بنا به روایت اسطوره ها، هما مرغی فرخنده فال و پیک سعادت بوده و هر کس زیر سایة او قرار میگرفته، دولتمند و صاحب سعادت می شده است. این مرغ به دلیل استخوان خواری و بی آزاری، همواره مورد اشارة شعرا بوده است. هرچند صائب، این مضامین را در شعر خویش آورده، اما طبق شیوة معمول شا چکیده کامل
بنا به روایت اسطوره ها، هما مرغی فرخنده فال و پیک سعادت بوده و هر کس زیر سایة او قرار میگرفته، دولتمند و صاحب سعادت می شده است. این مرغ به دلیل استخوان خواری و بی آزاری، همواره مورد اشارة شعرا بوده است. هرچند صائب، این مضامین را در شعر خویش آورده، اما طبق شیوة معمول شاعران این عصر، از آرایهها و صناعات ادبی همچون کنایه، تمثیل و تشبیه استفاده می کند و با هنجارشکنی، چهره ای متفاوت از هما ارائه می دهد. او سایة زودگذر و تیرة هما را دلیلی بر ناپایداری دولت و اصلی مهم در عدم دلبستگی به آن میداند. تصویری که صائب از این مرغ ارائه داده، هما را موجودی زمینی و ملموس ساخته است. همچنین به اعتقاد او دلیل فرخندگی این مرغ اسطورهای، تواضع و فروتنی و دلیل شهرت وی قناعت او به پارهای استخوان بوده است. بنا براین، صائب خواستار این نیست که در زیر سایة بال هما قرار گیرد، چون سعادت را امری ذاتی میداند نه اکتسابی.
صائب از این مرغ اسطوره ای برای وصف طبیعت و آوردن تمثیلهای گوناگون و توصیف موضوعات پیش پا افتاده و عادی استفاده کرده است، که در این مقاله به آنها اشاره شده، از جنبههای مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرد.
پرونده مقاله
ادبیّات عصر قاجار بهواسطۀ نهضت مشروطیّت، دچار تغییرات اساسی در ساختار حوزههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران گردید. در عصر قاجار، ارتباط ایرانیان با جامعۀ اروپا، تدوین سفرنامهها، تأسیس دارالفنون، ترجمۀ کتابهای اروپایی، انتشار روزنامهها و غیره، سبب ایجاد زمینههای تج چکیده کامل
ادبیّات عصر قاجار بهواسطۀ نهضت مشروطیّت، دچار تغییرات اساسی در ساختار حوزههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران گردید. در عصر قاجار، ارتباط ایرانیان با جامعۀ اروپا، تدوین سفرنامهها، تأسیس دارالفنون، ترجمۀ کتابهای اروپایی، انتشار روزنامهها و غیره، سبب ایجاد زمینههای تجددطلبی مردم ایران را فراهم نمود. این تجدد در نظم و نثر این دوره، تأثیر شگرفی بر جای گذاشت. یکی از مهمترین ویژگیهای شعر عصر مشروطه، تفاوت و نوع بینش شاعران نسبت به واقعیتهای موجود است که منجر به خلق مضامین جدید شد. از مهمترین موضوعات اصلی در شعر فارسی عصر مشروطه آزادی، وطن و عدالت است که درک صحیح پیام شعر این دوره تا حدّی منوط به شناخت جایگاه آن است. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانهای به بررسی آرایههای ادبی در سرودههای سیاسی ادیبالممالک فراهانی بپردازد، ادیبالممالک یکی از شاعران عصر مشروطه و دورۀ بیداری است و بیشترین سرودههای او پیرامون مضامین سیاسی و اجتماعی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که ادیب در سرودههای خود برای پرداختن به مضامین وطن، آزادی و عدالت، از صناعات ادبی بهره برده است و به سبب آنکه فردی مذهبی بود، علاوه بر توجه به تلمیحات مرتبط با ایران قبل از اسلام به ایران دورۀ اسلامی هم توجّه نموده و در خصوص موضوع عشق به وطن، وطندوستی او با نفرت از اعراب همراه نبود. توصیه به قانونمداری، انتقاد از جهل و غفلت، انتقاد از عملکرد نامناسب مجلس، انتقاد از عدلیه و توجّه به عدالت از دیگر مضامین شعری ادیب محسوب میشود.
پرونده مقاله
نفثه المصدور کتابی است که شهابالدین محمدخرندزی نَسَوی منشیِ جلالالدین خوارزم شاه (28ـ617 ه‍ ق) در اوج حملة مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایههای ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر نفثه المصدور با شعر برابری چکیده کامل
نفثه المصدور کتابی است که شهابالدین محمدخرندزی نَسَوی منشیِ جلالالدین خوارزم شاه (28ـ617 ه‍ ق) در اوج حملة مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایههای ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر نفثه المصدور با شعر برابری دارد و احاطة نویسنده به آرایشهای کلامی و نیز در به کارگیری تصویرهای شعری، نثر کتاب را تا حدِّ شورانگیزیِ شعر بالا برده است. در این کتاب نه تنها آرایههای بسیاری به کار رفته بلکه عواطف انسانی در حد بالایی دیده میشود و هم توصیفهای شاعرانه و نازکخیالیهای بسیار. به این دلیل میتوان نثر کتاب را نثر شاعرانه اطلاق کرد. در تعریف این نثر میتوان گفت، نثری ادبی است که نویسندة آن از مرز معیار نوشتاری خارج شده و در آن ابزار و آرایههای شعر و نظم را به کار میبرد و هر چه این ابزار و آرایهها بیشتر باشد متن از نثر دور و به شعر نزدیک میشود. در این مقاله تلاش بر این است که به زیباییهای شاعرانه و آرایههای به کار رفته در کتاب نفثه المصدور اشاره شود تا دریچهای به زیباییهای شعری به کار رفته به روی خواننده گشوده گردد و این اثر ِبا ارزش با نگاهی دیگر مورد بررسی قرار گیرد.
پرونده مقاله
کتاب تاریخ جهانگشای جوینی اثر خامۀ توانای علاءالدین عطاملک جوینی یکی از ارزشمندترین کتابهایی است که در حوزۀ تاریخ و زبان و ادبیات فارسی در دست داریم. کتاب وی علاوه بر این که از نظر تاریخی حائز اهمیّت فراوان و در بردارندۀ مطالب دقیق، و روشنکنندۀ گوشههای تاریکِ وحشتناک چکیده کامل
کتاب تاریخ جهانگشای جوینی اثر خامۀ توانای علاءالدین عطاملک جوینی یکی از ارزشمندترین کتابهایی است که در حوزۀ تاریخ و زبان و ادبیات فارسی در دست داریم. کتاب وی علاوه بر این که از نظر تاریخی حائز اهمیّت فراوان و در بردارندۀ مطالب دقیق، و روشنکنندۀ گوشههای تاریکِ وحشتناکترین برهۀ تاریخ ایران است، از دید ادبی نیز درخور توجه و دارای ارج و ارزش فراوان است. در این مقاله کوشش شده است که نگاهی بر جنبههای غنایی این اثر افکنده شود و از توصیف و تشبیه و تمثیل گرفته تا مدح و ستایش و لعن و نفرین و فتح نامه و آرایههای مختلف ادبی و زیباییهای بیانی چون سجع و جناس و استعاره و تضمین و مطالب بزمی و عشقورزانه نمونههایی به دست داده شود.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد