جایگاه¬جنگ¬های نیابتی دررقابت¬های جمهوری¬اسلامی¬ایران و عربستان¬سعودی در¬یمن 222
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
مجید نصیری
1
,
رحمت حاجی مینه
2
*
,
حسین دهشیار
3
1 - دانشجوی دکترای روابط بین الملل ، گروه بین الملل ، واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاداسلامی ، تهران ، ایران .
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد شرق تهران
3 - استاد روابط بین الملل ، دانشگاه علامه طباطبایی
کلید واژه: ¬حوثی¬ها , جنگ¬نیابتی , سیاست خارجی, رقابت, نفوذ,
چکیده مقاله :
هدف : این مقاله سعي دارد به اين پرسش اساسی پاسخ دهد كه جایگاه جنگ های نیابتی در رقابت های منطقه ای بین عربستان سعودی وجمهوری اسلامی ایران درغرب آسیا و به ویژه درمنطقه یمن کجاست ؟ در این رابطه به بررسی مهم ترین گروه های نیابتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان و رویکردهای این دو در قبال بحران یمن خواهیم پرداخت .
روش : در این پژوهش ابزار و روش جمع آوری اطلاعات ،کتابخانه ای و استفاده از سایت های داخلی وخارجی بودهاست،چارچوب نطری تحقیق , تئوری توازن تهدید استفن والت می باشد .اين پژوهش بررسي رفتار نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان با روش توصيفي – تحليلي می باشد.
یافته‌ها : ایران و عربستان به عنوان دوکشوردرمنطقه که قبل از انقلاب اسلامی بیشتر یک رقابت سیاسی داشتند رقابتی که دو طرف سعی درکاهش توانایی های یکدیگرداشتند ، ولی بعد از انقلاب اسلامی و به خصوص در سال های اخیر این رقابت بیشتر حالت امنیتی داشته رقابتی که یک بازی با حاصل جمع جبری صفر بوده است که دو طرف درصدد حذف یکدیگر در مناطق مورد نفوذ یکدیگر بوده اند .فرضيه مقاله اين است كه جنگ های نیابتی بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در بستر تشدید فزاینده رقابت بین دو بازیگردر مناطقی مثل سوریه و یمن ,رویاویی مستقیم آنها را کاهش داده است .
نتیجه‌گیری : نتیجه این تحقیق با بررسی روابط دوکشور این نکته اساسی را مورد آزمون قرار می دهد که به رغم تفاوت های زیادی که بین سیاست خارجی و منطقه ای دو کشورعربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد؛ بروز جنگ های نیابتی از وقوع جنگ مستقیم بین آنها جلوگیری و ممانعت کرده است.و این رقابت به جنگ مستقیم دو کشور منجر نشده است .
هدف : این مقاله سعي دارد به اين پرسش اساسی پاسخ دهد كه جایگاه جنگ های نیابتی در رقابت های منطقه ای بین عربستان سعودی وجمهوری اسلامی ایران درغرب آسیا و به ویژه درمنطقه یمن کجاست ؟ در این رابطه به بررسی مهم ترین گروه های نیابتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان و رویکردهای این دو در قبال بحران یمن خواهیم پرداخت .
روش : در این پژوهش ابزار و روش جمع آوری اطلاعات ،کتابخانه ای و استفاده از سایت های داخلی وخارجی بودهاست،چارچوب نطری تحقیق , تئوری توازن تهدید استفن والت می باشد .اين پژوهش بررسي رفتار نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان با روش توصيفي – تحليلي می باشد.
یافته‌ها : ایران و عربستان به عنوان دوکشوردرمنطقه که قبل از انقلاب اسلامی بیشتر یک رقابت سیاسی داشتند رقابتی که دو طرف سعی درکاهش توانایی های یکدیگرداشتند ، ولی بعد از انقلاب اسلامی و به خصوص در سال های اخیر این رقابت بیشتر حالت امنیتی داشته رقابتی که یک بازی با حاصل جمع جبری صفر بوده است که دو طرف درصدد حذف یکدیگر در مناطق مورد نفوذ یکدیگر بوده اند .فرضيه مقاله اين است كه جنگ های نیابتی بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در بستر تشدید فزاینده رقابت بین دو بازیگردر مناطقی مثل سوریه و یمن ,رویاویی مستقیم آنها را کاهش داده است .
نتیجه‌گیری : نتیجه این تحقیق با بررسی روابط دوکشور این نکته اساسی را مورد آزمون قرار می دهد که به رغم تفاوت های زیادی که بین سیاست خارجی و منطقه ای دو کشورعربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد؛ بروز جنگ های نیابتی از وقوع جنگ مستقیم بین آنها جلوگیری و ممانعت کرده است.و این رقابت به جنگ مستقیم دو کشور منجر نشده است .
Purpose: This article tries to answer the basic question that the place of proxy wars in the regional competition between the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia in the Middle East and especially in the Yemen region. Where is it? In this regard, we will examine the most important proxy groups in Iran and Saudi Arabia and their approaches to the Yemen crisis.
Method: In this research, the tools and methods of information collection were library and use of internal and external sites, the theoretical framework of the research is Stephen Walt's threat balance theory. This research Investigating the behavior of proxy forces of Iran and Saudi Arabia is a descriptive-analytical method.
Findings: Iran and Arabia as two countries in the region that before the Islamic revolution had mostly a political competition, a competition in which both sides tried to reduce each other's abilities, but after the Islamic revolution and Especially in recent years, this competition has had more of a security mode, a competition that has been a zero-sum game where both sides are trying to eliminate each other in the areas under each other's influence. The hypothesis of the article is that the proxy wars between the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia, in the context of the increasing competition between the two actors in areas such as Syria and Yemen, have reduced their direct vision. is
Conclusion: The result of this research, by examining the relations between the two countries, tests this basic point that despite the many differences between the foreign and regional policies of the two countries, Saudi Arabia and the Republic of There is Islamic Iran; The emergence of proxy wars has prevented and hindered the occurrence of a direct war between them. And this competition has not led to a direct war between the two countries.
فهرست منابع مقاله 1 –قران کریم ، سوره انبیاء آیه 92
2 –افكار نيوز،6/2/1394 .
3– العماد، عصام، « شیعیان یمن، فرصت ها و چالش ها» ، فصلنامه پژوهه 22 مهر 1387 .# # 4–¬ العماد، عصام، « شیعیان یمن، بررسی وضعیت فرهنگی و سیاسی» ، فصلنامه شیعه شناسی، بهار 1384 ، ش. 9.
5– برزگر، کیهان) 139٢ ( تحولات عربی، ایران و خاورمیانه،، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
6– ترابی، طاهره ) 139٠( » آمریکا و ثبات خلیج فارس در روند رقابت های ژئوپلیتیکی ایران ـ عربستان « ،فصلنامه دیپلماسی صلح عادلانه، شماره پنجم، 174 ـ. 155 # # 7– تلاشان ، حسن (١٣٩١)، «انقلاب اسلامي ايران و تأثير آن بر تحولات ژئوپليتيک منطقه ای شيعه در يمن »، فصلنامه شيعه شناسي، سال دهم ، زمستان 1391، شماره ٤٠.
8 –جعفري ولدانی، اصغر ) 1388 (،« عربستان و رؤیاي تسلط بر یمن » ،فصلنامۀ رهیافت هاي سیاسی و بین المللی، شمارة 17: 69- 37.
9– جعفری ولدانی، اصغر . ) 1388 (. « عربستان: نگاه به به یمن ». فصلنامه اطلاعات سیاسی– اقتصادی،)69و 70( : 56–48 . # # 10– جعفری ولدانی، اصغر ) 1388 (، چالش ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
11– خضری، احسان؛ صفوی، سید حمزه؛ پرهیزکار، امین. ) 1394(. ریشه یابی منازعات ایران وعربستان )مطالعه ی موردی سه کشور عراق، بحرین و یمن(، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی، دوره هفتم، شماره بیست و سوم، تابستان.
12– درایسدل، آلاسدیر و جرالد اچ. بلیک ) 1386 (، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه: دره میرحیدر(مهاجرانی)، ، چاپ پنجم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
13 – دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای. ( 1394 ). چهار نقطه ضعف آمریکا در جنگ نیابتی، در دسترس از .http: farsi. Khamenei. ir ؛
14– بیانات رهبر معظم انقلاب در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین 1394/02/30 http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29792
15– رضایی، نیما) 139٤( ،» ائتلاف بی سابقه علیه یمن؛ چشم انداز و آینده « ، مجله دیپلمات، شماره دوم.
16– زاخیم، داوود ، ) 1391(. « بهار عربی به کجا می رود؛ تحلیل ها و دیدگاه ها از نگاه تحلیل گران امریکایی پیرامون بیداري اسلامی» . مرکز مطالعات بین المللی فرهنگی، تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. ،
17– زکریا، فرید) 139٤ (،» دلیلی بر دخالت ایران در یمن نیست/عربستان از دولت شیعی می ترسد « ، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
18– سادات اصفا، نرگس )١٣٩٤(، «اوضاع اين روزهاي عربستان در ارتباط با يمن ؛ به دنبال بازگرداندن نفوذ ازدست رفته اش »8 / 1 / 1394. ، در.http://www.tisri.org/default-1826.aspx :
19– سریع القلم، محمود ) 1379 (، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک# . # 20– آیت الله خمینی ، 1358 صحیفه نور ، ج 11: 266
21– عليخاني، مهدي (10/٤/1394)، «اهميت ژئوپليتيکي و هويتي يمن »، خبرگزاري رشد، در: http://www.roushd.com/newsIn.php?id=24231
22– فوزی، یحیی، « شکل گیری و ماهیت جنبش های اسلامی در خاورمیانه، بررسی موردی جنبش سیاسی در یمن» نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام، بهار 1391 ، ش. 1 .
23– فیروزکلانی، عبدالکریم) 1394 (، تحلیلی بر مهم ترین علل تهاجم نظامی ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي به یمن، پژوهشگاه مطالعات منطقه اي، شماره 7
24– « قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358 با اصلاحات 1368 » ( 1380 ، معاونت پژوهش ، تدوین و تلقیح قثوانین و مقررات ، چاپ ششم .
25– مدنی، مهدی و حسین هواسی) 1393 (، »رفتارشناسی سیاست خارجی عربستان در قبال مصر و بحرین بعد از انقلاب های عربی « فصلنامه علمی –پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال ، یازدهم، شماره 39 ص 80- 63 .
26 – مشیرزاده، حمیرا) 1394 ( ، »تحول در نظریه هاي روابط بین الملل«. چاپ دهم تهران: انتشارات سمت .
27– میراحمدي، منصور و احمدوند، ولی محمد. )1394 ( ،« هویت و مبانی فکري جنبش انصارالله در یمن » . فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، سال اول، شماره هاي 2 – 3 .
28 –میرزاده کوهشاهی مهدی) 1393 (، "استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه؛ سناریو و پیامدها"پژوهشنامه دفاع مقدس، سال سوم، شماره 11 ، پاییز 1393 . صص 188-171
29– هاشمي نسب ، سعيد )١٣٨٨(، «بررسي تحولات اخير يمن »، پژوهش هاي منطقه اي، شماره ٢.
منابع عربی : 1– مترسکی، الکساندر ) - ٢٠15 (، الحرب الأهلیه فی الیمن، مرکز العربی للدراسات والسیاسات.
منابع انگلیسی: 1. Cordesman, Anthony. (2015). American, Saudi Arabia and the Strategic Importance of Yemen, Washington DC: Center for Strategic and International Studies.
2- Flynt Leveret و Hillary Mann Leverett Saudi Arabia’s Yemen Offensive, Iran’s “Proxy” Strategy, and the Middle East’s New “Cold War” Richard J. Schmierer, James F. Jeffrey, Alireza Nader, Fahad Nazer The Saudi-Iranian Rivalry and the Obama Doctrine- April 12, 2016
3. Johnsen, Gregory. (2009). “The Six Wars, The National National”, in: http://www.ae/apps//pbcs. dll/artiac. Magdalena El Ghamari,¬ Jemen – the Proxy War
4. Nazemroya, Mahdi Darius, (2015), “The War on Yemen: Where Oil and Geopolitics Mix”, Available at: uk.ask.com/youtube?q=The+War+on+ Yemen%3A+Where+Oil+and+...
5. Nazemroya, Mahdi Darius. (2015), “The Geopolitics Behind the War in Yemen”, Part 1, available at: www.strategic-culture.org/news/2015/03/30/thegeopoliti ... .
6. Nazemroaya, Mahdi Darius (2015), The Geopolitics Behind the War in Yemen: Do the US and Saudi Arabia Want to Divide Yemen? Global Research (Strategic Culture Foundation, 31 March).
7.Popp, R. 2015. “War in Yemen: Revolution and squid Intervention”.Center for Security Studies.No.175.pp.1-4.
8. Ryan, Patrick W. (2015), “The Yemen Crisis and the Bab E l-Mandeb Maritime Chokepoint, April 14, 2015.available at: http://susris.com
9.Salisbury, Peter (2015), Yemen and the Saudi–Iranian Cold War, Available at: http://www.chathamhouse.org.
10- Walt, S. (1985). Alliance Formation and the Balance of World power. International security, 9 (4).
11- Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. NewYork: Random House.
12- Wehrey, F. (2015). Saudi- US Discord in a Changing Middle East. Available at: http://english.dohainstitute.org/file/get/7a2cc93e-e19b-4547-8b30- f1403eef14d9.pdf, (accessed on 2018, August 26)