فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - تصویرهای هنری در غزل های عاشورایی های سعید بیابانکی
  کتایون حبیبی کبری نودهی
  واقعة‌ عاشورا، همواره مورد توجه نویسندگان و شاعران بوده است. پس از انقلاب اسلامی نیز شاعران به شعر عاشورایی توجه بیشتری نشان دادند. از زمرة این شاعران، در دورة معاصر می‌توان سعید بیابانکی را نام برد. پژوهش حاضر، به بررسی، تحلیل و نقد غزل‌های عاشورایی این شاعر، از منظر ت چکیده کامل

  واقعة‌ عاشورا، همواره مورد توجه نویسندگان و شاعران بوده است. پس از انقلاب اسلامی نیز شاعران به شعر عاشورایی توجه بیشتری نشان دادند. از زمرة این شاعران، در دورة معاصر می‌توان سعید بیابانکی را نام برد. پژوهش حاضر، به بررسی، تحلیل و نقد غزل‌های عاشورایی این شاعر، از منظر تصویرهای هنری و مضمون ، بر اساس کتاب جامه دران با روش توصیفی- تحلیلی پرداخته تا تصاویر و مضامین آن را بیان کند. آشنایی با شاعران برجسته عاشورایی معاصر، شناسایی غزل‌های عاشورایی شاخص پس از انقلاب و نیز بهره-گیری از زبان تصویری برای تبیین مفاهیم عاشورایی در قالب غزل، نشان از اهمّیّت این پژوهش است. بررسی و مطالعه این مجموعه نشان می‌دهد که شاعر مفاهیمی چون عطش، شهادت و مظلومیت سید‌الشهدا(ع) و یاران وفادارش را با بهره‌گیری از عوامل تصویرساز در محور افقی به تصویرکشیده که نماد و استعاره در رأس آن است. روش مورد استفاده در این پژوهش تفصیلی تحلیلی (کتابخانه ای) است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - تحلیل جمال‌شناسانة تقابل مرگ و حیات در مثنوی مولانا
  رقیه پورمقدم چوکامی رضا حیدری نوری رضا فهیمی
  چکیده صورت‌های خیالی و عناصر بدیعی زمانی زیبا هستند که همچون جزئی از ساختار درهم‌کنش با لفظ و ساختار معنایی کلام در هر متن ایفای نقش کنند و از سویی در التزام با معنا ،خلق شده باشند و در این راه نقش راه‌بلدی مطمئن را بازی کنند. آثار هنری جاودانه و ماندگار چون مثنوی مولان چکیده کامل

  چکیده صورت‌های خیالی و عناصر بدیعی زمانی زیبا هستند که همچون جزئی از ساختار درهم‌کنش با لفظ و ساختار معنایی کلام در هر متن ایفای نقش کنند و از سویی در التزام با معنا ،خلق شده باشند و در این راه نقش راه‌بلدی مطمئن را بازی کنند. آثار هنری جاودانه و ماندگار چون مثنوی مولانا از آنجا که عمدتاً بر بنیاد آفرینش هستی خلق شده‌اند بی‌تردید حاصل برخورد جمال‌شناسانه با عناصر و مظاهر این آفرینش هستند از سوی دیگر، یکی از راه‌های کشف جهان ذهنی هنرمند، بررسی تصاویر ادبی و بلاغی شعر شاعر است. مثنوی مولانا نوعی مکاشفه و اشراق درونی شاعر در برخوردی زیبایی‌شناسانه با جان مایة هستی یعنی مسألة مرگ و حیات است. وحدت و تنوع و تکرار مقولة مرگ و زندگی در قالب تضاد و تقابلی هنرمندانه از مباحثی است که موجب پویایی زبان و معنا به صورت هرچه بیشتر در شعر مولانا شده است؛ تا جایی که می‌توان این هنر تقابل را نوعی ویژگی سبکی مولانا دانست که به ویژه در اندیشة عرفانی او و مسألة تقابل وحدت و کثرت ریشه دارد. در این نوشتار تقابل جمال‌شناسانة مرگ و زندگی در مثنوی با توجه به فرآیند کثرت در دل وحدت و وحدت در بطن کثرت ، با توجه به مرگ و حیات به روش کتابخانه‌ای و به شیوة توصیفی - تحلیلی مورد واکاوی و بررسی قرار خواهد گرفت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تحلیل عناصر تصویرساز در طنزآفرینی (با تکیه بر کاریکلماتورهای دهه‌ی نود)
  لیلا محمدنژاد کلکناری حسین پارسایی حسام ضیایی
  چکیده کاریکلماتور یکی از جریان‌های نو ظهور ادبیات معاصر است که از زیر مجموعه‌های طنز و مطایبه به شمار می‌رود. پیروان این جریان برای ایجاد فضاهای طنزآمیز، از بازی‌های زبانی به عنوان شگردی ویژه بهره می‌برند. این شگرد ،در سایه‌ی آرایه‌های بیانی و بدیعی شکل می‌گیرد. نویسندگ چکیده کامل

  چکیده کاریکلماتور یکی از جریان‌های نو ظهور ادبیات معاصر است که از زیر مجموعه‌های طنز و مطایبه به شمار می‌رود. پیروان این جریان برای ایجاد فضاهای طنزآمیز، از بازی‌های زبانی به عنوان شگردی ویژه بهره می‌برند. این شگرد ،در سایه‌ی آرایه‌های بیانی و بدیعی شکل می‌گیرد. نویسندگان کاریکلماتور، با بهره‌گیری از تصاویر و ایماژهای شاعرانه ، موقعیت‌های طنز می‌آفرینند. این پژوهش ، بر آن است تا ارتباط‌ بازی‌های زبانی را با تصاویر و فضاهای کاریکلماتوری ، بررسی کند و تأثیر آن‌ها را در ایجاد مفاهیم طنزآمیز ، به شکل آماری تحلیل کند. نویسندگان با بررسی پنج مجموعه کاریکلماتور دهه‌ ی نود ، شگردهای ایجاد طنز را در مقوله‌های کنایه ، ایهام ، تضاد ، جناس ، تلمیح ، نقیضه‌‌ ی شعر و ضرب‌المثل ، حسن‌تعلیل و تجسّم دانسته‌اند که از بین این عناصر تصویرساز و طنزآفرین ، کنایه و ایهام، بیشترین فراوانی را در مجموعه کاریکلماتورهای دهه ‌ی نود دارند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - نگرشی بر کنایات و امثال وحکم در قصاید انوری
  طاهره خبازی
  شکوه وغنای زبان دری که در طی چندین قرن به پایه بسیار بلندی از تکامل رسیده است بستگی به لغت ها و ترکیب های شیرین و دلنشین و پرمعنایی دارد که تلفیق آنها در نظم ونثر،ادبیات فاخر را به وجود آورده است و قسمت بزرگی از آنها را باید کنایه واصطلاح تعبیر کرد. این کنایه ها واصطلاح چکیده کامل

  شکوه وغنای زبان دری که در طی چندین قرن به پایه بسیار بلندی از تکامل رسیده است بستگی به لغت ها و ترکیب های شیرین و دلنشین و پرمعنایی دارد که تلفیق آنها در نظم ونثر،ادبیات فاخر را به وجود آورده است و قسمت بزرگی از آنها را باید کنایه واصطلاح تعبیر کرد. این کنایه ها واصطلاحات در هر عصربه مناسبت اوضاع و احوال خاص آن زمان و تحولاتی که پدید آمده به تدریج به گنجینه الفاظ دری راه یافته و با ورود در سیاق سخن پیوسته و پراکنده بر حجم زبان فارسی از حیث باروری و زیبایی افزوده است. در اشعار انوری صور خیال بسیاری به کار رفته است که در این مقاله تلاش شده جنبه های زیباشناسی قصاید انوری بر اساس کنایه مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد و برای آن شواهد فراوانی از قصاید زیبای این شاعر آورده شود تا میزانی از کاربرد کنایه و امثال وحکم در قرن ششم ارایه شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - کارکردها و تحولات بلاغی عنصر «رنگ» در گذر از سبک‌های شعر فارسی
  ثریا آذربراء ثورالله نوروزی داودخانی محمدرضا شاد منامن رضا مصطفوی سبزواری
  تحلیل و تشخیص عناصر سبکی جز با جزئی‌نگری در بسامد خروج از نرم زبان حاصل نمی‌شود. این جزیی‌نگری نیازمند بررسی جزئیات ادبی، زبانی و فکری یک متن ادبی است. عنصر رنگ یکی از مواردی است که کیفیت استفادة بلاغی و معنایی آن در سبک‌ها و دوره‌های مختلف ادبی متغیر و متفاوت است و با چکیده کامل

  تحلیل و تشخیص عناصر سبکی جز با جزئی‌نگری در بسامد خروج از نرم زبان حاصل نمی‌شود. این جزیی‌نگری نیازمند بررسی جزئیات ادبی، زبانی و فکری یک متن ادبی است. عنصر رنگ یکی از مواردی است که کیفیت استفادة بلاغی و معنایی آن در سبک‌ها و دوره‌های مختلف ادبی متغیر و متفاوت است و با بررسی کارکردها و تحولات بلاغی این عنصرِ تصویرساز می‌توان دگردیسی سبکی را نشان داد. ازآنجایی‌که دگردیسی‌های سبکی جز با در نظر گرفتن پیکره‌ای وسیع چندان دقیق و ممکن نیست، لذا با در نظر گرفتن پنج سبک شعر فارسی و از هر سبک سه شاعر برجسته، به موضوع مذکور پرداخته‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که در سبک خراسانی ترکیبات وصفی حاصل از رنگ‌ها در امور حسی و اغلب با عناصر طبیعت است. شگردهای غالب در این سبک استفاده از تشبیه و استعاره و کنایه است. در سبک بینابین بسامد ترکیبات انتزاعی بیشتر و کارکردهای کنایی، تمثیلی و نمادین، در حوزة عرفان و مسائل اجتماعی (با ظهور سنایی) بیشتر است. در سبک آذربایجانی صنایع بدیعی و بیانی به اوج خود می‌رسد و رنگ ازرق دستمایة آفرینش ایهام، استعاره و کنایه با بسامد بالا می‌گردد. در این سبک، هفت‌پیکر جایگاهی ویژه دارد چون از نمادگرایی اسطوره‌ (در رنگ‌ها) نیز استفاده می‌کند. در سبک عراقی نیز اغلب ترکیبات حسی نیز برای تبیین مفاهیم ذهنی به کار می‌روند. ایهام، استعاره و نماد از شگردهای غالب در کاربرد رنگ‌هاست. در سبک هندی ترکیبات عینی بیشتر است و در میان شگردهای بلاغی، اسلوب معادله، تشبیه و حسن تعلیل بسامد بیشتری دارد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - بازتابِ ذهنیت غنایی در هنجار تغزلی و غزلِ هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه)
  عباس باقی نژاد
  هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) شاعر نوپرداز و غزل‌سرای معاصر، تجلی خاص و تازه‌ای از شعر غنایی را به ظهور رسانده است. او هم در شعر نیمایی و هم در غزل، وام‌دار نگرش و زبانِ تغزلی پیشینیان است و به گونه‌های مختلف از ذهنیتِ غنایی رایج در شعر فارسی، هم‌چنین از شاعران غزل‌سرای نام چکیده کامل

  هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) شاعر نوپرداز و غزل‌سرای معاصر، تجلی خاص و تازه‌ای از شعر غنایی را به ظهور رسانده است. او هم در شعر نیمایی و هم در غزل، وام‌دار نگرش و زبانِ تغزلی پیشینیان است و به گونه‌های مختلف از ذهنیتِ غنایی رایج در شعر فارسی، هم‌چنین از شاعران غزل‌سرای نامی تأثیر پذیرفته است. با این‌وصف، رویکرد غنایی ابتهاج،واجد مختصاتی انحصاری است که او را از دیگر غزل‌سرایانِ سنت‌گرا متمایز می‌سازد. در این‌گفتار، به چندوچونِخصلتِتغزلی غزلیاتابتهاج پرداخته‌شده و تلاش‌‌گردیده کیفیت و ابعاد تأثیرپذیری این شاعر از سنت غنایی در شعر فارسی، هم‌چنین چگونگی برخورد وی با برخی مبانی و مولفه‌های رایج شعر تغزلی و غنایی، تحلیل و تبیین شود. در این راستا،رویکرد دوگانۀ ابتهاج که گاه وجه معمول و سنتی دارد و زمانی نامتعارف و انحصاری است، با موضوعات و مفاهیمی چون ذهنیت غنایی، نگرش عاشقانه، سنتِ عشق‌ورزی، زیباپنداری معشوق، معشوق‌ستایی و شیفتگی عاشق و... ، مورد بررسی قرار گرفته و نقش این مقولات در تکوین زبان تغزلی و مضمون‌آفرینی و زیبایی‌شناسی غناییِغزلیات ابتهاج، اعم از غزلیاتِ صرفاً عاشقانۀ او و غزل‌هایی که دارای بار نمادین و اعتبار اجتماعی و فلسفی هستند، بیان و تشریح شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - «بررسی و تحلیل نقش «امر و نهی» در دفتر پنجم مثنوی مولوی»
  معصومه حبیب وند محمدصادق تفضلی
  پژوهش حاضر با عنوان بررسی و تحلیل نقش امر و نهی در دفتر پنجم مثنوی مولوی در پی آن است تا با شیوه‌ی تحلیلی- کتابخانه‌ای، دو اصطلاح از اصطلاحات رایج فرهنگ اشعار مولانا یعنی: امر و نهی را با استناد به دفتر پنجم مثنوی معنوی و اصول علم معانی مورد بررسی قرار داده و بدین طریق چکیده کامل

  پژوهش حاضر با عنوان بررسی و تحلیل نقش امر و نهی در دفتر پنجم مثنوی مولوی در پی آن است تا با شیوه‌ی تحلیلی- کتابخانه‌ای، دو اصطلاح از اصطلاحات رایج فرهنگ اشعار مولانا یعنی: امر و نهی را با استناد به دفتر پنجم مثنوی معنوی و اصول علم معانی مورد بررسی قرار داده و بدین طریق چیستی و چگونگی این دو اصطلاح را، به منظور کشف معانی ثانوی برخی ابیات در این اثر یاد شده به خواننده بنمایاند که: هدف از قواعد و اصول علم معانی بررسی و جستن معانی تحت لفظی جملات نیست بلکه بررسی و جستن معانی ثانویه جملات است که می‌تواند آن را افاده کند. در این علم جملات به دو دسته‌ی خبری و انشایی تقسیم می‌گردند. جملات خبری جملاتی است که صدق و کذب بر آنها وارد است و در مقابل جملات انشایی که احتمال صدق و کذب در آن نرود. در بررسی‌های انجام شده در این پژوهش معلوم می‌شود که مثنوی مولوی اثری عرفانی و تعلیمی است و بدیهی است که جملات امر و نهی در آن کارکرد وسیعی دارد خاصه اینکه ذهن مولانا مفاهیم و موضوعات اخلاقی و عرفانی را به شیوه‌های گوناگون در ذهن و ضمیر خواننده و شنونده تاثیرگذاراست. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - بررسی تطبیقی ساختار تصویرهای شعری حسین منزوی و محمدعلی بهمنی
  نرگس عبدالهی علی سرور یعقوبی شاهرخ حکمت
  مقاله حاضر به بررسی تطبیقی ساختار تصویرهای شعری حسین منزوی و محمدعلی بهمنی پرداخته شده است. به همین منظور نخست غزلیات منزوی و سپس غزلیات بهمنی بررسی شده و پس از بررسی غزلیات، تطبیق و تحلیل میان این دو غزل پرداز معاصر صورت گرفته است. روش کار در بدین گونه است که غزلیات ای چکیده کامل

  مقاله حاضر به بررسی تطبیقی ساختار تصویرهای شعری حسین منزوی و محمدعلی بهمنی پرداخته شده است. به همین منظور نخست غزلیات منزوی و سپس غزلیات بهمنی بررسی شده و پس از بررسی غزلیات، تطبیق و تحلیل میان این دو غزل پرداز معاصر صورت گرفته است. روش کار در بدین گونه است که غزلیات این دو شاعر در حوزة تصویر (صورخیال) بررسی شده است. هنجارگریزیها و نوآوری های این دو غزل پرداز در هر کدام از این بخش ها با توجه به غزلیات منتخب صورت گرفته و برخی نقاط ضعف و قوت آنها نیز بیان شده است. گفتنی است که غزلیات و ابیاتی که از این دو شاعر برای نمونه ذکر شده است به گونه ای انتخاب شده است که هم نشان دهندة سبک شخصی این دو شاعر باشد و هم بتواند تمایز و تشابه احتمالی این دو را نشان بدهد. این مطالعه با هدف یافتن انحرافات زبانی در غزلهای مونزاوی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در چارچوب ساختارگرایی و براساس مدل انحراف لیچ انجام شد. بر این اساس، انحرافات و خلاقیت های هنری شاعر اغلب برای سادگی در زبان شعر و رویکرد آن به زبان مشترک (ساده و غیرممکن) جستجو می شود. به طور کلی، متداول ترین نوع انحراف در غزل منزوی از نظر کیفی و کمی ، انحراف معنایی است. روش این تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی با فن کتابخانه ای می باشد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - تحلیل تقابل در مولفه های زبانی دیوان سلیم تهرانی
  سمیه عبدالهی نجات محمدرضا زمان احمدی عبدالرضا مدرس زاده
  بررسـی تقابـلهـای دوگانـه درآثـار هنـری وادبـی توجـه برخـی زبـانشناسـان،روایت شناسان و نشانه شناسان معاصر را به خود جلب کرده است . آنها بـرایـن عقیـده انـد کـه ازایـن منظر به درک و دریافت بهتری ازآثار ادبی می توان دست یافت. سبک هندی یکی ازدوره هایی است که تقابل های فکر چکیده کامل

  بررسـی تقابـلهـای دوگانـه درآثـار هنـری وادبـی توجـه برخـی زبـانشناسـان،روایت شناسان و نشانه شناسان معاصر را به خود جلب کرده است . آنها بـرایـن عقیـده انـد کـه ازایـن منظر به درک و دریافت بهتری ازآثار ادبی می توان دست یافت. سبک هندی یکی ازدوره هایی است که تقابل های فکری،فرهنگی،جغرافیایی ومذهبی به شکلی تاثیرگذارخودرابیش ازدوره های دیگر نشان می دهد.درمیان شاعران سبک هندی"سلیم تهرانی"از زمره نکته‌پردازان توانمندی است که درزمینه‌های گوناگون توانسته است مضمون های متقابل بدیع و درخور توجهی بیافریند. نگارنده دراین مقاله به شیوة اسنادی،کتابخانه ای به بررسی تقابل هـای دوگانـه یازوج های متقابل ـ به عنوان یکی ازعناصر محـوری اشـعار اوـ می پردازد.برای این غرض ١٠٠غزل ازمواضـع مختلـف دیوان او انتخاب شد.دراین غزل ها 335 مورد تقابل دوگانه،یعنی درهرغزل تقریباً ٤/3 مـورد،یافت شد.این تقابل های دوگانـه درسـه بخـش واژگـانی و لفظـی (70 %)،معنـایی و فکـری (81 %)و ادبـی(31 %)دسته بندی شده اند. زوج های متقابل معنایی دراشعارسلیم بـسامدبیـشتری دارنـد.برخـی ازاین زوج هـای متقابـل مانند:زهدوشادنوشی،نقص وکمال و... زیرشـاخة مفـاهیم کلانـی اسـت کـه دردیـوان سلیم کـاربردزیادی دارنـد،سلیم ازطریق این تقابـل هـا غزلهای خودراتشخّص خاصی داده وسبک شعری خودراازدیگران متمایزکرده وخط اندیشه وباورهای خودرانشان داده است.مهمترین دلایل توجه سلیم به تقابلهای دوگانه سفرودوری ازوطن،تأثیرمحیط اجتماعی،توجه به مفاهیم اخلاقی وعرفانی وتوجه شاعربه مسائل زیبایی شناختی وموسیقایی.به هرروی،تقابل های دوگانه یکی ازشاخصه های سبکی غزلهای سلیم به شمارمی آیدکه کارکردمعنایی وزیبایی شناختی دارد. پرونده مقاله