تحلیل جامعه شناختی فومو در زیست جهان دیجیتال: (مدل سازی ساختاری تأثیرات اجتماعی و روان شناختی در کاربران رسانه های اجتماعی شهر اهواز)
محورهای موضوعی : فصلنامه علوم اجتماعیسمیرا حیدری اصل 1 , نسرین درویشی 2 , نرگس درویشی 3 *
1 - جامعه‌شناسی،دانشکده تحصیلات تکمیلی،دانشگاه آزاد دهاقان،اصفهان،ایران
2 - دبیر
3 - دانشگاه آزاد اسلامي واحد امیدیه
کلید واژه: واژه‌های کلیدی: فومو, رسانه‌های اجتماعی , رضایت اجتماعی, احساس انزوای اجتماعی, احساس محرومیت نسبی, زیست جهان دیجیتال, مشارکت در رسانه های اجتماعی,
چکیده مقاله :
جهانی که فناوری‌های دیجیتال، با شتابی بی‌سابقه در حال بازتعریف مرزهای زندگی اجتماعی هستند، رسانه‌های اجتماعی به یکی از مهم‌ترین ارکان تعاملات انسانی در عصر حاضر تبدیل شده‌اند. پژوهش حاضر، در راستای کاوشی عمیق ، به تجزیه تحلیل جامعه‌شناختی پدیدۀ ترس از جا ماندن در زیست‌جهان دیجیتال کاربران رسانه‌های اجتماعی در شهر اهواز می‌پردازد. این مطالعه، با بهره‌مندی از تئوری های سترگ؛ مقایسه اجتماعی، سلسله‌مراتب نیازها، خودتعیین‌گری و سرمایه اجتماعی، زمینه‌ای استوار برای تبیین این تجربۀ نوپدید در سپهر دیجیتال فراهم آورده و فرضیاتی دقیق و منسجم از درون این دیدگاه‌ها استخراج نموده است. این تحقیق، در قالبی پیمایشی و با اتکا به پرسشنامه‌ای سنجیده و برخوردار از اعتبار علمی، به گردآوری داده‌ها پرداخته است. جامعه آماری، تمامی شهروندان بالای 15 سال شهر اهواز را در برمی‌گیرد و حجم نمونه، با بهره‌گیری از ابزار پیشرفته Sample Power و به منظور اجرای آزمون همبستگی پیرسون، 459 نفر تعیین گردیده است. داده‌ها در سال 1402، از طریق روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای و با التزامی بی‌وقفه به اصول علمی گردآوری شده و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج این پژوهش نشان داد که میان متغیرهایی چون؛ احساس انزوای اجتماعی، احساس محرومیت نسبی، مشارکت در رسانه‌های اجتماعی، رضایت از زندگی، جنسیت، سن و وضعیت اشتغال با متغیر فومو، پیوندهای معنادار وجود دارد. بخش ساختاری مدل حاکی از آن است که عواملی چون متغیر مشارکت در رسانه‌های اجتماعی با دارا بودن ضریب (71/0) و رضایت از زندگی با دارا بودن ضریب (21/0-) و احساس محرومیت نسبی با دارا بودن ضریب (17/0) دارای همبستگی بیشتری با سازه فومو هستند. در مقابل، متغیر احساس انزوای اجتماعی با دارا بودن ضریب (13/0) دارای همبستگی کمتری با سازه فومو می‌باشد. این یافته‌ها، نه‌تنها بازتاب‌دهندۀ پیچیدگی‌های پنهان در زیست‌جهان دیجیتال‌اند، بلکه بر ضرورت بازاندیشی عمیق در تجربۀ زیسته کاربران در مواجهه با پویایی‌های اجتماعی عصر دیجیتال تأکید دارد.
This study undertakes a rigorous and systematic sociological analysis of the Fear of Missing Out (FoMO) within the digital lifeworld of social media users in Ahvaz, Iran. The target population encompasses all residents of Ahvaz aged 15 and above, with a sample size of 459 participants determined using the advanced Sample Power tool to facilitate Pearson correlation analysis. Data were gathered in 2023 through quota sampling, adhering steadfastly to scientific principles, and analyzed using SPSS and AMOS software. The findings reveal significant associations between FoMO and variables such as social isolation, relative deprivation, social media engagement, life satisfaction, gender, age, and employment status. Structural modeling indicates that social media engagement (β = 0.71), life satisfaction (β = -0.21), and relative deprivation (β = 0.17) exhibit stronger correlations with the FoMO construct, while social isolation (β = 0.13) demonstrates a comparatively weaker association. These results not only illuminate the hidden complexities of the digital lifeworld but also underscore the urgent need for a profound reconsideration of users’ lived experiences amid the social dynamics of the digital age. Keywords: FoMO, social media, social satisfaction, social isolation, relative deprivation
Utilizing a survey methodology, data were collected via a rigorously validated questionnaire from a population comprising all Ahvaz residents aged 15 and older. Data, collected in 2023 through quota sampling with strict adherence to scientific standards, were analyzed using SPSS and AMOS. Findings indicate statistically significant relationships between FoMO and variables such as social isolation, relative deprivation, social media engagement, life satisfaction, gender, age, and employment status. Structural equation modeling reveals that social media engagement (β = 0.71), life satisfaction (β = -0.21), and relative deprivation (β = 0.17) exhibit the strongest correlations with FoMO, whereas social isolation (β = 0.13) demonstrates a weaker association.These findings highlight the intricate dynamics of the digital lifeworld ’ .
- چلبی،مسعود؛ امیرکافی،مهدی.(1383).«تحلیل چند سطحی انزوای اجتماعی».مجله جامعه شناسی ایران،دوره پنجم،شماره دوم،صص 31-3.زمستان.
- قاسمی،وحید؛ عدلی پور،صمد؛برندگی،بدری .(1395).«تبیین رابطه استفاده از شبکه اجتماعی فیسبوک با هویت جنسی دانشجویان دانشگاه اصفهان ».مجله علمی-پژوهشی رسانه و فرهنگ،سال ششم،شماره دوم،صص 100-77.پاییز و زمستان.
- كوهن،آلوين استانفورد.(1396).تئوري‌‌ها‌ي انقلاب(ترجمه عليرضا طبيب).تهران،نشر: قومس.
- مازلو،آبراهام .(1376).انگيزش و شخصيت(ترجمه احمد رضواني).مشهد،آستان قدس،چاپ اول
- ممتاز،فريده .(1385).انحرافات اجتماعي،نظريه‌‌ها وديدگاه‌‌ها،تهران: شرکت سهامی‌انتشار.
- هزار جریبی،جعفر ،صفری شالی،رضا .(1388).بررسی رضایت از زندگی وجایگاه احساس امنیت در آن ،پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد ،فصلنامه علمی– پژوهشی انتظام اجتماعی ،سال اول ،شماره سوم.
- Abel, Jessica P., Cheryl L.Buff, and Sarah A.Burr.(2016).Social media and the fear of missing out: Scale development and assessment." Journal of Business & Economics Research (Online) 14.1 (2016): 33.
- Cargill, M.(2019).The relationship between social media addiction, anxiety, the fear of missing out, and interpersonal problems (Doctoral dissertation, University of Akron).
- Dempsey, A.E., O'Brien, K.D., Tiamiyu, M.F., & Elhai, J.D.(2019).Fear of missing out (FoMO) and rumination mediate relations between social anxiety and problematic Facebook use.Addictive Behaviors Reports, 9, 100150.
- Fuster,H.Chamarro,A and oberst,U (2017).Fear of Missing Out, online socials networking and mobile phone addiction: A latent profile approach, Revista de Psicologia, Ciències de l’Educació i de l’Esport: Aloma 35(1), 23-30
- Gezgin, D.M., Hamutoglu, N.B., Gemikonakli, O., & Raman, I.(2017).Social networks users: fear of missing out in preservice teachers.Journal of Education and Practice, 8(17), 156-168.
- Intelligence, J.W.T.(2011).Fear of Missing Out.Retrieved May 10, 2013, from http://www.jwtintelligence.com/production/FOMO_JWT_TrendReport_May2011.pdf.
- Jood, T.E.(2017).Missing the present for the unknown: the relationship between fear of missing out (FoMO) and life satisfaction.University of South Africa, Master Thesis.
- Michot, D., Blancot, C., & Munoz, B.B.B.(2016).Relationship between fear of missing out and social media engagement in a French population sample. - Przybylski, A.K., Murayama, K., DeHaan, C.R., & Gladwell, V.(2013).Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out.Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848.
- Przybylski, A.K., Murayama, K., DeHaan, C.R., & Gladwell, V.(2013).Fear of missing out scale.PsycTESTS Dataset.DOI, 10.
- Swar, B., & Hameed, T.(2017, February).Fear of missing out, social media engagement, smartphone addiction and distraction: Moderating role of self-help mobile apps-based interventions in the youth.In International Conference on Health Informatics (Vol.6, pp.139-146).scitepress.
- Cargill, M. (2019). The Fear of Missing Out: A Psychological Perspective. Journal of Media Psychology, 6(1), 1-12.
- DataReportal. (2023). Global social media statistics 2023. Retrieved from https://datareportal.com
- Judd, S. (2017). FOMO and the Modern Digital Landscape. CyberPsychology Journal, 10(2), 5-15.
- Judd, S. (2019). Anxiety and Digital Comparison: The Social Cost of FOMO. Journal of Digital Behavior, 30(3), 25-40.
- Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848.
- Turkle, S. (2023). Reclaiming Conversation: The Power of Talk in a Digital Age. Penguin Books.
- Oxford English Dictionary. (2015). Definition of "Fear of Missing Out (FOMO)". Retrieved from https://www.oed.com
- Shin, S. J., Lee, S. M., & Kim, J. H. (2015). Social isolation and its effects on well-being: A psychological perspective. Journal of Social and Personal Relationships, 32(3), 10-25.
- Cohen, S. (2008). Relative deprivation and its impact on mental health and behavior. Social Science & Medicine, 67(7), 1082-1089.
- Presti, G., & Schwab, C. (2018). The effects of social media engagement on social identity and psychological well-being. Journal of Digital Psychology, 22(2), 47-62.
- -Hailey, S., & Kenny, P. (2019). Life satisfaction in the digital age: The role of social comparison and FOMO. Journal of Cyberpsychology, 30(4), 123-137.