سنخ‌های ارزشی محله‌های حاشیه‌نشین شهر تهران
محورهای موضوعی : جامعه شناسی توسعهنرگس رحمانی 1 , تقی آزادارمکی 2 * , باقر ساروخانی 3
1 - دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران، ایران
3 - استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران، ایران
کلید واژه: ارزشهای مادی, ارزشهای فرامادی, سنخ‌های ارزشی, حاشیه‌نشینی,
چکیده مقاله :
امروزه بیش از هر زمان دیگری یکی از موضوعات مهم و اساسی در حوزة علوم اجتماعی به‌ویژه جامعه‌شناسی موضوع "ارزش و تغییرات ارزشی" است. مطالعات و تحقیقاتی که تا کنون در شهر تهران انجام‌گرفته نشان دادند که ارزشهای افراد در جامعة ایرانی دچار تغییرات و دگردیسی عمده و اساسی شده است، بنابراین پژوهش حاضر باتکیه‌بر تئوری تغییرات ارزشی اینگلهارت به دنبال این سؤال اساسی است که جهت ارزشهای دوازده‌گانه اینگلهارت میان حاشیه‌نشینان محلات مناطق ۴ و ۱۹ شهر تهران چگونه است؟ داده‌های این پژوهش با تکمیل ۴۰۰ پرسشنامه به روش نمونه‌گیری آنلاین و نمونه‌گیری در دسترس از زنان و مردان بالای ۱۸ سال محلات حاشیه‌نشین مناطق نامبرده و همچنین جهت مقایسه با محلات غیر حاشیه‌نشین همین مناطق، گردآوری و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت مجموعه‌های ارزشی نشان می‌دهد که هم محلات حاشیه‌نشین و هم غیر حاشیه‌نشین، ارزشهای التقاطی متمایل به مادی را نسبت به ارزشهای فرامادی در اولویت بالاتری قرار می‌دهند. باتوجه‌به رویکردهای غالب موجود جامعه در خصوص سنخ‌های ارزشی و مجموعه‌های ارزشی می‌توان گفت در بین نمونه‌های موردمطالعه جهت مجموعه‌های ارزشی به سمت‌وسوی قطبی شدن در حرکت است درحالی‌که به قول اینگلهارت جامعه‌ا‌ی در فرایند توسعه پایدار قرار دارد که توأمان دارای ارزشهای مادی و فرامادی باشد
Today, more than ever, one of the most important and fundamental topics in the field of social sciences, especially sociology, is the topic of "values and value changes." Studies and research conducted so far in Tehran have shown that the values of individuals in Iranian society have undergone a major and fundamental changes and transformation. Therefore, the present study, relying on Inglehart's theory of value changes, seeks to answer this fundamental question: What is the orientation of Inglehart's twelve values among the Marginalized residents of Regions 4 and 19 of Tehran? The data for this study were collected and analyzed by completing 400 questionnaires using online sampling and convenience sampling methods from women and men over 18 years of age in the Marginalized neighborhoods of the aforementioned Regions, as well as for comparison with non-Marginalized neighborhoods in the same Regions. The results of the study of the status of value sets show that both marginal and non-Marginalized neighborhoods give higher priority to eclectic values that tend towards materialism over Post material values. Considering the prevailing approaches of society regarding value sets, it can be said that among the studied samples, the direction of value types and value sets is moving towards polarization. While, according to Inglehart, a society is in the process of development that has both material and Post material values.
آزاد ارمکی، تقی. (1383). طبیعت نظام ارزشی جامعه ایران:مادی، فرامادی یا تلفیقی. نامه پژوهشی فرهنگی، سال 8 شماره 10، 15-1.
آزاد ارمکی، تقی و ظهیری‌نیا، مصطفی. (1389). بررسی سنخ‌های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده. فصلنامه خانواده‌پژوهی، سال 6 شماره 23، 297-279.
آزاد ارمکی، تقی و ظهیری‌نیا، مصطفی. (1390). بررسي جهت‌گیری ارزشي و ارتباط آن با تغييرات اقتصادي و اجتماعي در استان هرمزگان (موردمطالعه شهروندان شهر بندرعباس). فصلنامه تخصصي علوم اجتماعي دانشگاه آزاد اسلامي - واحد شوشتر، سال 5، شماره 14، 22- 1.
اینگلهارت، رونالد. (1395). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. (ترجمه‌ی مریم وتر). تهران: انتشارات کویر.
پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات، مرکز ملی رصد اجتماعی وزارت کشو.ر. (1394). پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان. موج سوم (ویرایش اول). پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
دفتر طرح‌های ملی. (1382). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان. پژوهشکده فرهنگ و هنر و روابط اجتماعی وزارت کشور. ایران.
ریتزر، جورج. (1395). نظریة جامعه‌شناسی. (ترجمه هوشنگ نایبی). تهران: نشر نی.
سیدمن، استیون (1393). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی.(ترجمه‌ی هادی جلیلی). تهران: نشر نی.
قلیچ، مرتضی. (1391). جهانی‌شدن فرهنگی و تأثیرات آن بر ارزشهای زناشویی و روابط خانوادگی. (رساله دکتری، دانشگاه. دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي، 17/10/1391).
کفاشی، مجید. (1395). کاربرد نرم‌افزار spss در پژوهش اجتماعی. تهران: فوژان.
مديری، فاطمه. (1397). گونه‌های مختلف ارزشهای خانوادگی و همبسته‌های اقتصادی اجتماعی آن در شهر تهران. جامعه‌شناسی كاربردي، سال 29، شماره پياپي (69)، شماره 1، 166-147.
میلز، آندرو و براویت، جف. (1385). درآمدی بر نظریه‌های فرهنگی معاصر. (ترجمه جمال محمدی). تهران: ققنوس.
ناصری سهیلا و ساروخانی باقر. (1396). بررسی عوامل موثر برساخت قدرت در خانواده (مطالعه‌ی موردی شهر تهران. فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر. سال 11، شماره2 ، 22-1 .
وثوقی، منصور و علی اکبر نیک خلق (1370). مبانی جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات خردمند.
De graaf, non dirk & Evans G. (1996). why are the young more post materialist? Journal of Comparative political studies, vol 26 issue 6.
Ferrari, M. (2000). Generations and value change across time. international review of sociology- Revue international de sociology, Vol. 10, No. 2, PP. 223-233.
Nicoleta, U. (2015). Modern and Postmodern Perspectives on Social Values. Postmodern Openings, Lumen Publishing House. Volume 6, Issue 1, pp: 87-94.