأثر از تصویر عفریتی است که در حکایت ماهان (روز چهارشنبه گنبد پیروزهرنگ) در هفتپیکر نظامی آمده است. در این جستار، ضمن معرفی شاعر و آثار او، به تحلیل انتقادی داستان وامق و عذرا نیز پرداخته میشود.
پرونده مقاله
عشق، پدیدهای روانی و حالتی روحی است که با تجربة شخصی و دریافتی درونی همراه است. وصف عشق و شرح حالات عاشق و معشوق در ادبیات، جلوة خاص و گستردهای دارد. بسامد بالای موضوعات دربارة عشق در فرهنگ و ادب ملل، گویای این ادعا است. در ادبیات ایران زمین نیز شرح و بیان عشق، چه در چکیده کامل
عشق، پدیدهای روانی و حالتی روحی است که با تجربة شخصی و دریافتی درونی همراه است. وصف عشق و شرح حالات عاشق و معشوق در ادبیات، جلوة خاص و گستردهای دارد. بسامد بالای موضوعات دربارة عشق در فرهنگ و ادب ملل، گویای این ادعا است. در ادبیات ایران زمین نیز شرح و بیان عشق، چه در جلوههای گوناگون عشق مجازی و چه در میراث عرفان، در مرتبة ملکوتی عشق انسان به خدا و عشق خدا به انسان، از زیباترین و درخشانترین گوهرهای تفکر و اندیشة بشری است. در این میان منظومههای غنایی و عاشقانه در توصیف صحنههای عشق و دلدادگی، حائز اهمیت فراوانی است. شرح ویژگیهای عاشق و معشوق و تعاملات آنها در این آثار جایگاه ویژهای دارد. یکی از ویژگیهای عشّاق و صفت اخلاقی برجسته آنها، پندناپذیری آنان است که این مطلب رویارویی آنان را با ناصحان و ملامتگران به دنبال دارد؛ اغلب این ناصحان نیز از خویشان و نزدیکان عاشق به شمار میروند و در پیشبرد داستان تأثیر مهمی دارند. در این مقاله به چرایی و علل و زمینههای پندناپذیری عشّاق و اقسام ناصحان و نوع پندهای آنان توجّه شده است.
پرونده مقاله
یکی از عمدهترین گونههای ادب فارسی، اشعار تعلیمی هستند؛ این اشعار بر پایۀ اخلاق و پند و موعظه بهصورت غیرمستقیم در گونههای دیگر ادبی بهمانند منظومههای غنایی یافت میشوند. منظومۀ ازهر و مزهر در سدۀ هفتم، یکی از آثاری است که سرشار از آموزههایی با مضمونهای گوناگون تع چکیده کامل
یکی از عمدهترین گونههای ادب فارسی، اشعار تعلیمی هستند؛ این اشعار بر پایۀ اخلاق و پند و موعظه بهصورت غیرمستقیم در گونههای دیگر ادبی بهمانند منظومههای غنایی یافت میشوند. منظومۀ ازهر و مزهر در سدۀ هفتم، یکی از آثاری است که سرشار از آموزههایی با مضمونهای گوناگون تعلیمی است. سعدالدین نزاری قهستانی در این منظومه، مفاهیم مختلف تعلیمیاخلاقی را به شیوههای گوناگون بیان کرده است و از شگردهایی مانند تذکر، تبشیر، انذار و عبرت و استدلال و مفاخره بهره جسته است تا بهتر بتواند در جهت اقناع مخاطب بکوشد. هدف این پژوهش آن است که چرایی بازتاب مضامین تعلیمی را در این منظومه بررسی و مشخص کند شاعر در اقناع مخاطب بیشتر از چه راههایی استفاده کرده و کدامیک از مفاهیم اخلاقی را با چه شگردی برای خوانندۀ خود تبیین کرده است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد