مدل سازی مفهومی ارتقا کیفیت بیمارستان‌های عمومی مبتنی بر شواهد (EBD) با رویکرد ‌رضایت‌مندی بیمار (مورد پژوهی: بیمارستان گاندی تهران)

محورهای موضوعی : پژوهش های میان رشته ای در حوزه های معماری، شهرسازی، روانشناسی، علوم تربیتی

آیدا صادقی ¹ , آزاده شاهچراغی ^{2 *} , خسرو دانشجو ³ , سید بهشید حسینی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4 - استاد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنرایران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/12/14 تاریخ پذیرش : 1404/01/26 تاریخ انتشار : 1404/03/12

کلید واژه: مراكز درمانی, طراحی مبتنی بر شواهد, ‌رضایت‌مندی بيمار, حقوق بیمار, محیط شفابخش ,

چکیده مقاله :

هدف اصلي طراحان و سازندگان محیط‌های درمانی ایجاد محيطي شفابخش است. مفهوم شفابخشی در قرن اخیر منجر به ایجاد تأثیرات مثبتی در روند درمان و تغییرات قابل‌ توجهی در طراحی بیمارستان شده است. توجه به بیمار به‌ جای روند درمان رویکردی در طراحی بیمارستان با ‌عنوان رویکرد«بیمارمحوری» مطرح کرده است.  اخیرا که امنیت بیماران و تسریع روند بهبود بیماری مورد اهمیت قرار‌گرفته‌ است، معماران به موضوعی به نام «طراحی مبتنی بر شواهد» روی آوردند.

ارتقا اصول طراحی مراکز درمانی ﺑﺎ روش مبتنی بر شواهد بهبود کیفیت فضا، ارتقای رضایت بیماران و تسریع روند بهبودی و ﻣﺤﻮرﻳﺖ قرار دادن ﺑﻴﻤﺎر در جهت جلب ‌رضایت‌مندی بیمار از اهداف این پژوهش  است.

این پژوهش در راستای پژوهش تحلیلی- توصیفی بر اساس مشاهده میدانی، مطالعات کتابخانه‌اي و جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسش‌نامه از 25 تن از بیماران بستری در بیمارستان گاندی می‌باشد که با تجزیه و تحلیل آن‌ها راهکار مناسب برای طراحی ارائه شده است. نرم افزارهای مورد استفاده ASPECT و SPSS26 می‌باشد.

اطلاعات مربوط به میانگین و انحراف استاندارد اجزای محیط شفابخش بیمارستان گاندی نشان دهنده آن است که با توجه به اینکه میانگین کل، میانگین ویژگی‌های معماری و ویژگی‌های طراحی داخلی به ترتیب برابر مقادیر 949/3، 952/3 و 815/3 می‌باشد اعداد مذکور خیلی نزدیک به متوسط هستند که حاکی از رضایت نسبی بیماران در این ابعاد می‌باشند. از طرفی میانگین ویژگی‌های روانی و اجتماعی بیمارستان گاندی بالاتر از متوسط بوده که نشان از رضایت بالای بیماران از این فاکتور است.

چکیده انگلیسی:

The main goal of designers and builders of healthcare environments is to create a healing environment. The concept of healing has led to positive effects on the treatment process and significant changes in hospital design in the last century. Paying attention to the patient instead of the treatment process has proposed an approach to hospital design called the "patient-centered" approach. Recently, as patient safety and accelerating the recovery process have become important, architects have turned to a topic called "evidence-based design".

Improving the principles of designing healthcarecenters with an evidence-based method, improving the quality of space, improving patient satisfaction, accelerating the recovery process, and focusing on the patient in order to achieve patient satisfaction are the goals of this research.

This research is in line with analytical-descriptive research based on field observation, library studies and data collection through questionnaires from 25 patients hospitalized in Gandhi Hospital, which was analyzed to provide a suitable solution for design. The software used is ASPECT and SPSS26.

The information related to the mean and standard deviation of the components of the healing environment of Gandhi Hospital shows that the total mean, the mean of architectural features and interior design features are equal to 3.949, 3.952 and 3.815, respectively. The aforementioned numbers are very close to the average, which indicates the relative satisfaction of patients in these dimensions. On the other hand, the average psychological and social characteristics of Gandhi Hospital were above average, indicating high patient satisfaction with this factor.

منابع و مأخذ:

اﺳﺪى ، زﻫﺮا؛ اﻛﺒﺮى ﻧﺎﻣﺪار، ﺷﺒﻨﻢ؛ اﺑﺎذرى، اﺣﺪ. (١٣٩١). ﻛﺎرﺑﺮد دﻳﻮارﻫﺎى ﺳﺒﺰ در ﭘﺎﻳﺪارى ﻓﻀﺎى ﻻﺑﻰ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن، اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻰ اﻧﺪﻳﺸﻪ‌ﻫﺎ و ﻓﻨﺎورى ﻫﺎى ﻧﻮ در ﻣﻌﻤﺎرى. https://civilica.com/doc/279822
حسینی، سید بهشید، آیدا صادقی، و آرمین پیریایی .(1401)، دسترسی به معیار‌های محیط شفابخش بیمارستانی با رویکرد بیمار- محوری. نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر15( 39) ، 62-45 DOI:10.22034/AAUD.2022.69545.1034
حمزه لو، سارا، سنبلی ، الهام .(1400). معیارهای طراحی داخلی مراکز درمانی با تاکید بر طراحی مبتنی بر شواهد، نشریه معماری، مرمت و شهرسازی رف، دوره 1، شماره 1. https://www.rafmagz.com/article_134698.html
حیدری، محمدرضا؛ انوشه، منیره؛ آزاد ارمکی، تقی؛ محمدی، عیسی .(1390). فرایند حفظ حریم بیمار، یک نظریه داده بنیان. مجله‌ی ‌علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی شهید صدوقی یزد، دوره‌ی نوزدهم، شماره‌ی 5. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=146643
دارائی، ندا و وزیری فراهانی، بهرام و خاکزاد، محمدرضا، (1391). رویکردی نوین در طراحی بیمارستان، بررسی تاثیر بکارگیری فضای سبزدر بیمارستانها بر بهبود بیماران، اولین همایش ملی اندیشه‌ها و فناوری‌های نو در معماری تبریز.https://civilica.com/doc/279783
شهلائی، علیرضا .(1389). طراحی مرکز سرطان با نگرش طراحی مبتنی بر شواهد، پایان نامه برای دریافت درجه‌‌ی کارشناسی ارشد، رشته‌‌ی مهندسی معماری گرایش فضاهای درمانی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
طالبی، وحید.(۱۳۹۴). اهمیت نور و رنگ در بیمارستان کودکان از منظر روانشناسی. کنفرانس بین المللی انسان معماری، عمران و شهر.https://elmnet.ir/doc/20529523-81661
کاویانی پویا (1389). نخستین بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در ایران پیش از اسلام. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 3(3)، 13-23. SID. https://sid.ir/paper/451092/fa
لنگ، ﺟﺎن .(١٣٩١). آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻌﻤﺎرى، ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎرى در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺤﻴﻂ. ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻋﻴﻨﻰﻓﺮ، ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ، ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ، تهران: اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان.
مردمی، کریم؛‌هاشم‌نژاد، هاشم؛ حسن‌پور، کسری؛ باقری، ملیحه .(1392). طراحی مبتنی بر شواهد برای مراکز درمانی. تهران: عصر کنکاش.
مردمی، کریم؛ هاشم‌نژاد، هاشم؛ حسن‌پور، کسری؛ باقری، ملیحه .(1390). ﻣﻌﻤﺎرى ﻣﺴﻴﺮ ﻳﺎﺑﻲ، ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ در ﻣﻌﻤﺎرى ﺑﻨﺎﻫﺎى درﻣﺎﻧﻲ. ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎى زﻳﺒﺎ، ﻣﻌﻤﺎرى و ﺷﻬﺮﺳﺎزى، ﺷﻤﺎره٤ ص٥٦- ٤٥. -https://civilica.com/doc/1779963
مصدق راد، علی محمد و اثنی عشری، پرتو. (1383). پزشکان و بیماران نسبت به حقوق بیمار و رعایت آن در بیمارستان شهید بهشتی اصفهان،https://civilica.com/doc/1726584
نیک آبادی، ساره ، ذبیحی، حسین، شاهچراغی، آزاده. (1400) تاثیر ویژگی‌های چیدمان فضایی بر ارتقای کیفیت محیط بستری، نشریه مدیریت بهداشت و درمان، دوره 12، شماره 3 ،87-101. https://doi.org/10.30495/JHM.2022.65150.11009
ﻫﻤﺪاﻧﻰ ﺧﻤﺴﻪ، ﻳﺎﺳﻤﻦ؛ ﺿﻴﺎﺑﺨﺶ، ﻧﺪا .(١٣٩٣). ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮى ﭘﺰﺷﻜﻰ در اﻳﺮان. ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻰ ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻋﻤﺮان، ﻣﻌﻤﺎرى و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺷﻬﺮى، ﮔﺮﮔﺎن.https://civilica.com/doc/281961
Adibhesami,M. Sadeghi,A. Noormohammadifar,N. Sahebi,S. .(2021), The Impact of Hospital Atmosphere on the Reducing Stress of Pediatric: A Case Study in Tehran, Iran, Environmental Design Research Association, https://jhttps://edra.confex.com
Cama, R. (2009). Evidence- Based Healthcare design, John Wiley and Sons, Inc. Hoboken, New Jersey. Commission FH. (2013).Future hospital، caring for medical patients.
Dalke, H., Littlefair, P.J., Leo, D. L., Camgöz, L . )2004(: Lighting and color for hospital design. A report on an NHS Estates Funded Research Project, London South Bank University, London. https://www.semanticscholar.org/paper/Colour-and-lighting-in-hospital-design-Dalke-Little/fef2647df11ff53b654596383ace70103188ee88
Evans, G. W. (1999). Measurement of the physical environment as stressor. In Friedman, S. L. and Wachs, T. D. (Ed) Measuring environment across life span: Emerging methods and concepts. Washing, D.C.: American Psychological Association. https://psycnet.apa.org/record/1999-02242-009
Gluckman PD, Hanson MA. (2004). living with the past: evolution, development, and patterns of disease. Science. 305(5691): 1733-6. .https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15375258/
Hamilton, D. K. (2008). Evidence is found in many domains. HERD 1(3) Pp. 5-6.DOI: 10.1177/193758670800100302
Maguire R, kreit B, Smith S., (2013). Hamamoto B, Hendricks D. future of thehospitals: public summary report united state. institude for future; 305(6322): 650-854
Malkin, Jain, (2002). Medical and Dental Space Planning: A Comprehensive Guide to Design, Equipment, and Procedure; 3 rd. ed.; John Wiley and Sons Inc. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9781119174813
Mollerup, P. (2009). Way showing in the hospital. Australasian, Medical Journal, 10(1), 112-114. https://doi.org/10.4066/AMJ.2009.85
Nikabadi ,S. Zabihi, H. Shahcheraghi, A .(2022) “Evaluating the Effective Factors of Hospital Rooms on Patients’ Recovery Using the Data Mining Method” Health Environments Research & Design Journal, Vol. 15(1) 97-114.https://doi.org/10.1177/19375867211031305
Schofield DJ, Earnest A. (2006). Demographic change and the future demand for public hospital care in Australia, 2005 to 2050. Australian Health Review,15-507. https://doi.org/ 10.1071/ah060507
Siegrist, J., (2003). Subjective well- being: new conceptual and methodological development in health- related social sciences. Department of Medical Sociology, University of Dusseldorf .;1-13. https://doi.org/10.1016/0277-9536(89)90295-5
Ulrich, R.S. (1984). View through a window may influence recovery from surgery. Science, 224, pp. 420-421. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6143402/
Ulrich Roger S. Outi Lunden, and JL Eltinge 1993. Effects of exposure to nature and abstract pictures on patients recovering from heart surgery: Psychophysiology 30 (S1). https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&hl=en&user=eP4fSsgAAAAJ&citation_for_view=eP4fSsgAAAAJ:aqlVkmm33-oC
Wilson, Margaret E.; Megal, Mary E.; Enenbach, Laura & Carlson, Kimberly L., (2010). The Voices of Children: Stories, about Hospitalization, Journal of Pediatric Health Care, Volume 24, No. 2, (95-101).https://doi.org/ 10.1016/j.pedhc.2009.02.008