• فهرست مقالات علوم عقلی

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - علوم عقلی در عصر سلجوقی: بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان
        نیره دلیر عاطفه کاظمی مجرد
        بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله‌ حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسش‌ها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جام چکیده کامل
        بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله‌ حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسش‌ها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جامعه آماری دانشمندان هر دوره با توجه به زیست علمی آنها، نخست بر اساس شمار، سپس به صورت درصد در جداول و نمودارهایی ترسیم گردیده است. با تحلیل داده های این جداول و نمودارها، معلوم می شود درصد دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی با گذر از دوره اول (431-485ﻫ) به دوره های دوم (485-552ﻫ) و سوم (552-584ﻫ) نه تنها کاهش نداشته بلکه نمودار درصدیِ آن در دوره دوم بر‌رغم تضعیف مرکزگرایی، و در دوره سوم، با وجود پراکندگی و ناپایداری سیاسی، افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد و درواقع درصد جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی روندی افزایشی داشته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - خلفای نخستین عباسی و فلسفه و کلام
        محبوب مهدویان
        قدرت یافتن عباسیان تحولاتی بنیادین در ساختار حکومت پدید آورد و مشارکت اقوامو ملل مختلف در امور جای انحصارطلبی اعرا ب را گرفت . این دگرگونی ها، به ویژه نفوذایرانیان بر دستگاه خلافت، به رویکرد نخستین خلفا به اخذ و نشر علوم انجامید که درنهضت ترجمه متجلی گردید و از این رهگذ چکیده کامل
        قدرت یافتن عباسیان تحولاتی بنیادین در ساختار حکومت پدید آورد و مشارکت اقوامو ملل مختلف در امور جای انحصارطلبی اعرا ب را گرفت . این دگرگونی ها، به ویژه نفوذایرانیان بر دستگاه خلافت، به رویکرد نخستین خلفا به اخذ و نشر علوم انجامید که درنهضت ترجمه متجلی گردید و از این رهگذر زمینۀ گسترش اندیشه های فلسفی وکلامی فراهم شد؛ از سوی دیگر این خلفا، خاصّه مأمون، با انگیزۀ کسب و جمع اقتدارسیاسی و مرجعیّت دینی در نهاد خلافت به حمایت از معتزله برخاست و در زیر لوایصیانت از دین به سرکوب مخالفان پرداخت؛ امّا این حرکت که در توسعه اندیشه هایفلسفی و کلامی بسیار مؤثر افتاد، به دلیل حمایت ها و فشارهای حکومتی از آن باعکس العمل اهل حدیث و عامّه مردم روبرو شد و با ظهور کلام اشعری و سلطۀ اهلسنّت و جماعت متوقف گردید. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - پیشینه دانش پزشکی و علوم عقلی در ایران (به روایت متون ادب فارسی و عربی)
        سید احمد حسینی کازرونی
        ایرانیان، سهم بزرگی در پیشرفت علوم به ویژه دانش های عقلی، پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی در دوران پیش از اسلام و بعد از داشته اند. وجود دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و ریو اردشیر (بوشهر فعلی) در آن زمان، حکایت از آن دارد که در زمان ساسانیان، ایرانیان، عنایت خاصی چکیده کامل
        ایرانیان، سهم بزرگی در پیشرفت علوم به ویژه دانش های عقلی، پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی در دوران پیش از اسلام و بعد از داشته اند. وجود دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و ریو اردشیر (بوشهر فعلی) در آن زمان، حکایت از آن دارد که در زمان ساسانیان، ایرانیان، عنایت خاصی به تدوین علوم عقلی داشته اند. آثار پزشکی ایرانی، یکی از منابع مهم پزشکی در جهان اسلام به شمار می رفته و علل اصلی تأثیر ایرانیان در نقل و تدوین و نشر علوم عقلی در تمدن اسلامی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد: 1ـ تسلّط ایرانیان در علم و ادب و قدرت یابی آنان در دستگاه خلفای عبّاسی. 2ـ مبارزات مذهبی ایرانیان و علل نگرانی خلفا در نقل فلسفه و علوم عقلی. 3ـ آشنایی ایرانیان به دانش های مختلف بشری از جمله طب و ریاضیات و فنون ترجمه. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - آل‌بویه و شکوفایی علوم عقلی جهان اسلام (با تکیه بر عملکرد امراء و وزراء بویهی)
        الهام آقاجری محسن رحمتی جهانبخش ثواقب
        فرمانروایان بویهی، خاندان حکومتگر ایرانی بودند که با غلبه بر بغداد، بخشهای وسیعی از قلمرو جهان اسلام را در طی سده‌های چهارم و پنجم هجری زیر فرمان داشتند. در قلمرو تحت فرمان بویهیان با حمایت امیران و وزیران این سلسله، علوم عقلی که مشتمل بر انواع حکمت، اصول و فروع هر یک چکیده کامل
        فرمانروایان بویهی، خاندان حکومتگر ایرانی بودند که با غلبه بر بغداد، بخشهای وسیعی از قلمرو جهان اسلام را در طی سده‌های چهارم و پنجم هجری زیر فرمان داشتند. در قلمرو تحت فرمان بویهیان با حمایت امیران و وزیران این سلسله، علوم عقلی که مشتمل بر انواع حکمت، اصول و فروع هر یک از چهار علمِ الهی، طبیعی، ریاضی، اخلاق و علم کلام بود، به شدت رونق گرفت و شکوفا شد در حالی که سایر حکومت های شیعی معاصر با آل بویه به اندازه آنها موفق به این تاثیرات نشدند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین نقش آل‌بویه در رشد علوم عقلی، به چگونگی عملکرد امیران و وزیران در این زمینه می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان داده است، امیران به همراه وزرای خود با جذب دانشمندان به دربارهایشان از دستاوردهای علمی عالمان مسلمان و اندوخته‌های علمی یهودیان و مسیحیان، در زمینه‌ی ترجمه‌ آثار یونانی و سریانی استفاده نمودند. همچنین با ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی که موجب ظهور استعدادهای نهفته بود، گام‌های بلندی برای توسعه علوم عقلی برداشتند. پرونده مقاله