ابن خلدون

دسترسی آزاد مقاله

1 - مقدمه ای بر دیدگاه ابن خلدون در باب انحطاط تمدن اسلامی
یوسف جعفرزاده

برخلاف تمام نظرگاه های 2 وجودشناسانه و معر فت شناسانه که ذات و صفات خداوند رامتعالی از این عالم می دانند و در نتیجه معرفت خود را متوجه ماوراء می کنند،ابن خلدون فیلسوف و حکیم مسلمان تونسی در قرن هشتم هجری قمری، تفسیری ازدین اسلام ارائه می دهد که بر اساس آن به رغم تعالی ذ چکیده کامل

برخلاف تمام نظرگاه های 2 وجودشناسانه و معر فت شناسانه که ذات و صفات خداوند رامتعالی از این عالم می دانند و در نتیجه معرفت خود را متوجه ماوراء می کنند،ابن خلدون فیلسوف و حکیم مسلمان تونسی در قرن هشتم هجری قمری، تفسیری ازدین اسلام ارائه می دهد که بر اساس آن به رغم تعالی ذات خداوند، صفات او در مفهو مبه قدرت و علم در جامعه و تاریخ صیرورت می یابد و از این رو نزد او عمران عنوان نماد و اسطورۀ حقیقت در سطح جامعه تلقی می گردد. بر همین اساس او نظرگاهبنا می کند که به اعتبار حضور و خلق دایم خداوند علم عمران جدیدی تحت عنوان3 است و میدان ذات پسینی در جامعه و تاریخ ، از طریق علت ها و معلول ها، مبتنی برفعالیت عقل در آن نه ماد ۀ صرف و نه ماورای مطلق و انتزاعی، بلکه سیالیت و اعتدالبین ماده و ماوراء در تاریخ می باشد. از نظر ابن خلدون به دلیل خروج عقلانیت و فلسفهدر ماوراء، ذوات روحانی ادراک ناپذیر اسلامی از حوزۀ تاریخ و توجه صرف آن بهتمدن اسلامی از سیّالیت و اعتدال خارج شده و دچار جمود و انحطاط شده است . از اینرو، برای پیشرفت مجدد مادی و معنوی مسلمانان، توجه معرفتی آن ها به جامعه و تاریخ،در عین حفظ شکاف متعادل بین جامعۀ حقیقت بخش (در مفهوم فعلیت و کمالبخشی) با عصبیت هویت بخش قبیله ای، ضروری است . از دیدگاه ابن خلدون دردولت های اسلامی، دین عامل اصلی ایجاد این شکاف و ساختار اجتماعی معتدل است . باوجود این، در سیر فکری او عاملیت ارادۀ شخصی حاکم در اجرای نقش دین در سطحجامعه جای خود را به قانونمبتنی بر شرع و عقل داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - تحولات فلسفی – کلامی دوره حفصی
محمدرضا پاک

مهاجرت فلاسفه و متکمان از شهرهای در حال سقوط اندلس به افریقیه دوره حفصی با ورود اندیشه‌های کلامی امام المتکلمین فخر رازی از مصر به افریقیه همزمان شد. در این برخورد اندیشه‌ها حاکمیت با متکلمان مالکی بود که سنت سلف را تایید و برقرار می‌ساختند. تقوی کلام بر فلسفه در سراسر چکیده کامل

مهاجرت فلاسفه و متکمان از شهرهای در حال سقوط اندلس به افریقیه دوره حفصی با ورود اندیشه‌های کلامی امام المتکلمین فخر رازی از مصر به افریقیه همزمان شد. در این برخورد اندیشه‌ها حاکمیت با متکلمان مالکی بود که سنت سلف را تایید و برقرار می‌ساختند. تقوی کلام بر فلسفه در سراسر دوره حفصی در غالب مدارس متعدد کلامی برقرار ماند. تلفیق فلسفه و کلام، فلسفه و تصوف و پیدایش تصوف فلسفی از پدیده‌های خاص دوره حفصی بود. رویکرد جدید این خلدون در تاریخ و ظهور شخصیت جهانی ابن سیعین، دوره حفصی را به عنوان مرحله‌ای اساسی در تاریخ فلسفه اسلامی، مطرح ساخت. غلبه مسلمانان در برخورد کلامی و گفتگوی عالمانه با مسیحیت، حاکی از حیات و پویایی و غلبه فلسفه اسلامی بعد از این رشد است. رواج جدل از پدیده‌های رایج عصر حفصی بود که به ویژه خود را در کلام خوارج اباضی مذهب افریقیه نشان داد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - الإفتنان والإفادة فی رسائل ابن خلدون وابن الخطیب
فاطمه علی نژاد چمازکتی سعیده میرحق‌جو لنگرودی

عبدالرحمن ابن خلدون عالم اسلامی ومؤرخ اجتماعی، مفکر عالمی ذاعت شهرته واستفاض صیته لنظریة جلیلة استحدثها وأطلق علیها "علم العمران البشری" ولقد اهتم الدارسون فی أنحاء العالم بدراسة نظریته وآثاره المؤلفة نظرا إلی مکانة الاندلس فی العالم الاسلامی وإلی أهمیة دراسة التطورات ا چکیده کامل

عبدالرحمن ابن خلدون عالم اسلامی ومؤرخ اجتماعی، مفکر عالمی ذاعت شهرته واستفاض صیته لنظریة جلیلة استحدثها وأطلق علیها "علم العمران البشری" ولقد اهتم الدارسون فی أنحاء العالم بدراسة نظریته وآثاره المؤلفة نظرا إلی مکانة الاندلس فی العالم الاسلامی وإلی أهمیة دراسة التطورات الاجتماعیة والسیاسیة والحضاریة فیها. الدکتور طه حسین یری بأن التطورات الاجتماعیة والسیاسیة أثر من آثار التطور الفکری والأدبی فدراسة الأدب خاصة أدب العالمین الکبیرین یعطینا صورة حیة عن واقع المجتمع وتطوراته. علی هذا قامت هذه الورقة بدراسة وتحلیل رسائل أرسلها کل من ابن خلدون والوزیر الأدیب ابن الخطیب بعضهم لبعض رغبة للتعریف والتعرّف علی حیاتهما المتقلّبة وآرائهما. إنّهما قد عالجا الأحداث التاریخیة فی ثوب أدبی له تعابیر أدبیة مؤثرة. أضف إلی ذلک أنّ هذه الرسائل تدلّ علی افتنان ادبی من قبلهما کما تفید إفادات سیاسیة، وتاریخیة، وعلمیة، وأدبیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - نقش تجمل‌گرایی در انحطاط تمدن‌ها و نظام‌های سیاسی با رویکردی به آرای امام خمینی(ره)، ابن خلدون، ابو نصر فارابی و خواجه نصیرالدین طوسی
بهروز رشیدی

بسیاری از فیلسوفان، دانشمندان علم الاجتماع و جامعه شناسان از قدیم‌الایام تاکنون، تجمل‌گرایی، اسراف و هدردادن منابع جوامع به مصارف بیهوده را از عوامل مهم انحطاط و انقراض نظام‌های سیاسی و تمدن‌ها دانسته‌اند. از دیدگاه این اندیشمندان تجمل‌گرایی و عوارض ناشی از آن علاوه بر چکیده کامل

بسیاری از فیلسوفان، دانشمندان علم الاجتماع و جامعه شناسان از قدیم‌الایام تاکنون، تجمل‌گرایی، اسراف و هدردادن منابع جوامع به مصارف بیهوده را از عوامل مهم انحطاط و انقراض نظام‌های سیاسی و تمدن‌ها دانسته‌اند. از دیدگاه این اندیشمندان تجمل‌گرایی و عوارض ناشی از آن علاوه بر منابع و سرمایه‌های جوامع موجب زوال اخلاق و مفاسد فردی و اجتماعی ناشی از آن می شود و ظهور این پدیده در میان مردمان، دولتمردان، حاکمان و کارگزاران سیاسی از عوامل فروپاشی جوامع و نظام های سیاسی است. در این میان آموزه‌های اسلامی ناشی از معارف قرآنی و سنت و سیره نبوی و علوی منبعی غنی است که الهام بخش متفکران مسلمان شده است. عده‌ای از فیلسوفان و جامعه‌شناسان مسلمان به‌ویژه ابن خلدون، ابو نصر فارابی و خواجه نصیرالدین طوسی به خوبی از منظر فلسفه تاریخ و آموزه‌های قرآنی به این موضوع پرداخته‌اند. در میان متفکران و علمای اخیر، امام خمینی(ره) با دغدغه تام و تمام به نقش مخرب تجمل‌گرایی رفاه طلبی و به اصطلاح آن حضرت ظهور بروز خوی کاخ‌نشینی در ایجاد فساد، تباهی و بی‌ثباتی و به‌تبع آن انقراض و اضمحلال یک نظام سیاسی پرداخته است. هدف از این مقاله بررسی آرای دانشمندان متقدم از جمله ابن خلدون، ابو نصر فارابی و خواجه نصیرالدین طوسی با آرا و دیدگاه‌های متأخر امام روح الله موسوی خمینی در این زمینه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - دخالت دولت در اقتصاد از منظر اندیشمندان مسلمان
دکتر مهدی خداپرست مشهدی روح اله نظری بهرام فتحی

چکیده مسأله جایگاه دولت و نقش آن در اقتصاد، از زمان پیدایش دانش اقتصاد همواره مورد بحث اقتصاددانان و صاحبان اندیشه در مکاتب گوناگون اقتصادی است. متفکران‌ مسلمان‌ از دیر زمان، به‌ ویژه‌ در دهه‌های‌ اخیر، ابعاد گوناگون‌ این‌ موضوع‌ را بررسی‌ کرده‌اند. در این مقاله نقش و چکیده کامل

چکیده مسأله جایگاه دولت و نقش آن در اقتصاد، از زمان پیدایش دانش اقتصاد همواره مورد بحث اقتصاددانان و صاحبان اندیشه در مکاتب گوناگون اقتصادی است. متفکران‌ مسلمان‌ از دیر زمان، به‌ ویژه‌ در دهه‌های‌ اخیر، ابعاد گوناگون‌ این‌ موضوع‌ را بررسی‌ کرده‌اند. در این مقاله نقش و وظیفه دولت در اقتصاد، از منظر اندیشمندان مسلمان مورد بررسی قرار می گیرد. دیدگاه ابن خلدون، شهید صدر، مطهری، بهشتی و امام خمینی (ره) بررسی شده است. مبنای دخالت دولت اسلامی در اقتصاد، مصلحت است و مراد از مصلحت نیز تأمین هدف شارع به منظور رسیدن مردم به منافع دنیوی و اخروی است. ازاین‌رو، توسعة معنویت،‌ ایجاد و بسط امنیت، رشد اقتصادی و پیشرفت و عدالت اجتماعی مصالحی است که دولت اسلامی جهت تحقق آنها در امور اقتصادی دخالت می‌نماید. که این موضوع در اندیشه های مورد بررسی شده نمایان است. با تأمّلی اجمالی در آثار متفکّران واندیشمندان، به این نتیجه خواهیم رسید با این که ایشان، حکومت را پدیده ای ساختة دست بشر می دانند و به جائز الخطا بودن حاکمان آن توجّه دارند، در اصل ضرورتدولتتردیدی نمی کنند. در مورد منشأ مشروعیت اطاعتازحکومت و مسأله الزام سیاسی، دیدگاه های متفاوتی ذکر شده؛ البته بیشتراندیشمندان، خواهان ایجاد رفاه و عدالت بر پایداری اخلاق و آزادی هستند. واژگان کلیدی :دخالت دولت،مصلحت، ابن خلدون، شهید صدر پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - تأثیر کاهش نرخ مالیات شرکتها بر درآمد مالیاتی شرکتها مبتنی بر تئوری مالیات ابن خلدون
خدیجه خدابخشی پاریجان رضا کوهی

مخارج و درآمدهای مالیاتی دولت از جمله ابزارهای سیاست مالی هستند که با ایجاد تغییرات در آنها فعالیت های اقتصادی محدود و با گسترش می یابند. تغییر در مالیات ها باعث می گردد تا در آمد قابل تصرف تغییر نماید. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر کاهش نرخ مالیات شرکتها بر درآمد مالی چکیده کامل

مخارج و درآمدهای مالیاتی دولت از جمله ابزارهای سیاست مالی هستند که با ایجاد تغییرات در آنها فعالیت های اقتصادی محدود و با گسترش می یابند. تغییر در مالیات ها باعث می گردد تا در آمد قابل تصرف تغییر نماید. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر کاهش نرخ مالیات شرکتها بر درآمد مالیاتی شرکتها مبتنی بر تئوری مالیات خلدون(نرخ مالیات و درآمد شرکت ها: کاربرد نظریه مالیات خلدون) می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی بوده و از بعد روش شناسی از نوع تحقیقات علی (پس رویدادی) است. جامعه آماری پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد و با استفاده از روش حذف سیستماتیک 127 شرکت به عنوان نمونه پژوهش در دوره زمانی بین سالهای 1391تا 1399 انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان داد کاهش نرخ مالیات شرکتها بر درآمد مالیاتی شرکتها مبتنی بر تئوری مالیات خلدون تاثیر معنی داری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - نگرشی به نظریه جامعه شناسی عصبیت، ابن خلدون در تشکیل جامعه و حکومت هخامنشیان
حسن مرداسی نی سیاهی ناصر جدیدی فیض اله بوشاسب

حکومت هخامنشیان حکومتی بود که از حدود سال 700 قبل از میلاد در جنوب غربی ایران تأسیس شد. حکومت هخامنشیان بعد از مادها دومین حکومت ایرانی بود که تشکیل شد. اما امپراتور هخامنشیان فراتر از مرزهای ایران رفت و حدود سه چهارم جهان را تسخیر کرد. حکومت هخامنشیان حکومت قبیله ای بو چکیده کامل

حکومت هخامنشیان حکومتی بود که از حدود سال 700 قبل از میلاد در جنوب غربی ایران تأسیس شد. حکومت هخامنشیان بعد از مادها دومین حکومت ایرانی بود که تشکیل شد. اما امپراتور هخامنشیان فراتر از مرزهای ایران رفت و حدود سه چهارم جهان را تسخیر کرد. حکومت هخامنشیان حکومت قبیله ای بود که بر اساس ویژگی ها، خصلت ها و اصالت های طوایف پارسی تأسیس شد. حسب هایی که حدود 370 سال باعث دوام حکومت آنها شد. ابن خلدون با استفاده از این ویژگی، نظریه عصبیت را در بوجود آمدن حکومت ها مطرح کرد. در این تحقیق با استفاده از نظریه عصبیت ابن خلدون، به چگونگی تشکیل، دوام استحکام جامعه و زوال حکومت هخامنشیان با توجه به عصبیت هخامنشیان پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - بررسی ماهیت و فراز و فرود دولت در اندیشه ابن خلدون
حسین رفیع مجید عباس‌زاده مرزبالی

ابن خلدون را می‌توان از جمله نخستین متفکرین اسلامی‌ای دانست که در قرن هشتم هجری قمری با روشی علمی به مطالعه و بررسی پدیده‌های اجتماعی و سیاسی پرداخت و سعی کرد تا علل، اسباب و قوانین حاکم بر آنها را کشف کند. او در پی علایق تاریخی‌اش، علم نوبنیادی تحت عنوان علم عمران را ب چکیده کامل

ابن خلدون را می‌توان از جمله نخستین متفکرین اسلامی‌ای دانست که در قرن هشتم هجری قمری با روشی علمی به مطالعه و بررسی پدیده‌های اجتماعی و سیاسی پرداخت و سعی کرد تا علل، اسباب و قوانین حاکم بر آنها را کشف کند. او در پی علایق تاریخی‌اش، علم نوبنیادی تحت عنوان علم عمران را بنا نهاد که هدفش بحث و گفتگو درباره اجتماع انسان و تمدن بشری بود. اما نکته مهم در اینجا این است که ابن خلدون به‌طور کلی هیچ‌گاه در صدد تدوین کتاب مستقلی در فن سیاست بر نیامد و بر این اساس دیدگاه سیاسی‌اش را می‌بایست به‌عنوان بخشی از نظریه اجتماعی و تاریخی وی در نظر گرفت، که به تناوب در کتاب مقدمهاش آمده ست. ابن خلدون گرچه در امتداد اندیشه اسلامی حرکت می‌کرد اما درک او از مفهوم سیاست و دولت، که بر بنیاد دانش عمران و رویکرد طبیعی‌محور او قرار داشت، اندیشه سیاسی وی را از سایر نحله‌های اندیشه سیاسی نظیر فلسفه سیاسی، سیاست‌نامه‌نویسی و شریعت‌نامه‌نویسی متمایز ساخته بود. او با کنار زدن هرگونه ملاحظه دستوری یا عملی، به شیوه‌ای عینی به بررسی منشاء، تکامل، دوام و تجزیه دولت (قدرت سیاسی) در مناسباتش با همه پدیده‌های اجتماعی پرداخت. این مقاله به‌طور کلی به بررسی دیدگاههای ابن خلدون در مورد ریشه‌ها، ماهیت و فراز و فرود دولت و چگونگی ارتباط این نهاد با مواردی چون: سرشت انسان، عصبیت و عمران (اجتماع) بشری می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - بررسی علل جامعه شناختی فروپاشی حکومت جمشید براساس نظریه ابن خلدون
پرنوش پژوهش

شاهنامه بیان‌کنندۀ تاریخ و سرنوشت ایران زمین است. به همین علت ترجمان معتبری از پیشینۀ فرهنگی ملت ایران محسوب می‌شود. از همین روی از مهم‌ترین مباحثی که می‌توان در آن یافت، نگرش جامعه شناختی فردوسی است. در قسمت اسطوره‌ای شاهنامه سیر زندگی اجتماعی بسیار شبیه به روندی است ک چکیده کامل

شاهنامه بیان‌کنندۀ تاریخ و سرنوشت ایران زمین است. به همین علت ترجمان معتبری از پیشینۀ فرهنگی ملت ایران محسوب می‌شود. از همین روی از مهم‌ترین مباحثی که می‌توان در آن یافت، نگرش جامعه شناختی فردوسی است. در قسمت اسطوره‌ای شاهنامه سیر زندگی اجتماعی بسیار شبیه به روندی است که در نظریات اجتماعی مطرح است، یکی از نظریه‌های مشهور، متعلق به ابن‌خلدون است. ابن‌خلدون یکی از چهره‌های شاخص در تاریخ نظریۀ اجتماعی است. از میان مفاهیمی که وی ابداع کرده است مفهوم عصبیت و مراحل پنج‌گانۀ سیر حکومت‌ها از مهم‌ترین‌ها است. در این مقاله برآنیم تا بر مبنای نظریۀ ابن‌خلدون به بررسی حکومت جمشید، پادشاه پیش‌دادی و خردمندی که به همه هنرها دست یافته و بر همه کارها توانا شد، بپردازیم. هدف این مقاله بررسی علت سقوط حکومت جمشید در شاهنامه براساس نظریۀ جامعه‌شناسی ابن‌خلدون است. پیش‌فرض اصلی این پژوهش این است که نظریۀ ابن‌خلدون بر تمام ابعاد حکومت جمشید قابل تطبیق است. در جهت تحقق این هدف پس از بیان مقدمه‌ای کوتاه، جامعه‌شناسی در ادبیات به‌صورت موجز بیان شده و سپس به بیان مفهوم عصبیت و مراحل پنج‌گانۀ سیر حکومت‌ها از تأسیس تا واژگونی پرداخته شده است. آن‌گاه دوران سلطنت جمشید براساس مراحل پنج‌گانه مورد بررسی قرار گرفته و به این نتیجه می‌رسیم که اگرچه در دورة فردوسی علم جامعه‌شناسی به صورت امروزی وجود نداشته ولی نظریه‌های جامعه‌شناسی در حماسۀ او بازسازی شده است. پرونده مقاله

فهرست مقالات ابن خلدون

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی