• فهرست مقالات شبکه‌های حسگر

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - یک استراتژی شارژ چند هدفه تحت عدم قطعیت برای شبکه‌های حسگر قابل شارژ بی‌سیم از طریق بهینه¬سازی استقرار چند پهپاد به کمک الگوریتم فراابتکاری
        پیمان حبیبی گوران  حسنی فرد عبدالباقی قادرزاده آریز  نصرت پور
        در این مقاله، به ارائه یک رویکرد برنامه¬ریزی برای مسیر حرکت پهپادهای قابل شارژ و زمان¬بندی شارژ گره¬های حسگر تحت عدم قطعیت در میزان انتقال داده و مصرف انرژی در گره¬ها با کمک الگوریتم¬های شاهین¬ هریس و بهینه¬سازی مبتنی بر گرادیان پرداخته شده است. در این کار با در نظر گرف چکیده کامل
        در این مقاله، به ارائه یک رویکرد برنامه¬ریزی برای مسیر حرکت پهپادهای قابل شارژ و زمان¬بندی شارژ گره¬های حسگر تحت عدم قطعیت در میزان انتقال داده و مصرف انرژی در گره¬ها با کمک الگوریتم¬های شاهین¬ هریس و بهینه¬سازی مبتنی بر گرادیان پرداخته شده است. در این کار با در نظر گرفتن نابرابری¬ها و عدم قطعیت در محدودیت باتری و مصرف انرژی گره¬ها، استراتژی‌های زمان‌بندی جدید برای شبکه‌های حسگر قابل شارژ بی‌سیم به منظور افزایش توان عملیاتی شارژ و افزایش طول عمر شبکه ارائه شده است. در ابتدا با کمک اطلاعات موقعیت و انرژی باقیمانده گره¬ها، خوشه¬بندی گره¬ها به تعداد پهپادها توسط روش K-means ارائه شده است. سپس با توجه به تعریف تابع چندهدفه CUAV و به کمک الگوریتم¬های پیشنهادی، مسیریابی و زمان¬بندی شارژ هر یک از پهپادها از مبدا یکسان برنامه¬ریزی می¬شود. در تابع هدف تعریف شده تمام عدم قطعیت¬ها و نابرابری¬های شبکه برای تاخیر و مصرف انرژی و باتری گره¬ها لحاظ شده است. شبیه¬سازی تحت نرم¬افزار متلب انجام شد. نتایج نشان داد که روش پیشنهادی مبتنی بر روش بهینه¬سازی شاهین ¬هریس جواب¬های بهتری از لحاظ افزایش طول¬ عمر شبکه و کاهش تاخیر و بهینه¬سازی مصرف انرژی توسط پهپادها را حاصل کرده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - ارائه روشی ترکیبی هارمونی جهت مسیریابی پویا در شبکه‌های حسگر بیسیم
        فاطمه شبیه جلیل عظیم پور مرضیه دادور
        شبکه های حسگر بیسیم دارای تعداد زیادی گره حسگر با انرژی محدود می باشند که در یک منطقه محدود جغرافیایی پراکنده شده اند. با توجه به محدودیت منابع در شبکه های حسگر بیسیم، افزایش طول عمر این شبکه ها با کاهش مصرف انرژی همواره مورد توجه است. انرژی گره ها بیشتر برای ارسال اطلا چکیده کامل
        شبکه های حسگر بیسیم دارای تعداد زیادی گره حسگر با انرژی محدود می باشند که در یک منطقه محدود جغرافیایی پراکنده شده اند. با توجه به محدودیت منابع در شبکه های حسگر بیسیم، افزایش طول عمر این شبکه ها با کاهش مصرف انرژی همواره مورد توجه است. انرژی گره ها بیشتر برای ارسال اطلاعات به ایستگاه مرکزی مصرف می شود. در مسیریابی پی در پی بر مبنای خوشه‌بندی، این مسئولیت بر عهده سرخوشه ها است و این امر موجب افزایش مصرف انرژی در سرخوشه ها می شود. در سال‌های اخیر برای دیرتر تمام شدن انرژی سرخوشه ها، پروتکل های خوشه بندی و مسیریابی های زیادی پیشنهاد شده است. هدف این پژوهش، ترکیب خوشه‌بندی و مسیریابی در راستای افزایش طول عمر این نوع شبکه‌هاست. برای خوشه بندی از الگوریتم ژنتیک با تعداد خوشه های ثابت و برای مسیریابی از الگوریتم جستجوی هارمونی استفاده شده است. از آنجاییکه سرخوشه ها انرژی بیشتری نسبت به دیگر گره‌ها برای ارسال اطلاعات مصرف می کنند، هدف الگوریتم ژنتیک کاهش تعداد سرخوشه ها در جهت افزایش طول عمر شبکه می باشد. در سفارشی کردن الگوریتم جستجوی هارمونی برای مسیریابی، سه معیار همسایگی، کاهش مصرف انرژی و توزیع مناسب مصرف انرژی در نظر گرفته شده است. الگوریتم هارمونی پیشنهادی با برقراری توازن مناسب بین معیارهای ذکرشده باعث تولید مسیرهای بهینه‌تری خواهد شد. در نهایت تغییر سرخوشه ها در هر دور مسیریابی باعث ایجاد توازن مصرف انرژی بین گره های هر خوشه خواهد شد. نتایج حاصل شده از آزمایشات، حاکی از برتری 14/2% الگوریتم پیشنهادی در ارسال پیام و همچنین افزایش 84/24% طول عمر شبکه نسبت به پروتکل DEEC می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - مسیریابی مبتنی بر اعتماد در شبکه های حسگر بی سیم با استفاده از منطق فازی
        حسین مومن زاده حقیقی فاطمه باوی مسعود اعتصامی
        شبکه‌های حسگر بی سیم، حوزه‌ی پرکاربردی از نسل های شبکه با پتانسیل بالا در محیط‌های غیرقابل پیش‌بینی و پویا است. با این حال، این شبکه‌ها به دلیل رسانه‌ی باز خود، توپولوژی در حال تغییر و پویا و الگوریتم‌های مسیریابی آن آسیب‌پذیر است . شبکه‌های موردی و شبکه‌های بی‌سیم ویژگ چکیده کامل
        شبکه‌های حسگر بی سیم، حوزه‌ی پرکاربردی از نسل های شبکه با پتانسیل بالا در محیط‌های غیرقابل پیش‌بینی و پویا است. با این حال، این شبکه‌ها به دلیل رسانه‌ی باز خود، توپولوژی در حال تغییر و پویا و الگوریتم‌های مسیریابی آن آسیب‌پذیر است . شبکه‌های موردی و شبکه‌های بی‌سیم ویژگی‌های مختلف مثل خود سازمان‌دهی پویا، خود پیکربندی، خود تصحیحی، نگه‌داری آسان، مقیاس‌پذیری بالا و سرویس‌های مطمئن را پشتیبانی می کند علیرغم ویژگی های بسیاری که ذکر شد، این شبکه بسیار در برابر خرابی ناشی از حملات مستعد است. عدم وجود یک سیستم کنترل مرکزی شاید مهمترین دلیل این ضعف شناخته شود. همچنین همبندی پویای شبکه امکان پیاده سازی مکانیسم های سلسله مراتبی امنیتی را از طراحان شبکه سلب می نماید..توسط راهکار های مبتنی بر اعتماد روشی را پیشنهاد می دهم که بتواند در برابر حملات تغییر ماهیت گره شبکه که به نوعی خطرناکترین حمله نیز در این حوزه محسوب می‌شود مقابله و شبکه را بازیابی کنم.از ویژگی‌های بارز این روش، سربار محاسباتی و اتلاف انرژی ناچیز از یک‌سو و مقابله و ترمیم آثار حملات صورت گرفته در شبکه است. راهکار و مکانیسم پیشنهادی با استفاده از نرم‌افزار شبیه‌ساز NS2 مورد ارزیابی قرارگرفته است. درصد خطای پایین روش پیشنهادی در تعیین میزان اعتماد یک گره در شبکه نکته بارز این مقاله است که توانسته است پس از بروز حمله گره‌های مخرب را تشخیص داده و با قرنطینه سازی آن‌ها از ادامه فعالیت آن‌ها جلوگیری کند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - صرفه‌جویی در مصرف انرژی شبکه های حسگر بی سیم با استفاده از پروتکل مسیریابی مبتنی بر خوشه بندی مسطح و الگوریتم های تکاملی
        مسعود نگهداری مرضیه دادور
        شبکه های حسگر بی سیم دارای تعداد زیادی گره های حسگر با انرژی محدود می باشند که در یک منطقه محدود پراکنده شده اند. بیشتر انرژی گره ها برای ارسال اطلاعات به ایستگاه مرکزی مصرف می شود. با توجه به محدودیت انرژی در این نوع شبکه ها، افزایش طول عمر با کاهش مصرف انرژی همواره مو چکیده کامل
        شبکه های حسگر بی سیم دارای تعداد زیادی گره های حسگر با انرژی محدود می باشند که در یک منطقه محدود پراکنده شده اند. بیشتر انرژی گره ها برای ارسال اطلاعات به ایستگاه مرکزی مصرف می شود. با توجه به محدودیت انرژی در این نوع شبکه ها، افزایش طول عمر با کاهش مصرف انرژی همواره مورد توجه بوده است. در این تحقیق، یک الگوریتم خوشه بندی سطحی مبتنی بر ژنتیک در راستای افزایش طول عمر این نوع شبکه ها ارائه شده است. در خوشه بندی سطحی پیشنهادی، ناحیه جغرافیایی با توجه به برد رادیویی به سه سطح تقسیم شده و خوشه بندی گره های هر سطح به صورت جداگانه انجام می شود. سرخوشه ها انرژی بیشتری نسبت به دیگر گره ها برای ارسال اطلاعات مصرف می کنند، لذا هدف الگوریتم پیشنهادی کاهش تعداد سرخوشه ها در جهت افزایش طول عمر شبکه است. در نهایت با تغییر سرخوشه ها در هر دور مسیریابی، توازن مصرف انرژی بیشتری بین گره ها به وجود می آید. نتایج حاصل شده از آزمایشات، حاکی از برتری الگوریتم پیشنهادی در ارسال پیام و طول عمر شبکه نسبت به سایر پروتکل های مشابه می باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        5 - ارائه روشی جدید به منظور بهبود دادن مصرف انرژی در شبکه‌های حسگر دوربین بی‌سیم
        جواد بیات شیوا کریمی
        در چند سال اخیر، شبکه‌های حسگر بی‌سیم از زمینه¬های تحقیقاتی بسیار فعال بوده‌اند. با این حال، بیشتر حسگرهای مورد استفاده در توسعه این شبکه‌ها، حسگرهای معمولی و غیرتصویربرداری مانند صوتی، لرزه‌ای، دما، رطوبت و غیره بوده‌اند. در توسعه شبکه‌های حسگر دوربین بی‌سیم چالش‌های م چکیده کامل
        در چند سال اخیر، شبکه‌های حسگر بی‌سیم از زمینه¬های تحقیقاتی بسیار فعال بوده‌اند. با این حال، بیشتر حسگرهای مورد استفاده در توسعه این شبکه‌ها، حسگرهای معمولی و غیرتصویربرداری مانند صوتی، لرزه‌ای، دما، رطوبت و غیره بوده‌اند. در توسعه شبکه‌های حسگر دوربین بی‌سیم چالش‌های منحصر به¬فردی همانند نیاز به پهنای باند بالا، نیاز به تأخیر اندک برای پردازش، انرژی مصرفی بالا و کنترل در زمان واقعی وجود دارد. در این مقاله یک مدل پیشنهادی جدید برمبنای الگوریتم بهینه‌سازی شاهین هریس به منظور بهبود مصرف انرژی در شبکه‌های حسگر دوربین بی‌سیم پیشنهادشده¬است. الگوریتم بهینه‌سازی شاهین هریس یکی از الگوریتم‌های فراابتکاری است که در سال 2019 ابداع¬شده¬است. از الگوریتم بهینه‌سازی شاهین هریس برای تشکیل خوشه‌بندی بهینه استفاده می¬شود. هر بردار تولیدشده در الگوریتم بهینه‌سازی شاهین هریس برمبنای تابع برازندگی محاسبه¬می‌شود و بهینه‌ترین بردارها جهت خوشه‌بندی انتخاب¬می‌شوند. در مدل پیشنهادی به فاکتورهایی همانند فاصله درون¬خوشه‌ای و فاصله برون¬خوشه‌ای و انرژی مصرفی توجه¬شده¬است. ارزیابی‌ها در محیط با تعداد گره‌های مختلف نشان¬می‌دهد که مدل پیشنهادی در مقایسه با PADT و الگوریتم ژنتیک (GA) دارای کارایی بهتری بوده¬است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        6 - ارائه یک رویکرد مدیریت اعتماد دو لایه در شبکه‌های حسگر بی‌سیم تعریف‌شده بر مبنای نرم‌افزار
        نوید محمد عبادتی اصفهانی مهرداد آشتیانی نسرین حمزه لو
        در شبکه‌های حسگر بی‌سیم نرم‌افزارمحور، امنیت و انرژی دو مسأله حیاتی هستند. ولی، پژوهش‌های کمی این دو جنبه را به طور همزمان ارائه کرده‌اند. با استقرار گسترده شبکه‌های حسگر و کاربرد این شبکه، مسائل امنیتی و مدیریت اعتماد، تبدیل به یک نگرانی اساسی می‌شود. در این تحقیق به ب چکیده کامل
        در شبکه‌های حسگر بی‌سیم نرم‌افزارمحور، امنیت و انرژی دو مسأله حیاتی هستند. ولی، پژوهش‌های کمی این دو جنبه را به طور همزمان ارائه کرده‌اند. با استقرار گسترده شبکه‌های حسگر و کاربرد این شبکه، مسائل امنیتی و مدیریت اعتماد، تبدیل به یک نگرانی اساسی می‌شود. در این تحقیق به بررسی چالش‌های امنیتی در شبکه‌های حسگر بی‌سیم مبتنی بر نرم‌افزار تعریف‌شده پرداخته شده است. در این پژوهش به حسگرهایی پرداخته‌شده که برای حفظ انرژی خود، به گره خودخواه تبدیل شده و از دریافت و یا ارسال داده‌ها خودداری می‌کنند. اعتماد به این گونه گره‌ها از طریق چهار معیار صداقت، صمیمیت، انرژی و تواضع مورد بحث قرار گرفته است. در این راستا، از ترکیب دو الگوریتم k-means و kNN، خوشه‌بندی بر اساس تعداد حسگرهای به کار گرفته‌شده توسط شبکه تعریف‌شده نرم‌افزاری، انجام و سپس مسیریابی بهینه بر اساس مصرف انرژی و با اولویت اعتماد صورت می‌پذیرد. سپس شبیه‌سازی در سه سناریو تعریف شده‌ ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ حسگر توزیع‌شده به صورت اتفاقی پیاده‌سازی شده است. همچنین برخی از روش‌های ایمن برای دستیابی به امنیت در شبکه‌های حسگر بی‌سیم توضیح داده شده و در آخر رویکرد یکپارچه پیشنهادی مبتنی بر اعتماد برای تأمین امنیت شبکه‌های حسگر ارائه گردیده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مدل پیشنهادی با توجه به ایجاد اعتماد، توانسته مصرف انرژی بهینه‌ای نیز داشته باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        7 - بررسی قابلیت اطمینان با معماری جدید مدل مارکوف گره پشتیبان با نرخ تعمیر و تعویض بهتر و نظارت بیشتر در پرهیز از خرابی شبکه‌های حسگر بی‌سیم صنعتی
        احمدرضا زمانی محمد علی پور مینا رامین شقاقی کندوان
        گره‌های حسگر به¬دلیل کاربردهای متنوع محیط‌های عملیاتی، مستعد خرابی هستند. ایده این مقاله، ارایه یک¬معماری جدید با مدل مارکوف برای بهبود قابلیت اطمینان می¬باشد. در اصلاح ایده¬هاي قبل با توجه به خستگي¬كاري، هزينه مصرف انرژي و تعميرات بالا مي¬توان از ایده افزایش نرخ تعمیر چکیده کامل
        گره‌های حسگر به¬دلیل کاربردهای متنوع محیط‌های عملیاتی، مستعد خرابی هستند. ایده این مقاله، ارایه یک¬معماری جدید با مدل مارکوف برای بهبود قابلیت اطمینان می¬باشد. در اصلاح ایده¬هاي قبل با توجه به خستگي¬كاري، هزينه مصرف انرژي و تعميرات بالا مي¬توان از ایده افزایش نرخ تعمیر و تعویض در پرهیز از خرابی با در¬دسترس¬بودن گره¬های جایگزین با برنامه¬ريزي دقیق تعمیرات ، بهره برد. مزاياي این¬روش کاهش میزان خرابی ، افزایش قابلیت اطمینان، پیاده سازی و استقرار سریع، بهره¬وری انرژی و صرفه¬جویی اقتصادی، بهبود عملکرد و عمر مفید شبکه، کاهش تاخير و جوان¬سازی و پویایی سیستم می¬با¬شد. ساختار روش پیشنهادی با استفاده از حالت خواب و بیداری گره آماده به¬کار سرد یا گرم به¬گونه¬ای است که گره یدکی به موازات گره اصلی قرار می¬گیرد و در صورت آسیب-دیدن یک یا دو گره، سیستم برگشت¬پذیر می¬باشد و می¬توان خرابی را تعمیر یا جایگزین نمود. تکنیک‌ زمان بیکاری و در¬دسترس¬بودن حسگر یدک پشتیبان ، نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی دارد. و کارشناسان واحد پشتیباني تنظیمات پیکربندی را به گونه‌ای انجام می¬دهند تا در زمان بیکاری، تجهیزات به حالت خاموشی یا آماده¬به¬کار بروند و در صورت آسیب¬دیدن یک یا دو گره، ابتدا گره یدکی سالم بیدار و در سرویس و سپس گره آسیب¬دیده تعمیر و تعویض ¬و در حالت آماده¬به¬کار یا خواب قرار گیرد. از نتایج حاصل از نوآوري این روش، تأکید بر نظارت سلامتی گره، جلوگیری از خرابی و بهبود نرخ تعمیر و تعویض، کاهش مصرف و بهره¬وری انرژی می‌توان اشاره نمود. نتایج شبیه‌سازی در مقایسه با مدلهای قبل، بهبود بهتری را نشان می¬دهد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        8 - ارائه یک پروتکل جدید انتشار داده برای سینک متحرک در شبکه‌های حسگر بی‌سیم
        فرزاد تشتریان محمد رضا مجمع حسین پدرام مهدی دهقان تخت فولادی
        در سالهای اخیر تحقیقات زیادی پیرامون انتشار داده به سمت سینک متحرک در شبکه های حسگر بی سیم صورت گرفته است. ما در این مقاله یک الگوریتم جدید انتشار داده با هدف افزایش طول عمر شبکه و کاهش مصرف انرژی را ارائه کرده ایم. در روش پیشنهادی ما شبکه حسگر به صورت مجازی به سلولهای چکیده کامل
        در سالهای اخیر تحقیقات زیادی پیرامون انتشار داده به سمت سینک متحرک در شبکه های حسگر بی سیم صورت گرفته است. ما در این مقاله یک الگوریتم جدید انتشار داده با هدف افزایش طول عمر شبکه و کاهش مصرف انرژی را ارائه کرده ایم. در روش پیشنهادی ما شبکه حسگر به صورت مجازی به سلولهای مساوی تقسیم شده و به کمک نقاط فرضی (CPs)، برای هر سلول یک سرسلول (CH) انتخاب می‌شود. برای انتخاب این نقاط، هیچگونه داده ای بین گره ها ردوبدل نمی شود که این امر انرژی مصرفی را کاهش می دهد. سپس تعدادی گره با توجه به موقعیت نقاط فرضی، کاندید شده و در نهایت سرسلول ها انتخاب می شوند. با انتخاب سرسلول ها، داده ها با کمترین سربار به سمت سینک متحرک انتشار داده می شوند. نتایج شبیه‌سازی نشان می‌دهد که روش ارائه شده کاهش مصرف انرژی را به دنبال دارد؛ هرچند این الگوریتم تاثیر چندانی در کاهش نرخ تاخیر ندارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        9 - بهینه سازی الگوریتم مسیر یابی AODV به منظور شناسایی گره های مزاحم و جلوگیری از بروز حملات سیاه چاله در شبکه های حسگر بی سیم
        محسن عبدالرضایی شمس الله قنبری
        شبکه حسگر بی‌سیم (WSN)، دربرگیرنده مجموعهایی از گره‌های حسگر است که به‌صورت تصادفی در ناحیه تحت نظارت توزیع‌شده‌اند و از طریق ارتباطات رادیویی با همدیگر در ارتباط هستند.AODV یک پروتکل مسیریابی برحسب تقاضا در WSN است و فرآیند کشف مسیر میان فرستنده و گیرنده را فقط زمانی ک چکیده کامل
        شبکه حسگر بی‌سیم (WSN)، دربرگیرنده مجموعهایی از گره‌های حسگر است که به‌صورت تصادفی در ناحیه تحت نظارت توزیع‌شده‌اند و از طریق ارتباطات رادیویی با همدیگر در ارتباط هستند.AODV یک پروتکل مسیریابی برحسب تقاضا در WSN است و فرآیند کشف مسیر میان فرستنده و گیرنده را فقط زمانی که به آن نیاز باشد انجام می‌دهد. این پروتکل علی‌رغم دارا بودن سربار محاسباتی و مسیریابی بسیار کم، به‌شدت در معرض حمله سیاه‌چاله قرار دارد. در این مقاله روشی به‌منظور بهبود عملکرد پروتکل AODV در برابر حملات سیاه‌چاله ارائه‌شده است. روش پیشنهادی ارائه‌شده دارای دو فاز به نام‌های فاز تشخیص گره مزاحم و فاز کنار گذاشتن آن از روند مسیریابی در شبکه حسگر بی‌سیم است. نتایج حاصل از شبیه‌سازی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که روش پیشنهادی در مقایسه با پروتکل‌های مسیریابی AODV و DSR توانسته است در حضور چندین گره مزاحم در پارامتر‌های سنجش کارایی نظیر توان عملیاتی، تأخیر انتها به انتها، نرخ تحویل بسته و تعداد بسته‌های ازدست‌رفته عملکرد بسیار خوبی را ثبت کند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        10 - مسیریابی شبکه های حسگر بی سیم با استفاده از خوشه بندی مبتنی بر الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات چندهدفه
        سید رضا نبوی نفیسه اوسطی عراقی جواد اکبری ترکستانی
        در سال های اخیر، با گسترش کاربردهای شبکه های حسگر بی سیم، بهره‌برداری از این نوع شبکه ها به منظور رسیدگی بر محیط و تحلیل داده های جمع آوری شده از محیط های خاص و متنوع بسیار رواج یافته است. شبکه های حسگر بی سیم با توجه به سهولت پیکربندی و عدم نیاز به تجهیزات گران چکیده کامل
        در سال های اخیر، با گسترش کاربردهای شبکه های حسگر بی سیم، بهره‌برداری از این نوع شبکه ها به منظور رسیدگی بر محیط و تحلیل داده های جمع آوری شده از محیط های خاص و متنوع بسیار رواج یافته است. شبکه های حسگر بی سیم با توجه به سهولت پیکربندی و عدم نیاز به تجهیزات گران قیمت، یکی از بهترین گزینه ها برای جمع آوری داده ها از محیط هستند. انرژی گره های حسگر در شبکه های حسگر بی سیم محدود است که با توجه به عدم وجود منبع شارژ ثابت یکی از چالش های اساسی است که با آن مواجه می‌شویم. از آن جایی که بیشترین مقدار انرژی گره ها در طی انتقال داده ها اتلاف می شود، گره ای که بیشتر از بقیه به انتقال داده ها بپردازد و یا بسته های داده ای را در فواصل طولانی انتقال دهد، انرژی آن زودتر از بقیه به اتمام می رسد. با اتمام انرژی یک حسگر در شبکه ممکن است در روند کار شبکه اختلال ایجاد شود. بنابراین، با توجه به توپولوژی پویا و طبیعت توزیع‌شده شبکه‌های حسگر بی‌سیم، طراحی پروتکل‌های انرژی کارآمد برای مسیریابی یکی از چالش‌های اصلی است. ازاین‌رو در این مقاله پروتکل مسیریابی آگاه از انرژی براساس الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات چندهدفه ارائه شده است. در رویکرد پیشنهادی تابع شایستگی الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات برای انتخاب گره سرخوشه بهینه براساس هدف های کیفیت خدمات شامل انرژی باقیمانده، کیفیت پیوند، تأخیر انتها به انتها و نرخ تحویل استفاده شده است. نتایج شبیه سازی نشان می دهد روش پیشنهادی با توجه به ایجاد توازن در اهداف معیارهای کیفیت خدمات، نسبت به سایر روش های موجود اتلاف انرژی کمتر و طول عمر بیشتری دارد. پرونده مقاله