مطالعه جامعه شناختی پذیرش اجتماعی نسبت به مهاجران افغانستانی (مورد مطالعه : شهروندان شهر شیراز)
محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند
احمد پالیزدان
1
,
سعید معدنی
2
*
,
ایرج ساعی ارسی
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم اجتماعی، تهران، ایران
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ابهر
کلید واژه: مهاجران, پذیرش اجتماعی, قومیت, افغانستانی,
چکیده مقاله :
هدف : این پژوهش با هدف بررسی مطالعه جامعه شناختی پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی در شهر شیراز انجام شده است. روش شناسی : این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی و همبستگی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی شهروندان شهر شیراز به تعداد 1955500 نفر در سال 1403 تشکیل داده اند. به روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 348 نفر از شهروندان شهر شیراز با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه پرسشنامه محقق ساخته 26 سوالی بود. برای تعيين پایایی این پرسش نامه از روش آلفاي کرونباخ استفاده گرديد. آلفای کارنباخ 76/0 به دست آمد. یافتههای آماری : نتایج حاصل از یافتههای تجزیه و تحلیل شده آماری به وسیله نرم افزارspss حاکی از آن است، که بین متغیرهای سطح سواد، قومیت، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیب های اجتماعی موجود، احساس امنیت و متغیر پذیرش اجتماعی شهروندان شیرازی نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج جدول رگرسیون نیز نشان دهنده همبستگی مناسبی بین مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته می باشد. نتیجه گیری : در این مقاله، نتایج مطالعه جامعه شناختی پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی در شهر شیراز، نشان داده است، که سطح سواد، نوع قومیت، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیب های اجتماعی موجود و احساس امنیت بر پذیرش اجتماعی مثبت یا منفی شهروندان شهر شیراز نسبت به مهاجران افغانستانی تاثیر گذار است.
Objective : This research aims to investigate the sociological study of social acceptance of citizens towards Afghan immigrants in the city of Shiraz. Methodology : This research is a descriptive and correlational study. The statistical population of the present study consists of all citizens of Shiraz, 1955500 people in 2025. A total of 348 citizens of Shiraz were selected as the sample size using the Cochran formula using simple random sampling. The data collection tool in this study was a 26-question researcher-made questionnaire. Cronbach's alpha method was used to determine the reliability of this questionnaire. Cronbach's alpha was 0.76. Statistical findings : The results of the findings statistically analyzed using SPSS software indicate that there is a significant relationship between the variables of literacy level, ethnicity, religion, economic status, existing crimes and social harms, sense of security and the variable of social acceptance of Shiraz citizens towards Afghan immigrants. The results of the regression table also indicate a good correlation between the set of independent variables and the dependent variable. Conclusion : In this article, the results of a sociological study of the social acceptance of citizens towards Afghan immigrants in the city of Shiraz have shown that the level of literacy, ethnicity, religion, economic status, existing crimes and social harms, and the feeling of security have an impact on the positive or negative social acceptance of the citizens of Shiraz towards Afghan immigrants.
احمدی، محمد رضا. (1384)، فرهنگ، قدرت و امنیت ملی، نشریه مربیان، 5(16)، 113- 139.
ایراندوست، کیومرث؛ بوچانی، محمدحسین؛ تولایی، روح¬الله.(1393)، تحلیل دگرگونی الگوی مهاجرت داخلی با تاکید بر مهاجرت های شهری، فصلنامه مطالعات شهری، 2(6)، 105-118 .
اصلانی، مجتبی. (1393)، بررسی روند مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه اخیر و تاثیر آن بر امنیت ملی با تاکید بر مهاجرت داخلی تهران، فصلنامه جمعیت، 55 و 56. 45-82.
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ رجبی سناجردی، حسین. (1392)، نظمیه های شهر و پیرامون، تهران، انتشارات سمت.
حاتمی، محمدرضا. (1400)، « سیاست گذاری مطلوب مهاجرت و حضور مهاجرین افغان در ج.ا.ا» ، فصلنامه پژوهش های سیاسی جهان اسلام، 11(1)،1-17 .
روحانی، علی؛ انبارلو، مسعود. (1397)، کاوش فرایندهای اجتماعی شکل گیری عواطف جوانان از بازار اشتغال افغان های مقیم 102- شیراز. مسائل اجتماعی ایران، 9(2)،102-77.
زنگنه شهرکی، سعید؛ گلین شریفادینی، جواد؛ حسن زاده، داود و سالاری مقدم، زهرا. (1393)، تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونت گاه های غیر رسمی منطقه ی کلان شهری تهران (مطالعه موردی : اسلام آباد، صالح آباد) فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، 46(1)، 196 – 177.
شاطریان، محسن؛ عسکری کویری، اسما؛ فخری، فاطمه. (1395)، مطالعه و بررسی نگرش مردم شهر آران و بیدگل نسبت به مهاجران افغانی ساکن در بافت های فرسوده، همایش ملی بافت های فرسوده و تاریخی شهری : چالش ها و راهکارها.
شاطریان، محسن؛ گنجی پور، محمود. (1389)، تاثیر مهاجرت افغان ها بر شرایط اقتصادی و اجتماعی شهر کاشان، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، 2(3)،102-83.
شاطریان، محسن؛ نظری، حامد؛ امام زاده علی، حسین. (1395)، بررسی رابطه ارزش های فرهنگی و نگرش نسبت به مهارت افغانستانی (مورد مطالعه: شهروندان هجده سال به بالا شهر کاشان) مطالعات میان فرهنگی، 11(29)،143-165.
عزیزی، حسین. (1397)، بررسی تاثیرات حضور اتباع بیگانه در امنیت کشور با تاکید بر اتباع افغانی، نشریه جغرافیا و روابط انسانی، 1(3)،190-171.
عسکری، محسن. (1390)، بررسی نظری مفهوم پذیرش اجتماعی به کمک نظریه‌های تحلیل رفتار، اولین همایش بین المللی دوچرخه شهری، تهران.
عسکری ندوشن، عباس.؛ شمس، فریده؛ زندی، لیلا؛ رضایی، محمذ رضا¬.(¬1391)، گذری بر جریان های اخير مهاجرت، در استان یزد، فصلنامه ی فرهنگ یزد، 1(1) 104-83.
علاء¬الدینی، پویا؛ میرزایی، آمنه.(1397)، ادغام مهاجران افغانستانی در نواحی شهری ایران: مطالعه موردی محله ی هرندی در تهران، پژوهش های انسان شناسي ايران، 8(1)، 25-7.
عیسی زاده، سعید ؛ مهران فر، جهانبخش ؛ مهرانفر، مهدی . (1390). بررسی ارتباط میان جرم و شاخص های کلیدی اقتصاد کلان در ایران، مجله علمی ترویجی راهبرد توسعه، 8 (29)، 39 -57.
علی پور، عباس؛ سعادتی جعفر آبادی، حسن؛ دهقانی فیروز آبادی، جلیل. (1396)، شناخت و تحلیل پیامدهای امنیتی ناشی از حضور اتباع بیگانه افغانی در کشور، پژوهش نامه چغرافیایی انتظامی، 5(18)،79-108.
فرمانفرمایِی، تکتم؛ و جعفرزاده، پریسا.¬ (1398)، نقش سینمای ایران در پذیرش مهاجران افغانستانی، مجله مطالعات مدیریت شهری، 46(14)، 75-88.
کشاورز قاسمی، حسین؛ نادرپور، بابک. (1397)، تبیین پیامدهای مهاجرت اتباع کشور افغانستان بر جامعه ایران (مطالعه موردی شهر قزوین)، فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 8(4)، 289-305.
لطفی، محمود رضا؛ جهان تیغ، حسنعلی. (1393)، سکونت گزینی افاغنه بر توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای مرزی سیستان، فصلنامه علمی پژوهشی آمایش سرزمین، 6(2)، 309- 333.
لطفی، حیدر؛ ندافی، کیوان، (1395)، بررسی اثرات اقتصادی مهاجرت افغان ها به شهرستان گرمسار، دومین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری.
محرابی شاتوری، محمدرضا. (1393)، جامعه شناسی مهاجرت نوشته محمدرضا محرابی شاتوری، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد دهاقان. نشریه احیا، 49.
میرزایی، حسین. (1392)، انسان شناسی قومی- زبانی مهاجرین هزاره در ایران، مجله پژوهش های انسان شناسی ایران، 3(2)،123-144
نوربخش، یونس، حیدر خانی، هابیل، محمدی، اصغر.¬(1396)، بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی جوانان مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه، بررسي مسائل اجتماعي ايران،8(2). 257-233.
وثوقی، فاطمه؛ محسنی، محمدرضا. (1395)، بررسی نگرش شهروندان مشهدی نسبت به مهاجرین خارحی مقیم مشهد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 31(2)،18-40.
Alport, Gordon (1954). the Nature of Prejudice. New York : Addison -Wesley. Allport, G.W & Ross M. J. Jr. (1967). “Personal Religious Orientation and Prejudice”, Journal of Personality and Social Psychology, pp. 432-443
. Allport, F. H. (1954). The structuring of events: outline of a general theory with applications to psychology. Psychological Review, 61(5), 281–303
. Askari-Nodoushan, A., Ruhani, A., & Ghoroghchian, Z. (2019). Patriarchal contexts of female early marriage .among afghan migrants in the city of Yazd. Journal of Iranian Social Studies, 13(4), 78-110. [In Persian]
Askari-Nodoushan, A., Shams-Ghahfarokhi, F., Zandy, L., & Rezaei, M. R. (2019). Demographic perspective on the recent migration follows in Yazd province. Culture of Yazd, 1(1), 83-104. [In Persian] .
Boyd, R. L. (2021). Social distance reexamined: european ancestry groups in the early twentieth century united states. Sociological Inquiry, 91(3), 559-577
Koc, Y., & Anderson, J.R. (2018). Social distance toward syrian refugees: The role of intergroup anxiety in facilitating positive relations. Journal of Social Issues, 74(4), 790-81
1. Koçak, O. (2021). The effects of religiosity and socioeconomic status on social distance towards refugees and the serial mediating role of satisfaction with life and perceived threat. Religions, 12(9), 737
. Rydgren, J. (2008). Immigration sceptics, xenophobes or racists? Radical right wing voting in six West European countries. European Journal of Political Research, 47(6), 737-765
.
پژوهشهای جامعه شناختی، سال نوزدهم/شماره اول / بهار۱۴۰۴
Journal of Sociological Researches, 2025 (Spring), Vol.19, No.1
DOI: 10.71854/soc.2025-1207242
A Sociological Study of Social Acceptance of Afghan Refugees
(Case Study: Citizens of Shiraz)
Ahmad Palizdan 000900003690187X 
PhD Candidate 0f Sociology, Department of Social Sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Saeed Maadani 1 0009-0001-5071-0970
Assistant Professor, Department of Social Sciences, Central Tehran Branch. Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Iraj Saei Arasi 0009-0009-9929-522
Assistant Professor, Department of Social Sciences, Abhar Branch, Islamic Azad University, Abhar, Iran
Abstract
The presence of Afghan immigrants in Iran, the largest immigrant population in Iran, requires further studies in social and cultural dimensions. Therefore, this study aims to investigate the social acceptance of citizens of Shiraz towards Afghan immigrants. This research was conducted to investigate the sociological study of citizens' social acceptance of Afghan immigrants in Shiraz. This research is a survey type. The present study's statistical population consists of all Shiraz citizens, numbering 1955500 people in 1403. Three hundred forty-eight citizens of Shiraz were selected using the Cochran formula as the sample size using the available sampling method. The data collection tool in this study was a researcher-made questionnaire with 26 questions. Cronbach's alpha method was used to determine the reliability of this questionnaire. Carnbach's alpha was 0.76. The research findings indicate a significant relationship between the variables of literacy level, religion, economic status, existing crimes and social harms, sense of security, and the social acceptance of Shirazi citizens towards Afghan immigrants. The results of the regression table also indicate a good correlation between the set of independent variables and the dependent variable. In this article, the results of a sociological study of the social acceptance of citizens (high and low) towards Afghan immigrants in the city of Shiraz have shown that literacy level, religion, economic status, existing crimes and social harms, and sense of security affect the social acceptance (high and low) of Shiraz citizens towards Afghan immigrants.
Keywords : Immigrants, Social Acceptance, Crimes and Social Harms, Afghans
مطالعه جامعه شناختی پذیرش اجتماعی نسبت به مهاجران افغانستانی: مورد مطالعه شهروندان شهر شیراز
احمد پالیزدان
دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
سعید معدنی2
استادیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
ایرج ساعی ارسی
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
تاریخ ارسال: ۲۸/۱۱/۱۴۰۳ تاریخ پذیرش: ۲۵/۱۲/۱۴۰۳
چکیده
حضور مهاجران افغانستانی در ایران به عنوان بزرگ تر ین جمعیت مهاجران ایران، نیازمند بررسیهاي بیشتر در ابعاد اجتماعی و فرهنگی است. لذا در این مطالعه، بررسی نحوه پذیرش اجتماعی شهروندان شهر شیراز نسبت به مهاجران افغانستانی مد نظر می باشد. این پژوهش با هدف بررسی مطالعه جامعه شناختی پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی در شهر شیراز انجام شده است. این تحقیق از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی شهروندان شهر شیراز به تعداد ۱۹۵۵۵۰۰ نفر در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادهاند. به روش نمونهگیری در دسترس تعداد ۳۴۸ نفر از شهروندان شهر شیراز با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه پرسشنامه محقق ساخته ۲۶ سوالی بود. برای تعيين پایایی این پرسشنامه از روش آلفاي کرونباخ استفاده گرديد. آلفای کرونباخ ۷۶/۰ به دست آمد. نتایج حاصل از یافتههای تحقیق حاکی از آن است، که بین متغیرهای سطح سواد، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیب های اجتماعی موجود، احساس امنیت و متغیر پذیرش اجتماعی شهروندان شیرازی نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج جدول رگرسیون نیز نشان دهنده همبستگی مناسبی بین مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته می باشد. در این مقاله، نتایج مطالعه جامعهشناختی پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی در شهر شیراز، نشان داده است،که سطح سواد، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیب های اجتماعی موجود و احساس امنیت بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، شهروندان شهر شیراز نسبت به مهاجران افغانستانی تاثیر گذار است.
کلید واژهها : مهاجران، پذیرش اجتماعی، جرایم و آسیب های اجتماعی، افغانستانی.
مقدمه و طرح مساله
مهاجرت به عنوان یک پدیده اجتماعی دارای تأثیرات و نفوذ قابل ملاحظه‌ای در ابعاد فرهنگی و زوایای اجتماعی جوامع مختلف است. مهاجرت با تأثیر پذیری مهاجران از جنبههای مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از محیط جدید، آثار مهمی بر سیمای ظاهری و همچنین زندگی روزمره افراد دارد که در قالب تغییرات و دگرگونی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و امنیتی نمود می‌یابد. افراد مهاجر با شناختی که از محیط جدید پیدا میکنند، عکس العملهای متفاوتی از خود بروز میدهند، تغییراتی که در راستای انطباق و سازگاری با شرایط موجود میتواند، زمینههای رفتن یا ماندن مهاجران را در کشور میزبان تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین پرداختن به پیامدهای این جابه‌جایی‌های بزرگ بر روی مهاجران می تواند زوایای اصلی این واقعیت را مشخص سازد(محرابی شاتوری، ۱۳۹۳ : ۶۷).
بی‌گمان هر مقوله اجتماعی و یا حرکت فرارونده‌ای که در یک جامعه رخ میدهد، به دنبال خود دارای پیامدهای مثبت و احیاناً معایبی منفی است. مهاجرت نیز به عنوان یک پدیده اجتماعی، نمی تواند از این قاعده مستثنی باشد. از ديدگاه اجتماعی، نکته مورد اهمیت در تمام مهاجرتها، یکسان نبودن فرهنگ جامعه مبدأ و مقصد است. تفاوتهای فرهنگی، قومی و مذهبی میان جامعه مبدأ و مقصد می تواند منشأ مسائل و مشکلاتی برای مهاجران باشد(محرابی شاتوری، ۱۳۹۳ : ۶۷). فراوانی میزان ناهنجاری های اجتماعی از نمونه‌های بارز این گونه مشکلات در جوامع است. پدیده حاشیه نشینی و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی نیز از عوارض این گونه مهاجرتها است. مهاجران وارد شده به یک کشور، یکی از گروههای اجتماعی مهمی به شمار میروند که درک پذیرش جتماعی (بالایا پایین)، آنها از سوی جامعهی ميزبان، از دیدگاه سیاستگذاری اجتماعی و کسب شناخت جامعهشناسی (در بررسی تاثیر سطح سواد، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیبهای اجتماعی موجود، احساس امنیت شهروندان)، موضوعی جذاب و حائز اهميت است.
پذیرش اجتماعی، یکی از شاخصهای فراگیر در حوزه علوم اجتماعی است (عسکری،۱۳۹۰ : ۲). پذیرش اجتماعی شامل پذیرش دیگران، اعتماد به خوب بودن دیگران و نگاه مثبت به ماهیت انسانها است، که همگی آنها باعث می شوند فرد درکنار سایر اعضای جامعه انسانی، احساس راحتی کند (نور بخش و همکاران، ۱۳۹۶ : ۲۴۱). در پذيرش اجتماعي، افراد یکدیگر را با همه نقصها و جنبههاي مثبت و منفي باور دارند و مي پذيرند(ذالی آراللو و علایی، ۱۳۹۴ : ۱۲۷). کلیه مهاجران از هر گروه سنی و جنسی و یا هر طبقه اجتماعی، بهنحوی مشمول تبعیض های مناطق پذیرنده میباشند. مهاجران به مجرد ورود به کشور مقصد، با انواع واکنش ها و برخوردهای مثبت و یا منفی اجتماعی از طرف ساکنان جامعه میزبان مواجه میشوند و اغلب در معرض خشم و بی‌اعتباری مردمی و در برخی موارد تحت تحریم قانونی از سوی کشور میزبان قرار میگیرند(محرابی شاتوری، ۱۳۹۳ : ۶۷). در شرایطی که بین گروههای مهاجر و جامعه ميزبان این احساس غالب باشد که فاصله اجتماعی آنها با همدیگر کم است و تفاوت چندانی ندارد. آنها بهراحتی یکدیگر را میپذیرند و در نتيجه، فرآیند پذیرش اجتماعی بالای مهاجران در جامعه ميزبان به سهولت رخ میدهد. برعکس، زمانی که احساس دوری اجتماعی یا فاصله اجتماعی زیادی وجود داشته باشد، پذیرش اجتماعی و ادغام اجتماعی و فرهنگی مهاجران در جامعه ميزبان با موانعی دشوار و پيچيده روبهرو میشود. چرا که ورود و اقامت مهاجران در هر جامعهای، فرصتها و چالشهایی را توأماَ به همراه خواهد داشت (عسکری ندوشن و همکاران، ۱۳۹۸ : ۱۰۳-۸۴). حضور اتباع بیگانه در کشور میزبان، دارای پیامدها و بازتابهای مختلف زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی میباشد. اتباع بیگانه با مهاجرتهای غیر قانونی دارای باز تابها و پیامدهای مختلف امنیتی میباشند. اگرچه قوانین داخلی کشورهای مختلف در مورد پذیرش مهاجرین روز به روز در حال سختتر شدن میباشد. اما تقاضا برای مهاجرت به کشورهایی که از لحاظ توسعه اجتماعی و اقتصادی در وضعیت مناسبتری قرار دارند، رو به افزایش است (محرابی شاتوری، ۱۳۹۳ : ۶۷). کشور ما نیز مهاجرین زیادی را از خارج کشور در خود جای داده که عمدهترین این مهاجران خارجی، افغانستانیها میباشند. سابقه سه دههای حضور چشمگیر مهاجران افغانستانی در کشور ایران دلایل محکمی را برای مطالعه جنبههای مختلف زندگی آنها در ایران مهیا میکند. حضور این مهاجران پیامدهایی را بر جای گذاشته است و در طی سالهای اقامت خود، تاثیرات مثبت و منفی فراوانی از بعد اجتماعی و فرهنگی بر جای گذاشتهاند و ضرورت دارد این بازتابها و تاثیرات مورد بررسی و سنجش قرار گیرند (عزیزی، ۱۳۹۷: ۱-۳).
پدیده مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای همسایه، بهویژه ایران، یکی از شکلهای مهاجرت بین المللی است که دردهههای اخیر روند صعودی داشتهاست. کشور ايران طي چند دهه اخیر پذيرای جمعیت بزرگي از مهاجران افغانستانی بودهاست که، از اواخر دهه پنجاه شمسي به بعد، به سبب ناآراميهای سیاسي و متعاقباً وضعیت جنگي در افغانستان و نیز نظر به همسايگي، همزباني و اشتراکات تاريخي، فرهنگي و مذهبي، راهی نواحي گوناگون ايران شدهاند. کشور ایران به دلایل اقتصادی و مذهبی (داشتن عتبات عالیات، برای اهل تشیع و زیارت پیروان و عارفان صوفی و اهل تسنن) همواره مقصد مهاجرتهای فصلی و دایم اقوام افغانستانی بوده است. ورود انبوه مهاجرین افغانستانی به ایران، همزمان با بروز بحرانهای سیاسی، جنگ داخلی کشورشان و دیگر آشوب ها، بروز خشکسالی‌های پی در پی و اقتصاد در هم شکسته کشور افغانستان، افزایش چشم گیر یافتهاست. این امر نشان از این دارد که مهاجرین، اغلب به صورت آواره، پناهنده و در شرایط اضطرار و اجبار به ایران مهاجرت نموده‌اند. طبیعی است که چنین مهاجرانی نمی توانند باز تابهای مثبتی در کیفیت زندگی اقتصاد و امنیت کشور میربان داشته باشند (عزیزی، ۱۳۹۷ : ۱-۳). سیاست دولت ايران در قبال مهاجران افغانستاني در طول زمان، شاهد دگرگونيهای زيادی بودهاست. در هر صورت، بسیاری از مهاجران افغانستاني اکنون سالها است که در ايران زندگي ميکنند. اين امر منجر به حضور طیف گستردهای از فرهنگها، زبانها و خاستگاهها و نابساماني خدمات، تقاضای روزافزون برای مسکن و اشتغال و تشديد فاصله طبقاتي و تنشهای اجتماعي شدهاست. از سوی ديگر اين وضعیت مجموعهای از فرصتها و تهديدها را برای این مهاجران، بهوجود آوردهاست. تفاوتهای اجتماعي ممکن است مهاجرانی را که در اقلیت قرار دارند، به حاشیه براند و حتي حس امتناع از همانند گردی را در میان شان تقويت و آنان را بیشتر از جامعه جدا کند (علاءالدینی و میزایی، ۱۳۹۷: ۲).
حضور مهاجران افغانستانی در ایران، بهعنوان بزرگترین جمعیت مهاجران ایران، نیازمند بررسیهاي بیشتر در ابعاد اجتماعی و فرهنگی است. لذا در این مطالعه، بررسی نحوه پذیرش اجتماعی شهروندان شهر شیراز نسبت به مهاجران افغانستانی مد نظر میباشد. استان فارس و بهویژه شهر شیراز امروزه یکی از کانونهای جذب مهاجرین چه داخلی و چه خارجی است و یکی از مهاجر پذیرترین مناطق ایران به حساب میآید. شهر شیراز در این سه دهه، بهدلیل اینکه یکی از امنترین شهرهای ایران بهشمار میرفت و بهویژه شرایط بهتر کسب و کار نسبت به سایر شهرها داشت، به یکی از مراکز مهم جذب مهاجرین داخلی و خارجی تبدیل شد. امروزه بــر اساس گزارشها بیش از ۵۰۰ هزار نفر تبعه افغانستانی به صورت مجاز و غیر مجاز در شهر شیراز زندگی میکنند و این حجم جمعیت اثرات و پیامدهای متفاوتی را در بردارد که نیازمند تحقیق است. بررسي اين پيامدها و شناخت تأثيرات سكونت افغانستانیها در شهر شیراز، میتواند براي جلوگيري از اثرات اين مهاجرتها مؤثر واقع شود (شاطریان و گنجی پور، ۱۳۹۰ : ۸۵). حضور سه دههای مهاجرین افغانستانی در شهر شیراز، کارکردهای مثبت و منفی بر جای گداشته است که این خود، موجب نارضایتی بیشتر مردم شیراز شدهاست. لذا در میان مسایل مختلف مربوط به مهاجرت، شناخت افکار عمومی و نحوه پدیرش اجتماعی شهروندان شهر شیراز(بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی دارای اهمیت است. لذا با توجه به کمبود تحقیقات انجام شده در این زمینه، انجام مطالعات جامعه شناختی پذیرش اجتماعی شهروندان شیرازی نسبت به مهاجران افغانستانی در داخل کشور ایران میتواند، نحوه پذیرش اجتماعی و ارتباط شهروندان یرانی را نسبت به مهاجران افغانستانی مشخص نماید. براین اساس میتوان گفت که، اهمیت و ضروررت انجام تحقیق در زمینه پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، ایرانیان نسبت به مهاجران افغانستانی، از نظر مطالعه جامعهشناختی، تعیین کننده مسائل اجتماعی مانند نحوه تعامل و رفتار شهروندان ایرانی با این دسته از افراد یعنی مهاجران افغانستانی خواهد بود. بنابراین هدف از انجام این مطالعه از منظر جامعهشناختی، شناخت، تحلیل و طبقهبندی مهمترین عوامل مؤثر بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، شهروندان شیرازی نسبت به مهاجران افغانستانی، می باشد.
پیشینه پژوهش
اگر چه جامعه مهاجران افغانستانی از منظر زبانی، مذهبی، ویژگی های ظاهری و فرهنگی بیشترین میزان قرابت با جامعه میزبان یعنی کشور ایران را دارند، اما تحقیقات متعددی بر نحوه پذیرش اجتماعی(بالایا پایین) جامعه ایران، نسبت به مهاجران خارجی بهویژه اتباع افغانستانی ساکن در ایران، از نظر مطالعات جامعه شناختی اشاره داشتهاند. تحقیقات و پیشینههای پژوهشی محدود انجام شده پیرامون موضوع تحقیق، بیانگر پایین بودن "سطح پذیرش اجتماعی مهاجران افغانستانی در ایران" است. تحقیقات متعدد، بر پیشداوری منفی جامعه ایران نسبت به مهاجران خارجی بهویژه اتباع افغانستانی ساکن در بافت های فرسوده (شاطریان و همکاران ، ۱۳۹۴ : ۱۵۰-۱۴۸). و تأثیرات منفی سکونت مهاجران افغانستانی بر روستاهای مرزی شهر سیستان (لطفی و جهان تیغ، ۱۳۹۳: ۳۰۹- ۳۳۳). و شهر مشهد (وثوقی و محسنی، ۱۳۹۵: ۲۷)، اشاره داشتهاند. روحانی و انبارلو (۱۳۹۵ : ۱۰۲-۷۷)، در تحقیق خود در این زمینه نشان دادهاند که شکلگیری عواطف منفی مردم ایران نسبت به مهاجران افغانستانی، هراس و حس تنفر مردم ایران را نسبت به این مهاجران ایجاد کردهاست. فرمانفرمایی و جعفرزاده (۱۳۹۸ : ۷۵-۸۸)، در پژوهشی که با عنوان «نقش سینمای ایران در پذیرش مهاجران افغانستانی» انجام داده اند، پذیرش و عدم پذیرش پناهجویان افغانستانی در ایران را به دلیل تأثیر بر ذهن جامعه ایران مورد بررسی قرار دادهاند و مهمترین عوامل مهاجرت گروهی و فردی افغانستانیها به ایران را در دو قرن گذشته، جنگ، فقر و بیکاری نشان دادهاند. کشاورز قاسمی و نادر پور (۱۳۹۷: ۲۹۰)، پژوهشی با عنوان «تبین پیامدهای مهاجرت اتباع کشور افغانستان بر جامعه ایران (مطالعه موردی شهرقزوین)» انجام دادهاند. نتایج با ۶۶/۷۷ درصد میانگین پاسخهای منفی شهروندان شهر قزوین، حکایت از پذیرش اجتماعی پایین میان افغانستانیها و جامعه مورد پژوهش دارد. کوکاک3 (۲۰۲۱ : ۷۳۷)، نشان دادهاست که دینداری و پایگاه اجتماعی اقتصادی با پذیرش اجتماعی بالا نسبت به مهاجران مرتبط است. رایدگرن4 (۲۰۱۸ : ۷۳۷-۷۵۶). رابطه بين پذیرش اجتماعی، ادغام مهاجر و امکانات رفاهی در کشور میزبان را بررسی کردهاند و نشان دادهاند که تمایل شهروندان کشور میزبان نسبت به پذیرش اجتماعی مهاجران، به میزان زیادی، با امکانات رفاهی در جامعه مقصد مرتبط است. بوید5 (۲۰۲۱ : ۵۵۹-۵۵۷)، نشان دادهاست که تفاوت در تمایلات بوميان برای پذیرش اجتماعی از گروههای مهاجران عامل تعيين کنندهای در جداسازی سکونتی گروههای مهاجر و شهروندان جامعه میزبان است.
چارچوب نظری پژوهش در زمینه پذیرش یا عدم پذیرش مهاجران
نظریه مکتب کلاسیک
این نظریات، بهطورکلی ،مهاجرت را موجبی برای تحرک اجتماعی و اقتصادی و نتیجه آن را، در کشور مقصد، جذب یا دفع مهاجر در نظام ارزشی مسلط میداند (ایراندوست و همکاران، ۱۳۹۱: ۱۰۹). این دیدگاه در جامعهشناسی مهاجرت بر تبیین دلایل و پیامدهای مهاجرت استوار است. بنابراین از دیدگاه این نظریات، مهاجرت ناشی از عدم تعادل اقتصادی و اجتماعی موجود بین مناطق مختلف است و هرگونه تغییری که در جامعه روی میدهد در جهت برقراری تعادل و هماهنگی است (پاپلی و همکاران، ۱۳۹۲ : ۲۳۶).
نظریه تضاد
صاحبنظران نظریه تضاد معتقدند،علیرغم مهاجرتی که با برنامه دقیق صورت میگیرد، مهاجرت ممکن است یک پاسخ بدون برنامه و ناگهانی به یک سری از شرایط باشد. این رهیافت نسبت به مهاجرت، زمینهای است و معمولاً تصمیم برای مهاجرت، نتیجه یک سری از تأثیرات است که بعضی از آنها حتی تصادفی و اتفاقی است. مارکس، والرشتاین و دیگران از نظریهپردازان این مکتب هستند که عمدتا مهاجرت را بهعنوان یک واکنش منفعل در مقابل اجبار، محدودیتها و تنگناهای سکونتی و شغلی میدانند (اصلانی، ۱۳۹۳: ۵۳).
نظریه سیستمی
اندیشمندان این نظریه، رولند6، ریچموند7، و ورما8، در مطالعه خود پیرامون مهاجرت به کانادا به این نتیجه رسیدند که دیدگاههای کلاسیک و متضاد، نمیتوانند این نوع مهاجرت را تبیین کنند (مهدوی و همکاران، ۱۳۸۳). به زعم آنها، مجموعه ی از این عوامل موجب میشود که مهاجران بهدلیل تفاوت و برتری قوای جاذب مقصد و مقایسه وضعیت موجود و آیندهای که مطلوبیت اقتصادی آنان را در بردارد، به مهاجرت دست بزنند که، در مجموع این روند با نظریات ارائه شده در مکتب کلاسیک منطبق است (اصلانی، ۱۳۹۳: ۵۵).
نظریه جذب و دفع اورت - س – لی
دیدگاه لی، مهاجرت را تحت تأثیر چهار عامل عمده تبیین میکند :
الف) عوامل موجود در مبدأ (برانگیزنده و بازدارنده)
ب) عوامل موجود در مقصد (برانگیزنده و بازدارنده)
ج) موانع موجود در جریان مهاجرت از مبدأ به مقصد
د) عوامل شخصی
نظریه وی به تئوری دافعه و جاذبه معروف است و بر اساس آن، در صورتی که برآیند عوامل برانگیزنده و بازدارنده مثبت باشد، انگیزه به مهاجرت در فرد ایجاد میشود و اگر شخص نتواند این تمایل را از بین ببرد و موانع موجود در جریان مهاجرت نیز تأثیر بازدارنده اعمال نکند، مهاجرت عینیت می یابد(جانزاده، ۱۳۹۹ : ۱۰۷).
نظریه کارکردگرایان
این نظریه در خصوص دلایل مهاجرت بر این فرض تأکید میکند که تمام نیازهای اجتماعی در چارچوبی از نظام اجتماعی آموخته میشوند، کنشگران در یک نظام به نیازهایی باور دارند که در آن نظام نمیتوانند آنها را برآورده سازند، زیرا خصایص ساختن نظامهای اجتماعی و کنشگران، هرگز در طول زمان ایستا نیستند، از این رو ممکن است تحولات لازم برای کاهش ناهماهنگ بین احساس نیاز و امکان تسهیل آن در کنشگر یا در نظام یا در هر دو اتفاق بیفتد. درک ناهماهنگی بین خصایص فرد و نظام اجتماعی، منجر به مهاجرت شخص برای کاهش ناهماهنگیهای ساختی میشود (اصلانی، ۱۳۹۳: ۵۵).
نظرات اسکوتز و شاستاد
اسکوتز و شاستاد 9نيز روشهاي مشابه به لاوري و راجرز را اتخاذ ميکردند. پايه نظري آنها در تبيين مهاجرت، بر آنچه آنها سرمايهگذاري ميدانند، مبتني است. اين دو محقق معتقدند هر فرد در هنگام تصميم به مهاجرت، هزينههاي فيزيکي و پولي ناشي از مهاجرت را مد نظر قرار ميدهد (اصلانی، ۱۳۹۳: ۵۵).
ايراداتي که از ديدگاه جامعهشناسي به این نظریات، در ارتباط با جدب یا دفع مهاجران گرفته شدهاست، اين است که چنين نظرياتي کنش متقابل مهاجران و پيامدهاي ناشي از مهاجرت را مورد توجه قرار ندادند. ولي در هر حال اين گونه نظريات توانستند بهعنوان نظريات راهگشا، مسير را براي نظريهپردازي و پژوهش در زمينه مهاجرت هموار سازند.
فرضیه های تحقیق
۱- سطح سواد شهروندان بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، آنها نسبت به مهجران افغانستانی تأثیر معناداری دارد.
۲- نوع مذهب شهروندان بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، آنها نسبت به مهاجران افغانستانی تأثیر معناداری دارد.
۳- وضعیت اقتصادی بر پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی تأثیر معناداری دارد.
۴- جرایم و آسیبهای اجتماعی موجود، بر پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی تأثیر معناداری دارد.
۵- احساس امنیت بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی تأثیر معناداری دارد.
سطح سواد |
نوع مذهب |
بالا |
وضعیت اقتصادی |
پذیرش اجتماعی |
پایین |
جرایم و آسیبهای اجتماعی
|
احساس امنیت |
تصویر۱. مدل مفهومی تحقیق
۱.تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر تحقیق
تعریف مفهومی پذیرش اجتماعی : پذیرش اجتماعی، درجه عضویت درون گروهی فرد در یک واحد اجتماعی است که وی به گونهای ملموس و معنادار در آن درگیر است (امپوفو10، ۲۰۰۳ : ۴۳۶؛ به نقل از امامی غفاری و همکاران، ۱۳۹۴: ۵۷۷).
تعریف عملیاتی پذیرش اجتماعی (بالا و پایین) : منظور از پذیرش اجتماعی شهروندان، بالا و پایین)، در این مطالعه، میزان نمراتی است که پاسخگویان، از پاسخ دان به سوالات مربوط به پذیرش اجتماعی شهروندان (با مؤلفه های: سطح سواد، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیبهای اجتماعی، احساس امنیت) نسبت مهاجران افغانستانی، در پرسشنامه محقق ساخته کسب کردهاند.
روش تحقیق
مطالعه حاضر با توجه به هدف، کاربردی و از نوع تحقیقات پیمایشی و از شاخه پژوهشهای میدانی است. جامعه آماری در مطالعه حاضر شهروندان بالای ۱۸ سال ساکن شهر شیراز در سال ۱۴۰۲ که به تعداد ۱۹۵۵۵۰۰ نفر بودند. حجم نمونه در این مطالعه ۳۴۸ نفر از شهروندان شهر شیراز بودند که به روش نمونهگیری در دسترس و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند. دراین مطالعه پدیرش اجتماعی شهروندان شیرازی به صورت مثبت یا منفی نسبت به مهاجرین افغانی، متغیر وابسته است و سطح سواد شهروندان، نوع مذهب شهروندان، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیبهای اجتماعی موجود و احساس امنیت متغیرهای مستقل می باشند. در این مطالعه مشخصههایی نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار، نشان دهنده شاخص های توصیفی در تحقیق است. تجزیه و تحلیل دادهها نیز به وسیله نرم افزارspss با استفاده از روش آزمون همبستگي اسپیرمن و رگرسیون چند متغیره انجام شد.
ابزار تحقیق
در پیمایش این تحقیق برای جمعآوری دادهها و اطلاعات، از ابزار پرسشنامه استفاده شدهاست. ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته 26 سوالی(با مؤلفههای: سطح سواد، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیبهای اجتماعی، احساس امنیت) است، که به منظور طراحی سوالات این پرسشنامه محقق ساخته، طی 1 ماه مصاحبه و گفتگوهایی پیرامون روابط و نحوه پذیرش اجتماعی شهروندان ایرانی به صورت بالا یا پایین، نسبت به مهاجران افغانستانی (در بررسی تأثیر سطح سواد، نوع مذهب، وضعیت اقتصادی، جرایم و آسیبهای اجتماعی موجود و احساس امنیت شهروندان)، به لحاظ مطالعات جامعهشناختی در شهر شیراز انجام شد. همچنین از مقالات و پژوهشهای انجام گرفته، توسط خبرگان دانشگاهی که به بررسی مهاجران افغانی در سالهای اخیر به ایران انجام دادهاند نیز به منظور تهیه پرسشنامه بهره گرفته شدهاست. در اين تحقيق به منظور تعيين پايايي پرسشنامه از روش آلفاي کرونباخ استفاده گرديدهاست. آلفای کرونباخ در اینجا ۷۶/۰ به دست آمد که از قابلیت اعتبار برخوردار است. برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی محتوا استفاده شد که نظر صاحبنظران11 در مورد ابزار طراحی شده جمع آوری شد. نتایج حاکی از تأیید روایی محتوا، جنبههای مختلف پرسشنامهها از سوی متخصصان این حوزه بود. سپس پرسشنامه محقق ساخته متشکل از دو بخش مشخصات بیوگرافی و عوامی تأثیرگذار ۲۶ سوالی تنظیم و در اختیار جامعه ی آماری قرار داده شد و پس از تکمیل، تمامی پرسشنامههای مذکور،برای انجام تجزیه و تحلیل مورد نیاز جمعآوری گردید.
یافتههای پژوهش
یافته های توصیفی
جدول ۱ : توزیع فراوانی پاسخدهندگان
نوع مذهب | فراوانی | درصد |
شیعه | 251 | 65.4 |
سنی | 94 | 24.5 |
سایر مذاهب | 39 | 10.2 |
جمع کل | 384 | 100 |
وضعیت اقتصادی | فراوانی | درصد |
کمتر از پنج میلیون | 51 | 13.3 |
|
|
|
پنج تا هفت میلیون | 40 | 10.4 |
هفت تا نه میلیون | 37 | 9.6 |
نه تا یازده میلیون | 83 | 21.6 |
یازده تا سیزده میلیون | 43 | 11.2 |
سیزده تا پانزده میلیون | 70 | 18.2 |
بیشتر از پانزده میلیون | 60 | 15.6 |
جمع کل | 384 | 100 |
جرایم و آسیب های اجتماعی افغانستانی ها | فراوانی | درصد |
بدون جرم | 135 | 35.2 |
کم | 80 | 20.8 |
متوسط | 73 | 19.0 |
زیاد | 96 | 25.0 |
جمع کل | 384 | 100 |
احساس امنیت | فراوانی | درصد |
کم | 98 | 25.5 |
متوسط | 180 | 46.9 |
زیاد | 106 | 27.6 |
جمع کل | 384 | 100 |
سطح تحصیلات | فراوانی | درصد | |||
بی سواد | 14 | 3.6 | |||
ابتدایی | 36 | 9.4 | |||
سیکل | 51 | 13.3 | |||
دیپلم | 56 | 14.6 | |||
فوق دیپلم | 47 | 12.2 | |||
لیسانس | 98 | 25.5 | |||
ارشد و بالاتر | 82 | 21.4 | |||
جمع کل | 384 | 100 | |||
جدول ۱ توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان را بر حسب سطح تحصیلات، توع مذهب، جرایم و آسیبهای اجتماعی موجود، وضعیت اقتصادی و احساس امنیت نشان میدهد.
جدول ۲ : آمار توصیفی متغیر مورد مطالعه
متغیر | میانگین | میانه | انحراف معیار | چولگی | کشیدگی |
پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی | 30/3 | 48/3 | 77/0 | 77/0- | 74/1 |
با توجه به نتایج جدول ۲ آمار توصیفی متغیرهای کمی مورد مطالعه، مقدار میانگین متغیر پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی برابر ۳۰/۳ می باشد. مقدار میانه برای همین متغیر با مقدار ۴۸/۳ محاسبه شدهاست. انحراف معیار نیز برای متغیرمورد مطالعه۷۷/۰- محاسبه شدهاست. نتایج مقدار چولگی و کشیدگی متغیر نیز، حاکی از آن است که اگر مثبت باشند، چولگی و کشیدگی به سمت راست است و اگر مقدار چولگی و کشیدگی متغیر منفی باشد، چولگی و کشیدگی آنها به سمت چپ است.
یافتههای استنباطی
جدول ۳ : آزمون نرمال بودن دادههای متغیر مورد مطالعه
متغیرها | کولموگوروف-اسمیرنوف | Sig | وضعیت |
پذیرش | 127/0 | 086/0 | نرمال است |
با توجه به جدول ۳ مقادیر آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف و مقدار sig برای متغیر موجود، فرضیههای مورد مطالعه آورده شدهاست ، چنانچه مشاهده شد، برای متغیر مورد مطالعه مقدار sig آنها بیشتر از ۰۵/۰ میباشد و فرض نرمال بودن دادهای متغیر پژوهش، رد نمی شود در نتیجه دادههای متغیر مورد مطالعه، نرمال میباشد.
بررسی رگرسیون خطی چندگانه
جدول ۴ : R چند گانه
ضریب همبستگی خطی | ضریب تعیین | ضریب تعیین تعدیل یافته | خطای استاندارد برآورد شده |
629/0 | 395/0 | 346/0 | 098/0 |
جدول ۴ برای رگرسیون برازش شده ،مقدار ضریب همبستگی خطی برابر با ۶۲۹/۰ می باشد که نشان دهنده همبستگی مناسبی بین مجموعه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته میباشد. در ادامه مقدار ضریب تعیین تعدیل شده (۳۴۶/۰) که نشان دهنده این است که ۳۵ درصد از کل تغییرات واریانس متغیر پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وابسته به متغیرهای مستقل میباشد.
جدول 5 : تحلیل واریانس(ANOVA)
منبع تغییرات | مجموع مربعات | درجه آزادی | میانگین مربعات | مقدارF | سطح معنی داری |
رگرسیون | 165/5 | 11 | 469/0 | 389/335 | 000/0 |
باقیمانده ها | 534/0 | 372 | 0014/0 | ||
کل | 154/6 | 383 |
|
در جدول ۵ توجه به مقدار آماره F یا فیشر و مقدار سطح معناداری این آزمون به بررسی معنادار بودن رگرسیون چندگانه پرداخته میشود، با توجه به اینکه مقدارسطح معناداری این آزمون کمتر از ۵ درصد میباشد، در نتیجه فرض معنادار بودن مدل رگرسیون برازش شده رد نمیشود. یعنی مدل رگرسیون خطی چند گانه مناسب میباشد.
آزمون معنادار بودن ضرایب رگرسیون:
جدول 6 : ضرایب استاندارد و غیر استاندارد برای متغیر های مستقل در مدل رگرسیون
مدل | ضرایب استاندارد نشده | ضرایب استانداردشده | مقدار t | سطح معنی داری | |
برآورد ضریب | خطای استاندارد | ضریب | |||
مقدار ثابت | 465/1 | 089/0 | - | 890/3 | 001/0 |
سطح سواد | 145/0- | 543/0 | 315/0- | 709/1- | 005/0 |
مذهب | 024/0 | 527/0 | 059/ | 476/0 | 103/0 |
وضعیت اقتصادی | 294/0- | 156/0 | 369/0- | 398/3- | 001/0 |
جرایم و آسیب | 301/0- | 417/0 | 374/0- | 265/3- | 001/0 |
احساس امنیت | 379/0- | 298/0 | 492/0- | 739/3- | 001/0 |
جدول ۶ مقادیر ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیرگذار بر متغیر وابسته را نشان میدهد که با توجه به آمار t و سطح معناداری این آزمون مشخص میباشد متغیرهایی که سطح معناداری آنها کمتر از ۰۵/۰ میباشد در مدل رگرسیونی قرار میگیرند. مدل رگرسیونی نشان میدهد که در یک مدل رگرسیونی چندگانه پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی بدون تأثیر متغیر های مستقل ۴۶۵/۱ میباشد. همچنین تغییر یک انحراف استاندارد در سطح سواد باعث تغییر ۱۴۵/۰ انحراف استاندارد در پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی می شود. همچنین تغییر یک انحراف استاندارد در وضعیت اقتصادی باعث تغییر ۲۹۴/۰ انحراف استاندارد در پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی میشود. تغییر یک انحراف استاندارد در جرایم و آسیبهای اجتماعی موجود باعث تغییر ۳۰۱/۰ انحراف استاندارد در پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی میشود. در نهایت تغییر یک انحراف استاندارد در احساس امنیت باعث تغییر ۳۷۹/۰ انحراف استاندارد در پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی میشود.
فرضیه ۱: سطح سواد شهروندان بر پذیرش اجتماعی(بالایا پایین)، آنها نسبت به مهاجران افغانستانی اثر گذار است.
جدول 7 : آزمون همبستگي اسپیرمن بین سطح سواد شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها نسبت به مهاجران افغانستانی
آماره‌هاي آزمون | مقدار |
ضريب همبستگي | 385/0- |
سطح معني داري | 005/0 |
همانطور كه در جدول ۷ ملاحظه ميگردد، ضريب همبستگي اسپیرمن بين دو متغير مورد مطالعه در کل نمونه مورد مطالعه معادل 385/0- و سطح معناداري آزمون همبستگي اسپیرمن از عدد ۰۵/۰ کمتر شده است لذا مطابق قاعده آزمون همبستگي اسپیرمن فرض صفر را رد میکنیم و فرضيه يك را مي‌پذيريم، يعني رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين سطح سواد شهروندان و پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، آنها نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی میباشد در نتیجه بین سطح سواد شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
فرضیه ۲: نوع مذهب شهروندان بر پذیرش اجتماعی(بالایا پایین)، آنها نسبت به مهاجران افغانستانی اثر گذار است.
جدول 8 : آزمون همبستگي اسپیرمن بین نوع مذهب شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها نسبت به مهاجران افغانستانی
آماره‌هاي آزمون | مقدار |
ضريب همبستگي | 462/0 |
سطح معني داري | 005/0 |
همانطور كه در جدول ۸ ملاحظه ميگردد، ضريب همبستگي اسپیرمن بين دو متغير مورد مطالعه در کل نمونه مورد مطالعه معادل 462/0 و سطح معناداري آزمون همبستگي اسپیرمن از عدد ۰۵/۰ کمتر شدهاست لذا مطابق قاعده آزمون همبستگي اسپیرمن فرض صفر را رد میکنیم و فرضيه يك را مي‌پذيريم، يعني رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين نوع مذهب شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی مثبت میباشد در نتیجه بین نوع مذهب شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه مستقیمی وجود دارد.
فرضیه ۳ : وضعیت اقتصادی بر پذیرش اجتماعی شهروندان(بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی اثر گذار است.
جدول 9 : آزمون همبستگي اسپیرمن بین وضعیت اقتصادی بر پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی
آماره‌هاي آزمون | مقدار |
ضريب همبستگي | 541/0- |
سطح معني داري | 001/0 |
همانطور كه در جدول ۹ ملاحظه ميگردد، ضريب همبستگي اسپیرمن بين دو متغير مورد مطالعه در کل نمونه مورد مطالعه معادل ۵۴۱/۰- و سطح معناداري آزمون همبستگي اسپیرمن از عدد ۰۵/۰ کمتر شدهاست. لذا مطابق قاعده آزمون همبستگي اسپیرمن فرض صفر را رد میکنیم و فرضيه يك را مي‌پذيريم، يعني رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين وضعیت اقتصادی و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی میباشد، در نتیجه بین وضعیت اقتصادی و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
فرضیه۴ : جرایم و آسیبهای اجتماعی بر پذیرش اجتماعی شهروندان(بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی اثر گذار است.
جدول 10 : آزمون همبستگي اسپیرمن بین جرایم و آسیبهای اجتماعی بر پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی
آماره‌هاي آزمون | مقدار |
ضريب همبستگي | 614/0- |
سطح معني داري | 001/0 |
همانطور كه در جدول ۱۰ ملاحظه ميگردد، ضريب همبستگي اسپیرمن بين دو متغير مورد مطالعه در کل نمونه مورد مطالعه معادل ۶۱۴/۰ و سطح معناداري آزمون همبستگي اسپیرمن از عدد ۰۵/۰ کمتر شدهاست. لذا، مطابق قاعده آزمون همبستگي اسپیرمن فرض صفر را رد میکنیم و فرضيه يك را مي‌پذيريم. يعني رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين جرایم و آسیب های اجتماعی و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی میباشد در نتیجه بین جرایم و آسیبهای اجتماعی و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی۵: احساس امنیت بر پذیرش اجتماعی شهروندان(بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی اثر گذار است.
جدول 11: آزمون همبستگي اسپیرمن بین احساس امنیت و پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی
آماره‌هاي آزمون | مقدار |
ضريب همبستگي | 484/0- |
سطح معناداري | 001/0 |
همانطور كه در جدول ۱۱ ملاحظه ميگردد، ضريب همبستگي اسپیرمن بين دو متغير مورد مطالعه در کل نمونه مورد مطالعه معادل ۴۸۴/۰ و سطح معناداري آزمون همبستگي اسپیرمن از عدد ۰۵/۰ کمتر شدهاست. لذا، مطابق قاعده آزمون همبستگي اسپیرمن فرض صفر را رد میکنیم و فرضيه يك را مي‌پذيريم، يعني رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين احساس امنیت و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی میباشد در نتیجه بین احساس امنیت و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
بحث و نتیجهگیری
هدف از انجام پژوهش حاضر، شناخت مهمترین عوامل اجتماعی مؤثر بر پذیرش شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی، در شهر شیراز است. در بررسی تأثیر سطح سواد شهروندان بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، آنها نسبت به مهاجران افغانستانی نتایج نشان دادهاست، رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين سطح سواد شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی میباشد در نتیجه بین سطح سواد شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. این یافتهها، با نتایج تحقیقات فرمانفرمایی و جعفرزاده (۱۳۹۸ : ۷۵-۸۸)، هم سو میباشد. شاطریان و همکاران (۱۳۹۵ : ۱۵۰-۱۴۸).همانگونه که میدانیم بسیاری از مهاجران افغانستاني اکنون سالهاست که در ايران زندگي ميکنند. اين وضعیت مجموعهای از فرصتها و تهديدها را برای این مهاجران، در ایران وجود آوردهاست (علاء الدینی و میزایی، ۱۳۹۷: ۲۵-۷). در طی چند دهه در ایران، دیدگاههای متفاوتی به صورت مثبت یا منفی با توجه به میزان آگاهی و سطح سواد شهروندن ایرانی برای پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، و اقامت این مهاجرین وجود داشتهاست. پذیرش اجتماعی بالا شامل پذیرش دیگران، اعتماد به خوب بودن ذاتی دیگران و نگاه مثبت به ماهیت انسانها است که همگی آنها باعث میشوند، فرد درکنار سایر اعضای جامعه انسانی، احساس راحتی کند (نور بخش و همکاران، ۱۳۹۶ : ۲۴۱). تأثیر تسهیلکنندههایی (مانند سطح سواد، دانش و آگاهي بالای شهروندان) در پذیرش اجتماعی بالای مهاجرین از سوی جامعه میزبان تأثیر گذار است. در شرایطی که ميان گروههای مهاجر و جامعه ميزبان این دانش و آگاعی کافی غالب باشد، آنها به راحتی یکدیگر را میپذیرند و در نتيجه، فرآیند پذیرش اجتماعی بالای مهاجران در جامعه ميزبان بهسهولت رخ میدهد. برعکس، زمانی که ميان گروههای مهاجر و جامعه ميزبان، به لحاظ عدم آگاهی و دانش کافی و پایین بودن سطح سواد، فاصله اجتماعی زیادی وجود داشته باشد، پذیرش اجتماعی و ادغام اجتماعی مهاجران در جامعه ميزبان با موانعی دشوار و پيچيده رو به رو میشود(عسکری ندوشن و همکاران، ۱۳۹۸: ۱۰۴-۸۳). چنانکه روحانی و همکاران (۱۳۹۴ :۱۰۲-۷۷ )، در پژوهش خود، میزان تحصیلات، مراوده و آگاهی از تاریخ، فرهنگ و ادبیات افغانستانیها را در مثبت یودن پذیرش اجتماعی بالای جامعه میزبان(شیراز)، نسبت به مهاجران تأثیرگذار دانستهاند.
در بررسی تأثیر نوع مذهب شهروندان بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، آنها نسبت به مهاجران افغانستانی، نتایج نشان داده است، رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين نوع مذهب شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی مثبت می باشد در نتیجه بین نوع مذهب شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه مستقیمی وجود دارد. این یافتهها هم سو میباشد با نتایج تحقیقات کشاورز قاسمی و (۱۳۹۷ : ۲۸۹-۳۰۵)، وثوقی و محسنی (۱۳۹۵ : ۲۷)، شاطریان و همکاران (۱۳۹۵: ۱۵۰-۱۴۸)، کوکاک (۲۰۲۱ : ۷۳۷). در جهان امروز عده زيادي از مردم به قصد بهبود شرايط زندگي روزمره خود، دست به مهاجرت ميزنند. در بسياري از موارد، فرد مهاجر در جامعه میزبان، با مواردی روبهرو مي شود كه ممکن است با فرهنگ جامعه خودش ناهمخوان باشد. در اين صورت مجبور ميشود در برابر رفتارها، كردارها و گفتارهاي جامعه جديد واكنشهايي از خود نشان دهد و نسبت به پذيرش و عدم پذيرش آنها مواضعی اختيار كند (میزایی، ۱۳۹۳). دينداري نیز بهمثابه مجموعهاي از هنجارهاي اجتماعي مثبت در جامعه میزبان، موجب تأييد بيشتر مهاجرین، پشتيباني آنها و پذيرش اجتماعی بهتر مهاجرين از سوي جامعه میزبان ميشود. در واقع، پایبند بودن مهاجرین به مسائل معنوي و ديني موجب ترغیب جامعه میزبان در پذیرش اجتماعی مهاجرین می گردد. تحقیقات در این زمینه نشان دادهاند، مهاجرينِ داراي نگرشهاي مذهبي قوي نسبت به كساني كه باورهاي ضعيفتري دارند يا اصولاً به دين اعتقادي ندارند، اميدواري و خوش بيني بیشتری در زندگیشان دارند (میزایی، ۱۳۹۶ : ۲۳۳-۲۵۷). از منظري ديگر، جهتگيري هاي ديني نیز ميتوانند، برونگرايانه و درونگرايانه باشند باشند (آلپورت، ۱۹۶۷). در نوع اول، مذهب براي اهداف غيرمذهبي مورد استفاده قرار ميگيرد. چنانکه در محيطهاي شغلي مهاجرين (به دلیل پذیرش اجتماعی از سوی جامعه میزبان) ممکن است از مقید بودن به دین و برپايي مناسک ديني و مذهبی خود فاصله بگیرند. در نوع دوم، مذهب به عنوان انگيزهای غالب در زندگي اجتماعي بروز ميكند (دیزاتر، ۲۰۰۶). چنانکه جامعه مهاجران افغانستاني در ايران بهدليل دينمداري خود، مشاركت در مراسم ديني و فعاليت هاي مذهبی و حضور در گروههاي معنوي، حس همبستگي و پشتيباني را از سوی جامعه میزبان تقويت كرده و پذیرش اجتماعی خود را از سوی جامعه میزبان تقویت میکنند. کوکاک (۲۰۲۱ : ۷۳۷)، نشان دادهاست که دینداری و پایگاه اجتماعی اافتصادی با پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران خارجی مرتبط است.
در بررسی تأثیر وضعیت اقتصادی شهروندان بر پذیرش اجتماعی آنها (بالایا پایین) نسبت به مهاجران افغانستانی، نتایج نشان دادهست، رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين وضعیت اقتصادی شهروندان و پذیرش اجتماعی (بالایا پایین) آنها نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی میباشد در نتیجه بین وضعیت اقتصادی شهروندان و پذیرش اجتماعی آنها نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. این یافتهها، با نتایج تحقیقات کشاورز قاسمی و نادر پور (۱۳۹۷ : ۲۸۹-۳۰۵)، وثوقی و محسنی (۱۳۹۵ : ۱۸-۴)، شاطریان و همکاران (۱۳۹۵ : ۱۶۵-۱۴۳)، رایدگرن (۲۰۱۸ : ۷۳۷-۷۶۵)همسو میباشد. نیروی کار افغانستانی بهدلیل ویژگیهای روحی و بدنی و نیز شرایط زندگی در ایران، ضمن آنکه افرادی بسیار سختکوش و اهل کار هستند، به نسبت ایرانیها، دستمزدهای پائینتری طلب میکنند. انعطاف در برابر سختی کار، روحیه سخت کوشی و تلاش بالا، خستگیناپذیری و قدرت بدنی، امانتداری در برابر کارفرما، رعایت اصول اخلاقی و رفتاری کار و بالاخره دستمزد پائین و برخورداری از یک زندگی ساده و کمهزینه، موجب شده تا امروز، بهخصوص در شهرهای بزرگ، اکثر کارگران حوزه ساختمان، عمران، خدمات و نظافت شهری مهاجران افغانستانی باشند (زنگنه، ۱۳۹۸ : ۱۷۷- ۱۹۶). البته مهاجرت افغانستانيها به ايران، پيامدهاي اقتصادي زيادي را در پي داشتهاست. از جمله تبعات منفی حضور غیرقانونی مهاجران افغانستانی در ایران، گسترش حاشیه نشینی در شهرهای مختلف است. از جمله دلایلی که باعث شده آنها حاشیه شهرها را انتخاب کنند، وجود منازل مسکونی با اجاره بهای کمتر از نقاط مرکزی شهر، دور بودن از قوانین و مقررات سختگیرانه حاکم در مرکز شهر، اشباع نقاط مرکزی شهر از جمعیت و غیره بودهاست. اغلب این مهاجران به دلیل فقر به حاشیهنشینی روی میآورندکه، این امر نه تنها سبب ایجاد چشم اندازهای نامناسب در شهرها میشود بلکه، امکانات بهداشتی،که در این مناطق در سطح بسیار پایینی است، برای خود مهاجران نیز مشکلات بسیاری ایجاد میکند (حاتمی، ۱۳۹۹: ۱۰۲-۷۷). در مورد پذیرش (بالایا پایین) مهاجران افغانستانی در ایران، دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. برخی از کارشناسان اقتصادی کشور، معتقدند که اگر افغانستانیها به کشور خویش بازگردند، کارگران بیکار ایرانی امکان پیدا کردن کار خواهند یافت. بر خلاف گروه اول، برخی از اقتصاددانان بر این عقیدهاند که اگر کارگران ایرانی جایگزین کارگران افغانستانی شوند، هزینه تولید به شدت افزایش و تولید در بخشهای مختلف اقتصادی کاهش خواهد یافت.این گروه اظهار میدارند که خروج کارگران افغانستانی به کمبود نیروی کار ساده در کشور منجر خواهد شد (عیسی زاده و مهران فر، ۱۳۹۰ : ۳۹-۵۷). رایدگرن (۲۰۱۸ : ۷۳۷-۷۶۵)). رابطه بين پذیرش اجتماعی، ادغام مهاجر و امکانات رفاهی در کشور میزبان را بررسی کردند و نشان دادند که تمایل شهروندان کشور میزبان نسبت به پذیرش اجتماعی مهاجران به طور مثبت با امکانات رفاهی در جامعه مقصد مرتبط است.
در بررسی تأثیر جرایم و آسیبهای اجتماعی بر پذیرش اجتماعی (بالایا پایین) شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی، نتایج نشان دادهاست، رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين جرایم و آسیبهای اجتماعی و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی می باشد در نتیجه بین جرایم و آسیبهای اجتماعی و پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران افغانستانی رابطه معکوس معناداری وجود دارد. این یافتهها با نتایج تحقیقات نادرپور (۱۳۹۷)، وثوقی و محسنی (۱۳۹۵)، شاطریان و همکاران (۱۳۹۵)، بوید (۲۰۲۱) همسو میباشد. حضور مهاجران افغانستانی در ایران میتواند آثار منفی فراوانی در ابعاد مختلف، به همراه داشته باشد. مهاجرت بیرویه بیگانگان بهخصوص اتباع افغانستانی، آن هم به شکل غیرقانونی و غیرمجاز، پیامدهای منفی عدیدهای مانند افزایش جرایم و آسیبهای اجتماعی، به همراه داشته است. از مهمترین تبعات آن آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی، ایجاد پدیده حاشیه نشینی، افزایش نرخ بیکاری، تغییر بافت جمعیتی، تولد فرزندان بیهویت، انتقال بیماریهای واگیردار، اشاعه تفکرات خشونت طلبی و در نهایت به خطر افتادن سلامت جامعه میباشد (علی پور و همکاران، ۱۳۹۶ : ۷۹ - ۱۰۸). تحقیقات متعددی در زمینه پذیرش اجتماعی (بالایا پایین) مهاجرین افغانستانی از سوی شهروندان ایرانی نشان دادهاند که، حضور میلیونها تبعه افغانستانی غیرمجاز در داخل کشور، پیامدها و تبعات امنیتی فراوانی برای ایران به همراه داشته است. که مهمترین آنها، ارتکاب جرم و آسیبهای اجتماعی میباشد.کشاورز قاسمی و نادرپور (۱۳۹۷ : ۲۸۹ - ۳۰۵)، در پژوهشی با که عنوان «تبیین پیامدهای مهاجرت اتباع کشور افغانستان بر جامعه ایران (مطالعه موردی شهرقزوین)» انجام دادهاند، نشان دادهاند که، مهاجرت در جهان امروز گسترش یافته و تبعات مثبت و منفی فراوانی دارد. بوید (۲۰۲۱)، نشان دادهاست که تفاوت در تمایلات بوميان برای پذیرش اجتماعی از گروههای مهاجران عامل تعيين کنندهای در جداسازی سکونتی گروه های مهاجر و شهروندان جامعه میزبان است.
در بررسی تأثیر احساس امنیت بر پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی، نتایج نشان دادهاست، رابطه معناداری (همبستگی معناداری) بين احساس امنیت و پذیرش اجتماعی شهروندان (بالایا پایین)، نسبت به مهاجران افغانستانی وجود دارد. و چون مقدار ضریب همبستگی منفی می باشد در نتیجه بین احساس امنیت و پذیرش اجتماعی شهروندان نسبت به مهاجران ا افغانستانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. این یافتهها با نتایج تحقیقات کشاورز قاسمی و نادرپور (۱۳۹۷ )، بوید (۲۰۲۱ )، همسو میباشد. یکی از مفاهیم با اهمیت و پیچیده و جدید در دنیاي امروز موضوع و مفهوم امنیت است. مقوله امنيت همواره با مباحث مربوط به مهاجران گره خوردهاست. در سطح کلان ارتباط مهاجران افغانستاني با داعش و طالبان بهعنوان یک تهديد امنيتي براي کشور بازنمايي ميشود و در سطح رسانه و افکار عمومي نيز حضور مهاجران با جرم و جنايت پيوند خوردهاست. مهاجرتهاي بیرویه اتباع بیگانه (به ویژه افغانستانی ها) به داخل کشور ایران، یکی از مهمترین مسائلی است که، اخیراً، امنیت (سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و ملی) کشور ایران را درگیر خود ساختهاست. ورود مهاجرین به ایران باعث شده تحولات مختلفی در زمینههای اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی، هم برای مهاجرین و هم جامعه میزبان ایجاد شود و در کنار امکانات ارائه شده و تحولات انجام شده در طی چند دهه در ایران، دیدگاههای مثبت و منفی گوناگونی برای پذیرش و اقامت (بالایا پایین) این مهاجرین وجود داشتهاست. مهم این است که با وجود تعداد زیاد مهاجران از کشورهای همسایه، بهخصوص افغانستان و مدت طولانی اقامت آنان، جامعه ایرانی تا چه حد پذیرای آنان بودهاست. در کنار روندهاي کلان ساختاري که موقعيت فرودست افغانستانيها را تثبيت کرده قدم‌هايي براي پذيرش اين جمعيت نيز برداشته شدهاست. امنیت اقتصادي یعنی دسترسی به منابع، سرمایه و بازارهاي مصرف لازم براي حفظ سطوح قابل قبولی از رفاه و قدرت اقتصادي (احمدي، ۱۳۸۴). تحقیقات متعددی در این زمینه انجام شدهاست که در ذیل به مواردی از آنها اشاره شدهاست.کشاورز قاسمی و نادرپور (۱۳۹۷)، در پژوهشی که در این زمینه انجام داده اند، نتیجه گرفتهاند، شهروندان قزوین با۶۶/۷۷ درصد میانگین پاسخ های منفی، پذیرش مطلوبی نسبت به افغانها به لحاظ امنیتی ندارند. بوید (۲۰۲۱)، نشان دادهاست که تفاوت در تمایلات بوميان برای پذیرش اجتماعی (بالایا پایین)، از گروههای مهاجران عامل تعيين کنندهای در جداسازی سکونتی گروههای مهاجر و شهروندان جامعه میزبان است. مهاجرت پدیده‌ای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. بههمین دلیل این پدیده در علوم مختلف انسانی و اجتماعی بهعنوان مسألهای مهم، مطرح است. زیرا مهاجران با محیط‌هایی مواجه میشوند که از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با محیط زندگی قبلی آنان تفاوت دارد، بهطوری که آنها مجبور به پذیرش تغییرات زیادی در رفتار،کردار و گفتار خود برای حفظ سازگاری هستند. این موضوع یک طرفه نبوده و مهاجران نیز بر فرهنگ کلی جامعه جدید تأثیرگذار هستند، همواره حضور مهاجران در کشورهاي مختلف منجر به بروز پیامدهاي مثبت و منفی در آن کشور خواهد شد. از آنجا که امکان حذف مهاجران یا حذف تأثیرات منفی آنان وجود ندارد پس باید با ارائه راهکارهايی مناسب در جهت پذیرش اجتماعی بالای مهاجران و داشتن نگرشی مثبت نسبت به آنها از سوی شهروندانف گامی برداریم. در همین راستا پیشنهاداتی ارائه میگردد : با توجه به اینکه مطالعه حاضر مقطعی بودهاست، انجام مطالعات دقیقی (به صورت طولی) از وضعیت مهاجرین خارجی از نظر سن، جنس، میزان سواد، امکانات اقتصادی، آموزش، مشاغل، وضعیت مالی و فامیلی آنها، قومیت، زبان، مذهب، گرایشات سیاسی، سوابق مبارزاتی آنها در کشورشان و وابستگی حزبی، انحرافات اجتماعی، درصد جرم و جنایت و حتی نوع جرم و جنایت آنان انجام شود. آموزش در جهت تغییر باورهای فرهنگی و کلیشهای ذهنی نسبت به مهاجران در جهت پذیرش اجتماعی مهاجران، و با استناد به یافتههای تحقیق حاضر، میتواند از جمله راهکارهای اصلی برای کاهش تضاد میان مهاجران و ایرانیان باشد. انجام تحقیق طولی و در جامعه آماری گسترده، در سطح کشوری با توجه به محدود بودن جامعه آماری به مهاجران افغانستانی بالای ۱۸ سال در شهر شیراز. ایجاد بسترهاي مناسب برای آموزش مسئولیت اجتماعی و مهارتهاي زندگی که موجب افزایش انگیزه و همبستگی مهاجرین و پذیرش اجتماعی آنان از سوی جامعه میزبان شده و در همین راستا بسیاري از مشکلات مهاجرین به دست خودشان حل شود. فرهنگ مبارزه با تبعیض نژادی و ملیت در جهت پذیرش اجتماعی مهاجران ، با استناد به یافتههای تحقیق حاضر، بهطور جدي به افراد از دوران کودکی آموزش دادهشود.
منابع
احمدی، محمد رضا. (1384)، فرهنگ، قدرت و امنیت ملی، نشریه مربیان، 5(16)، 113- 139.
اصلانی، مجتبی. (1393)، بررسی روند مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه اخیر و تأثیر آن بر امنیت ملی با تأکید بر مهاجرت داخلی تهران، فصلنامه جمعیت، 55 و 56. 45-82.
ایراندوست، کیومرث؛ بوچانی، محمدحسین؛ تولایی، روحالله.(1393)، تحلیل دگرگونی الگوی مهاجرت داخلی با تأکید بر مهاجرت_های شهری، فصلنامه مطالعات شهری، 2(6)، 105-118 .
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ رجبی سناجردی، حسین. (1392)، نظمیه_های شهر و پیرامون، تهران، انتشارات سمت.
حاتمی، محمدرضا. (1400)، « سیاست گذاری مطلوب مهاجرت و حضور مهاجرین افغان در ج.ا.ا» ، فصلنامه پژوهش های سیاسی جهان اسلام، 11(1)،1-17 .
روحانی، علی؛ انبارلو، مسعود. (1397)، کاوش فرایندهای اجتماعی شکل_گیری عواطف جوانان از بازار اشتغال افغان های مقیم 102- شیراز. مسائل اجتماعی ایران، 9(2)،102-77.
زنگنه شهرکی، سعید؛ گلین شریفادینی، جواد؛ حسن زاده، داود و سالاری مقدم، زهرا. (1393)، تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاههای غیررسمی منطقه کلان شهری تهران (مطالعه موردی : اسلام آباد، صالح آباد) فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 46(1)، 196 – 177.
شاطریان، محسن؛ عسکری کویری، اسما؛ فخری، فاطمه. (1395)، مطالعه و بررسی نگرش مردم شهر آران و بیدگل نسبت به مهاجران افغانی ساکن در بافتهای فرسوده، همایش ملی بافت های فرسوده و تاریخی شهری : چالشها و راهکارها.
شاطریان، محسن؛ گنجی پور، محمود. (1389)، تأثیر مهاجرت افغانها بر شرایط اقتصادی و اجتماعی شهر کاشان، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، 2(3)،102-83.
شاطریان، محسن؛ نظری، حامد؛ امام زاده علی، حسین. (1395)، بررسی رابطه ارزشهای فرهنگی و نگرش نسبت به مهارت افغانستانی (مورد مطالعه: شهروندان هجده سال به بالا شهر کاشان) مطالعات میان فرهنگی، 11(29)،143-165.
عزیزی، حسین. (1397)، بررسی تأثیرات حضور اتباع بیگانه در امنیت کشور با تأکید بر اتباع افغانی، نشریه جغرافیا و روابط انسانی، 1(3)،190-171.
عسکری، محسن. (1390)، بررسی نظری مفهوم پذیرش اجتماعی به کمک نظریه‌های تحلیل رفتار، اولین همایش بین المللی دوچرخه شهری، تهران.
عسکری ندوشن، عباس.؛ شمس، فریده؛ زندی، لیلا؛ رضایی، محمذ رضا.(1391)، گذری بر جریان های اخير مهاجرت، در استان یزد، فصلنامه ی فرهنگ یزد، 1(1) 104-83.
علاءالدینی، پویا؛ میرزایی، آمنه.(1397)، ادغام مهاجران افغانستانی در نواحی شهری ایران: مطالعه موردی محله هرندی در تهران، پژوهشهای انسان شناسي ايران، 8(1)، 25-7.
عیسی زاده، سعید ؛ مهران فر، جهانبخش؛ مهرانفر، مهدی . (1390). بررسی ارتباط میان جرم و شاخصهای کلیدی اقتصاد کلان در ایران، مجله علمی ترویجی راهبرد توسعه، 8 (29)، 39 -57
علی پور، عباس؛ سعادتی جعفر آبادی، حسن؛ دهقانی فیروز آبادی، جلیل. (1396)، شناخت و تحلیل پیامدهای امنیتی ناشی از حضور اتباع بیگانه افغانی در کشور، پژوهش نامه چغرافیایی انتظامی، 5(18)،79-108.
فرمانفرمایِی، تکتم؛ و جعفرزاده، پریسا. (1398)، نقش سینمای ایران در پذیرش مهاجران افغانستانی، مجله مطالعات مدیریت شهری، 46(14)، 75-88.
کشاورز قاسمی، حسین؛ نادرپور، بابک. (1397)، تبیین پیامدهای مهاجرت اتباع کشور افغانستان بر جامعه ایران (مطالعه موردی شهر قزوین)، فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 8(4)، 289-305.
لطفی، محمود رضا؛ جهان تیغ، حسنعلی. (1393)، سکونت گزینی افاغنه بر توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای مرزی سیستان، فصلنامه علمی پژوهشی آمایش سرزمین، 6(2)، 309- 333.
لطفی، حیدر؛ ندافی، کیوان، (1395)، بررسی اثرات اقتصادی مهاجرت افغان ها به شهرستان گرمسار، دومین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری.
محرابی شاتوری، محمدرضا. (1393)، جامعهشناسی مهاجرت نوشته محمدرضا محرابی شاتوری، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد دهاقان. نشریه احیا، 49
میرزایی، حسین. (1392)، انسان شناسی قومی- زبانی مهاجرین هزاره در ایران، مجله پژوهش های انسان شناسی ایران، 3(2)،123-144
نوربخش، یونس، حیدر خانی، هابیل، محمدی، اصغر.(1396)، بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی جوانان مناطق حاشیهنشین شهر کرمانشاه، بررسي مسائل اجتماعي ايران،8(2). 257-233.
وثوقی، فاطمه؛ محسنی، محمدرضا. (1395)، بررسی نگرش شهروندان مشهدی نسبت به مهاجرین خارجی مقیم مشهد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 31(2)،18-40.
Alport, Gordon (1954). the Nature of Prejudice. New York : Addison -Wesley.
Allport, G.W & Ross M. J. Jr. (1967). “Personal Religious Orientation and Prejudice”, Journal of Personality and Social Psychology, pp. 432-443.
Allport, F. H. (1954). The structuring of events: outline of a general theory with applications to psychology. Psychological Review, 61(5), 281–303.
Askari-Nodoushan, A., Ruhani, A., & Ghoroghchian, Z. (2019). Patriarchal contexts of female early marriage among afghan migrants in the city of Yazd. Journal of Iranian Social Studies, 13(4), 78-110. [In Persian].
Askari-Nodoushan, A., Shams-Ghahfarokhi, F., Zandy, L., & Rezaei, M. R. (2019). Demographic perspective on the recent migration follows in Yazd province. Culture of Yazd, 1(1), 83-104. [In Persian].
Boyd, R. L. (2021). Social distance reexamined: european ancestry groups in the early twentieth century united states. Sociological Inquiry, 91(3), 559-577
Koc, Y., & Anderson, J.R. (2018). Social distance toward syrian refugees: The role of intergroup anxiety in facilitating positive relations. Journal of Social Issues, 74(4), 790-811.
Koçak, O. (2021). The effects of religiosity and socioeconomic status on social distance towards refugees and the serial mediating role of satisfaction with life and perceived threat. Religions, 12(9), 737.
Rydgren, J. (2008). Immigration sceptics, xenophobes or racists? Radical right wing voting in six West European countries. European Journal of Political Research, 47(6), 737-765.
[1] Corresponding Author: Maadani25@yahoo.com
[2] , نویسنده مسئول: Maadani25@yahoo.com
[3] Koçak
[4] Rydgren
[5] Boyd,
[6] Rolland
[7] Richmond
[8] Verema
[9] shasstad
[10] 1 Mpofu
[11] Aouthority