برآورد احتمال وقوع امواج گرمایی با دوره تداوم مختلف در استان اردبیل به کمک زنجیره مارکف

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

بتول زینالی ¹ , فاطمه روحی ²

1 - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
2 - جغرافیای طبیعی .دانشکده ادبیات وعلوم انسانی.دانشگاه محقق اردبیلی .اردبیل.ایران.

تاریخ دریافت : 1401/11/23 تاریخ پذیرش : 1402/02/08 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: استان اردبیل, امواج گرمایی, دوره بازگشت, پرفشار آزور, زنجیره مارکف,

چکیده مقاله :

امواج گرمایی یکی از پدیده‌های طبیعی و ذاتی اقلیم در مناطق مختلف جهان می‌باشند که فراوانی ظهور آن‌ها درنتیجه نوسانات آب و هوایی کره زمین در سال‌های اخیر همانند سایر پدیده‌های حدی اقلیم افزایش دارد، افزایش دمای هوا چه به دلیل خشک‌سالی‌های دوره‌ای و چه به دلیل گرمایش جهانی در سال‌های آتی امری بسیار محتمل است. برای ارزیابی دما در استان اردبیل، داده‌های حداکثر دمای روزانه ایستگاه‌های همدید اردبیل، پارس‌آباد، خلخال و مشکین‌شهر برای سال‌های 1991 تا 2016 از هواشناسی اردبیل اخذ گردید. در این پژوهش به ‌منظور بررسی دوره‌های گرما در ماه‌های مختلف استان اردبیل، همچنین برای نشان دادن تغییرات، دوره تداوم و دوره بازگشت امواج گرمایی شناسایی شده، از مدل زنجیره مارکف استفاده شده است. در ادامه برای نمونه داده های حداکثر دمای روزانه ایستگاه پارس آباد در نرم افزار اکسل فیلتر گذاری ودمای بالای 35درجه انتخاب شد که روز های انتخاب شده17/7/2016 و18/7/2016که دمای هوا به ترتیب در این روزها با 8/38 و6/38 می باشد سپس با اخذ داده اقدام به ترسیم نقشه در محیط گردس که نقشه های فشار سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل در تراز 500هکتوپاسکال و نقشه دمای سطح بالا (از سایت مرکز پیش بینی محیطی نوا)اخذ گردید بر این اساس در هیچ ماهی موج‌های پرتداوم تر بیشترین فراوانی را به خود اختصاص نداده‌اند و موج‌کوتاه مدت و بلند مدت گرمایی در ماه فروردین بیشترین مقدار و در ماه شهریور کمترین مقدار را داشته است. نتایج تحقیق نشان داد که در ماه فروردین، اردیبهشت و خرداد ایستگاه پارس‌آباد کمترین طول دوره بازگشت موج گرمایی را به خود اختصاص داده است و ماه‌های تیر، مرداد و شهریور ایستگاه اردبیل کمترین طول دوره بازگشت را به خود اختصاص داده است. طولانی‌ترین دوره بازگشت هم در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر و مرداد در ایستگاه مشکین‌شهر بوده و در ماه شهریور در ایستگاه خلخال مشاهده شده است.همچنین وجود پرفشار دینامیکی آزور در ایران باعث حاکمیت شدید گرما در منطقه مورد مطالعه ما شده است.

چکیده انگلیسی:

Heatwaves are one of the natural and intrinsic phenomena of the climate in different parts of the world whose frequency of occurrence as a result of global fluctuations in climate over recent years is similar to other climatic phenomena. Rising air temperatures due to periodic droughts or because of heating The world is very likely in the coming years .To evaluate the temperature in Ardebil province data on the maximum daily temperature of the stations of Ardebil Parsabad Khalkhal and Meshkinshahr for the years 1991 to 2016 were obtained from Ardebil's meteorological conditions. In this study in order to study the heating periods in different months of Ardebil province also to illustrate the changes The period of continuity and the return period of heat waves have been identified and the Markov chain has been usedAccordingly in no fish the waves are the most frequent and the short and long wave were the highest in April and the lowest in September.Using these tables of the period of continuity and the calculated return period of the heat wave during the warm year the level of stations in the province of Ardabil we find that in April May and June Parsabad station has the least heat recovery period and the months of July August And in September Ardebil station has the shortest period of return. The most frequent return periods were observed in April May June July and August at Meshkinshahr Station and observed in Khalkhal Station in September.Also, the existence of Azores dynamic high pressure in Iran has caused a strong heat rule in our study area.