مدل‌یابی روابط میان عوامل اجتماعی–فرهنگی و ابعاد هویت اجتماعی جوانان شهر اشنویه
محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند
صلاح الدین هادی
1
*
,
گلناز رسولی
2
1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی، دانشگاه کردستان، کردستان، ایران
2 - دانش آموخته ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
کلید واژه: هویت اجتماعی, سرمایه فرهنگی, مصرف رسانه‌ای, جلب توجه, پایگاه اقتصادی-اجتماعی, اشنویه,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر عوامل اجتماعی-فرهنگی شامل سرمایه فرهنگی، مصرف رسانه‌ای، جلب توجه و پایگاه اقتصادی-اجتماعی بر هویت اجتماعی جوانان شهر اشنویه انجام شده است. چارچوب نظری تحقیق از آراء گیدنز، بوردیو، گربنر، گافمن، جنکینز و تاجفل اقتباس شده و تلفیقی از رویکردهای جامعه‌شناسی فرهنگی، روانشناسی اجتماعی و مطالعات رسانه‌ای در آن به کار رفته است. روش تحقیق، پیمایشی (کمی) بوده و داده‌ها با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری شده‌اند. جامعه آماری شامل کلیه جوانان ۱5 تا 29 سال ساکن شهر اشنویه و حجم نمونه ۳۷۵ نفر انتخاب شده با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای چندمرحله‌ای است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل معادلات ساختاری و ضریب همبستگی استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد سرمایه فرهنگی، مصرف رسانه‌ای، جلب توجه و پایگاه اقتصادی-اجتماعی به ترتیب ۳۶، ۳۲، ۴۰ و ۴۱ درصد از واریانس هویت اجتماعی جوانان را تبیین می‌کنند و هر چهار متغیر در سطح اطمینان ۹۹ درصد تأثیر مثبت و معنادار بر ابعاد هویت اجتماعی (جنسیتی، قومی، ملی و دینی) دارند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که هویت اجتماعی جوانان در شهر اشنویه تحت تأثیر ترکیب پیچیده‌ای از سرمایه فرهنگی، الگوهای مصرف رسانه‌ای، میزان جلب توجه و شرایط اقتصادی-اجتماعی قرار دارد و این عوامل با تعامل با یکدیگر می‌توانند فرآیند شکل‌گیری هویت را تقویت یا تعدیل کنند. پژوهش حاضر با تمرکز بر مناطق مرزی و چندقومیتی و تحلیل همزمان چند عامل اجتماعی-فرهنگی، شکاف موجود در مطالعات پیشین را پر می‌کند و می‌تواند راهنمای برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی برای تقویت هویت اجتماعی جوانان باشد.
This study aimed to examine the impact of socio-cultural factors, including cultural capital, media consumption, attention-seeking, and socio-economic status, on the social identity of youth in Oshnavieh. The theoretical framework of the research is adapted from the perspectives of Giddens, Bourdieu, Gerbner, Goffman, Jenkins, and Tajfel, integrating approaches from cultural sociology, social psychology, and media studies. The research employed a survey (quantitative) method, and data were collected using questionnaires. The statistical population consisted of all youth aged 15 to 29 residing in Oshnavieh, with a sample size of 375 individuals selected through stratified multistage sampling. Structural equation modeling and correlation coefficients were used to analyze the data. The findings revealed that cultural capital, media consumption, attention-seeking, and socio-economic status explain 36%, 32%, 40%, and 41% of the variance in social identity among youth, respectively, and all four variables have a positive and significant effect at a 99% confidence level on the dimensions of social identity (gender, ethnic, national, and religious). The results indicate that the social identity of youth in Oshnavieh is influenced by a complex combination of cultural capital, media consumption patterns, attention-seeking behaviors, and socio-economic conditions, and these factors can interact to reinforce or moderate the process of identity formation. By focusing on border and multi-ethnic areas and simultaneously analyzing multiple socio-cultural factors, this study fills existing gaps in prior research and can serve as a guide for cultural and social planning to strengthen the social identity of youth.
اسمعیلی، علی؛ ابراهیمی، محمد و قاسمی، سارا. (۱۴۰۱). "بررسی پیامدهای جامعه‌شناختی شبکه‌های اجتماعی بر هویت فرهنگی جوانان: رویکرد تئوری داده‌بنیاد". پژوهشنامه علوم اجتماعی، ۱۶(۴)، 86-57.
اکبری، محمدرضا؛ کاظمی، حمید و نادری، زهرا. (۱۴۰۴). "بررسی رابطه سرمایه فرهنگی و هویت اجتماعی-دینی جوانان: مطالعه موردی دانشجویان خوارزمی پردیس کرج". پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، ۳۲(۲)، 72-49.
بوردیو، پیر. (1397). اشکال سرمایه (ترجمه‌ی حسین کچویان). تهران: نشر آگاه.
جعفری، علی و فرج زاده، غلامعلی. (1403). "نقش رسانه‌های جمعی و اجتماعی در برساخت هویت ملی دانش‌آموزان دورة متوسطه: یک مطالعة پدیدارشناسی"، فصلنامه علمی رسان، دوره 35 (1)، 102-83.
جنکینز، ریچاردین. (1398). هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، نشر شیرازه: تهران.
چینی، فرخ‌دخت و سیدخراسانی، مرضیه‌سادات. (۱۴۰۱). "فضای مجازی، هویت فرهنگی و اجتماعی جوانان". فصلنامه جامعه‌شناسی فرهنگی، ۳(۲)، ۹۹-۱۲۵. https://doi.org/10.30473/csr.2022.32764.2605.
دانش، پروانه. (1395). "تلویزیون ماهواره¬ای و هویت جنسیتی دختران جوان (مطالعه موردی: دختران جوانان در شهر تهران)"، پایان¬نامه دکتری رشته جامعه¬شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه اصفهان.
رحیمی، سعید؛ احمدی، مهدی و کریمی، سمانه. (۱۴۰۱). "بررسی مدل تأثیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی بر هویت اجتماعی جوانان شهر شیراز". پژوهش‌های جامعه‌شناسی، ۲۵(۱)، 102-75.
رفیعی، حسین و عباس‌زاده مرزبالی، مجید. (1398). "چالش‌های ناشی از فرایند جهانی‌شدن و فضای مجازی برای هویت ملی ایران و راه‌کارهای مقابله با آن‌ها". مطالعات راهبردی سیاست بین‌الملل، 3(6)، 85–111. https://doi.org/10.22080/jpir.2020.2735
ریتزر، جرج. (1399). نظریه¬های جامعه¬شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی: نشر علمی، چاپ بیست و چهارم، تهران.
شریف‌زادگان، محمد و زاهدی، سارا. (1399). "بازنمایی هویت قومی در ایران معاصر: مطالعه‌ای جامعه‌شناختی". پژوهشنامه علوم اجتماعی، 14(2)، 110-87.
عباسی¬قادی، مجتبی. (1402). "بررسی رابطه استفاده از اینترنت و هویت دینی کاربران"، دفتر مطالعات توسعه و رسانه¬ها، معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع¬رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی: انتشارات صبح صادق، قم.
فرجی هارمی، سمیه؛ خدامی، علیرضا و کریمی، مجیدرضا. (1401). "بررسی اثر میزان، مدت و نوع استفاده از اینترنت و هویت ملی در دانشجویان دانشگاه آزاد شیراز"، سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 6 (2)، 78-68.
فکوهی، ناصر. (1381). "شکل¬گیری هویتی و الگوهای محلی، ملی و جهانی"، مجله انجمن جامعه¬شناسی ایران، 4(2)، 116-89.
گیدنز، آنتونی. (1399). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان: نشر نی، چاپ دهم، تهران.
ملایی، حسین و مرادی، محمد. (1400). "بازاندیشی مفهوم هویت ملی در ایران معاصر: چالش‌ها و چشم‌اندازها". فصلنامه جامعه‌شناسی ایران، 22(3)، 68-45.
مهدی¬زاده، سیدمحمد. (1400). نظریه¬های رسانه اندیشه¬های رایج و دیدگاه¬های انتقادی: نشر همشهری، چاپ نهم، تهران.
هاشمی، سید ضیا و نصیبی، مرجان. (۱۴۰۰). "مطالعه هویت جوان ایرانی با تأکید بر نقش منابع هویت‌ساز در جامعه شبکه‌ای (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه تهران)". پژوهش‌های فرهنگی ایران، ۱۴(۲)، ۵۵-۸۰. https://doi.org/10.22034/crij.2021.293229.2148
Auchi, R. (2024). Systematic review of social media use and adolescent identity development: Examining the impact of quality and patterns of use. Journal of Adolescent Research, 39(1), 45-68. https://doi.org/ 10.1177/ 07435584231123194.
Branje, S. (2022). Dynamics of identity development in adolescence: A review. Developmental Psychology, 57(9), 1430-1444. https://doi.org/10.1037/dev0001234
Burke, P. (1991). History and social theory. Cambridge: Polity Press.
Castells, M. (1997). The power of identity. Blackwell Publishers.
Gernigon, C., Smith, A., and Roberts, S. (2020). Beyond screen time: Identity development in the digital age. Journal of Youth and Adolescence, 49(11), 2175-2190. https://doi.org/10.1007/s10964-020-01323-7
Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford University Press.
Hall, S. (1996). Introduction: Who needs ‘identity’? In S. Hall & P. du Gay (Eds.), Questions of cultural identity (pp. 235–238). Sage Publications.
Khanlou, N., Lee, R., and Santos, R. (2021). Acculturation, identity, and mental health in immigrant adolescents: A mixed-methods study. International Journal of Intercultural Relations, 82, 45-60. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2021.03.002
Paricio, M., Hernández, J., and Torres, R. (2020). School group identity and positive youth development: A cross-sectional study. Journal of Community Psychology, 48(4), 1120-1135. https://doi.org/10.1002/ jcop.22234
Pérez-Torres, V., Pastor-Ruiz, Y., and Torrecillas, M. (2024). The digital social mirror for identity development: A systematic review. Computers in Human Behavior, 152, 107227. https://doi.org/10.1016/ j.chb.2023.107227.
Sirgy, M. J. (2021). The psychology of quality of life: Wellbeing and positive psychology. Springer.