علل و انگیزه‌های کاربرد مضامین تعلیمی در منظومۀ غنایی ازهر و مزهر نزاری قهستانی

محورهای موضوعی : شاهنامه

یوسف صفیان بلداجی ¹ , احمدرضا یلمه ها ² , عطامحمد رادمنش ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
3 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد

تاریخ دریافت : 1399/04/18 تاریخ پذیرش : 1399/04/18 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: تعلیم, منظومه‌های غنایی, ازهر و مزهر, شگرد‌های تعلیمی,

چکیده مقاله :

یکی از عمده‌ترین گونه‌های ادب فارسی، اشعار تعلیمی هستند؛ این اشعار بر پایۀ اخلاق و پند و موعظه به‌صورت غیرمستقیم در گونه‌های دیگر ادبی به‌مانند منظومه‌های غنایی یافت می‌شوند. منظومۀ ازهر و مزهر در سدۀ هفتم، یکی از آثاری است که سرشار از آموزه‌هایی با مضمون‌های گوناگون تعلیمی است. سعدالدین نزاری قهستانی در این منظومه، مفاهیم مختلف تعلیمی‌اخلاقی را به شیوه‌های گوناگون بیان کرده است و از شگردهایی مانند تذکر، تبشیر، انذار و عبرت و استدلال و مفاخره بهره جسته است تا بهتر بتواند در جهت اقناع مخاطب بکوشد. هدف این پژوهش آن است که چرایی بازتاب مضامین تعلیمی را در این منظومه بررسی و مشخص کند شاعر در اقناع مخاطب بیشتر از چه راه‌هایی استفاده کرده و کدام‌یک از مفاهیم اخلاقی را با چه شگردی برای خوانندۀ خود تبیین کرده است.

چکیده انگلیسی:

Didactic literature is one of the main genres of Persian literary poetry which deals with ethics, advices, and sermons. However, Didactic themes could also be found in other literary genres such as lyric cycles. Azar and Mozar, written in the seventh century, is one of these lyric cycles in which a great deal of various didactic themes could be viewed. Saad al-Din Nizari Ghohestani is one of the poets who expressed various didactic concepts in different ways. The poet attempted to apply moral and ethical concepts by using literary techniques such as hinting, evangelizing, warning, reasoning, and glorifying in order to persuade the audience. The purpose of this research is to investigate why such didactic themes are reflected in this lyric cycle, to specify the methods the poet applied to persuade the audience, and to illustrate the literary techniques the poet used for illustrating each ethical concept as well.