مطالعه عوامل اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر اقدام به خودکشی در استان ایلام

محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند

طاها عشایری ¹ (عضو هیئت علمی گروه تاریخ و جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی[e-mail])
الهام حسین زاده حسنارود ² (دانشگاه آزاد اسلامی قم)
رستم منتی ³ (علوم پزشکی ایلام)
محمد نوری ⁴ (دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه آزاد واحد قم)
یوسف رحمانی ⁵ (دکتری برنامه ریزی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی تهران)

تاریخ دریافت : 1402/09/12 تاریخ پذیرش : 1403/04/17

کلید واژه: ناکامی اجتماعی-اقتصادی, انتقام از خانواده , فشار هنجارهای سنتی, تعلق اجتماعی , اقدام به خودکشی,

چکیده مقاله :

خودکشی به مفهوم اقدام به اتمام حیات انسانی، از زندگی روزمره و جهان هستی و قدم گذاشتن در جهانی دیگر است، علت این امر بسیار پیچیده و نیازمند واکاوی جامعه‌شناختی است و در ایلام میزان و آمار اقدام به خودکشی بسیار بالاست، هدف پژوهش، مطالعه عوامل اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر اقدام به خودکشی در استان ایلام (شهرستان ایلام) است. روش پژوهش از نوع کمی-پیمایش، ابزار آن پرسشنامه محقق ساخته و استاندارد (ترکیبی) است. حجم نمونه 384 نفر به روش فرمول کوکران انتخاب و به‌صورت خوشه‌ای تصادفی بین شهروندان توزیع‌شده است نتایج نشان می‌دهد که کاهش تعلق اجتماعی (0.156)، فشار هنجارهای سنتی (0.234)، انتقام از خانواده (0.125)، احساس ناامنی شغلی (0.281) و ناکامی اجتماعی-اقتصادی (0.123) با اقدام به خودکشی رابطه معنی‌داری وجود دارد. نتایج نشان می‌دهد که انتقام از خانواده (فشار بر خانواده) با بتای 0.200، ناکامی اجتماعی-اقتصادی با بتای 0.177، احساس ناامنی شغلی با بتای 0.156، کاهش تعلق اجتماعی با بتای 0.115 و فشار هنجارهای سنتی با بتای 0.100 درصد از تغییرات اقدام به خودکشی را تبیین نماید و (شاخص کلی)، توانسته 0.174 درصد از وضعیت اقدام به خودکشی را پیش‌بینی کنند. می‌توان نتیجه گرفت که بهبود فضای کسب‌وکار خانگی، کارآفرینی شغلی، تقویت نظام خانواده از طریق اشتغال‌زایی پایدار؛ تقویت بینه‌های نظام خانواده و ایجاد فضای صمیمت‌محور و ارتقای نشاط اجتماعی استان، از مناسب‌ترین سازوکار برای کاهش خودکشی محسوب می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Suicide is the concept of ending human life, from everyday life and the universe and stepping into another world, the reason for this is very complex and requires sociological analysis, and the rate and statistics of suicide attempts are very high in Ilam, the purpose of the research is to study the factors Socio-cultural is effective on suicide tendency in Ilam province (Ilam city). The research method is quantitative-survey, the tool is a standard (combined) researcher-made questionnaire. The sample size of 384 people was selected by the Cochran formula method and randomly distributed among the citizens. The results show that the reduction of social belonging (0.156), the pressure of traditional norms (0.234), revenge from the family (0.125), feeling of job insecurity (0.281) and failure. Socio-economic (0.123) has a significant relationship with suicide attempts. The results show that revenge from the family (pressure on the family) with a beta of 0.200, socio-economic failure with a beta of 0.177, a sense of job insecurity with a beta of 0.156, a decrease in social belonging with a beta of 0.115, and the pressure of traditional norms with a beta of 0.100 are the percentage of changes in suicide attempts. And (general index), they were able to predict 0.174% of the suicide attempt situation. It can be concluded that improving the home business environment, job entrepreneurship, strengthening the family system through sustainable employment creation; strengthening the values of the family system and creating an intimacy-oriented atmosphere and promoting the social vitality of the province is considered to be one of the most suitable mechanisms to reduce suicide.

منابع و مأخذ:

ایار، علی (1391)، بررسی رابطه احساس امنیت اجتماعی و اقدام به خودکشی (مورد تجربی: شهرستان دره شهر)، طرح تحقیقاتی، به سفارش دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان ایلام.
آقایی‌زاده، سعید (1399)، مطالعه جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر گرایش به خودکشی شهروندان رشت (مقایسه گرایش شهروندان عادی با افراد دارای سابقه خودکشی ناموفق)، فصلنامه علمی دانش انتظامی گیلان، دوره 9(35): 108-144 http://journals.police.ir/article_95283.html
پروین، ستار (1390)، مطالعه جامعه‌شناختی آسیب‌پذیری کارگران مهاجر فصلی در شهر تهران، رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه (1384)، مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، 26(4): 32-1. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=40339
حسینی‌نثار، مجید و فیوضات، ابراهیم (1390)، نظریه‌های انحرافات اجتماعی، تهران: نشر پژواک.
ربیعی، طاهره و گرچی، یوسف (1397)، تجربه زیسته اقدام به خودکشی در دانش‌آموزان دختر 18-12 ساله شهرستان خمینی‌شهر، مجله سلامت جامعه، دوره 14(2): 40-51 http://chj.rums.ac.ir/article_114568.html
عنبری، موسی، بهرامی، اردشیر (1398)، بررسی آثار فقر و خشونت بر میزان خودکشی در ایران (موردمطالعه: روستاهای شهرستان پل‌دختر)، بررسی مسائل اجتماعی ایران (نامه علوم اجتماعی)، دوره 1(2): 1-29 https://ijsp.ut.ac.ir/article_21889.html
محمودزاده، مرتضی و محمدی سردارآباد، اسماعیل و جلیلی، بهمن،1397، مطالعه کیفی عوامل اجتماعی مؤثر بر خودکشی (موردمطالعه: شهروندان شهر کرج)، ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران،https://civilica.com/doc/759534
گلچین، مسعود؛ احمدی، محمد، سلیمانی، سمیه و سیدی، فرشته (1397)، روایت خودکشی از منظر اقدام کنندگان، مسائل اجتماعی ایران، دوره 10(2): 271-298 https://jspi.khu.ac.ir/article-1-3173-fa.pdf
محمدی، اصغر و زارعلی، لیلا (1396)، بررسی جامعه‌شناختی افکار خودکشی (دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رودهن)، مطالعات روان‌شناختی و علوم تربیتی، دوره 3(1):136-153 https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1211833 قادرزاده، امید و پیری، کوهیار (1393)، برساخت اجتماعی خودکشی، فصلنامه مددکاری اجتماعی، شماره 2(1):95-121 https://rjsw.atu.ac.ir/article_1524.html
قادری، صلاح‌الدین و نظری، حامد (1398)، تحلیل جامعه‌شناختی خودکشی در ایران (بر اساس آمار سال‌های 1389 تا 1393)، مسائل اجتماعی ایران، دوره 10(1): 195-215 https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=482004
معیدفر، سعید و حسن‌پناه،حسین (1389)،عوامل اجتماعی مؤثر بر خودکشی جوانان استان کردستان،بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 1(3):124-143https://ijsp.ut.ac.ir/article_21902.html
دهخدا، علی‌اکبر (1341)، فرهنگ لغت فارسی، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دورکیم، امیل (1387)، خودکشی، ترجمه نادر سالار زاده امیری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
رحمانی، مریم (1394)، تأثیر روابط اجتماعی بر بروز رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهر بجنورد، رساله دکتری جامعه‌شناسی گرایش مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی.
رئیس‌دانا، فریبز (1380)، بررسی‌هایی در آسیب‌شناسی اجتماعی ایران، تهران: انتشارات سازمان بهزیستی کشور.
عشایری، طاها و نامیان، فاطمه (1398)، هشت پرسش جامعه‌شناختی جامعه ایران، تهران: نشر جامعه‌شناسان
قائمی، علی (1364)، آسیب‌ها و عوارض اجتماعی، تهران: انتشارات امیری.
محمدیان، فتح‌اله؛ عزیزی، مریم؛ باقری، مریم و ویسانی، یوسف (1397)، پیشگیری از خودکشی یک ضرورت ملی و جهانی، تهران: ساوالان.
هراری، یووال نوح (1396)، انسان خردمند: تاریخ مختصر بشر، ترجمه: نیک گرگین، تهران: نشر فرهنگ نصر نو.
مرادی، علیرضا؛ مرادی، رحیم و مصطفوی، احسان (۱۳۹1)، بررسی میزان و عوامل مرتبط با خودکشی در شهرستان بهار، تحقیقات علوم رفتاری، دوره 10(1): 50-58 https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=152732
Berk, Bernard B. (2006). "Macro-Micro Relationships in Durkheim's Analysis of Egoistic Suicide". Sociological Theory. 24 (1): 58–80 [p. 60]. doi:10.1111/j.0735-2751.2006.00264.x
Burgess, Ernest & Bogue, Donald J. (eds.) (1967). Urban Sociology. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-08056-0
Bursik, Robert J. (1984). "Urban Dynamics and Ecological Studies of Delinquency". Social Forces 63: 393-413.
Cavan, Ruth S. (1969). Juvenile delinquency (2nd edition). New York: J.B. Lippincott.
Denney Justin T. Families, Resources, and Suicide: Combined Effects on Mortality. Journal of Marriage and Family. 2014;76(1):218–31.
Gelman Andrew, Hill Jennifer. Data Analysis Using Regression and Multilevel/Hierarchical Models.New York: Cambridge University Press; 2007.
Gibbons, F.X (1995). Predicting young adults' health risk behaviours, Journal of personality and Social Psychology, 69(3), pp: 505-517.
Gibbs,J,P and Martin,W,T (1964) Status integration and suicide: A sociological study, university of Oregon book, Eugene,or.v
Goldsmith Sara K, Pellmar Terry C, Kleinman Arthur M, Bunney William E. editors. Reducing Suicide: A National Imperative. Washington, DC: The National Academies Press; 2002.
Guo Guang, Zhao Hongxin. Multilevel Modeling for Binary Data. Annual Review of Sociology. 2000;26:441–62.
Kubrin, Charis & Weitzer, Ronald. (2003). "New Directions in Social Disorganization Theory". Journal of Research in Crime & Delinquency 40: 374-402.
Kubrin, Charis & Weitzer, Ronald. (2003). "New Directions in Social Disorganization Theory". Journal of Research in Crime & Delinquency 40: 374-402.
Pope, Whitney; Danigelis, Nick (1981). "Sociology's One Law". Social Forces. 60: 496–514. doi:10.2307/2578447.
Stark, Rodney; Bainbridge, William Sims (1996). Religion, Deviance and Social Control. Routledge. p. 32-44.