شگردهای آشنایی‏زدایی در رمان بیوتن (رضا امیرخانی)

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

غلامرضا کافی ¹ , راضیه جعفری ²

1 - استادیار دانشگاه شیراز، گروه زبان و ادبیات فارسی، شیراز، ایران.
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز. (نویسنده مسؤول)

تاریخ دریافت : 1396/10/15 تاریخ پذیرش : 1396/10/04 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: هنجارگریزی, deviation, رمان معاصر, آشنایی&rlm, زدایی, رمان بیوتن, de familiarization, Bivatan Novel, Amir khani. Reza,

چکیده مقاله :

در این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن به خوبی سود برده است و فراهنجاری زبانی بیش‌ترین سهم را در آشنایی زدایی رمان بیوتن دارد، اگر چه فراهنجاری نوشتاری و معنایی نیز جایگاه شایسته‌ای در نثر امیرخانی دارند. باید گفت اصولاً رمان بیوتن بر بنیان هنجارشکنی استوار است و برخی از شگردهای تجربه شده در کتاب حاضر کاملاً بدیع و بی سابقه‌اند. باری اهمیت این مقاله از آن جهت است که معمولاً هنجارشکنی و آشنایی زدایی در شعر شاعران بررسی می‌شود اما در این جا همان شگردها در نثر و در یک رمان واکاوی شده است.

چکیده انگلیسی:

In this paper, a novel method of DE familiarization and norm-breaking of Amirkhani Reza in Bivatan novel has been investigated. Although , usually the novels realm have shown less interest in this language function,Bivatan's author is one of the few writers with Knowledge about the impact of this method on the audience, have used this advantage. Language Para normality has the most contribution in de familiarization in Bivatan novel. Although Text and meaning Para normality has a worthy place in Amirkhani prose. It should be said , the Bivatan novel is based on Norm-breaking and some techniques were Experienced in this book are completely new and unprecedented.

منابع و مأخذ:

1ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. کرج: پایا، 1370.

2ـ امیرخانی، رضا. بیوتن. تهران: علم، 1387.

3ـ باباچاهی، علی. گزاره‌های منفرد. جلد اول، تهران: نارنج، 1377.

4ـ جلیلی، فروغ. آینه‌ای بی‏طرح: آشنایی‏زدایی در شعر شاعران امروز. تبریز: آیدین، 1387.

5ـ حلبی، علی‌اصغر. تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلامی تا روزگار عبید زاکانی. تهران: بهبهانی، 1377.

6ـ خلیلی جهان تیغ. مریم. سیب باغ جان. تهران: سخن، 1380.

7ـ سلدن، رامان. راهنمایی نظریه ادبی معاصر. ترجمه عباس فجر. تهران: هما، 1372.

8ـ شفیعی‏کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، 1358.

9ــــــــــــ ، ـــــــــ . موسیقی شعر. تهران: آگاه، 1373.

10ـ شمیسا، سیروس. بیان. تهران: مجید، 1371.

11ـــــ ، ـــــــ . کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس، چاپ چهارم، 1357.

12ـ علوی­مقدم، مهیار. نظریه‌های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت، 1377.

13ـ مدرسی، فاطمه. «فرایند فراهنجاری واژگانی در شعر شفیعی‏کدکنی». مجله زبان و ادب پارسی دانشگاه علامه طباطبایی، سال سیزدهم، شماره 42، 1388، صص 64ـ47.

14ـ مرتضایی، جواد. «از نشانه‏شناسی، هنجارگریزی تا زبان شعر» مجله پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ‌اصفهان، سال 48، دور جدید، سال 2، ش ماره4، 1389، صص 33ـ42.

15ـ معین‌الدینی، فاطمه. «شگردهای تداعی معانی در کتاب دا». مجله ‌ادبیات پایداری دانشگاه کرمان، سال 1، ش ماره1، 1388، صص 159ـ184.

16ـ همایی، جلال‌الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: توس، 1363.

Shklovskij, Viktor, Art as Technique, Literary Theory. An Anthology, Ed by Julie Rivkin and Michael Ryan. Malden: Blackwell Publishing Ltd,1989.