تحلیل آورد رواناب، رسوب معلق و مواد مغذی ورودیهای مختلف به دریاچه زریوار در پایه زمانی رگبار و آب پایه
محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاریشیرکو ابراهیمی محمدی 1 , سید حمیدرضا صادقی 2 , کامران چپی 3
1 - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری؛ دانشگاه تربیت مدرس؛ مازندران؛ ایران
2 - استاد دانشکده منابع طبیعی؛ دانشگاه تربیت مدرس ؛ مازندران؛ ایران
3 - استادیار دانشکده منابع طبیعی؛ دانشگاه تربیت مدرس؛ مازندران؛ ایران
کلید واژه: مواد مغذی, رواناب, رسوب معلق, مقیاس زمانی, دریاچه زریوار,
چکیده مقاله :
هر چند بررسی تغییرات زمانی و مکانی مولفه های هیدرولوژی اساس مدیریت صحیح و کارآی منابع آب و خاک در مقیاس حوزه آبخیز محسوب می شود، لیکن این مهم کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس، در این تحقیق میزان آورد رواناب، رسوبات معلق و مواد مغذی محلول (نیترات و فسفات) از طریق ورودی های فعال دریاچه زریوار محاسبه و تغییرات زمانی و مکانی آن ها بررسی گردیده است. برای این منظور، 8 نقطه نمونه برداری روی 7 ورودی دریاچه از فروردین 1390 تا اردیبهشت 1391 مورد پایش روزانه در شرایط جریان پایه و هم چنین نمونه برداری با فواصل زمانی یک ساعت در طول رگبارها قرار گرفت. طی سال 1390، میزان آورد رواناب، رسوب معلق، نیترات و فسفات ورودی به دریاچه به ترتیب برابر با 7/9 میلیون مترمکعب و 8/685، 4/25 و 15/1 تن بود. با وقوع 7 رگبار در دو دوره در این مدت به ترتیب 6/1 میلیون متر مکعب رواناب، 8/685 تن رسوب معلق، 4 تن نیترات و 211 کیلوگرم فسفات به دریاچه حمل گردید. در حالت آب پایه 1/8 میلیون مترمکعب رواناب، 65/718 کیلوگرم رسوب معلق، 4/21 تن نیترات و 35/944 کیلوگرم فسفات وارد دریاچه شد. نتایج تحقیق حاکی از مشارکت مکانی بسیار بیش تر بخش های شمالی حوزه آبخیز دریاچه زریوار در آورد رواناب و نیترات بود. همچنین بیش ترین آورد رسوبات معلق از بخش های شمالی و غربی دریاچه بود. در حالی که بخش غربی دریاچه بیش ترین آورد فسفات را داشت. از نظر زمانی نیز بیش ترین آورد رواناب، رسوب -معلق، نیترات و فسفات به ترتیب در فصول بهار و زمستان اتفاق افتاد. همچنین، حدود 82 درصد رسوب معلق در دوره مطالعاتی طی یک بارش بهاره 50 ساعته وارد دریاچه زریوار شده که نشان گر تغییر پذیری بسیار زیاد رسوب معلق در شرایط رگبار و ضرورت لحاظ آن در مدیریت منابع آب و خاک در حوزه آبخیز بسته این دریاچه است.
Although spatial and temporal variability of hydrological parameters are the main inputs for effective soil and water resources management in watershed scale, but this important subject has been scarcely taken into account. Hence, the runoff, suspended sediment and nutrient (Nitrate and Phosphate) yields from main tributaries of the Zarivar Lake were determined and their spatial and temporal variations were also investigated. A number of eight sampling points on the seven lake tributaries were monitored from March 2011 to April 2012 under base flow condition by daily sampling and event bases by hourly sampling intervals. The total yields of runoff, suspended sediment, nitrate and phosphate to the Zarivar lake during the study period were obtained to be 9.7 Mm3, 685.4 t, 25.4 t and 1.15 t, respectively. Almost seven storms were occurred during the same period due to which 1.61 Mm3 runoff, 685.4 t suspended sediments, 4 t nitrate and 211 Kg phosphate were transported. Some 8.1 Mm3 runoff, 718.65 kg suspended sediments, 21.4 t nitrate and 994.35 Kg phosphate were also entered into the Zarivar lake during base flow condition. The results of this study showed that northern parts of the watershed mainly contributed in runoff and nitrate yields. The maximum suspended sediments were also yielded by northern and western parts of the watershed. Whereas, the western parts of the watershed yielded the maximum phosphate to the Zarivar lake. The maximum contribution of runoff, suspended sediments, nitrate and phosphate were respectively happened in spring and winter seasons. About 82 percent of suspended sediments entered to the Zarivar lake during the study period just by one spring event with a duration of some 50 h. It clearly revealed more temporal variability of the suspended sediment and therefore further precaution for better management of soil and water resources of the closed Zarivar lake watershed.